“Uduak Fo Ọyọsọn̄ọ Ada”

DAVID andiwet psalm ama esịn eben̄e emi ke ikwọ ete: “Bot edisana esịt nọ mi, O Abasi; nyụn̄ nam obufa spirit eke ọsọn̄ọde ada, sịn mi ke idem. Tọn̄ọ ntak nọ mi idara edinyan̄a fo; nyụn̄ da edinyịme spirit mụm mi kama.” (Psalm 51:10, 12) Ke David ama akanam idiọkn̄kpọ ye Bath-sheba onyụn̄ akabade esịt, enye ama ọbọn̄ akam oro ete Jehovah Abasi anam esịt imọ asana onyụn̄ ọnọ imọ spirit, m̀mê edu ukere n̄kpọ oro edin̄wamde imọ inam se inende.

Ndi Jehovah esinen̄ede obot obufa esịt ọnọ nnyịn, onyụn̄ esịn nnyịn obufa ye edinyịme spirit ke idem? Mîdịghe ndi edisana esịt edi n̄kpọ emi nnyịn ikemede ndinyene nnyụn̄ n̄kpeme? “Jehovah odomo esịt owo.” Edi adan̄a didie ke enye esisịn idem ke se itịbede ke esịt nnyịn? (Mme N̄ke 17:3; Jeremiah 17:10) Adan̄a didie ke enye otụk uwem, uduak, ye mme edinam nnyịn?

Ufan̄ikọ kiet esịm usụkkiet ke n̄wed Mme N̄ke ibuot 16, emi ẹwetde enyịn̄ Abasi utịm ikatiaita, ẹwụt nnyịn nte ikemede ndiyak Abasi ada nnyịn usụn̄ ‘man uduak nnyịn ọkpọsọn̄ọ ada.’ (Mme N̄ke 16:3) Ufan̄ikọ 10 esịm 15 ẹtịn̄ ẹban̄a se akpanade edidem m̀mê andikara anam.

Anie Esiduak “Uduak Esịt”?

Mme N̄ke 16:1a ọdọhọ ete: “Uduak esịt edi eke owo.” Nte an̄wan̄ade, nnyịn isiduak “uduak esịt.” Jehovah isitịmke esịt nnyịn ke utịbe utịbe usụn̄ m̀mê ndinọ nnyịn edinyịme spirit. Oyom nnyịn isịn ukeme man inyene nnennen ifiọk Ikọ esie, kpa Bible, itie ikere se ikpepde, inyụn̄ ikere n̄kpọ nte Abasi ekerede.—Mme N̄ke 2:10 11.

Nte ededi, David ndikeben̄e “edisana esịt” ye “obufa spirit” ẹwụt ke enye ama ọfiọk ke imọ imenyene ntụhọ unam idiọkn̄kpọ ye nte ke imoyom Abasi an̄wam imọ anam esịt imọ asana. Nte mme anana-mfọnmma owo, ekeme ndidọn̄ nnyịn ndinam “mme utom obụkidem.” (Galatia 5:19-21) Nnyịn imoyom un̄wam Jehovah man ‘iwot mme ndido idem nnyịn emi ẹdude ke isọn̄ kaban̄a use, mbubiam ido, ọkpọsọn̄ udọn̄ idan̄, udọn̄ oro ekemede ndinọ unan, ye edisịn esịt ke n̄kpọ owo.’ (Colossae 3:5) Edi akpan n̄kpọ didie ntem ndibọn̄ akam nyom un̄wam esie man ikûyak idem inọ idomo inyụn̄ isio esịt nnyịn ikpọn̄ ndiọi edu!

Ndi nnyịn imekeme ndin̄wam mbon en̄wen ẹduak “uduak esịt” mmọ? Bible ọdọhọ ete: “Enyene mmọ eke ẹken̄de inua nte ofụt ekịmde: edi edeme mbon eti ibuot ọkọk unan.” (Mme N̄ke 12:18) Ini ewe ke edeme nnyịn ekeme ndikọk unan? Edi n̄kukụre ke ini “ibọrọ edeme [otode] Jehovah,” oro edi, ke ini nnyịn itịn̄de nnennen akpanikọ oro odude ke Bible.—Mme N̄ke 16:1b.

