Ikọ Jehovah Enyene Uwem

Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode N̄wed Isaiah—II

ISAIAH anam utom esie nte prọfet ke ofụri esịt. Ubiereikpe oro enye atan̄ade aban̄a obio ubọn̄ esien Israel duop ososu. Idahaemi enye ẹnyene n̄kpọ efen nditịn̄ mban̄a ini iso Jerusalem.

Ẹyesobo Jerusalem ẹnyụn̄ ẹtan̄ mme andidụn̄ ẹka ntan̄mfep. Nte ededi, nsobo emi idibịghike ke nsinsi. Ke ndusụk ini ẹma ẹbe, ẹyefiak ẹtọn̄ọ utuakibuot akpanikọ. Emi edi akpan etop emi odude ke Isaiah 36:1–66:24. * Nnyịn iyọbọ ufọn ito ndidụn̄ọde se idude ke mme ibuot n̄wed emi koro ediwak ntịn̄nnịm ikọ emi ẹdude ke ikpehe emi ẹsu ọyọhọ ọyọhọ idahaemi m̀mê ẹdisu ke n̄kpet n̄kpet ini iso. Ikpehe n̄wed Isaiah emi esịne mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹduaide owo idem, emi ẹban̄ade Messiah.

“SESE, MME USEN KE ẸDI”

(Isaiah 36:1–39:8)

Ke ọyọhọ isua ubọn̄ Edidem Hezekiah 14 ke 732 M.E.N., mbon Assyria ẹda ekọn̄ ẹdụk Judah. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ndikpeme Jerusalem. Angel Jehovah owot mbonekọn̄ Assyria 185,000 ndien emi iyakke mmọ ẹda ekọn̄ ẹdụk Jerusalem.

Hezekiah ọduọ udọn̄ọ. Jehovah ọbọrọ akam esie onyụn̄ anam idem esie ọsọn̄, adiande isua 15 ke isua uwem esie. Ke ini edidem Babylon ọdọn̄de isụn̄utom ẹkekọm enye, Hezekiah anam se mîwụtke ifiọk ke ndida mmọ n̄wụt kpukpru n̄kpọuto esie. Isaiah atan̄a etop Jehovah ọnọ Hezekiah ete: “Sese, mme usen ke ẹdi, eke mmọ ẹdimende kpukpru se idude ke ufọk fo, ye eke mme usọ ẹkekọde ẹnịm tutu esịm mfịn emi, ẹka ke Babylon.” (Isaiah 39:5,6) Esisịt ini ke isua 100 ẹma ẹkebe, ntịn̄nnịm ikọ emi osu.

Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:

38:8—Nso ikedi “mme ikpat” oro ẹkenamde mfụt afiak edem? Sia ẹkesidade dial ẹdiọn̄ọ ini ke Egypt ye Babylon ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N., anaedi mme ikpat emi ẹkedi mme ini n̄kanika emi ẹkedude ke dial emi Ahaz, ete Hezekiah, ekenyenede. Mîdịghe anaedi udịghiukot ama odu ke esịt okụre ufọk ubọn̄ oro. Eyedi adaha oro okodude ke mben udịghiukot oro ama esisio mfụt ọtọ ke udịghiukot oro, ndien ẹkesida emi ẹdiọn̄ọ ini.

Se Nnyịn Ikpepde:

36:2, 3, 22. Okposụkedi ẹkebọde Shebna ifetutom nte akama-ukpọhọde, ẹma ẹyak  enye aka iso anam utom ọnọ edidem nte andiwet n̄wed nnọ owo oro akadade itie esie. (Isaiah 22:15, 19) Edieke ẹbọde nnyịn ifetutom ke esop Jehovah ke ntak ekededi, nte nnyịn ikpakaha iso inam utom ekededi emi enye ọnọde nnyịn?

37:1, 14, 15; 38:1, 2. Ọfọn ibọn̄ akam inọ Jehovah inyụn̄ ibuọt idem ye enye ọyọhọ ọyọhọ ke mme ini afanikọn̄.

37:15-20; 38:2, 3. Ke ini mbon Assyria ẹkeyomde ndida ekọn̄ ndụk Jerusalem, se ikenen̄erede ifịna Hezekiah ekedi ke nsobo Jerusalem eyesuene enyịn̄ Jehovah. Ke ini Hezekiah ọkọfiọkde ke udọn̄ọ imọ ayada imọ ibuot, se ikenen̄erede ifịna enye ikedịghe n̄kpa esie, edi ekedi nte n̄kpa esie editịmerede udịm ubọn̄ ufọk David sia enye mîkenyeneke eyen. Enye n̄ko ama ekere m̀mê anie edida iso ke ekọn̄ oro ẹdin̄wanade ye mbon Assyria. Ukem nte Hezekiah, edinam enyịn̄ Jehovah asana edi se ikam inen̄erede ibehe nnyịn akan edinyan̄a nnyịn.

