Eren ye N̄wan Ẹnyene Utom Oro Ọnọde Uku

JEHOVAH ABASI ama obobot Adam anyan ini mbemiso okobotde Eve. Ke ini emi, Jehovah ama asian Adam se enye akpanamde. (Genesis 2:15-20) Adam ekenyene ndimen se Abasi akasiande enye ntịn̄ nnọ n̄wan esie. Mmọdo, enye ekenyene ndida n̄wan esie usụn̄ ke kpukpru se iban̄ade utuakibuot.

Ukem ndutịm oro odu ke esop Christian, ndien nnyịn imekeme ndibọ ufọn ke ndidụn̄ọde enye. Apostle Paul ekewet ete: “Nyomke n̄wan . . . akara erenowo, edi odu ke ndopuyo. Koro ẹkebem iso ẹbot Adam, ndien ẹdibot Eve.” (1 Timothy 2:12, 13) Emi iwọrọke ke n̄wan inyeneke ndisioro uyo ke mbono esop Christian. Enye ndidop uyo ọwọrọ ke enye inyeneke ndifan̄a n̄kpọ ye erenowo. Inaha enye ese ifetutom oro ẹnọde erenowo ke usụhọde, m̀mê ndidomo ndikpep esop n̄kpọ. Ẹnọ irenowo utom edise enyịn nnyụn̄ n̄kpep esop n̄kpọ, edi iban ndisitiene mbuana ke nsio nsio usụn̄ esinam mbono esop etetịm enem.

Man nnyịn ikeme ndifiọk nsio nsio utom oro iren ye iban ẹnyenede ke ndutịm Abasi, apostle Paul ama ewet ete: “Koro erenowo ikotoho ke n̄wan iwọrọ, edi n̄wan okoto ke erenowo ọwọrọ . . . Edi, ke Ọbọn̄ n̄wan idụhe ke erenowo mîdụhe, erenowo inyụn̄ idụhe ke n̄wan mîdụhe [ẹkebot mmọ mbiba ẹnọ kiet eken]. Koro kpa nte n̄wan okotode erenowo ọwọrọ, kpasụk ntre n̄ko ke erenowo oto n̄wan; edi kpukpru n̄kpọ ẹto Abasi.”—1 Corinth 11:8-12.

Iban Ẹsinyene Nti Ifetutom

Ke ibet oro Abasi ọkọnọde nditọ Israel, iban ẹma ẹnyene ediwak ifetutom ẹnyụn̄ ẹnyene ifụre ndinam ndusụk n̄kpọ ke idemmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Mme N̄ke 31:10-31 etịn̄ aban̄a “enyene-ido an̄wan” emi edepde eti linen ada anam edisịne n̄kpọ ọnọ ufọk esie. Kamse, ‘n̄wan emi ama esinam ọfọn̄idem, onyụn̄ anyam’! (Mme N̄ke 31:13, 21-24) Ukem nte “ubom mbon urua” esikade anyan ebiet, enyene-ido an̄wan emi esiyom nti udia ọnọ ubon esie idem ọkpọkọm udia oro odu ke anyan ebiet. (Ufan̄ikọ 14) Enye “ese in̄wan̄, ndien edep enye” onyụn̄ “ọtọ in̄wan̄ vine.” (Ufan̄ikọ 16) Sia okụtde ke “urua imọ ọmọfọn,” se enye anamde ọwọrọ usụn̄. (Ufan̄ikọ 18) N̄wan emi anamde utom ọkpọsọn̄ onyụn̄ abakde Jehovah mi “etịm ese ido ufọk esiemmọ” onyụn̄ an̄wam mbon en̄wen ye unana ibụk. (Ufan̄ikọ 20 ye 27) Ntak edi oro ẹtorode enye.—Ufan̄ikọ 31.

