“Ka Keyet ke N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam”

KE JESUS ama akada mbat eyet nnan kiet ke enyịn, enye ama ọdọhọ nnan oro ete: “Ka keyet ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ Siloam.” Nnan oro ama adaha ekeyet, “ndien ke ọnyọn̄de edi okụt usụn̄.” (John 9:6, 7) M̀mọ̀n̄ ke N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam okodu? Se mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹkekụtde ke ndondo emi ọnọ obufa ekikere aban̄a ebiet oro enye okodude.

Ediwak mme akaisan̄ ẹsika ẹkese ebiet kiet ke Jerusalem emi ẹkotde N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam, sia ẹkerede ke enye edi n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke John 9:7. Ebiet emi odu ke utịt usụn̄ mmọn̄ idakisọn̄ emi ọniọn̄de mita 530—kpa usụn̄ idakisọn̄ emi Hezekiah akasiakde ke ọyọhọ isua ikie itiaita M.E.N. Edi, ẹkedọk n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi ke ọyọhọ isua ikie inan̄ E.N. Mme inua-okot Christian ini oro ẹketịbi enye, sia mmọ ẹkeduede ẹkere ke anaedi n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Gospel John okodu ke utịt usụn̄ idakisọn̄ emi.

Nte ededi, ke 2004, mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹma ẹkụt ebiet oro mmọ ẹkenịmde ke enye edi N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam oro Jesus eketịn̄de aban̄a. Enye oyom usụn̄ ke n̄kpọ nte mita 100 ọkpọn̄ usụk usụk n̄kan̄ usiahautịn ebiet oro ẹkeduede ẹkere ke enye edi N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam. Mmọ ẹkesan̄a didie ẹdikụt n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro? Ukara ẹkeyom ndidiọn̄ esan̄ ukwak mmọn̄ ndek ke n̄kann̄kụk oro, ntre ẹma ẹdọhọ mme owo ẹda katapila ẹkenam utom oro. Ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset oro akanamde utom ekpere ebiet oro ama akada ese nte ẹdọkde ebiet oro onyụn̄ ada okụt udịghi ukot iba. Ẹma ẹtre utom oro, ndien Itieutom Israel Oro Esede Aban̄a N̄kpọeset ama ọdọhọ ẹdọk  ebiet oro. Ẹma ẹdọdọk n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi n̄kan̄ kiet, emi ọkọniọn̄de n̄kpọ nte mita 70, ọkọrọ ye itụn̄ iba.

Ndusụk okụk oro ẹkekụtde ke ini ẹkedọkde ọtọ oro ẹkedi okụk oro ẹkesikamade ke udiana isua esịm ọyọhọ isua inan̄ ke ini mme Jew ẹkesọn̄de ibuot ye mbon Rome. Nsọn̄ibuot oro akada itie ke isua 66 E.N. esịm 70 E.N. Okụk oro ẹkekụtde ẹwụt ke mme owo ẹma ẹsika n̄kpọdiọhọ mmọn̄ oro tutu esịm isua 70 E.N., emi mbon Rome ẹkesobode Jerusalem. N̄wed oro Biblical Archaeology Review ọdọhọ ete: “Ẹma ẹsika n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi tutu esịm ini oro nsọn̄ibuot mme Jew eketrede, ndien owo ikesikaha aba. Ebiet emi osụhọde akan ke ofụri Jerusalem, ndien ẹkefiak ẹdidụn̄ do ke n̄kpọ nte isua 300 ẹma ẹkebe. Mmọn̄edịm ama esiwet ke ebeden̄ ọkpọri mbat ọkọdọn̄ ke n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi kpukpru isua. Ndien ke mbon Rome ẹma ẹkesobo obio oro, owo ikesisehe aba iban̄a n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi. Ke ediwak isua ikie oro ẹbede, okpụk ama ofụk n̄kpọdiọhọ mmọn̄ emi ofụri ofụri. Mme ọdọkisọn̄ nyom n̄kpọeset ẹma ẹkụt ke okpụk ama ofụk enye ke ndusụk ebiet ke n̄kpọ nte mita ita.”

Ntak emi nti nditọ ukpepn̄kpọ Bible ẹkpemade ndidiọn̄ọ ebiet oro N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam okodude? Koro emi ayan̄wam mmọ ẹnen̄ede ẹfiọk nte isọn̄ Jerusalem eketiede ke akpa isua ikie, kpa ebiet emi ẹwakde ndisiak ke mbụk Gospel emi aban̄ade uwem ye utom Jesus.

[Ndise ke page 7]

N̄kpọdiọhọ Mmọn̄ Siloam oro ẹkekụtde ke ndondo emi

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

© 2003 BiblePlaces.com