Yak Esop Ẹtoro Jehovah
Yak Esop Ẹtoro Jehovah
“Nyatan̄a enyịn̄ fo nnọ nditọete mi, nyotoro fi ke ikwọ ke otu esop.”—MME HEBREW 2:12.
1, 2. Ntak emi esop mme Christian enen̄erede enyene ufọn-ọ, ndien nso idi akpan ntak oro ẹtịmde enye?
KE OFỤRI mbụk owo, itie ebuana oro odude ke ubon esinam ubon ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹkop inem. Nte ededi, Bible asiak itie ebuana en̄wen emi enen̄erede anam ata ediwak owo ke ofụri ererimbot ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹkop inem. Oro edi esop mme Christian. Edide afo odu ke ubon oro ẹnen̄erede ẹdiana kiet ẹnyụn̄ ẹma kiet eken m̀mê udụhe, afo emekeme, okponyụn̄ enyene ndinem esịt mban̄a ndutịm oro Abasi adade esop anam. Nte ededi, edieke edide omododu ke kiet ke otu esop Mme Ntiense Jehovah, anaedi afo emenen̄ede okop inem nditọete onyụn̄ enyene ifụre.
2 Esop Christian idịghe ikpîkpu mboho otuowo. Enye idịghe esop obio m̀mê n̄ka emi mbon oro ẹtode ebiet kiet, m̀mê oro ẹnyenede ukem uduak ke n̄kpọ nte mbre mbuba m̀mê edinam ini nduọkodudu, ẹsibuanade. Utu ke oro, akpan uduak oro ẹtịmde esop edi man ẹtoro Jehovah Abasi. Se idude edi oro ke anyan ini idahaemi nte n̄wed Psalm owụtde. Psalm 35:18 okot ete: “Nyọkọm fi ke akwa esop: nyotoro fi ke otu ediwak otu owo.” Kpasụk ntre, Psalm 107:31, 32 esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ete: “Yak owo ẹkọm Jehovah ke ima esie, ye ke mme utịbe n̄kpọ emi enye anamde ye nditọ owo. Yak mmọ ẹnyụn̄ ẹkpono enye ke esop mbio-obio.”
3. Paul ọdọhọ ke nso idi utom esop mme Christian?
3 Apostle Paul ama etịn̄ akpan utom en̄wen oro esop mme Christian anamde ke ini enye eketịn̄de aban̄a “otu mbonufọk Abasi, emi edide esop odu-uwem Abasi, adaha ye isọn̄ akpanikọ.” (1 Timothy 3:15) Ewe esop ke Paul eketịn̄ aban̄a emi? Nso ke Bible okot “esop”? Ndien didie ke emi okpotụk uwem ye idotenyịn nnyịn? Man ibọrọ mbụme emi, ẹyak ibem iso ise nsio nsio n̄kpọ oro Ikọ Abasi okotde “esop.”
4. Mmanie ke ẹsiwak ndikot “esop” ke N̄wed Abasi Usem Hebrew?
4 Ikọ Hebrew oro ẹsiwakde ndikabarede nte “esop,” oto ikọ oro ọwọrọde “sop ọtọkiet” m̀mê “bon.” (Deuteronomy 4:10; 9:10) Andiwet psalm okokot mme angel oro ẹdude ke heaven, “esop,” ndien ẹkeme ndinyụn̄ n̄kot otu mme idiọkowo, “esop.” (Psalm 26:5; 89:5-7) Nte ededi, N̄wed Abasi Usem Hebrew esiwak ndikot nditọ Israel, “esop.” Abasi ama ọdọhọ ke Jacob “ayakabade akamba otu owo [“esop,” NW],” ndien oro ama osu. (Genesis 28:3; 35:11; 48:4) Ẹkemek nditọ Israel ndidi “mbon esop Jehovah,” m̀mê “esop Abasi.”—Numbers 20:4; Nehemiah 13:1; Joshua 8:35; 1 Samuel 17:47; Micah 2:5.
5. Ewe ikọ Greek ke ẹsiwak ndikabade nte “esop,” ndien ẹkeme ndida ikọ emi ntịn̄ mban̄a nso?
5 Ikọ Greek oro ẹkabarede “esop” edi ek·kle·siʹa, emi edide ikọ Greek iba oro ẹwọrọde “wọrọ” ye “kot mbono.” Ẹkeme ndida ikọ emi ntịn̄ mban̄a mboho mbon ererimbot, utọ nte “esop” oro Demetrius akanamde ẹtọn̄ọ ntịme ye Paul ke Ephesus. (Utom 19:32, 39, 41) Edi Bible esiwak ndida ikọ emi ntịn̄ mban̄a esop mme Christian. Ndusụk edikabade Bible ẹkabarede enye “ufọkabasi,” edi The Imperial Bible-Dictionary ọdọhọ ke ikọ oro “akananam . . . idaha iban̄a ata ufọk oro mme Christian ẹsisopde idem ẹtuak ibuot.” Nte ededi, enem nnyịn ndifiọk ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek etịn̄ aban̄a “esop” ke nsio nsio usụn̄ inan̄ ke nsụhọde n̄kaha.
