Kûdianade Se Abasi Ama Akadian

“Ntre mmọ idịghe aba owo iba, edi ẹdi obụk kiet. Ke ntre, se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdianade.”—MATTHEW 19:6.

1, 2. Ntak emi N̄wed Abasi ọdọhọde ke odot mme ọdọ ndọ ẹkere ke iyenyene mfịna ke ini ke ini?

 YAK idọhọ ke ọmọn̄ awat ubomisọn̄ aka anyan isan̄. Nte oyosobo mme n̄kpọ-ata ke usụn̄? Ikpowụtke ifiọk ndikere ke mfịna ndomokiet ididụhe! Ke uwụtn̄kpọ, afo emekeme ndisobo idiọk enyọn̄, ndien oyoyom etịn̄ enyịn awat sụn̄sụn̄. Ke ndusụk idaha, ubomisọn̄ oro ekeme ndibiara ke udomo oro mûkemeke ndidiọn̄, ndien emi ekeme ndinam ọkọhọde ada ke mbenusụn̄ oyom un̄wam. Nte oro akpanam ekere ke ama anam ndudue ndika isan̄ oro, ndien ke akpana ọkpọn̄ ubomisọn̄ oro do? Baba-o. Ke ini akade anyan isan̄, emesikere ke mfịna ekeme ndidu ke usụn̄, ke ntre emesiyom usụn̄ nte ọkpọkọkde mme mfịna oro.

² Ukem oro ke edi ye ndọ. Mfịna isitreke ndidu, ndien ikpowụtke ifiọk mbon oro ẹyomde ndidọ ndọ ndikere ke uwem edinenem kpukpru ini. Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ke 1 Corinth 7:28, ete ke mme ọdọ ndọ “ẹyekụt ukụt ke obụkidem.” Ntak edide ntre? Ke nditịn̄ ibio ibio, edi koro ebe ye n̄wan ẹdi mme anana-mfọnmma owo, ndien n̄ko, nnyịn idu ke “ndiọkeyo.” (2 Timothy 3:1; Rome 3:23) Oro anam idem ebe ye n̄wan oro ẹkemede ndidụn̄ ọtọkiet, emi ẹnyenede ekikere Abasi, ẹsinyene mfịna ke ini ke ini.

3. (a) Didie ke ediwak owo ke ererimbot ẹse ndọ? (b) Ntak emi mme Christian ẹsidomode ndinam ndọ mmọ ọfọn?

³ Ke ererimbot mfịn, ke ini ndusụk mme ọdọ ndọ ẹnyenede mfịna, mmọ ẹsiyom nditre ndọ mmọ. Ke ediwak idụt, ibat usiondọ ọmọkọri ke udomo oro inua mîkemeke nditịn̄. Nte ededi, ata mme Christian ẹsikọk mfịna mmọ utu ke ndifehe n̄kpọn̄ mmọ. Ntak-a? Koro mmọ ẹse ndọ nte edisana enọ Jehovah. Jesus eketịn̄ aban̄a ndọ ete: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdianade.” (Matthew 19:6) Ke akpanikọ, isimemke utom ndinam item emi. Ke uwụtn̄kpọ, iman ye mbon en̄wen, esịnede ndusụk mme ọnọ-item mban̄a ndọ, emi mîkponoke mme edumbet Bible, ẹsidọhọ mme ọdọ ndọ ẹdianade ẹtie m̀mê ẹsio kiet eken ndọ ke ndusụk ntak oro mîkemke ye N̄wed Abasi. * Edi mme Christian ẹfiọk ke ndinam emem nnyụn̄ n̄ka iso ndụn̄ ọtọkiet ọfọn akan ndidianade ndọ. Ke akpanikọ, oyom ibiere ndinam n̄kpọ ke usụn̄ Jehovah toto ke ntọn̄ọ ndọ nnyịn, utu ke nditiene ndausụn̄ mbon en̄wen.—Mme N̄ke 14:12.

Ndibiere Mme Mfịna

4, 5. (a) Mme mfịna ewe ke mme ọdọ ndọ ẹsinyene? (b) Ntak emi mme edumbet Bible ẹsinyenede ufọn idem ke ini mfịna odude ke ndọ?

