Mbụk Eyouwem

Ndinam N̄kpọ Jehovah Edi Ukpono ye Ifet Oro Mînyeneke Mbiet

Nte Zerah Stigers Obụkde

Ebe mi emi ekedide anam-akpanikọ nsan̄a mi ke utom uyọhọ ini, akakpa ke 1938. Enye ama akpa ọkpọn̄ mi ye nsekeyen, ọkọrọ ye akpan nnyịn emi ekedide isua 10. Okosụk ọdọdọn̄ mi ndinam utom uyọhọ ini, edi mma n̄kere m̀mê didie ke ndikeme ndinam oro. Yak ntịn̄ esisịt mban̄a ini oro n̄kedide eyenọwọn̄ mbemiso nnemede oro.

ESISỊT ini ke mma n̄kamana ke July 27, 1907, ke Alabama ke U.S.A., ete ye eka mi ẹma ẹda mi ye n̄kpri nditọeka mi ita ẹwọrọ ẹka Georgia. Esisịt ini ke oro ebede, ima iwọrọ ika Tennessee ndien ekem iwọrọ ika mbọhọ Tampa ke Florida. Ke ini ikosụk idude do, ke 1916, mma nse “Photo-Drama of Creation” emi ekedide ndise emi ẹkesinamde-nam n̄kpọ ẹwụt. Senima ọkọtọtọn̄ọ ini oro, ndien kpukpru owo ẹma ẹnen̄ede ẹma “Photo-Drama”!

Ete ye eka mi ẹma ẹsinen̄ede ẹkot Enyọn̄-Ukpeme ye mme n̄wed ukpep Bible eken. Okposụkedi Papa akamade ndikot mme n̄wed emi, ini oro enye ikesinen̄ekede ibuana ye Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible, nte ẹkekotde Mme Ntiense Jehovah ini oro. Nte ededi, Mama ama esida nnyịn aka mme mbono esop. Ke akpanikọ, esisịt ini ke ima ikọwọrọ ika Niles ke Michigan, ima isiwak ndisan̄a ke tren ke se ibede kilomita 16 n̄ka South Bend ke Indiana man ikodụk mbono esop.

Ekem ke July 22, 1924, mma nna baptism ndiwụt ke mmayak idem mi nnọ Jehovah. Ikebịghike ke oro ebede, Mama ama eben̄e idem  ndidi colporteur, nte ẹkesikotde mme asan̄autom uyọhọ ini Mme Ntiense Jehovah ini oro. Eti uwụtn̄kpọ esie ye eke mme colporteur eken ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mi ndidụk utom usiakusụn̄.

Ndikụt Nsan̄a

Ke ini n̄kodụkde akamba mbono ke Indianapolis ke Indiana ke 1925, mma nsobo ye James Stigers, emi okotode Chicago. Mma nsọsọp n̄kụt ke enye ekedi asan̄autom Jehovah emi ekenyenede ifịk. Sia ebiet oro n̄kodụn̄de ekedide n̄kpọ nte kilomita 160 tọn̄ọ ke Chicago, ikememke utom nnyịn ndisika n̄kese kiet eken. Esop kiet kpọt okodu ke ofụri akamba obio oro ini oro, ndien ẹkesinịm mbono esop ke ubet kiet oro ẹkebọde ke ufọkenyọn̄. James ama esiwak ndiwet leta nsịn udọn̄ nnọ mi ke n̄kan̄ eke spirit. Ima idọ ndọ ke December 1926, ndien ke n̄kpọ nte isua kiet ke oro ebede, mma mman Eddie akpan nnyịn.

Esisịt ini ke oro ebede, ami ye James ima itọn̄ọ ndinam utom usiakusụn̄ ọtọkiet. Ima inam utom ke stet itiaita—oro edi, Michigan, Louisiana, Mississippi, South Dakota, Iowa, Nebraska, California, ye Illinois—ndien do ke ikenen̄ede ikop ata inem uwem. Ini emi ebe mi ọkọtọn̄ọde ndidọn̄ọ ke nnyịn mîkokopke aba inem uwem ke ubon nnyịn.