Ibet oro Jehovah akadade Moses ọnọ ama ọnọ iban ọyọhọ ifet ndikọri ke n̄kan̄ eke spirit. Ke uwụtn̄kpọ, Joshua 8:35 ọdọhọ ete: “Ikọ ndomo kiet eke Joshua mîkotke ke iso ofụri esop Israel, ye iban, ye nditọwọn̄, ye  isen owo emi ẹsan̄ade ke otu mmọ, idụhe ke otu kpukpru se Moses eketemede.” Bible ọdọhọ ntem aban̄a Ezra oku: “[Enye] ada n̄wed mbet edi ke iso esop irenowo ye iban, ye eke kpukpru owo eke ẹnyenede ibuot ndikop, ke akpa usen ọyọhọ ọfiọn̄ itiaba. Ndien enye okot ke esịt ke iso an̄wa emi odude ke iso inuaotop mmọn̄, ọtọn̄ọde ke usiere tutu esịm ufọt uwemeyo, ke iso irenowo ye iban, ye mmọ eke ẹnyenede ibuot: ndien kpukpru owo ẹkpan̄ utọn̄ ẹnọ n̄wed mbet.” (Nehemiah 8:2, 3) Iban n̄ko ẹma ẹtiene ẹkop nte ẹkekotde Ibet emi. Mmọ n̄ko ẹma ẹsitiene ẹbuana ke mme usọrọ ido ukpono. (Deuteronomy 12:12, 18; 16:11, 14) Ke akande oro, iban ke Israel eset ẹma ẹkeme ndinyene ọkpọkpọ itie ebuana ye Jehovah Abasi nnyụn̄ mbọn̄ akam nnọ enye ke idemmọ.—1 Samuel 1:10.

Ke akpa isua ikie E.N., iban oro ẹkebakde Abasi ẹma ẹnyene ifet ndinam n̄kpọ nnọ Jesus. (Luke 8:1-3) Ke ini udia mbubịteyo ke Bethany, n̄wan kiet ama ada aran eyet Jesus ke ibuot ye ke ukot. (Matthew 26:6-13; John 12:1-7) Iban ẹma ẹsịne ke otu mbon oro Jesus okowụtde idem ke enye ama ekeset ke n̄kpa. (Matthew 28:1-10; John 20:1-18) Ke Jesus ama ọkọdọk aka heaven, “ndusụk iban ye Mary eka Jesus” ẹma ẹdu ke otu owo 120 emi ẹkesopde idem ọtọkiet. (Utom 1:3-15) Ediwak m̀mê kpukpru iban emi ẹma ẹdu ke ubet enyọn̄ ke Jerusalem ke Pentecost 33 E.N., ke ini edisana spirit okodorode mme mbet Jesus ke idem, anamde mmọ ẹsem nsio nsio usem.—Utom 2:1-12.

Ntịn̄nnịm ikọ oro apostle Peter okokotde oto Joel 2:28, 29 ke usen Pentecost ama osu iren ye iban ke idem, emi ọdọhọde ete: “[Ami Jehovah] nyan̄wan̄a ndusụk spirit mi ndori kpukpru obụkidem, ndien nditọiren mbufo ye nditọiban mbufo ẹyetịn̄ ntịn̄nnịm ikọ . . . nyonyụn̄ n̄wan̄a ndusụk spirit mi ke mme usen oro ndori ifịn iren mi ye ifịn iban mi.” (Utom 2:13-18) Ndusụk ini ke Pentecost 33 E.N. ama ekebe, ẹma ẹnọ iban oro ẹdide Christian enọ eke spirit. Mmọ ẹma ẹsem nsio nsio usem ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, oro edi nditan̄a akpanikọ N̄wed Abasi nnọ mme owo.

Ke leta oro apostle Paul ẹkewetde ọnọ mme Christian ke Rome, enye ama otoro “Phoebe eyenete nnyịn an̄wan” ọnọ mmọ. Enye n̄ko ama asiak Tryphaena ye Tryphosa, onyụn̄ okot mmọ “iban emi ẹnamde  utom ọkpọsọn̄ ke Ọbọn̄.” (Rome 16:1, 2, 12) Okposụkedi iban emi mîkedịghe mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ke esop Christian eke akpa isua ikie, Abasi ama ọdiọn̄ mmọ ye ediwak iban eken ke ndimek mmọ nte mme andibuana ye Jesus Christ Eyen esie, ke Obio Ubọn̄ heaven.—Rome 8:16, 17; Galatia 3:28, 29.