38:9-20. Ikwọ Hezekiah emi ekpep nnyịn nte ke nditoro Jehovah edi akakan n̄kpọ ke uwem.

“ẸYEDIỌN̄ FI”

(Isaiah 40:1–59:21)

Ke Isaiah ama ekebem iso etịn̄ ete ke ẹyesobo Jerusalem ẹnyụn̄ ẹtan̄ nditọ Israel ẹka ntan̄mfep ke Babylon, enye n̄ko ọdọhọ ke ẹyeyak mmọ ẹfiak ẹnyọn̄ ẹditọn̄ọ utuakibuot akpanikọ. (Isaiah 40:1,2) Isaiah 44:28 ọdọhọ ete: “Ẹyediọn̄ fi [Jerusalem].” Ẹyetan̄ mme nsunsu abasi Babylon ẹfep nte “mbiomo.” (Isaiah 46:1) Ẹyesobo Babylon. Kpukpru emi ẹma ẹsu ke isua ikie iba ẹma ẹkebe.

Jehovah ọyọnọ asan̄autom esie nte “un̄wana mme idụt.” (Isaiah 49:6) Mme “enyọn̄” m̀mê mme andikara Babylon “ẹyesuana nte nsụn̄ikan̄,” ndien mbio obio esie “ẹyekpan̄a n̄ko kpasụk ntre,” edi ‘adiaha Zion oro ẹtan̄de ẹfep ọyọkpọhọde n̄kpọkọbi itọn̄ esie.’ (Isaiah 51:6; 52:2) Jehovah ọdọhọ mbon oro ẹdide ẹdikpan̄ utọn̄ ẹnọ enye ete: “Nyanam nsinsi ediomi ye mbufo, kpa n̄kpọ ima David.” (Isaiah 55:3) Ndidu uwem ekekem ye ndinen edumbet Jehovah ẹsinam ‘owo adat esịt ke Jehovah.’ (Isaiah 58:14) Edi idiọkn̄kpọ esidianade ‘mmọ ye Abasi mmọ.’—Isaiah 59:2.

Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:

40:27, 28—Nso ikanam Israel ọdọhọ ete: “Usụn̄ mi edịbe Jehovah, ikpe mi onyụn̄ ebe ọkpọn̄ Abasi mi”? Ekeme ndidi ndusụk mme Jew ke Babylon ẹkekere ke Jehovah ikekwe ufịk ye ndutụhọ oro mmimọ ikokụtde. Ẹma ẹti mmọ nte ke Andibot ekondo emi mîkpaha mba mînyụn̄ ikpọtke ekeme ndikụt se itịbede ke Babylon.

43:18-21—Ntak emi ẹkedọhọde mbon ntan̄mfep oro ẹkenyọn̄de ẹdi ẹte “ẹkûti mbemiso n̄kpọ”? Emi ikọwọrọke ke akana mmọ ẹfre nte Jehovah akanyan̄ade mmọ ke ini edem. Utu ke oro, Jehovah okoyom mmọ ẹtoro imọ ke ntak “obufa n̄kpọ” oro idinamde inọ mmọ, utọ nte edida mmọ nsan̄a ke nnennen usụn̄ desat n̄kayak ke Jerusalem ke emem ye ifụre. “Akwa otuowo” emi ẹtode ke “akwa ukụt” ẹwọn̄ọ ẹyenyene obufa ye ọkpọkpọ ntak ndinọ Jehovah ubọn̄.—Ediyarade 7:9, 14.

49:6—Didie ke Messiah edi “un̄wana mme idụt,” ke ini ẹdide utom esie ke isọn̄ ekedi ke Israel kpọt? Se iketịbede ke Jesus ama akakpa anam emi an̄wan̄a. Bible owụt ke se idude ke Isaiah 49:6 aban̄a mme mbet esie. (Utom 13:46, 47) Mfịn, mme Christian oro ẹyetde aran ye akwa otuowo ẹdi “un̄wana mme idụt,” emi ẹnọde mme owo ukpep “tutu esịm ke utịt ererimbot.”—Matthew 24:14; 28:19, 20.