Ima inen̄ede ibiat okụt ke udọn̄ọ ebe mi tutu edi se ifiakde inyọn̄ Chicago ke 1936 ika ikodụn̄ ye eka ebe mi emi ekedide Ntiense n̄ko. Ke ebe mi ama ekekpere ndikpa, kpa ini oro n̄kasan̄ade ye idịbi udọ nnyịn, mma nsinam utom ke itie unyam udia nnyụn̄ nsibọ dollar kiet ke usen. Edima eka ebe mi ama esinọ nnyịn se idiade kpukpru ini, inyụn̄ imaha ndibọ ndomo afu. Idụhe se enye mîkanamke inọ nnyịn.

Ebe mi ama akpa ke ama ọkọdọn̄ọ udọn̄ọ mfre ke n̄kpọ nte isua iba. Enye akakpa ke July 1938. Ke ini udọn̄ọ emi, enye ikekemeke ndiwat ubomisọn̄ m̀mê ndibuana ke ukwọrọikọ to ke enyịnusụn̄ sịm enyịnusụn̄, edi ama esida ifet ekededi oro enye ekenyenede ọnọ mbon en̄wen ikọ ntiense. Mma ntre utom ukwọrọikọ uyọhọ ini man nnam utom nda n̄n̄wam ubon nnyịn. Mma nnam nsio nsio utom, edi ikesibịghike.

Bobby udọ nnyịn akamana ke July 30 ke 1938, oro edi usen itiaita kpọt ke ete esie ama akakpa. Nte ededi, eka ebe mi ikayakke n̄ka ekpri ufọkibọk n̄kann̄kụk. Utu ke oro, enye ama anam n̄ka eti ufọkibọk man abiausọbọ esie ekese aban̄a mi. Akan oro, enye ama ekpe kpukpru okụk ufọkibọk oro, ndien ima esie emi ama otụk mi etieti.

Ndifiak Ntọn̄ọ Utom Uyọhọ Ini

Nnyịn ikodụn̄ ye eka ebe mi tutu Bobby ebe isua 2, ndien Eddie ekedi isua 12 ini oro. Nte n̄kpọ eketiede ye ami ama oyom nnam ukpụhọde ke uwem, kpa ye oro, okosụk enenen̄ede ọdọn̄ mi ndida ofụri ini mi nnam n̄kpọ Jehovah. Ke akamba mbono ke Detroit ke Michigan ke 1940, mma nsobo ye ebe ye n̄wan emi ẹkenamde utom usiakusụn̄, ndien mmọ ẹma ẹdọhọ ndi nditiene nnam utom usiakusụn̄ ke South Carolina. Ntre mma nda dollar 150 ndep ubomisọn̄ oro ẹkotde Pontiac emi ẹkesiode ẹdi ke 1935, nnyụn̄ mben̄e idem ndika do. Ke 1941, kpa isua oro ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba okodụkde United States, ami ye nditọ mi ima iwọrọ ika edem usụk, ndien do ke n̄kafiak n̄kodụk utom uyọhọ ini.

Ke ini ikọwọrọde ika South Carolina, ikebem iso idụn̄ ke Camden, emi ekperede Little River, ndien ekem iwọrọ ika Conway. Ke Conway ke n̄kedep ekpri ufọkisan̄. Mma mben̄e andinyene itie unyam aranuwat emi ọkọfọnde  ido nte ayak nnịm ufọkisan̄ oro n̄kpere itie unyam aranuwat esie nnyụn̄ mbọ enye ikan̄ ilektrik ye gas nsịn do, n̄kesinyụn̄ n̄ken̄ idem ke itie uken̄idem itie unyam aranuwat oro. Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, aranuwat ama anana tutu n̄kekemeke ndinyene aranuwat. Ntre mma mbọ owo enan̄ukwak ndep. Ekem, ke 1943, ke ini oro eketiede nte ndikemeke ndika iso nnam utom usiakusụn̄ sia okụk nnyịn ama okokụre, ẹma ẹdọhọ ndinam utom akpan asiakusụn̄; ntre ẹma ẹsinọ mi okụk ekpatọfọn̄ kpukpru ọfiọn̄ nda n̄n̄wam idem. Ke adan̄a ediwak isua emi ẹbede, Jehovah aman̄wam mi etieti!

Ntiense ndomokiet ikodụhe ke Conway ini oro, ndien ama esisọn̄ mi ye nditọ mi ndiwọrọ an̄wautom ikpọn̄. Ntre mma n̄wet ndọhọ ẹnọ akpan asiakusụn̄ en̄wen edidiana ye ami, ndien ke 1944, ẹma ẹnọ mi ata eti nsan̄a ukwọrọikọ—oro edi, Edith Walker! Nnyịn ima inam utom ọtọkiet ke nsio nsio efakutom ke isua 16. Ekem, ekedi n̄kpọ mfụhọ enye ndifiak nnyọn̄ n̄ka Ohio ke ntak udọn̄ọ.