Nso akwa ifetutom ke iban emi ẹbakde Abasi ẹnyene ntem mfịn! Psalm 68:11 ọdọhọ ete: “Ọbọn̄ ọnọ uyo: iban emi ẹkwọrọde ẹdi akamba udịm.” Utọ iban oro ẹdot itoro. Ke uwụtn̄kpọ, usọ unọ ukpep oro mmọ ẹnyenede an̄wam ediwak owo ẹnyịme ukpepn̄kpọ akpanikọ oro enemde Abasi esịt. Ibanndọ Christian emi ẹn̄wamde nditọ mmọ ndidi mme andinịm ke akpanikọ, ẹnyụn̄ ẹn̄wamde mme ebe mmọ ẹbiom ediwak mbiomo ke esop, ẹdot itoro n̄ko. (Mme N̄ke 31:10-12, 28) Ke ndutịm Abasi, iban oro ẹdide Christian oro mîdọhọ ndọ ẹnyene utom oro ọnọde uku, ndien ẹteme iren oro ẹdide Christian ete ‘ẹnọ n̄kani iban item nte mme eka, ẹnyụn̄ ẹteme n̄kparawa iban nte nditọeka iban ke ata edisana ido.’—1 Timothy 5:1, 2.

Nsio Nsio Utom Oro Ẹnọde Irenowo

Abasi ọnọ iren oro ẹdide Christian utom oro anade mmọ ẹnam. Paul ọkọdọhọ ete: “Edi nyom mbufo ẹfiọk ẹte Christ edi ibuot ọnọ kpukpru irenowo; erenowo onyụn̄ edi ibuot ọnọ n̄wan; Abasi onyụn̄ edi ibuot ọnọ Christ.” (1 Corinth 11:3) Christ edi ibuot ọnọ irenowo. Irenowo ẹnam ibat ẹnọ Christ ye Abasi. Abasi onyụn̄ oyom irenowo ẹkama ubon mmọ ke ima. (Ephesus 5:25) Ntre ke ekedi toto ke ini Abasi okobotde Adam.

Bible owụt nte ke Abasi esinọ irenowo utom oro ekemde ye itie ibuot mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ama ọdọhọ Noah ọkọn̄ ubom ndida nnyan̄a ufọk esie ke ini Ukwọ. (Genesis 6:9–7:24) Ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ Abraham ke kpukpru idụt ẹyekụt mfọn eke otode mfri esie. Akpan ubak mfri oro edi Jesus Christ. (Genesis 12:3; 22:18; Galatia 3:8-16) Abasi ama emek Moses ndida nditọ Israel usụn̄ n̄wọrọ ke Egypt. (Exodus 3:9, 10, 12, 18) Jehovah akada Moses ọnọ se ẹdiọn̄ọde nte Ibet Moses m̀mê Ibet ediomi. (Exodus 24:1-18) Kpukpru mme andiwet Bible ẹkedi irenowo.

Nte ibuot esop Christian, Jesus ama “ọnọ [irenowo] nte enọ.” (Ephesus 1:22; 4:7-13) Paul eketịn̄ aban̄a irenowo ke ini enye akabatde se inamde mme owo ẹdot nte mme esenyịn. (1 Timothy 3:1-7; Titus 1:5-9) Ntre edi irenowo ẹnam utom nte mbiowo ye mme asan̄autom unamutom ke esop mme Ntiense Jehovah. (Philippi 1:1, 2; 1 Timothy 3:8-10, 12) Irenowo ikpọn̄ ẹnam utom nte mme ọbọkerọn̄ ke esop Christian. (1 Peter 5:1-4) Edi nte ima iketetịn̄, Abasi ọnọ iban n̄wọrọnda utom n̄ko.

Ẹnem Esịt Ndinam Utom Mmọ

Ndinam utom oro Abasi ọnọde iren ye iban esinam mmọ ẹkop inemesịt. Ke ini ebe ye n̄wan ẹkpebede uwụtn̄kpọ Christ ye esop esie, emi esinam ndọ mmọ enem. Paul ekewet ete: “Mme ebe, ẹka iso ẹma iban mbufo, kpa nte Christ n̄ko akamade esop onyụn̄ ayakde idemesie ọnọ ke ibuot esie . . . yak owo mbufo kiet kiet enen̄ede ama n̄wan esie nte enye amade idemesie.” (Ephesus 5:25-33) Ke ntre, oyom mme ebe ẹkama ubon mmọ ke ima, idịghe ndinam n̄kpọ ke ufọn idemmọ kpọt. Kpa ye oro mme andidu ke esop Christ mîdịghe mfọnmma, Jesus ama, onyụn̄ ese aban̄a mmọ. Ebe oro edide Christian ekpenyene ndima nnyụn̄ nse mban̄a n̄wan esie ke ukem usụn̄ oro.