Esop Abasi Oro Ẹyetde Aran
6. Nso ke David ye Jesus ẹkenam ke esop?
6 Apostle Paul ọkọdọhọ ke se David eketịn̄de ke Psalm 22:22 aban̄a Jesus. Enye ọkọdọhọ ete: “‘Nyatan̄a enyịn̄ fo nnọ nditọete mi, nyotoro fi ke ikwọ ke otu esop.’ Mmọdo ama obiomo enye ndikabade ntie nte ‘nditọete’ esie ke kpukpru usụn̄, man enye akpakabade edi akwa oku emi owụtde mbọm onyụn̄ anamde akpanikọ ke mme n̄kpọ ẹban̄ade Abasi.” (Mme Hebrew 2:12, 17) David ama otoro Abasi ke otu esop Israel eset. (Psalm 40:9) Edi, nso ke Paul eketịn̄ aban̄a ke ini ọkọdọhọde ke Jesus otoro Abasi “ke otu esop”? Ewe esop?
7. Mmanie akpan akpan ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek okot “esop”?
7 Se nnyịn ikotde ke Mme Hebrew 2:12, 17 enyene se ọwọrọde. Enye owụt ke Christ okodu ke esop oro enye akatan̄ade enyịn̄ Abasi ọnọ nditọete esie. Mmanie ẹkedi nditọete esie emi? Mmọ ẹdi ubak “mfri Abraham,” kpa nditọete Christ emi ẹyetde aran, emi ẹdide “mme andibuana ke ikot eke heaven.” (Mme Hebrew 2:16–3:1; Matthew 25:40) Ke akpanikọ, ata akpan usụn̄ oro ẹtịn̄de ẹban̄a “esop” ke N̄wed Abasi Christian Usem Greek aban̄a ofụri otu mme anditiene Christ oro ẹyetde aran. Owo 144,000 oro ẹyetde aran ẹnam “esop eke mme akpan emi ẹwetde enyịn̄ mmọ ke heaven.”—Mme Hebrew 12:23.
8. Nso ke Jesus eketịn̄ ndiwụt ke ẹkenyene nditọn̄ọ esop mme Christian?
8 Jesus ama owụt ke ẹkenyene nditọn̄ọ “esop” Christian emi. Enye ama ọdọhọ apostle esie kiet n̄kpọ nte isua kiet mbemiso enye Jesus akpade ete: “Afo edi Peter, ndien nyọbọp esop mi ke enyọn̄ akamba itiat emi, ndien mme inuaotop Hades idikanke enye.” (Matthew 16:18) Peter ye Paul ẹma ẹtịm ẹfiọk ke Jesus ke idemesie ekedi akamba itiat oro. Peter ekewet ete ke mbon oro ẹbọpde nte “mme odu-uwem itiat” ke ufọk eke spirit emi Christ ke idemesie edide akamba itiat, ẹkedi “mbon emi ẹdide akpan inyene” Abasi, emi ‘ẹtan̄ade nti ido’ Enye emi okokotde mmọ.—1 Peter 2:4-9; Psalm 118:22; Isaiah 8:14; 1 Corinth 10:1-4.
9. Ini ewe ke ẹketọn̄ọ esop Abasi?
9 Ini ewe ke ẹkeda “mbon emi ẹdide akpan inyene” mi ẹtọn̄ọ esop mme Christian? Ekedi ke isua 33 E.N., ke ini Abasi akan̄wan̄ade edisana spirit esie ọduọk mme mbet oro ẹkesopde idem ke Jerusalem. Ekem, kpa usen oro, Peter ama ọnọ otu mme Jew ye mme okpono Abasi ke ido mme Jew inem inem utịn̄ikọ. N̄kpa Jesus ama enen̄ede otụk ediwak mmọ, anam mmọ ẹkabade esịt ẹnyụn̄ ẹna baptism. Bible ọdọhọ ke owo tọsịn ita ẹkekabade esịt ẹna baptism, ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi ubak obufa esop Abasi oro ọkọkọride-kọri. (Utom 2:1-4, 14, 37-47) Esop emi ama aka iso ọkọri koro ediwak mme Jew ye mme okpono Abasi ke ido mme Jew ẹma ẹdifiọk ke idụt Israel ikedịghe aba esop Abasi. Utu ke oro, mme Christian oro ẹyetde aran emi ẹdide “Israel Abasi” ẹkekabade ẹdi ata esop Abasi.—Galatia 6:16; Utom 20:28.
