Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode N̄wed Ezekiel—I
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode N̄wed Ezekiel—I
N̄KPỌ emi etịbe ke isua 613 M.E.N. Prọfet Jeremiah odu ke Judah atan̄a nsobo Jerusalem ye eke Judah oro ẹsan̄ade ẹkpere ye unana ndịk. Nebuchadnezzar, edidem Babylon, atatan̄ ediwak mme Jew aka ntan̄mfep. Enye amada Daniel ye ufan esie ita n̄ko, emi ẹnamde utom ke ufọk ubọn̄ mme Chaldean. Ata ediwak ke otu mme Jew emi ẹdude ke ntan̄mfep ẹdu ke mben Akpa Chebar ke “isọn̄ mme Chaldean.” (Ezekiel 1:1-3) Jehovah ikpọn̄ke mbon ntan̄mfep oro ntre, edi ọnọ mmọ isụn̄utom. Enye emek Ezekiel emi edide isua 30 prọfet.
Ẹkeda isua 22 ẹwet n̄wed Ezekiel emi ẹkewetde ẹkụre ke isua 591 M.E.N. Ezekiel etịn̄ enyịn etieti ke se enye ewetde. Enye ewet usenọfiọn̄ ntịn̄nnịm ikọ esie, oro edi, ewet usen ye ọfiọn̄ ọkọrọ ye isua. Akpa ikpehe etop Ezekiel aban̄a iduọ ye nsobo Jerusalem. Udiana ikpehe ọdọn̄ọ etop aban̄ade mme idụt eken, ndien akpatre ikpehe aban̄a edifiak ntọn̄ọ utuakibuot Jehovah. Ibuotikọ emi eneme mme akpan n̄kpọ oro ẹtode Ezekiel 1:1 esịm 24:27, emi aban̄ade mme n̄kukụt, mme ntịn̄nnịm ikọ, ye edinanam n̄wụt se ikenyenede ndiwọrọ Jerusalem.
“MMENỊM FI KE OWO-UKPEME”
Ke ẹma ẹkenọ Ezekiel n̄kukụt oro aban̄ade edikon̄ ebekpo Jehovah, ẹma ẹnọ enye utom esie. Jehovah asian enye ete: “Eyen owo, mmenịm fi ke owo-ukpeme nnọ ufọk Israel: kop ndien ikọ emi otode mi ke inua, nyụn̄ da uyo mi teme mmọ.” (Ezekiel 3:16b, 17) Man Ezekiel etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ aban̄a nte ẹdikande Jerusalem ẹkụk ye se oro edidade edi, ẹdọhọ enye ananam emi owụt ke usụn̄ iba. Jehovah ada Ezekiel etịn̄ ntem aban̄a isọn̄ Judah: “Sese, ami kpa ami, mmọn̄ nda ofụt ntiene mbufo nnyụn̄ nsobo n̄kokon̄o ebiet mbufo.” (Ezekiel 6:3) Onyụn̄ etịn̄ ntem aban̄a mme andidụn̄ isọn̄ oro: “Usenubọk [afanikọn̄] emesịm fi.”—Ezekiel 7:7.
Ke isua 612 M.E.N., Ezekiel ama okụt Jerusalem ke n̄kukụt. Nso mbubiam n̄kpọ ke enye okụt adade itie ntem ke temple Abasi! Ke ini Jehovah edidọn̄de udịmekọn̄ esie eke heaven (emi “owo itiokiet” ẹdade ẹban̄a) ẹdi ẹdinọ mbon mfiakedem oro ufen, sụk mbon oro ẹkenịmde mmọ “idiọn̄ọ ke ọkpọ-iso” ẹdibọhọ. (Ezekiel 9:2-6) Nte ededi, akpa kan̄a, ẹnyene ndisuan “ebok ikan̄”—oro edi, ikan̄-ikan̄ etop nsobo emi otode Abasi—ke ofụri obio oro. (Ezekiel 10:2) Ke adan̄aemi ‘Jehovah edidade usụn̄ ndiọi owo odori mmọ ke ibuot,’ enye ọn̄wọn̄ọ ke imọ iyafiak itan̄ Israel oro ẹsuanade ibok.—Ezekiel 11:17-21.