53:10—Ke nso usụn̄ ke Jehovah ama ndinuak Eyen esie? Ama enen̄ede abiak Jehovah Abasi mbọm ndikụt nte ẹtụhọrede  edima Eyen esie. Kpa ye oro, Enye ama enem esịt ndikụt nte Jesus enyịmede ndisụk ibuot nnọ imọ, ye se ndutụhọ ye n̄kpa Jesus ẹdinamde.—Mme N̄ke 27:11; Isaiah 63:9.

53:11—Ewe ifiọk ke Messiah edida “anam ikọ asana ediwak owo”? Emi edi ifiọk oro enye ekenyenede ke ini ekedide isọn̄, onyụn̄ ọbọde ndutụhọ oro mîdotke tutu enye akpa. (Mme Hebrew 4:15) Ke ntre, enye ama ọnọ uwa ufak oro ẹkeyomde man mme Christian oro ẹyetde aran ye akwa otuowo ẹnyene edisana idaha ke iso Abasi.—Rome 5: 19; James 2:23, 25.

56:6—Mmanie ẹdi “nditọ isenowo,” ndien didie ke mmọ ‘ẹmụm ediomi Jehovah ẹkama’? “Nditọ isenowo” ẹdi mme “erọn̄ en̄wen” Jesus. (John 10:16) Mmọ ẹmụm obufa ediomi ẹkama ke ndinịm mme ibet oro ẹnyenede n̄kpọ ndinam ye ediomi oro, ndibere ọyọhọ ọyọhọ ye mme ndutịm oro ẹnamde ke ediomi oro, ndidia ukem udia eke spirit oro mme Christian oro ẹyetde aran ẹdiade, nnyụn̄ mbere ye mmọ ke utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ ye utom edinam mbet.

Se Nnyịn Ikpepde:

40:10-14, 26, 28. Jehovah enyene odudu onyụn̄ etie ifụre ifụre, ọniọn̄ ye asian esie ẹyan̄a owo ifiọk.

40:17, 23; 41:29; 44:9; 59:4. Ndinam ufan ye n̄ka ukaraidem nnyụn̄ mbuọt idem ye ndisọi mbiet ẹdi ‘ikpîkpu.’ Ndibuọt idem ye mmọ inyeneke baba ufọn kiet.

42:18, 19; 43:8. Nditre ndinam se Bible etịn̄de ye se “ofụn oro anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ekpepde, ayanam nnyịn ikabade nnan ye imụm ke n̄kan̄ eke spirit.—Matthew 24:45.

43:25. Jehovah esisọhi mme idiọkido efep ke ntak enyịn̄ esie. Ndinam enyịn̄ Jehovah asana edi akpan n̄kpọ akan ndisio nnyịn mfep ke itie ufụn idiọkn̄kpọ ye n̄kpa.

44:8. Jehovah edi ibetedem nnyịn, emi ọsọn̄ọde ada nte akwa itiat. Nnyịn ikpefeheke ndịk ndinam mme owo ẹfiọk nte ke enye edi Abasi.—2 Samuel 22:31, 32.

44:18-20. Ukpono ndem edi idiọn̄ọ oro owụtde ke esịt owo abiara. N̄kpọ ndomokiet ikpenyeneke ndida itie oro Jehovah enyenede ke esịt nnyịn.

44:10, 11. Jehovah ndikeme ‘ndinam uduak esie ada’ enen̄ede owụt ke enye edi Abasi.

48:17, 18; 57:19-21. Edieke inamde Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn, isan̄ade ikpere enye, inyụn̄ inịmde mbet esie, emem nnyịn ayawak nte mmọn̄ akpa ndien edinen ido nnyịn ayawak nte mbufụt inyan̄. Mbon oro mîkpan̄ke itọn̄ inọ Ikọ Abasi ẹtie nte “nyoyoho inyan̄.” Mmọ inyeneke emem.

52:5, 6. Mbon Babylon ẹkekere ke Jehovah inyeneke odudu. Mmọ ikọfiọkke ke ikọt Jehovah ẹkedu ke ufụn ke ntak emi mmọ ẹkeyatde Jehovah esịt. Ke ini mme owo ẹsobode afanikọn̄, ifọnke isọsọp idọhọ ke emi m̀mê oko edi ntak.

52:7-9; 55:12, 13. Nnyịn imenyene ke nsụhọde n̄kaha, ntak ita ndibuana idara idara ke utom ukwọrọikọ Obio Ubọn̄ ye utom edinam mbet. Ikpat nnyịn eye ke enyịn mbon oro ẹkopde biọn̄ ke n̄kan̄ eke spirit. Nnyịn imokụt Jehovah “enyịn ke enyịn,” oro edi, ke imenyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye enye. Nnyịn imonyụn̄ iforo ke n̄kan̄ eke spirit.