10. Nso ebuana ke Jesus enyene ye esop Abasi?
10 Bible esiwak ndiwụt ke Jesus idịghe ukem ye mbon oro ẹyetde aran, utọ nte ke ini ọdọhọde ete, “ntịn̄ mban̄a Christ ye esop.” Jesus edi Ibuot esop mme Christian oro ẹyetde aran. Paul ekewet ete ke Abasi “anam [Jesus] edi ibuot kpukpru n̄kpọ ọnọ esop, emi edide idem esie.” (Ephesus 1:22, 23; 5:23, 32; Colossae 1:18, 24) Mfịn, ekpri ibat mbon esop oro ẹyetde aran kpọt ẹsụhọ. Nte ededi, nnyịn imenen̄ede inịm ke Jesus Christ emi edide Ibuot ọnọ mmọ ama mmọ. Ẹtịn̄ nte enye amade mmọ ke Ephesus 5:25 ẹte: “Christ n̄ko [ama] esop onyụn̄ [ayak] idemesie ọnọ ke ibuot esie.” Enye ama mmọ sia mmọ ẹnen̄erede ẹsịn idem ‘ẹwa uwa ekọm ẹnọ Abasi, oro edi, mfri n̄kpọkinua emi ẹdade ẹtan̄a enyịn̄ esie an̄wan̄wa,’ kpa nte Jesus akanamde ke ini okodude ke isọn̄.—Mme Hebrew 13:15.
Mme N̄kpọ En̄wen Oro Ẹkotde “Esop”
11. Nso idi ọyọhọ usụn̄ iba oro N̄wed Abasi Christian Usem Greek etịn̄de aban̄a “esop”?
11 Ndusụk ini, ke ini Bible etịn̄de n̄kpọ aban̄a “esop,” enye esisiak akpan esop emi enye etịn̄de aban̄a, isitịn̄ke kpukpru ini iban̄a owo 144,000 oro ẹyetde aran, emi ẹnamde “esop Abasi.” Ke uwụtn̄kpọ, Paul ekewet leta ọnọ otu mme Christian kiet ete: “Ẹkûnam n̄kpọ ẹdi ntak iduọ ẹnọ mme Jew ọkọrọ ye mbon Greek ye esop Abasi.” (1 Corinth 10:32) An̄wan̄a nte ke edieke Christian ke esop Corinth eset akanamde idiọkn̄kpọ, oro ama ekeme ndinam ndusụk owo ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ. Ndi oro ọkpọwọrọ ke idiọkn̄kpọ oro ama ekeme ndinam owo ekededi, ye kpukpru mbon Greek, mme Jew, m̀mê mbon oro ẹyetde aran toto ke ini oro esịm mfịn ẹtuak ukot ẹduọn̄ọ? Baba. Mmọdo, etie nte ke ufan̄ikọ emi, “esop Abasi” ada aban̄a mme Christian oro ẹdude uwem ke akpan ini. Ntre, ẹkeme ndidọhọ ke Abasi ekpeme, an̄wam, mîdịghe ọdiọn̄ esop, emi ọwọrọde kpukpru mme Christian oro ẹdude ke akpan ini, ke ebiet ekededi oro mmọ ẹdude. Mîdịghe, nnyịn imekeme ndidọhọ ke esop Abasi mfịn, oro edi ofụri nditọete nnyịn, ẹnyene emem ẹnyụn̄ ẹkop idatesịt.