Odudu spirit Abasi ada Ezekiel esịm Chaldea. Enye anam owụt nte Edidem Zedekiah ye ikọt esie ẹfehede ẹkpọn̄ Jerusalem. Ẹsua ẹnọ mme nsunsu prọfet iren ye iban. Ẹbiom mme okpono ndem ikpe. Ẹda Judah ẹdomo ye vine eke mînyeneke ufọn. N̄ke oro aban̄ade ntrukpom ye vine owụt ndiọi utịp oro ẹsịmde Jerusalem ke ndika mbịne Egypt n̄koyom un̄wam. Ẹda n̄ke oro ẹkeberi ke ndin̄wọn̄ọ ke ‘Jehovah eyekịbi ibuot nsehe n̄kọk ọkọtọ ke obot eke okon̄de.’ (Ezekiel 17:22) Nte ededi, ‘esan̄ mmọnyọ ubọn̄’ ididụhe ke Judah.—Ezekiel 19:14.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
1:4-28—Nso ke chariot eke enyọn̄ ada aban̄a? Chariot emi ada aban̄a ikpehe esop Jehovah ke heaven emi mme anam-akpanikọ edibotn̄kpọ eke spirit ẹnamde. Edisana spirit Jehovah ọnọ enye odudu. Andiwat chariot oro, emi adade ke ibuot Jehovah, enyene ubọn̄ emi inua mîkemeke ndibụk. Ediye akpara ada aban̄a nte enye etiede ifụre ifụre.
1:5-11—Nso idi mbiet n̄kpọ inan̄ oro? Ọyọhọ ikaba oro Ezekiel okokụtde chariot ke n̄kukụt, enye ọkọdọhọ ke mbiet n̄kpọ inan̄ oro ẹdi mme cherubim, m̀mê mme cherub. (Ezekiel 10:1-11; 11:22) Ke ọyọhọ n̄kukụt iba emi, enye okot iso enan̄ “iso cherub.” (Ezekiel 10:14) Emi odot koro enan̄ ada aban̄a odudu ye ukeme, ndien mme cherub ẹdi mme okopodudu edibotn̄kpọ eke spirit.
2:6—Ntak emi ẹkotde Ezekiel ndien ndien “eyen owo”? Jehovah okot Ezekiel ntem man eti prọfet emi ke enye edi obụk ye iyịp, ke ntem anamde ẹkụt akwa ukpụhọde emi odude ke ufọt asan̄autom emi edide owo ye Abasi emi edide Andinọ etop emi ẹtobode. Ẹkot Jesus Christ n̄ko Eyen owo n̄kpọ nte utịm ike-80 ke mme Gospel, emi owụtde in̄wan̄-in̄wan̄ ke Eyen Abasi ama edi nte owo, idịghe nte edibotn̄kpọ eke spirit emi emende-men idem obụk esịne.
2:9 esịm 3:3—Ntak emi ikpan̄wed eyet ye ntuan̄a ekenịn̄ede Ezekiel ke inua? Nte Ezekiel akadade utom oro ẹkenọde enye akanam ikpan̄wed oro enịn̄e enye ke inua. Ezekiel ama owụt esịtekọm aban̄a ifet oro ẹkenọde enye ndinam utom nte prọfet Jehovah.
4:1-17—Ndi Ezekiel ama enen̄ede anam owụt nte ẹdikande Jerusalem ẹkụk? Ezekiel ndiben̄e ẹkpụhọ se imọ ididade ibara ikan̄, Jehovah ndinyụn̄ nnyịme eben̄e esie ẹwụt ke prọfet emi ama enen̄ede anam n̄kpọ emi owụt. Ndina ke n̄kan̄ ufien ekedi ke ntak idiọkn̄kpọ oro obio ubọn̄ esien duop ẹkenamde ke isua 390—ọtọn̄ọde ke isua 997 M.E.N. esịm ini emi ẹkesobode Jerusalem ke isua 607 M.E.N. Ndina ke n̄kan̄ nnasia ekedi ke ntak idiọkn̄kpọ oro Judah akanamde ke isua 40, ọtọn̄ọde ke ini emi ẹkemekde Jeremiah prọfet ke isua 647 M.E.N. tutu esịm isua 607 M.E.N. Ke ofụri usen 430 oro, Ezekiel akada esisịt udia ye mmọn̄ odu uwem, ndien emi akada aban̄a akan̄ oro edidude ke Jerusalem ke ini ẹdikande enye ẹkụk.
