Mme Ete ye Eka—Ẹkpep Nditọ Mbufo N̄kpọ ke Ima
Mme Ete ye Eka—Ẹkpep Nditọ Mbufo N̄kpọ ke Ima
“Ẹyak kpukpru n̄kpọ oro mbufo ẹnamde ẹda itie ke ima.”—1 CORINTH 16:14.
1. Esitie mme ete ye eka didie ke idem ke ini eyen amanade?
ATA ediwak ete ye eka ẹyenyịme ke kiet ke otu n̄kpọ oro ẹsinọde owo idatesịt ẹkan edi emana eyen. Eka kiet emi ekerede Aleah ọkọdọhọ ete: “Ke ata akpa ini oro n̄kokụtde nsekeyen mi, idem eketie mi urua urua. Eketie mi nte ke enye eye akan kpukpru nditọ oro akanam n̄kụtde.” Nte ededi, n̄kpọ emi akamade idatesịt mi ekeme n̄ko ndikama editịmede esịt nnọ mme ete ye eka. Ebe Aleah ọdọhọ ete: “Se ikafịnade mi ekedi m̀mê nyekeme ndiben̄e eyen mi idem nnọ mme mfịna uwem emi.” Ediwak ete ye eka n̄ko ẹsikere se ete emi ekekerede ẹnyụn̄ ẹfiọk ke akpana ikpep nditọ mmimọ n̄kpọ ke ima. Nte ededi, mme ete ye eka oro ẹdide Christian, emi ẹfiọkde ke akpana ikpep nditọ mmimọ n̄kpọ ke ima ẹsisobo mme mfịna. Nso idi ndusụk mfịna oro mmọ ẹsisobode?
2. Mme mfịna ewe ke mme ete ye eka ẹsisobo?
2 Nnyịn imenen̄ede ikpere utịt mme akpatre usen editịm n̄kpọ emi. Nte ẹkebemde iso ẹtịn̄, ererimbot ọyọhọ ye mbon oro mîmaha ima. Idem ke esịt ubon, mme owo “inyeneke ndammana ima” ẹnyụn̄ “ẹnana esịtekọm, inyeneke nsọn̄ọnda . . . ẹnana mfara ke idem, ẹtie obom obom.” (2 Timothy 3:1-5) Sia mbon oro nnyịn isisobode ke usen ke usen ẹnyenede mme utọ edu emi, oro ekeme ndinam mme andibuana ke ubon Christian ẹtọn̄ọ ndinam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ ye kiet eken. Ke adianade do, mme ete ye eka ẹkedada unana mfara ke idem ẹmana, ndien emi esinam mmọ ẹdue ẹtịn̄ se mîkpetịn̄ke ẹnyụn̄ ẹnam se mîkpanamke.—Rome 3:23; James 3:2, 8, 9.
3. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndibọk nditọ oro ẹkopde inemesịt?
3 Kpa ye mme mfịna emi, mme ete ye eka ẹkeme ndibọk nditọ oro ẹkopde inemesịt ẹnyụn̄ ẹmade Abasi. Didie ke mmọ ẹkeme ndinam emi? Ebe ke ndinam se itie N̄wed Abasi emi ọdọhọde: “Ẹyak kpukpru n̄kpọ oro mbufo ẹnamde ẹda itie ke ima.” (1 Corinth 16:14) Ke akpanikọ, ima edi “mfọnmma mbọbọ edidianakiet.” (Colossae 3:14) Ẹyak idụn̄ọde n̄kpọ ita emi apostle Paul ọkọdọhọde ke ima esinam ke akpa leta oro enye ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Corinth, inyụn̄ ineme ndusụk akpan usụn̄ emi mme ete ye eka ẹkemede ndiwụt ke imenyene edu emi ke ini mmọ ẹnọde nditọ mmọ ukpep.—1 Corinth 13:4-8.