⁴ Se idude edi nte ke esiyom ẹbiere mme mfịna ndọ ke ini ke ini. Ke ediwak idaha, emi esisịne edibiere n̄kpri ndutan̄uyo. Edi ke mme idaha eken, esiyom ẹbiere ikpọ mfịna oro ẹkemede ndibiat ndọ. Ndusụk ini emekeme ndiyom un̄wam nto ebiowo Christian oro enyenede mbufiọk onyụn̄  edide ọdọ ndọ. Nte ededi, mme n̄kpọ emi iwụtke ke ndọ fo ifọnke. Mmọ ẹkam ẹnam fi okụt ntak emi edide akpan n̄kpọ ndida mme edumbet Bible nsịn ke edinam ke ini ebierede mme mfịna ndọ.

⁵ Nte Andibot ubonowo ye Anditọn̄ọ ndutịm ndọ, Jehovah enen̄ede ọdiọn̄ọ se nnyịn iyomde man ndọ nnyịn ọfọn. Mbụme akam edi, Nte nnyịn iyokop item Abasi? Ke akpanikọ, iyọbọ ufọn edieke ikopde. Jehovah ọkọdọhọ ikọt esie ke eset ete: “Afo akpakam akpan̄ utọn̄ ke mbet mi! Ndien emem fo ekpebiet akpa mmọn̄, edinen ido fo ekpebiet mbufụt inyan̄.” (Isaiah 48:18) Nditiene ndausụn̄ oro odude ke Bible ekeme ndinam ndọ nnyịn ọfọn. Ẹyak ibem iso ineme iban̄a item oro Bible ọnọde mme ebe.

“Ẹka Iso Ẹma Iban Mbufo”

6. Nso item ke N̄wed Abasi ọnọ mme ebe?

⁶ Apostle Paul ama ọnọ mme ebe in̄wan̄-in̄wan̄ ndausụn̄ ke leta oro enye ekewetde ọnọ Mbon Ephesus. Enye ekewet ete: “Mme ebe, ẹka iso ẹma iban mbufo, kpa nte Christ n̄ko akamade esop onyụn̄ ayakde idemesie ọnọ ke ibuot esie. Ntem ke mme ebe ẹkpema iban mmọ nte idem mmọ. Owo eke amade n̄wan esie ama idemesie, koro akananam baba owo kiet isuaha obụkidem esie; edi ọbọbọk onyụn̄ ekpeme enye, kpa nte Christ n̄ko anamde ye esop. Edi, n̄ko, yak owo mbufo kiet kiet enen̄ede ama n̄wan esie nte enye amade idemesie.”—Ephesus 5:25, 28, 29, 33.

7. (a) Nso ikpedi ata akpan n̄kpọ ke ndọ Christian? (b) Didie ke mme ebe ẹkpeka iso ẹma iban mmọ?

⁷ Paul ikenemeke kpukpru mfịna oro ebe ye n̄wan ẹsinyenede. Utu ke oro, enye eketịn̄ se ẹkpenamde man ẹbiere mme mfịna ndọ ke ndiwụt ke kpukpru mme Christian ẹkpeda ima nte ata akpan n̄kpọ ke ndọ. Ke akpanikọ, ẹtịn̄ ẹban̄a ima utịm ikatiaba ke ufan̄ikọ emi. Tịm fiọk n̄ko ke Paul ọkọdọhọ mme ebe ete: “Ẹka iso ẹma iban mbufo.” Nte an̄wan̄ade, Paul ama ọfiọk ke ndinyene udọn̄ ke idem owo emem utom akan ndika iso mma owo oro. Se isitịbede edi oro akpan akpan ke “mme akpatre usen” emi, oro ediwak owo ẹdide “mme ama idem” mînyụn̄ “inyịmeke ndidụk ediomi.” (2 Timothy 3:1-3) Utọ ndiọi edu emi ẹsibiat ediwak ndọ mfịn, edi ebe oro amade n̄wan esie idiyakke mme udọn̄ ibụk ẹkara ekikere ye mme edinam esie.—Rome 12:2.

Didie ke Ọkpọnọ N̄wan Fo Se Enye Oyomde?

8, 9. Nso ye nso ke ebe oro edide Christian ọkpọnọ n̄wan esie?

⁸ Edieke afo edide Christian, didie ke ọkpọbiọn̄ọ udọn̄ ibụk onyụn̄ owụt ke emenen̄ede ama n̄wan fo? Paul ama osio n̄kpọ iba oro ebe enyenede ndinam owụt ke Ephesus 5:25, 28, 29, 33, oro edi, ndinọ  n̄wan fo se enye oyomde, ndinyụn̄ n̄kpeme m̀mê ndinen̄ede mma enye nte amade idemfo. Didie ke ekeme ndinọ nsan̄a ndọ fo se enye oyomde? Usụn̄ kiet edi ndinọ enye mme n̄kpọ obụkidem oro enye oyomde. Paul ekewet ọnọ Timothy ete: “Ke akpanikọ edieke owo ekededi mîtịmke n̄kpọ inọ ikọt esie, akpan akpan mbonufọk esie, enye akan̄ mbuọtidem onyụn̄ ọdiọk akan owo eke mînịmke ke akpanikọ.”—1 Timothy 5:8.