Bible ọdọhọ ete: “Esịt abian̄a akan kpukpru n̄kpọ, onyụn̄ abiara fap.” (Jeremiah  17:9) Ndamban̄a esịt nnyịn esiwak ndibian̄a nnyịn, isinyụn̄ ikwe ndudue inọ idem. Edidem Solomon eke Israel eset ama odụri nnyịn utọn̄ aban̄a emi ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Kpukpru usụn̄ owo ẹsana ke enyịn esie: edi Jehovah odomo spirit.”—Mme N̄ke 16:2.

Uma idem ekeme ndinam nnyịn iwụt ke nnyịn iduehe, anam ifụk ndiọi uwem nnyịn, inyụn̄ ifụmi idiọk ido nnyịn. Edi owo ikemeke ndibian̄a Jehovah. Enye esidomo spirit. Spirit owo edi akpan edu oro esinamde enye ekere n̄kpọ, ndien emi enyene ebuana ye esịt. Edinyene utọ spirit emi enen̄ede ọkọn̄ọ ke se esịt owo ekerede, ndien emi abuana utọ n̄kpọ nte ekikere, ntụk ye uduakesịt. Spirit emi ke ‘andidomo esịt’ esidụn̄ọde, ndien enye iten̄eke owo enyịn inyụn̄ inamke asari. Enen̄ede ọfọn ikpeme spirit nnyịn.

“Kan̄a Utom Fo Nọ Jehovah”

Esiyom ẹkekere mbemiso ẹduakde n̄kpọ—ndien esịt esinam emi. Ekikere esibem edinam iso. Ndi iyokụt unen ke utom nnyịn? Solomon ọbọrọ ete: “Kan̄a utom fo nọ Jehovah, ndien uduak fo ọyọsọn̄ọ ada.” (Mme N̄ke 16:3) Ndikan̄a utom nnyịn nnọ Jehovah ọwọrọ ndibuọt idem ye enye, ndiberi edem ke enye, ndinyụn̄ nyak idem nnọ enye—etie nte ndibiomode mbiomo nnyịn nnọ enye. Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Kpat usụn̄ fo nọ Jehovah, nyụn̄ buọt idem fo ye enye, ndien enye ayanam.”—Psalm 37:5.

Nte ededi, man uduak nnyịn ọsọn̄ọ ada, ana enye odu ke n̄kemuyo ye Ikọ Abasi, ndien ana ida eti esịt iduak utọ uduak oro. Ke akande oro, ana ibọn̄ akam inọ Jehovah iyom un̄wam inyụn̄ inam item Bible ke ofụri ukeme nnyịn. Enen̄ede ọfọn ‘nditop mbiomo nnyịn nnọ Jehovah’ ke ini isobode idomo m̀mê n̄kpọsọn̄ idaha, koro ‘enye ayakama nnyịn.’ Ke akpanikọ, “enye idiyakke edinen owo esehede ke nsinsi.”—Psalm 55:22.

“Jehovah Amanam Kpukpru N̄kpọ Ọnọ Se Ikemde ye Mmọ”

Nso efen iditịbe edieke ikan̄ade utom nnyịn inọ Jehovah? Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Jehovah amanam kpukpru n̄kpọ ọnọ se ikemde ye mmọ.” (Mme N̄ke 16:4a) Andibot ekondo edi Abasi uduak. Ke ini ikan̄ade utom nnyịn inọ enye, uwem nnyịn eyenen̄ede enyene se ọwọrọde. Se Jehovah aduakde aban̄a isọn̄ ye ubonowo edi ke nsinsi. (Ephesus 3:11) Enye okobot onyụn̄ anam isọn̄ “man ẹdụn̄ ke esịt.” (Isaiah 45:18) Ke adianade do, se enye akaduakde ke editọn̄ọ aban̄a isọn̄ oyosu. (Genesis 1:28) Owo oro ayakde uwem esie ọnọ ata Abasi idikpaha edi  oyodu ke nsinsi, uwem esie oyonyụn̄ enyene uduak.