Mme Edidiọn̄ Oro Mmendifreke

Kiet ke otu ediwak edinem n̄kpọ oro mmendifreke edi nte Albertha, emi ekedide n̄kaiferi isua 13 okonyụn̄ odụn̄de ke Conway, ekesede aban̄a eka eka esie emi ekedide mbụn̄ọ ye ekpri akpaneka ye udọeka esie. Enye ama ama akpanikọ Bible oro n̄kekpepde enye onyụn̄ oyom ndikwọrọ nnọ mbon en̄wen. Enye n̄ko ama enen̄ede ama onyụn̄ ọtọn̄ọ utom usiakusụn̄ ke ama okokụre ufọkn̄wed sekọndri ke 1950. Enye anam utom uyọhọ ini idahaemi ke se ibede isua 57!

Ke 1951, ẹma ẹnọ mi ye Edith ikanam utom ke esisịt ini ke Rock Hill ke South Carolina, emi ibat ibat Mme Ntiense ẹkedude. Ekem ẹma ẹnọ nnyịn ikanam utom ke Elberton ke Georgia ke isua ita. Ekem ifiak inyọn̄ idi South Carolina, kpa ebiet emi n̄kodude ọtọn̄ọde ke 1954 esịm 1962. Ke Walhalla, mma nsobo akanian̄wan kiet emi ekerede Nettie, emi mîkokopke n̄kpọ ọfọn okonyụn̄ odụn̄de ikpọn̄. Ke ini ikpepde Bible, enye ama okot ikpehe ke n̄wed ukpepn̄kpọ ama, ami nyanyan ubọk ke mbụme ke idak page oro, ndien enye ayanyan ubọk ke ibọrọ ke ikpehe oro.

Ke ini n̄kpọ mîkan̄wan̄ake enye, enye eyewet mbụme esie ke ekpri babru, ndien ami nyewet ibọrọ ndian do. Nte ini akakade, Nettie ama enen̄ede ama akpanikọ tutu ọtọn̄ọ ndidụk mbono esop onyụn̄ etiene abuana ke ndikwọrọ ikọ to ke enyịnusụn̄ sịm enyịnusụn̄. Enye ama esika ọkọkwọrọ ikọ ikpọn̄, edi n̄kesidụhe nyom usụn̄ n̄kpọn̄ enye, n̄kesiwak ndidu ke ubọk n̄kan̄ eken ke efak emi enye odude, man n̄kpan̄wam enye edieke oyomde un̄wam.

Ke ini n̄kodude ke Walhalla, akani ubomisọn̄ mi ama abiara ofụri ofụri. Mma n̄kụt ubomisọn̄ oro ẹkeyomde ndinyam dollar 100, edi n̄kenyeneke okụk. Mma n̄ka mbịne eyenete kiet oro akanamde mbubehe, ndien enye ama ọbuọt mi dollar 100. Esisịt ini ke oro ebede, mma mbọ leta oro mmen̄kodorike enyịn nto udun̄wan eka mi, ndien enye ọkọdọhọ ke nditọeka mi ẹma ẹkụt ke ete mi ama akpa ọkpọn̄ okụk ke ban̄k. Mmọ ẹma ẹneme se ẹdidade okụk oro ẹnam, ẹnyụn̄ ẹbiere ndinọ ẹsọk mi. Ekedi dollar 100!

Ndinam Utom Usiakusụn̄ ye Nditọ Mi

Ke ini Eddie ye Bobby ẹkedide n̄kpri nditọwọn̄, mmọ ẹkesisan̄a ye ami kpukpru ini ke ini n̄kwọrọde ikọ to ke enyịnusụn̄ sịm enyịnusụn̄. Ini oro, mme owo ikesinen̄ekede ida n̄kpọsọn̄ ibọk, oburobụt ido ikonyụn̄ inen̄ekede isọn̄ ubọk. Ndiyụhọ ke se inyenede nnyụn̄ nsịn idem ke utom ukwọrọikọ ama an̄wam mi mfep  ekese mfịna oro mme ete ye eka ẹsobode mfịn nte ẹdomode ndibọk nditọ mmọ ẹnam n̄kpọ Jehovah.