⁹ Edi, idịghe udia, ọfọn̄ ye ufọk ikpọn̄ ke oyom ọnọ nsan̄a ndọ fo. Ntak-a? Koro ebe ekeme ndinọ n̄wan esie mme n̄kpọ eke obụk edi ikemeke ndinọ se enye oyomde ke n̄kan̄ eke ntụk ye eke spirit. Oyom ebe ọnọ n̄wan esie se enye oyomde ke n̄kan̄ eke ntụk ye eke spirit. Ke akpanikọ, ediwak ebe oro ẹdide Christian ẹsibiat ekese ini ke ndinam mme utom esop. Edi, ndinyene ikpọ mbiomo ke esop iwọrọke ke inaha ebe ese aban̄a mbiomo oro Abasi ọnọde enye nte ibuotufọk. (1 Timothy 3:5, 12) Magazine emi ama etịn̄ aban̄a n̄kpọ emi ke ediwak isua emi ẹkebede ete: “Nte ekemde ye mme n̄kpọ oro Bible oyomde, ẹkeme ndidọhọ ẹte ke ‘utom ubọkerọn̄ ọtọn̄ọ ke ufọk.’ Edieke ebiowo ofụmide ubon esie, enye ekeme ndisịn ifetutom esie ke itiendịk.” * Nte an̄wan̄ade, oyom ọnọ n̄wan fo mme n̄kpọ eke obụk, eke ntụk, ndien ke akam edide akpan n̄kpọ akan, mme n̄kpọ eke spirit oro enye oyomde.

Nso ke Ndima N̄wan Fo Ọwọrọ?

10. Didie ke ebe ekeme ndinen̄ede mma n̄wan esie?

¹⁰ Edieke amade n̄wan fo, afo eyetịm ekpeme enye. Afo emekeme ndinam emi ke ediwak usụn̄. Akpa, biat ini oro ọniọn̄de ekem ye enye. Edieke mûnamke oro, ekeme ndidi enye idimaha fi aba. Ti n̄ko ete ke udomo ini ye ntịn̄enyịn oro n̄wan fo oyomde oto fi ekeme ndikpụhọde ye se afo ekerede. Emi idịghe n̄kpọ nditetịn̄ ke inua ke amama nsan̄a ndọ fo. Ana n̄wan fo enen̄ede ọdiọn̄ọ ke amama imọ. Paul ekewet ete: “Yak owo kiet kiet okûyom ufọn idemesie, edi oyom ufọn owo en̄wen.” (1 Corinth 10:24) Nte ebe oro amade n̄wan esie, ana afo etịm ọfiọk mme n̄kpọ oro n̄wan fo oyomde.—Philippi 2:4.

11. Didie ke usụn̄ oro ebe anamde n̄kpọ ye n̄wan esie otụk itie ebuana esie ye Abasi ye esop?

¹¹ Usụn̄ en̄wen oro ebe ekemede ndiwụt ke imama n̄wan imọ edi nditịn̄ ikọ m̀mê ndinam n̄kpọ ke sụn̄sụn̄ ido ye enye. (Mme N̄ke 12:18) Paul ekewet ọnọ Mbon Colossae ete: “Mbufo mme ebe, ẹka iso ẹma iban mbufo, ẹkûnyụn̄ ẹnen̄ede ẹyat esịt ye mmọ.” (Colossae 3:19) N̄wed kiet ọdọhọ ke ẹkeme ndida ikọ Paul oro “ẹkûnyụn̄ ẹnen̄ede ẹyat esịt ye mmọ” nte ebetọ ikọ emi ọwọrọde “kûkama enye nte eyenufọk”  m̀mê “kûsịn enye ke ufụn.” Ke akpanikọ, ebe oro etiede ukara ukara, edide ke esịtufọk m̀mê ke an̄wa, iwụtke ke imama n̄wan imọ. Owo ndisọn̄ ido ye n̄wan esie ekeme ndibiat itie ebuana esie ye Abasi. Apostle Peter ekewet ọnọ mme ebe ete: “Ẹka iso ẹdụn̄ ye [iban mbufo] ke ifiọk, ẹnọde mmọ ukpono nte mmọ eke ẹmemde ẹkan, sia mbufo ye mmọ n̄ko ẹnyenede udeme ke ufọn uwem emi owo mîdotke, mbak n̄kpọ edibiọn̄ọ akam mbufo.” *—1 Peter 3:7.