Jehovah “anam idem idiọk owo ọnọ usen idiọk.” (Mme N̄ke 16:4b) Enye ikobotke idiọkowo, sia “utom esie ọfọn ama.” (Deuteronomy 32:4) Edi enye amayak mmọ ẹka iso ẹdu tutu ekem ini emi enye edibierede ikpe ọnọ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah ọkọdọhọ Pharaoh Egypt ete: “Edi n̄kọm edi emi ekesịn mi nnịm fi, man n̄wụt fi odudu mi; man ẹnyụn̄ ẹkwọrọ enyịn̄ mi ke ofụri ererimbot.” (Exodus 9:16) Ufen Duop oro ọkọrọ ye Abasi ndikosobo Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ke Ididuot Inyan̄ ẹma ẹwụt ke odudu Abasi inyeneke mbiet.

Jehovah ekeme n̄ko ndinam n̄kpọ etịbe ke usụn̄ emi anamde mme idiọkowo ẹnam uduak esie. Andiwet psalm ama ọdọhọ ete: “Koro ifụtesịt owo otorode fi: afo [Jehovah] ada ifụtesịt eke osụhọde ọbọbọ ke idem.” (Psalm 76:10) Jehovah ekeme ndiyak mme asua esie ẹyat esịt ye mme asan̄autom esie—edi emi edidi n̄kukụre man otụnọ onyụn̄ ọnọ mme asan̄autom esie ukpep. Mme asua ẹkpededei ẹnam se ikande oro, Abasi ayanam n̄kpọ man anyan̄a ikọt esie.

Ke adan̄aemi Jehovah esin̄wamde ikọt esie oro ẹsụhọrede idem, nso isitịbe inọ mbon ikponesịt ye mbon ntan̄idem? Edidem Israel ọbọrọ ete: “Jehovah abat kpukpru okpon-esịt ke mbubiam: ubọk okposụk adadiana ye ubọk enye idibọhọke.” (Mme N̄ke 16:5) Mbon ‘ikponesịt’ ẹkeme ndibere ye kiet eken, edi mmọ idibọhọke ufen. Ntem ọyọfọn nnyịn isụhọde idem, inamke n̄kpọ m̀mê nso ifiọk, ukeme, m̀mê ifetutom ke nnyịn inyene.

“Uten̄e Jehovah”

Nnyịn imesinam ndudue sia ẹkemande nnyịn ke idiọkn̄kpọ. (Rome 3:23; 5:12) Nso idin̄wam nnyịn ifep ndiduak n̄kpọ oro edidade nnyịn idụk idiọk afan̄? Mme N̄ke 16:6 ọdọhọ ete: “Ima ye akpanikọ ẹsio isop idiọk ido: uten̄e Jehovah onyụn̄ esịn owo akabade ọkpọn̄ idiọk.” Ke adan̄aemi Jehovah adade ima ye akpanikọ esie osio isop idiọkido nnyịn, uten̄e esie anam nnyịn ifep idiọk. Ọfọn didie ntem nnyịn ndima Abasi, ndiwụt esịtekọm mban̄a akpanikọ esie, ndinyụn̄ nten̄e enye!