5:1-3—Nso ke Ezekiel ndisio esisịt idet ke otu idet oro enye ekenyenede ndisuan ke ofụm mbọp ke ọfọn̄idem esie, akada aban̄a? Emi ekedi ndiwụt ke nsụhọ ẹyefiak ẹnyọn̄ọ ẹdi Judah ẹditọn̄ọ utuakibuot akpanikọ ke obio oro ama akana ndon ke isua 70.—Ezekiel 11:17-20.
17:1-24—Mmanie ẹdi ikpọ ntrukpom iba, didie ke ẹkịbi nsehe ibuot cedar, ndien anie edi “ibuot nsehe n̄kọk” oro Jehovah ọtọde? Ntrukpom iba oro ẹda ẹban̄a mme andikara Babylon ye Egypt. Akpa ntrukpom aka akada ke nsom cedar, emi edide andida ke ibuot ukara udịm ubon David. Ntrukpom emi ekịbi nsehe ibuot cedar ke ndinam Zedekiah akara Judah ke itie Edidem Jehoiachin. Kpa ye oro Zedekiah ọkọn̄wọn̄ọde ke imọ iyosụk ibuot inọ edidem Babylon, enye ama oyom un̄wam oto ntrukpom enye eken, oro edi, andikara Egypt, edi ufọn ikodụhe. Ẹnyene ndida enye n̄ka ntan̄mfep ke Babylon ndien do ke enye edikpa. Jehovah ekịbi n̄ko “ibuot nsehe n̄kọk,” kpa Edidem Messiah. Ẹtọ Enye emi ke “obot eke okon̄de onyụn̄ emenerede ke enyọn̄,” ke Obot Zion eke heaven, emi enye edikabarede edi “ata akamba cedar,” kpa se ididade ata ekese edidiọn̄ ọsọk ofụri isọn̄.—Ediyarade 14:1.
Se Nnyịn Ikpepde:
2:6-8; 3:8, 9, 18-21. Nnyịn ikpayakke ndiọi owo ẹsịn nnyịn ndịk ke idem, ikponyụn̄ itreke nditan̄a etop Abasi, emi asan̄ade ye ntọt, nnọ mmọ. Ke ini isobode ubiọn̄ọ m̀mê mme owo oro mînyeneke udọn̄, oyom isọn̄ọ ida nte adamant, m̀mê daimọn. Nte ededi, ana ikpeme mbak idikabade ikaki, isọn̄ ido, inyụn̄ inana esịtmbọm. Mbọm mme owo ekesinam Jesus ọkwọrọ ikọ ọnọ mmọ, mbọm n̄ko ekpesinam ikwọrọ ikọ inọ mme owo.—Matthew 9:36.
3:15. Ke ẹma ẹkesian Ezekiel utom esie, enye okodụn̄ ke Tel-abib, ‘idem akpa enye usen itiaba,’ enye onyụn̄ etie ekere etop emi enye ekenyenede nditan̄a. Nte idotke ida ini itịn̄ enyịn ikpep inyụn̄ itie ikere n̄kpọ man ifiọk nditụn̄ọ n̄kpọ eke spirit?
4:1–5:4. Ama oyom nsụhọdeidem ye uko man Ezekiel ekeme ndinanam ntịn̄nnịm ikọ iba oro n̄wụt. Nnyịn n̄ko inyene ndisụhọde idem nnyụn̄ nnyene uko man inam utom ekededi oro Abasi ọnọde nnyịn.