Ana Christian an̄wan “enyene ntotụn̄ọ ukpono ọnọ ebe esie.” (Ephesus 5:33) Enye ekpenyene ndikpebe uwụtn̄kpọ esop ke afan̄ emi. Ephesus 5:21-24 ọdọhọ ete: “Ẹsụk  ibuot ẹnọ kiet eken ke ndịk Christ. Yak iban ẹdu ke nsụkibuot ẹnọ mme ebe mmọ nte ẹnam ẹnọ Ọbọn̄, koro ebe edi ibuot ọnọ n̄wan esie kpa nte Christ n̄ko edide ibuot ọnọ esop, ke emi enye edide andinyan̄a idem emi. Ke akpanikọ, nte esop osụkde ibuot ọnọ Christ, yak iban ẹtie kpasụk ntre n̄ko ye mme ebe mmọ ke kpukpru n̄kpọ.” Okposụkedi ẹsisọn̄de n̄wan ndisụk ibuot nnọ ebe esie ndusụk ini, ọfọn enye anam oro sia emi “odotde ke Ọbọn̄.” (Colossae 3:18) Eyenen̄ede emem utom n̄wan ndisụk ibuot nnọ ebe esie ke ini enye etide ke emi enem Ọbọn̄ Jesus Christ esịt.

Idem ke ini ebe mîdịghe andinịm ke akpanikọ, Christian an̄wan osụk enyene ndisụk ibuot nnọ ebe esie. Apostle Peter ọkọdọhọ ete: “Mbufo iban, ẹsụk idem ẹnọ mme ebe mbufo, man, edieke owo mmọ ekededi mîsụkke ibuot inọ ikọ Abasi, ẹkpedụri mmọ ẹda itoho ke ikọ edi oto ke edu uwem iban mmọ, koro ẹkụtde edisana edu uwem mbufo ọkọrọ ye ntotụn̄ọ ukpono.” (1 Peter 3:1, 2) Sarah emi okokponode Abraham ebe esie, ama enyene ifet ndiman Isaac onyụn̄ akabade edi kiet ke otu mme eka eka Jesus Christ. (Mme Hebrew 11:11, 12; 1 Peter 3:5, 6) Iban oro ẹkpebede Sarah ẹyenyene edidiọn̄ Abasi.

Iren ye iban oro ẹnamde utom oro Abasi ọnọde mmọ ẹsinyene emem ye edidianakiet. Emi esinam mmọ ẹkop uyụhọ ye inemesịt. N̄ko n̄ko, ndinam se N̄wed Abasi ọdọhọde esinọ iren ye iban uku oro ekemde ye utom oro Abasi ọnọde mmọ.

[Ekebe ke page 7]

Nte Mmọ Ẹsede Itie Oro Abasi Ọnọde Mmọ

Susan ọdọhọ ete: “Ebe mi akama nnyịn ke ima onyụn̄ ọfọn ido. Nnyịn imesineme se idinamde, ndien ke ini ebe mi ebierede se idinamde, mmesifiọk ke edi ke ufọn nnyịn. Ndutịm oro Jehovah anamde ọnọ iban oro ẹdide Christian anam mi nnen̄ede n̄kop inemesịt, onyụn̄ ọsọn̄ọ ndọ nnyịn. Nnyịn imesidiana kiet inam n̄kpọ man isịm mme utịt mbuba eke spirit.”

N̄wan kiet emi ekerede Mindy ọdọhọ ete: “Itie oro Jehovah ọnọde nnyịn mme asan̄autom esie emi idide iban owụt ke enye ama nnyịn. Mmenịm ke ndikpono ebe mi nnyụn̄ n̄n̄wam enye obiom mme mbiomo esie ke esop owụt ke mmadara ndutịm Jehovah emi.”

[Mme ndise ke page 5]

Abasi ama ọnọ Noah, Abraham, ye Moses nsio nsio utom oro ẹkekemde ye itie ibuot mmọ

[Ndise ke page 7]

“Iban emi ẹkwọrọde [ikọ] ẹdi akamba udịm”