12. Nso idi ọyọhọ usụn̄ ita oro ẹtịn̄de ẹban̄a “esop” ke Bible?
12 Ọyọhọ usụn̄ ita oro Bible etịn̄de aban̄a “esop” aban̄a kpukpru mme Christian ke akpan ebiet. Bible ọdọhọ ete: “Esop ke ofụri Judea ye Galilee ye Samaria ebe odụk ini emem.” (Utom 9:31) Se iwakde ibe otu Christian kiet ẹma ẹdu ke akamba ikpehe obio oro, edi ẹkekot kpukpru mmọ ke Judea, Galilee, ye Samaria “esop.” Ke ikerede iban̄a ibat mbon oro ẹkenade baptism ke Pentecost isua 33 E.N. ye esisịt ini ke oro ebede, ekeme ndidi otu oro ẹkesisop idem kpukpru ini ke Jerusalem ikedịghe otu kiet kpọt. (Utom 2:41, 46, 47; 4:4; 6:1, 7) Herod Agrippa I akakara Judea tutu esịm usen n̄kpa esie ke isua 44 E.N., ndien se 1 Thessalonica 2:14 etịn̄de owụt ke etisịm isua 50 E.N. ke nsụhọde n̄kaha, esop ẹma ẹwak ke Judea. Mmọdo, ke ini ikotde ite ke Herod ama “esịn ubọk ndifiomo ndusụk mbon emi ẹdude ke esop,” ekeme ndidi idịghe esop kiet kpọt ke enye okofiomo ke Jerusalem.—Utom 12:1.
13. Nso idi ọyọhọ usụn̄ inan̄ emi Bible esiwakde nditịn̄ mban̄a “esop”?
13 Ọyọhọ usụn̄ inan̄ oro ẹtịn̄de ẹban̄a “esop” aban̄a mme Christian oro ẹdude ke esop kiet kiet ke n̄kann̄kụk, utọ nte enye oro odude ke ufọkowo. Paul ama etịn̄ aban̄a “mme esop ke Galatia.” Utọ esop oro ẹma ẹwak ke akwa obio ukara Rome. Paul ama ọdọhọ utịm ikaba nte ekemde ye akpasarade N̄wed Abasi Usem Greek, ete ke “mme esop” ẹkedu ke Galatia, emi esịnede mbon oro ẹkedude ke Antioch, Derbe, Lystra, ye Iconium. Ẹma ẹmek irenowo oro ẹdotde nte mbiowo ke mme esop oro. (1 Corinth 16:1; Galatia 1:2; Utom 14:19-23) Nte N̄wed Abasi owụtde, kpukpru oro ẹkedi “mme esop Abasi.”—1 Corinth 11:16; 2 Thessalonica 1:4.
14. Nso ke ikpetịn̄ iban̄a nte ẹtịn̄de ẹban̄a “esop” ke ibat ibat itie ke Bible?
14 Enyene ndidi ndusụk esop ẹkedi n̄kpri otu mme Christian oro ẹkesisopde idem ke ufọkowo. Kpa ye oro, ẹkesụk ẹkot ndusụk n̄kpri otu oro “esop.” Nnyịn imọfiọk mme utọ esop emi, nte mbon oro ẹkedude ke ufọk Aquila ye Prisca, Nympha, ye Philemon. (Rome 16:3-5; Colossae 4:15; Philemon 2) Emi ekpenyene ndidi n̄kpọ nsịnudọn̄ nnọ mme esop n̄kann̄kụk oro owo mîwakke mfịn, emi ẹsisopde idem ke ufọkowo. Jehovah ama enyịme utọ n̄kpri esop oro ke akpa isua ikie, ndien ke akpanikọ enye enyịme mbon oro ẹdude mfịn, onyụn̄ ada spirit esie ọdiọn̄ mmọ.
Mme Esop Ẹtoro Jehovah
15. Didie ke edisana spirit akanam n̄kpọ ke ndusụk esop akpa isua ikie?
15 Nnyịn imokụt ke Jesus ama otoro Abasi ke otu esop man osu se Psalm 22:22 eketịn̄de. (Mme Hebrew 2:12) Mme anam-akpanikọ mbet esie ẹkenyene ndinam kpasụk ntre. Ke akpa isua ikie, ke ini ẹkedade edisana spirit ẹyet ata mme Christian aran man mmọ ẹkabarede ẹdi nditọ Abasi ye nditọete Christ, edisana spirit ama ọtọn̄ọ ndida ndusụk mmọ nnam n̄kpọ ke san̄asan̄a usụn̄. Mmọ ẹma ẹbọ utịbe utịbe enọ eke spirit. Ndusụk ke otu mme enọ emi ẹkedi san̄asan̄a ukeme editịn̄ ikọ ọniọn̄ m̀mê ifiọk, odudu ukọk udọn̄ọ m̀mê editịn̄ ntịn̄nnịm ikọ, m̀mê ukeme edisem nsio nsio usem oro mmọ mîkọfiọkke.—1 Corinth 12:4-11.