12. Nso ke ebe oro edide Christian ekeme ndikpep nto usụn̄ oro Jesus akanamde n̄kpọ ye esop Christian?

¹² Kûkere ke n̄wan fo ayaka iso ndima fi edieke mûmaha enye. Dọhọ enye ke isụk imama enye. Jesus ama ada usụn̄ oro enye akanamde n̄kpọ ye esop Christian enịm uwụtn̄kpọ ọnọ mme ebe oro ẹdide Christian ndikpebe. Enye eketie sụn̄sụn̄, ọfọn ido, onyụn̄ efen ọnọ mme mbet esie, idem ke ini mmọ ẹkenamde n̄kpọ etikwo etikwo. Ntre Jesus ama ọdọhọ mbon en̄wen ete: “Ẹtiene mi, . . . koro ami mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde esịt, ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” (Matthew 11:28, 29) Man owụt ke imekpebe Jesus, Christian oro edide ebe akpanam n̄kpọ ye n̄wan esie ke ukem usụn̄ oro Jesus akanamde ye esop. Owo oro enen̄erede ama n̄wan esie, owụtde emi ke ikọ ye ke edinam, ayanam n̄wan esie enen̄ede okop inem uwem.

Ibanndọ Oro Ẹdade Mme Edumbet Bible Ẹdu Uwem

13. Ewe item Bible ekeme ndin̄wam ibanndọ?

¹³ Bible enyene n̄ko mme item oro ẹkemede ndin̄wam ibanndọ. Ephesus 5:22-24, 33 ọdọhọ ete: “Yak iban ẹdu ke nsụkibuot ẹnọ mme ebe mmọ nte ẹnam ẹnọ Ọbọn̄, koro ebe edi ibuot ọnọ n̄wan esie kpa nte Christ n̄ko edide ibuot ọnọ esop, ke emi enye edide andinyan̄a idem emi. Ke akpanikọ, nte esop osụkde ibuot ọnọ Christ, yak iban ẹtie kpasụk ntre n̄ko ye mme ebe mmọ ke kpukpru n̄kpọ. . . . Yak n̄wan enyene ntotụn̄ọ ukpono ọnọ ebe esie.”

14. Ntak emi edumbet Bible oro aban̄ade nsụkibuot mîsụhọkede iban itie?

¹⁴ Tịm fiọk nte Paul ọkọsọn̄ọde etịn̄ aban̄a nsụkibuot ye ukpono. Ẹti n̄wan ẹte osụk ibuot ọnọ ebe esie. Emi ekem ye ndutịm Abasi. Kpukpru odu-uwem edibotn̄kpọ ke enyọn̄ ye ke isọn̄ ẹnyene enye emi edide ibuot ọnọ mmọ. Jesus ke idemesie odu ke idak Jehovah Abasi. (1 Corinth 11:3) Ke akpanikọ, ebe oro akamade itieibuot esie ke nnennen usụn̄ ayanam edi mmemmem n̄kpọ ọnọ n̄wan esie ndisụk ibuot nnọ enye.

15. Mme item ewe ke Bible ọnọ ibanndọ?

¹⁵ Paul ama etịn̄ n̄ko ke ana n̄wan “enyene ntotụn̄ọ ukpono ọnọ ebe esie.” Akpana n̄wan oro edide Christian enyene “sụn̄sụn̄ ye ifụre ifụre edu,” idịghe ndifan̄a n̄kpọ ye ebe esie m̀mê ndisọn̄ ibuot. (1 Peter 3:4) N̄wan oro abakde Abasi esisịn idem anam n̄kpọ ke ufọn ubon esie onyụn̄  okpono enye emi edide ibuot ọnọ enye. (Titus 2:4, 5) Enye oyodomo nditịn̄ nti ikọ mban̄a ebe esie idinyụn̄ imaha ndinam n̄kpọ ekededi oro ekemede ndisuene enye. Enye n̄ko oyodomo ndinen̄ede nsịn idem nnam n̄kpọ man mme ubiere ebe esie ẹkụt unen.—Mme N̄ke 14:1.