7:4, 9; 8:18; 9:5, 10. Inaha mbọm mbon oro Abasi obiomde ikpe anam nnyịn.
7:19. Okụk idinyeneke baba ufọn kiet ke ini Jehovah edibierede ikpe ọnọ editịm n̄kpọ emi.
8:5-18. Mfiakedem ababiat itie ebuana owo ye Abasi. “Oburobụt owo [“owo mfiakedem,” NW] ada inua abiat mbọhọidụn̄ esie.” (Mme N̄ke 11:9) Ufọn idụhe ndikam n̄kekere ndikpan̄ utọn̄ nnọ mbon mfiakedem.
9:3-6. Oyom inyene idiọn̄ọ ke ọkpọiso—kpa uyarade oro owụtde ke idi mme asan̄autom Abasi oro ẹyakde idem ẹnọ ẹnyụn̄ ẹnade baptism ye nte ke imenyene edu Christ—man ibọhọ “akwa ukụt.” (Matthew 24:21) Mme Christian oro ẹyetde aran, emi eren oro ọkọn̄ọde ekpeme ewetn̄wed adade aban̄a, ẹda iso ke utom edinịm mme owo idiọn̄ọ emi, oro edi, utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ nnyụn̄ nnam mbet. Edieke iyomde ndika iso nnyene idiọn̄ọ nnyịn, ana isịn ifịk in̄wam mmọ ke utom emi.
12:26-28. Ezekiel ekenyene ndidọhọ idem mbon oro ẹsakde-sak etop emi, ete: “Idinamke aba ubịghi ke baba ikọ [Jehovah] kiet.” Ana isịn ofụri ukeme nnyịn man in̄wam mbon en̄wen ẹnyene mbuọtidem ke Jehovah mbemiso enye adade editịm n̄kpọ emi esịm utịt.
14:12-23. Ndinyene edinyan̄a edi ọkpọkpọ mbiomo. Baba owo kiet ikemeke ndinam oro nnọ nnyịn.—Rome 14:12.
18:1-29. Nnyịn idi ntak utịp ekededi oro mme edinam nnyịn ẹdade ẹdi.
“NYOYỤT, NYOYỤT, NYOYỤT ENYE N̄KABADE NNỊM”
Ke ọyọhọ isua itiaba emi mmọ ẹdude ke ntan̄mfep, oro edi, ke isua 611 M.E.N., mbiowo Israel ẹdi ẹbịne Ezekiel “ẹdibụp Jehovah n̄kpọ.” Mmọ ẹkop mbụk oro aban̄ade nte Israel ẹsọn̄de ibuot ke anyan ini ye ntọt oro Jehovah ọnọde ke ‘imọn̄ isio ofụt imọ’ itiene mmọ. (Ezekiel 20:1; 21:3) Jehovah etịn̄ aban̄a ọbọn̄ Israel (Zedekiah) ete: “Ẹmesio mitre ẹfep, ẹnyụn̄ ẹyarade anyanya; emi idịghe emi: se isụhọrede oyokon̄; se ikon̄de oyonyụn̄ osụhọde. Nyoyụt, nyoyụt, nyoyụt enye n̄kabade nnịm: emi idinyụn̄ idụhe, tutu enye emi edikpede ikpe [Jesus Christ] edi; ndien nyada nnọ enye.”—Ezekiel 21:26, 27.
Ẹbiom Jerusalem ikpe. Ẹyararede idiọkn̄kpọ Oholah (Israel) ye eke Oholibah (Judah). Ẹma ẹdada Oholah ẹsịn “mme andima enye ke ubọk, kpasụk ke ubọk nditọ Assyria.” (Ezekiel 23:9) Nsobo Oholibah ke asan̄a ekpere. Ke isua 609 M.E.N., ẹtọn̄ọ nna oro ẹdinamde ẹkanade Jerusalem ẹkụk ke isua kiet ye ubak. Ke ini ẹdikande obio oro ke akpatre, idem ayakpa mme Jew tutu mmọ ikemeke ndifụhọ. Inaha Ezekiel etịn̄ etop Abasi ọnọ mbon ntan̄mfep oro ke Babylon tutu “owo eke ọbọhọde” oto Judah editọt enye ke ẹsobo obio oro.—Ezekiel 24:26, 27.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
21:3—Nso idi “ofụt” oro Jehovah osiode ke efọk esie? “Ofụt” emi Jehovah akadade osobo Jerusalem ye Judah ekedi Nebuchadnezzar, edidem Babylon ye udịmekọn̄ esie. Enye ekeme n̄ko ndisịne ikpehe esop Jehovah ke heaven emi n̄kpọsọn̄ edibotn̄kpọ eke spirit ẹnamde.