Uten̄e Abasi esidụk nnyịn esịt ke ini ikponode enye ke ntak akaka odudu esie. Kam kere ban̄a odudu esie oro ẹkụtde ke se enye obotde! Ẹma ẹti Job nte mme utom obot ẹwụtde odudu Abasi ndien emi ama an̄wam enye enen̄ede ekikere esie. (Job 42:1-6) Nte isitụkke nnyịn n̄ko ke ini ikotde se ẹwetde ke Bible inyụn̄ itiede ikere nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye ikọt esie? Andiwet psalm ekewet ete: “Mbufo ẹka ẹkese utom Abasi; se enye anamde aban̄a nditọ owo enyene ndịk.” (Psalm 66:5) Owo ikpenyeneke ndida ima mfọnido Jehovah didie didie. Ke ini nditọ Israel ‘ẹkesọn̄de ibuot ẹnyụn̄ ẹyat Edisana Spirit esie esịt, Jehovah ama akabade edi asua mmọ onyụn̄ an̄wana ekọn̄ ye mmọ.’ (Isaiah 63:10) Ke n̄kan̄ eken, “ke adan̄aemi usụn̄ owo enemde Jehovah esịt, enye anam idem mme asua esie ẹtie emem-emem ye enye.” (Mme N̄ke 16:7) Uten̄e Jehovah ekpeme owo didie ntem!

Enyene-ọniọn̄ edidem oro ọdọhọ ete: “Ekpri n̄kpọ ke ido eke enende, ọfọn akan akamba mbun̄wụm ke ido eke mîfọnke.” (Mme N̄ke 16:8) Mme N̄ke 15:16 ọdọhọ ete: “Ekpri n̄kpọ ke uten̄e Jehovah ọfọn akan ediwak inyene ye afanikọn̄ ke esịt.” Enen̄ede oyom iten̄e Abasi man ika iso idu ke edinen usụn̄.

“Esịt Owo Etịbe Usụn̄ Esie”

Ẹkebot owo ye ifụre ndibiere n̄kpọ nnọ idem, nnyụn̄ mmek se ifọnde ye se idiọkde. (Deuteronomy 30:19, 20) Ndamban̄a esịt nnyịn ekeme ndisat n̄kpọ nnyụn̄ mmek enye oro enye amade. Man owụt ke obiomo nnyịn ke idem ndinam ubiere, Solomon ọdọhọ ete: “Esịt owo etịbe [ekeme ndikere] usụn̄ esie.”  Edi ke owo ama akanam emi ke “Jehovah edinam ikpat isan̄ esie ọsọn̄ọ.” (Mme N̄ke 16:9) Sia Jehovah ekemede ndinen̄ede ikpatisan̄ nnyịn, ọyọfọn nnyịn iyom un̄wam esie ‘man inam uduak nnyịn ọsọn̄ọ ada.’

Nte ima ikokokụt, esịt abian̄a onyụn̄ ekeme ndikere nsunsu ekikere. Ke uwụtn̄kpọ, owo ekeme ndinam idiọkn̄kpọ, ndien esịt esie ekeme ndinam enye odomo ndiwụt ke imenen. Utu ke nditre idiọk edinam esie, owo oro ekeme ndikere ke Abasi enyene ima, ọfọn ido, esitua owo mbọm, onyụn̄ efen ọnọ owo. Utọ owo oro ọdọhọ ke esịt esie ete: “Abasi emefre: emedịp iso esie; idikwe ke nsinsi.” (Psalm 10:11) Nte ededi, edi ata idiọkn̄kpọ ndida mbọm Abasi didie didie.

“Edinen Balance ye Udomo N̄kpọ Ẹnyene Jehovah”

Ke ọwọn̄ọrede ọkpọn̄ esịt ye edinam owo aka eke edidem, Solomon ọdọhọ ete: “Ikọ Abasi odu ke n̄kpọkinua edidem: inua esie iduehe ke ikpe.” (Mme N̄ke 16:10) Ntem ke edidi ye Ọbọn̄ Jesus Christ oro ẹdoride ke ebekpo. Enye edikara isọn̄ nte ekemde ye uduak Abasi.