16. Nso ke ibanndọ Christian ẹkpekpep ẹto uwụtn̄kpọ Sarah ye Rebekah?

¹⁶ Ndinyene sụn̄sụn̄ ye ifụre ifụre edu iwọrọke ke n̄wan emi edide Christian ikemeke nditịn̄ mme ekikere esie, inyụn̄ iwọrọke ke owo ididaha ekikere esie ke n̄kpọ. Iban oro ẹkebakde Abasi ke eset, utọ nte Sarah ye Rebekah, ẹma ẹsinọ ekikere mmọ ke ini mfịna okodude, ndien Bible owụt ke Jehovah ama enyịme se mmọ ẹkenamde. (Genesis 21:8-12; 27:46–28:4) Ibanndọ Christian ẹkeme nditịn̄ ekikere mmọ n̄ko. Nte ededi, mmọ ẹkpenyene ndinam ntre ke edu ukpono, ikponyụn̄ isụhọkede mme ebe mmọ itie. Anaedi mmọ ẹyekụt ke ndineme nneme ke utọ usụn̄ oro eyenen̄ede enem onyụn̄ ọfọn.

Ufọn Edisọn̄ọ Nda Nnam Akpanikọ

17, 18. Nso idi ndusụk usụn̄ oro mme ebe ye ibanndọ ẹkpebiọn̄ọde ukeme oro Satan esịnde ndibiat ndọ mmọ?

¹⁷ Ndọ edi nsinsi mbọbọ. Mmọdo, ebe ye n̄wan ẹkpenyene ndinen̄ede nsịn idem nnam ndọ mmọ ọfọn. Nditre ndineme nneme in̄wan̄-in̄wan̄ ekeme ndinam mfịna ọkọri onyụn̄ etetịm okpon. Ediwak ini, mme ọdọ ndọ ẹsitre ndineme nneme ke ini mfịna edemerede, ndien emi esinam utọk odu. Ndusụk ebe ye n̄wan ẹsiyom usụn̄ nditre ndọ, idem ẹkam ẹnyenede udọn̄ idan̄ ke idem mbon en̄wen. Jesus ama odụri owo utọn̄ ete: “Owo ekededi eke owụkde enyịn ese n̄wan tutu udọn̄ idan̄ edemede enye, enye esesịn efịbe ama ke esịt esie ye enye.”—Matthew 5:28.

¹⁸ Apostle Paul ama ọnọ kpukpru Christian item, esịnede mme ọdọ ndọ, ete: “Ẹyat esịt, edi ẹkûnam idiọkn̄kpọ; ẹkûyak utịn osụhọde edisịm mbufo ke idaha iyatesịt, ẹkûnyụn̄ ẹyak ufan̄ ẹnọ Devil.” (Ephesus 4:26, 27) Satan, kpa akwa asua nnyịn, esiwak ndinam mme Christian ẹtọhọ ke ini mmọ ẹnyenede mfịna. Ẹkûyak Satan akan! Ke ini mfịna odude, ẹdụn̄ọde ẹfiọk se Jehovah ekerede aban̄a mfịna oro ke mme n̄wed oro ẹkọn̄ọde ke Bible. Ẹneme mfịna mbufo sụn̄sụn̄ ke ofụri esịt. Ẹdomo nditiene mme ndausụn̄ Jehovah oro mbufo ẹfiọkde. (James 1:22-25) Ẹbiere ndika iso nsan̄a ye Jehovah nte ebe ye n̄wan, ndien ẹkûyak owo m̀mê n̄kpọ ekededi adianade se Abasi ama akadian!—Micah 6:8.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

Nte Afo Emeti?

• Ntak emi mme Christian ẹkemede ndinyene mfịna ndọ?

• Didie ke ebe ekeme ndinọ n̄wan esie mme n̄kpọ oro enye oyomde nnyụn̄ n̄wụt ke imama enye?

• Didie ke n̄wan okpowụt ke imenen̄ede ikpono ebe imọ?

• Didie ke ebe ye n̄wan ẹkpesọn̄ọ mbọbọ ndọ mmọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 20]

Ebe ekpenyene ndinọ n̄wan esie mme n̄kpọ eke obụk ye n̄kpọ eke spirit oro enye oyomde

[Ndise ke page 21]

Owo oro enen̄erede ama n̄wan esie ayanam n̄wan esie okop inem uwem

[Ndise ke page 23]

Ibanndọ oro ẹdide Christian ẹsitịn̄ ekikere mmọ ke edu ukpono