Mme Mbụme Ẹtode Mme Andikot

Ndi Christian ekpenyene ndibet edin̄wọn̄ n̄kpọ ye udia oro esịnede ọkpọsọn̄ ibọk emi ẹkotde caffeine?

Bible ikpanke Christian ndin̄wọn̄ kọfi, tea, chocolate, maté, ye mmịn emi ẹkotde soda, emi ẹsịnede caffeine. Nte ededi, Bible ọnọ nnyịn mme edumbet emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere. Edi ẹyak ineme kan̄a ntak emi ndusụk owo ẹbetde n̄kpọ emi esịnede caffeine.

Akpan ntak kiet edi ke ẹkeme ndida caffeine nte ibọk ufre-uwa sia enye ekemede ndinam owo. Enye ekeme ndinọ owo mbumehe n̄ko. Akpan n̄wed kiet emi ẹwetde ẹnọ mme abuak ibọk nnyam ọdọhọ ete: “Edida ediwak caffeine ke anyan ini ekeme ndinam owo ada enye nte amama inyụn̄ ifịnake enye, onyụn̄ anam owo enyene mbumehe. Edieke owo etrede ndida enye inikiet inikiet, ibuot ekeme ndikọn̄ enye, enye ekeme ndikop iyatesịt, nnyekidem, editịmede esịt, isiọn̄ onyụn̄ ekeme ndinam enye.” Ke n̄wed oro aban̄ade ndụn̄ọde ye ibat udọn̄ọ ibuot, ẹduak ndisịn mme utọ udọn̄ọ emi ẹsinamde owo mi ke ini ẹtrede ndida caffeine ke otu udọn̄ọ oro ẹsinamde owo ke ini ẹtrede n̄kpọsọn̄ ibọk eken. Mmọdo, an̄wan̄a ntak emi ndusụk Christian ẹkemede ndikere ke ifọnke ẹda caffeine, sia mmọ mîyomke ndinyene mbumehe n̄kpọ ekededi, ẹnyụn̄ ẹyomde ndinyene mfara ke idem.—Galatia 5:23.

Ndusụk owo ẹkere ke caffeine ekeme ndifịna owo m̀mê nsekeyen emi esịnede ke esịt idịbi. Mme Christian ẹnyene ndima Abasi ‘ke ofụri ukpọn̄ mmọ,’ ke ntre mmọ isinamke n̄kpọ ekededi oro edinamde mmọ ẹkpa nsek. Ndien sia ẹnyụn̄ ẹwụkde mmọ ẹte ẹma mbọhọidụn̄ mmọ, mmọ ẹbet mme n̄kpọ oro ẹkemede ndifịna eyen emi esịnede ke esịt idịbi.—Luke 10:25-27.

Ndi odot ẹkere kpukpru emi? Idịghe kpukpru owo ẹnyịme ke caffeine esinọ owo udọn̄ọ. Ndusụk mme anam-ndụn̄ọde ẹkam ẹdọhọ ke kọfi ọnọ owo nsọn̄idem. Magazine Time ọkọtọt ke 2006 ete: ‘Mme akpa ndụn̄ọde oro ẹkenamde ẹkedọhọ ke caffeine ekeme ndinam owo enyene kansa akpa ikịm, udọn̄ọ n̄kon̄n̄kon̄ iyịp, ye mme udọn̄ọ eken. Edi mme ndụn̄ọde eke ata ndondo emi ẹwụt ke idịghe ntre, ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke caffeine akam enyenyene mme akpan ufọn ke idem owo. Etie nte caffeine ekpekpeme owo ọbiọn̄ọ mfịna edidiana ekpa, udọn̄ọ mmemidem oro ẹkotde Parkinson, ikịm an̄wan n̄kụhọ, udọn̄ọ mfre oro ẹkotde Alzheimer, udọn̄ọ mfụhọ ye ndusụk orụk kansa.’ Magazine kiet eketịn̄ ntem aban̄a edida caffeine: “Nte eyịghe mîdụhe, oyom ẹda ke ufat.”

Christian kiet kiet ekpenyene ndida se enye ọfiọkde aban̄a caffeine ye mme edumbet Bible oro ẹnyenede ẹbuana ye emi nnam ubiere. Ke uwụtn̄kpọ, Christian emi asan̄ade ye idịbi ekeme nditre ndida caffeine edieke enye ekerede ke caffeine ekeme ndifịna eyen imọ ke idịbi. Edieke Christian okụtde ke imọ imesikop iyatesịt m̀mê etie imọ ntre ntre ke idem edieke imọ mîdaha caffeine kpukpru ini, ekeme ndifọn enye etre ndida caffeine, ke nsụhọde n̄kaha, ke ibio ini. (2 Peter 1:5, 6) Mbon eken ẹkpenyene ndikpono ubiere esie, inyụn̄ inyịkke enye anam ekikere mmọ.

Se ededi ubiere oro afo anamde aban̄a udia ye edin̄wọn̄ n̄kpọ emi esịnede caffeine, ti item apostle Paul emi: “Edide mbufo ẹdia n̄kpọ m̀mê ẹn̄wọn̄ n̄kpọ m̀mê ẹnam n̄kpọ ekededi, ẹnam kpukpru n̄kpọ ẹnọ Abasi ubọn̄.”—1 Corinth 10:31.