24:6-14—Nso ke mbukpen̄ eso ada aban̄a? Ẹda Jerusalem oro ẹkande ẹkụk ẹdomo ye eso. Mbukpen̄ esie ada aban̄a mbubiam ido obio oro—oro edi, ndek ndek ido, oburobụt ido, ye uduọkiyịp esie. Oburobụt ido esie okpon tutu ndida eso oro ukpọk ntem ke ebok ikan̄ esie man enen̄ede ofiop ikemeke ndisio mbukpen̄ esie mfep.
Se Nnyịn Ikpepde:
20:1, 49. Ibọrọ mbiowo Israel owụt ke mmọ ikenịmke se Ezekiel eketịn̄de. Akpakam nnyịn idehedei inyene eyịghe iban̄a mme ntọt oro Abasi ọnọde!
21:18-22. Okposụkedi Nebuchadnezzar ekebrede idiọn̄ man ọfiọk ebiet oro ikpakade ekọn̄, Jehovah akanam andikara emi ekedide okpono ndem mi edi edin̄wana ye Jerusalem. Emi owụt ke idem mme demon ikemeke ndikpan udịmekọn̄ Jehovah ndinam uduak esie.
22:6-16. Jehovah asasua usan̄a mbia, oburobụt ido, edikara owo ke ufịk, ye ubọkedem. Ikpenyene ndisọn̄ọ nda mfep mme utọ idiọk edinam oro.
23:5-49. Ndidụk ndụk ukaraidem akanam Israel ye Judah ẹkpebe nsunsu utuakibuot idụt oro mmọ ẹkedụkde ndụk. Ẹyak ifep ndụk ye mbon ererimbot oro ẹkemede ndibiat mbuọtidem nnyịn.—James 4:4.
Etop Oro Enyenede Uwem Onyụn̄ Enyenede Odudu
Nso nti n̄kpọ ke ikpep ntem ito n̄wed Ezekiel ibuot kiet esịm 24! Mme edumbet emi ẹnemede do ẹwụt se isinamde owo ataba mfọn Abasi, se inyenede ndinam man Abasi atua nnyịn mbọm, ye ntak emi anade idụri mme anamidiọk utọn̄. Ntịn̄nnịm ikọ oro aban̄ade nsobo Jerusalem enen̄ede owụt ke Jehovah edi Abasi emi ‘esinamde ikọt esie ẹfiọk mbufa n̄kpọ ke mmọ mîkam itịbeke kan̄a.’—Isaiah 42:9.
Mme ntịn̄nnịm ikọ ntre, utọ nte enye oro ẹwetde ke Ezekiel 17:22-24 ye 21:26, 27 ẹketịn̄ ẹban̄a editọn̄ọ Obio Ubọn̄ Messiah ke heaven. Ke mîbịghike, ukara oro ayanam ẹnam uduak Abasi mi ke isọn̄. (Matthew 6:9, 10) Mbuọtidem ekeme ndinam nnyịn inen̄ede idori enyịn ke mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ emi. Ih, “ikọ Abasi enyene uwem onyụn̄ enyene odudu.”—Mme Hebrew 4:12.
[Ndise ke page 12]
Nso ke chariot eke enyọn̄ ada aban̄a?
[Ndise ke page 14]
Ndibuana ifịk ifịk ke utom ukwọrọikọ anam ika iso inyene “idiọn̄ọ” nnyịn