16. Nso idi ntak kiet emi ẹkenọde mme owo utịbe utịbe enọ eke spirit?
16 Kop se Paul eketịn̄de aban̄a edisem usem: “Nyọkwọ itoro ke enọ eke spirit, edi nyọkwọ itoro n̄ko ke ekikere mi.” (1 Corinth 14:15) Enye ama ọfiọk ke ọfọn nditịn̄ se in̄wan̄ade mme owo man mmọ ẹkpep n̄kpọ. Paul okoyom nditoro Jehovah ke esop. Enye ama esịn udọn̄ ọnọ mbon eken oro ẹkenyenede mme enọ eke spirit ete: “Ẹyom ndinyene mmọ uwak uwak man ẹbọp esop ẹnam ọkọri,” oro edi esop n̄kann̄kụk oro mmọ ẹkedade mme enọ emi ẹnam n̄kpọ. (1 Corinth 14:4, 5, 12, 23) Ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Paul ama enyene udọn̄ ke mme esop n̄kann̄kụk emi, ọfiọkde ke mme Christian kiet kiet oro ẹkedude do ẹma ẹnyene ifet nditoro Abasi.
17. Nnyịn inen̄ede inịm ke Jehovah anam nso ọnọ esop kiet kiet oro ẹdude mfịn?
17 Jehovah aka iso ndida esop esie nnam n̄kpọ nnyụn̄ nnọ enye ibetedem. Enye ọdiọn̄ kpukpru mme Christian oro ẹyetde aran emi ẹdude ke isọn̄ mfịn. Akpakịp udia eke spirit oro ikọt Abasi ẹdiade mfịn ọsọn̄ọ emi. (Luke 12:42) Enye ọdiọn̄ ofụri esop esie. Enye onyụn̄ ọdiọn̄ esop kiet kiet emi nnyịn ibuanade itoro Enye ke edinam nnyịn ye ke ini idade N̄wed Abasi inọ ibọrọ oro ọbọpde-bọp. Do ke isibọ ukpep man ikeme nditoro Abasi idem ke ini nnyịn mîdụhe ke mbono esop.
18, 19. Nso ke mme anam-akpanikọ Christian ke esop ekededi ẹyom ndinam?
18 Ti ete ke apostle Paul ekesịn udọn̄ ọnọ mme Christian ke esop kiet ke Philippi ke Macedonia ete: “Emi edi se n̄kade iso mbọn̄ akam, nte [mbufo] ẹyọhọ ye mfri edinen ido, emi ebede ke Jesus Christ, ẹnọ Abasi ubọn̄ ye itoro.” Oro ama esịne mmọ ndinam mbon oro mînịmke ke akpanikọ ẹfiọk mbuọtidem oro mmọ ẹnyenede ke Jesus ẹnyụn̄ ẹfiọk utịbe utịbe idotenyịn mmọ. (Philippi 1:9-11; 3:8-11) Ntak edi oro Paul ekesịnde udọn̄ ọnọ ekemmọ mme Christian ete: “Ẹyak nnyịn kpukpru ini iwa uwa ekọm inọ Abasi ebe ke [Jesus], oro edi, mfri n̄kpọkinua emi ẹdade ẹtan̄a enyịn̄ esie an̄wan̄wa.”—Mme Hebrew 13:15.
19 Nte emesima nditoro Abasi “ke otu esop,” nte emi Jesus akanamde, onyụn̄ ada n̄kpọkinua fo otoro Jehovah ke iso mbon oro mîfiọkke mînyụn̄ itoroke enye kan̄a? (Mme Hebrew 2:12; Rome 15:9-11) Ke ndusụk idaha, nte nnyịn ibọrọde mbụme emi owụt nte nnyịn isede udeme oro esop nnyịn enyenede ke ndisu uduak Abasi. Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyeneme nte Jehovah adade esop nnyịn kiet kiet anam n̄kpọ onyụn̄ ọnọ enye ndausụn̄, ye nte esop okpotụkde uwem nnyịn mfịn.
Nte Afo Emeti?
• Didie ke “esop Abasi,” oro mme Christian oro ẹyetde aran ẹnamde, ọkọtọn̄ọ?
• Ewe usụn̄ ita efen ke Bible etịn̄ aban̄a “esop”?
• Nso ke David, Jesus, ye mme Christian akpa isua ikie ẹkeyom ndinam ke esop, ndien didie ke emi okpotụk nnyịn?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 21]
Jesus ekedi itiat idakisọn̄ ewe esop?
[Ndise ke page 23]
Mme otu Christian oro ẹkesisopde idem ọtọkiet ẹkedi “mme esop Abasi”
[Ndise ke page 24]
Nnyịn imekeme nditoro Jehovah ke otu esop ukem nte mme Christian ke Benin