52:11, 12. Man idot ndibiom “n̄kpọ utom Jehovah,” m̀mê nditiene mbuana ke ndutịm esie kaban̄a edisana utuakibuot, ana nnyịn isana ke n̄kan̄ eke spirit ye ke ido uwem.

58:1-14. Ndinam nte ke imenyene uten̄e Abasi ye edinen ido ke ini nnyịn mînyeneke edi ikpîkpu. Ata mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹkpenyene ndiwụt ke imenen̄ede iten̄e Abasi inyụn̄ ima nditọete mmimọ  kpukpru ini.—John 13:35; 2 Peter 3:11.

59:15b-19. Jehovah okụt se mme owo ẹnamde onyụn̄ esisịbe odụk ke edikem ini esie.

ENYE “EYEDI ANYANYA UBỌN̄”

(Isaiah 60:1–66:24)

Isaiah eketịn̄ ntem ke Isaiah 60:1 aban̄a nte ẹdifiakde ẹtọn̄ọ utuakibuot akpanikọ ke eset ye ke eyo nnyịn ete: “Daha ke enyọn̄! yama! Koro un̄wana fo emedi, ubọn̄ Jehovah omonyụn̄ asiaha ọnọ fi.” Zion ayakabade edi “anyanya ubọn̄ ke ubọk Jehovah.”—Isaiah 62:3.

Isaiah ọbọn̄ akam ọnọ Jehovah ke ibuot mbio obio mmọ emi ẹdikabarede esịt ke ntan̄mfep ke Babylon. (Isaiah 63:15–64:12) Ke ama okowụt ukpụhọde oro odude ke ufọt nsunsu ye ata mme andituak ibuot nnọ Abasi, prọfet oro ọdọhọ ke Jehovah ọyọdiọn̄ mbon oro ẹnamde n̄kpọ Esie.—Isaiah 65:1–66:24.

Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:

61:8, 9—Nso idi “nsinsi ediomi” ndien mmanie ẹdi “nditọ”? Emi edi obufa ediomi oro Jehovah anamde ye mme Christian oro ẹyetde aran. “Nditọ” ẹdi mme “erọn̄ en̄wen”—oro edi ediwak miliọn owo oro ẹkpan̄de utọn̄ ẹnọ etop mmọ.—John 10:16.

63:5—Didie ke ifụtesịt Jehovah omụm enye akama? Abasi isisọpke iyatesịt, oro edi, enye esiyat esịt ke edinen usụn̄ kpọt. Ifụtesịt Jehovah omụm enye akama onyụn̄ anam enye ekpe edinen ikpe.

Se Nnyịn Ikpepde:

64:6. Mme anana-mfọnmma owo ikemeke ndinyan̄a idemmọ. Edinen ido mmọ etie nte edidehe ọfọn̄, inyụn̄ ikemeke ndifak mmọ nsio ke idiọkn̄kpọ.—Rome 3:23, 24.

65:13, 14. Jehovah ọdiọn̄ mme asan̄autom esie oro ẹnamde akpanikọ, onyụn̄ ọnọ kpukpru se mmọ ẹyomde ke n̄kan̄ eke spirit.

66:3-5. Jehovah asasua mbubịk.

“Mbufo Ẹdat Esịt”

Ntịn̄nnịm ikọ aban̄ade ẹdifiak ntọn̄ọ utuakibuot akpanikọ ekedi n̄kpọ ndọn̄esịt didie ntem ọnọ mme anam-akpanikọ Jew emi ẹkedude ke ntan̄mfep ke Babylon! Jehovah ọkọdọhọ ete: “Edi mbufo ẹdat esịt, ẹnyụn̄ ẹbre nsinsi ke se ami mbotde: koro, sese, ami mbot Jerusalem ke n̄kpọ inemesịt, mbot mbio esie ke n̄kpọ idatesịt.”—Isaiah 65:18.

Nnyịn n̄ko idu uwem ke ini emi ekịm ofụkde isọn̄, ọkpọsọn̄ ekịm onyụn̄ ofụkde mme idụt. (Isaiah 60:2) Nnyịn idu uwem ke “ndiọkeyo.” (2 Timothy 3:1) Ntre, etop edinyan̄a oro Jehovah ọnọde ke n̄wed Isaiah edi akamba n̄kpọ ndọn̄esịt ọnọ nnyịn.—Mme Hebrew 4:12.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 8]

Ndi ọmọfiọk akpan ntak emi akanamde Hezekiah eben̄e Jehovah ete anyan̄a imọ osio ke ubọk mbon Assyria?

[Ndise ke page 11]

“Ukot owo eti mbụk eye didie ke enyọn̄ ikpọ obot!”