Eddie akaka n̄wed ke Camden tutu okụre n̄wed iba ke ufọkn̄wed sekọndri, ndien ama ọdọn̄ enye ndinam utom usiakusụn̄ ye ami. Ama enen̄ede enem nnyịn ndinam utom usiakusụn̄ ọtọkiet ke ediwak isua. Ekem ama ọdọn̄ enye ndika n̄kanam utom ke ibuot itieutom ofụri ererimbot Mme Ntiense Jehovah ke Brooklyn ke New York, onyụn̄ anam utom do ọtọn̄ọde ke 1947 tutu esịm 1957. Ke 1958, enye ama ọdọ Albertha, emi ami n̄kekpepde n̄kpọ, ndien mmọ mbiba ẹma ẹdiana kiet ẹnam utom usiakusụn̄. Nso n̄kpọ inemesịt ke ekedi ntem ke 2004, ke ini nnyịn mbita ikakade Ufọkn̄wed Utom Usiakusụn̄ kiet!

Mmeti ke usen kiet ke ata ediwak isua emi ẹbede, mma n̄kop ekpri Bobby eben̄ede Jehovah an̄wam mi nnyene aranuwat nsịn ke ubomisọn̄ mi man n̄ka n̄kekpep nditọ ukpepn̄kpọ mi Bible. Bobby ama enen̄ede ama utom ukwọrọikọ toto ke uyen, ama onyụn̄ anam utom usiakusụn̄ ke ediwak isua. Edi n̄kpọ mbọm nditịn̄ ke n̄kpọ mmọn̄eyet ama etịbe n̄ko ọnọ Bobby. Ke 1970, ke ama ọkọdọ ndọ ke n̄kpọ nte isua iba, n̄wan esie ama akpa ke ini uman ọkọrọ ye amanamba nditọ mmọ. Ebịghi ami ye Bobby ikọtọn̄ọ ndidụn̄ n̄kpere kiet eken, ndien imenen̄ede idiana kiet.

Ke Nnanam Utom Usiakusụn̄!

Ke 1962, ẹma ẹnọ mi ndi esop Lumberton ke North Carolina, ndien mmodu mi ke isua 45 idahaemi. N̄kosụk n̄wawat ubomisọn̄ mi tutu mbe isua 83. Kiet ke otu ubon nditọete oro ndụn̄de n̄kpere ẹsimen mi ẹka mbono esop ye ukwọrọikọ idahaemi.

Mmenyene eto isan̄ ye n̄kpọitie mbon n̄kpọnnam, edi nsidaha mmọ n̄ka n̄kpọ ndomokiet sia mmekeme ndisan̄a ke idemmi. Mmọkọm Jehovah nte ọnọde mi nsọn̄idem, edi ndondo emi ke enyịn ọtọn̄ọ ndifịna mi. Akananam ntreke mbono esop ke mîbọhọke nnenen̄ede ndọn̄ọ, ndien nsụk nnanam utom nte asiakusụn̄ oro mîtịmke ikop idem.

Ke mma n̄kanam utom usiakusụn̄ ke se ibede isua 70, mmekeme nditịn̄ ke ofụri esịt ke Jehovah an̄wam mi ofụri ini emi. * Mmọdiọn̄ọ ke idịghe nte nnenen̄ede mfiọk n̄kpọ n̄kaha m̀mê nsọp ubọk ke utom, edi Jehovah ọfiọk se n̄kemede ndinam ye se mmen̄kemeke. Mmenen̄ede n̄kọm enye nte ọfiọkde ke mman̄wana ndinam se n̄kemede nnyụn̄ n̄kọm enye ke ifet oro enye ọnọde mi.

N̄kere ke ndinam n̄kpọ Jehovah ke ofụri ukeme nnyịn edi akpan n̄kpọ koro enye ọnọ nnyịn kpukpru n̄kpọ. Adan̄a nte n̄kekeme, ndisụk nnanam utom usiakusụn̄. Nso utịbe utịbe ifet ke emi edi ntem! Akam mi edi yak Jehovah ada mi anam utom esie ke nsinsi nsinsi.

[Ikọ idakisọn̄]

[Ndise ke page 13]

Ami ye ebe mi ikada ubomisọn̄ emi inam utom colporteur

[Ndise ke page 14]

Ami ye nditọ mi ke 1941

[Ndise ke page 15]

Ami ye Eddie ye Bobby ke ndondo emi