Man owụt itie emi unenikpe ye edinen ido ẹtode, enyene-ọniọn̄ edidem oro etịn̄ ete: “Edinen balance ye udomo n̄kpọ ẹnyene Jehovah: kpukpru itiat udop ke ekpat ẹdi utom esie.” (Mme N̄ke 16:11) Edi Jehovah enịm se idide edinen balance ye mme n̄kpọ udomon̄kpọ. Idịghe edidem edimek utọ udomon̄kpọ oro nte enye amade. Ke ini Jesus okodude ke isọn̄ enye ama ọdọhọ ete: “N̄kemeke ndinam baba n̄kpọ kiet ke odudu idemmi; n̄kpe ikpe kpa nte n̄kopde; ndien ubiereikpe eke ami nnọde edi edinen, koro ndomoke ndinam uduak idemmi, edi ndomo ndinam uduak enye emi ọkọdọn̄de mi.” Nnyịn imekeme ndidori enyịn ke Eyen emi Ete ‘akayakde kpukpru ikpe esịn ke ubọk’ eyekpe ikpe ke usụn̄ oro ọfọnde ama.—John 5:22, 30.

Nso en̄wen ke ẹkeme ndidori enyịn nto edidem oro adade ke itie Jehovah? Edidem Israel ọdọhọ ete: “Ndidem ndinam idiọk edi n̄kpọ mbubiam: koro edi edinen ido ọsọn̄ọ ebekpo.” (Mme N̄ke 16:12) Ndinen edumbet Abasi ẹyedu ke Obio Ubọn̄ Messiah. Enye isan̄ake n̄kpọ ye “ebekpo idiọk ido.”—Psalm 94:20; John 18:36; 1 John 5:19.

Ndinyene Mfọn Edidem

Didie ke mme andidu ke idak akwa edidem ẹkpenam n̄kpọ? Solomon ọbọrọ ete: “N̄kpọk-inua akpanikọ enem mbọn̄ esịt: ẹnyụn̄ ẹma owo eke etịn̄de se inende. Ifiop ọbọn̄ edi isụn̄utom n̄kpa: edi enyene-ibuot owo oyosụk enye.” (Mme N̄ke 16:13, 14) Mfịn mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹnịm ikọ emi ke akpanikọ ẹnyụn̄ ẹsịn ifịk ke utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mbet. (Matthew 24:14; 28:19, 20) Mmọ ẹfiọk ke ndida n̄kpọkinua mmimọ nnam n̄kpọ ke usụn̄ emi enem Edidem Messiah, kpa Jesus Christ, esịt. Ekedi eti n̄kpọ ndifep ifiopesịt edidem oro okopde odudu, ama onyụn̄ ọfọn ndiyom mfọn esie. Ọfọn didie akan oro ndiyom ndinyene mfọn Edidem Messiah!

Solomon aka iso ete: “Uwem odu ke un̄wana iso ọbọn̄: ndien ufọn esie nte obubịt enyọn̄ ekperedem edịm.” (Mme N̄ke 16:15) “Un̄wana iso ọbọn̄” ọwọrọ mfọn esie, kpasụk nte ‘un̄wana iso Jehovah’ adade ọnọ mfọn Abasi. (Psalm 44:3; 89:15) Kpasụk nte obubịt enyọn̄ owụtde ke edịm ọmọn̄ edep ọduọhọ anam se ẹketọde eye idem, mfọn edidem owụt ke nti n̄kpọ ke ẹdi ke iso. Akpakịp edidiọn̄ ye mfọnọn̄kpọ ẹdiyọyọhọ ke idak ukara Edidem Messiah, kpasụk nte ọkọyọhọde ke ini ukara Edidem Solomon.—Psalm 72:1-17.

Nte nnyịn itiede ibet Obio Ubọn̄ Abasi edikara kpukpru n̄kpọ ke idak utịn, ẹyak iyom un̄wam Abasi man inam esịt nnyịn asana. Ẹyak nnyịn ibuọt idem ke Jehovah inyụn̄ iten̄e Abasi. Do ke idinyene ọyọhọ nsọn̄ọ nte ke ‘uduak nnyịn ọyọsọn̄ọ ada.’—Mme N̄ke 16:3.

[Ndise ke page 18]

Didie ke Jehovah ‘anam idiọk owo ọnọ usen idiọk’?