Oyom Ẹnyene Anyanime
4. Ntak emi oyomde mme ete ye eka ẹnyene anyanime?
4 Paul ekewet ete: “Ima enyenyene anyanime.” (1 Corinth 13:4) Ikọ Greek oro ẹkabarede “anyanime” ọwọrọ ime ye editre ndisọp iyatesịt. Ntak emi oyomde mme ete ye eka ẹnyene anyanime? Eyịghe idụhe nte ke ata ediwak mme ete ye eka ẹfiọk ke ekese ntak ẹdu. Kere ban̄a ndusụk mmọ. Edieke eyenọwọn̄ enen̄erede oyom n̄kpọ, enye esiyịre eben̄e n̄kpọ oro ndien ndien. Idem edieke ete ye eka ẹdọhọde ke mmimọ idinọhọ enye n̄kpọ oro, eyen oro ekeme ndifiak n̄keben̄e ediwak ini, odoride enyịn ke ete ye eka imọ ẹyenọ imọ se iyomde. Nditọwọn̄ ẹkeme ndinen̄ede nyom n̄kpọ oro ete ye eka mmọ ẹfiọkde ke edi ndisịme. (Mme N̄ke 22:15) Ndien nte kpukpru nnyịn isinamde, nditọwọn̄ ẹsiwak ndifiak nnam ndudue oro mmọ ẹma ẹkenanam.—Psalm 130:3.
5. Nso ikeme ndin̄wam mme ete ye eka ẹnyene anyanime?
5 Nso ikeme ndin̄wam mme ete ye eka ẹnyene anyanime ye nditọ mmọ? Edidem Solomon ekewet ete: “Mbufiọk owo iyakke enye ọsọp iyatesịt.” (Mme N̄ke 19:11) Mme ete ye eka ẹkeme ndifiọk se idide ntak emi nditọ mmọ ẹnamde n̄kpọ ntre edieke mmọ ẹtide ke enyene ini emi mmimọ n̄ko ‘ikesitịn̄de ikọ nte eyenọwọn̄, ikere n̄kpọ nte eyenọwọn̄, ikọk ibuot nte eyenọwọn̄.’ (1 Corinth 13:11) Mme ete ye eka, nte ẹmeti nte ẹkesifịnade ete ye eka mbufo ẹnam ndisịme eben̄e mbufo? Ke ini ekedide eyenọwọn̄, nte akanam ama ekere ke ete ye eka fo ifiọkke mfịna fo m̀mê nte etiede fi ke idem? Edieke edide ntre, anaedi ọmọfiọk ntak emi nditọ fo ẹnamde n̄kpọ nte okụtde do ye ntak emi oyomde esida ime asian mmọ ubiere fo. (Colossae 4:6) Ọfọn nditịm mfiọk ke Jehovah ọkọdọhọ mme ete ye eka ke Israel ete ‘ẹdọdiọn̄ ẹsiak’ ibet esie ẹnọ nditọ mmọ. (Deuteronomy 6:6, 7) Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “dọdiọn̄ siak” ọwọrọ “ndifiak ntịn̄,” “nditịn̄ mfiak ntịn̄,” “ndinam an̄wan̄a.” Emi ọwọrọ ke ekeme ndiyom mme ete ye eka ẹtịn̄ n̄kpọ kiet ediwak ini man eyen mmọ ekpep ndida ibet Abasi nsịn ke edinam. Esiyom ẹtịn̄ ikọ ẹfiak ẹtịn̄ man ẹkpep nditọ ediwak n̄kpọ eken.
6. Ntak emi ete ye eka oro ẹnyenede anyanime mîsiyakke nditọ mmọ ẹnam se Abasi asuade?
6 Nte ededi, iwọrọke ke ete ye eka oro ẹnyenede anyanime ẹyeyak nditọ mmọ ẹnam se Abasi asuade. Ikọ Abasi odụri nnyịn utọn̄ ete: “Eyen eke ẹyakde ẹnọ idem esie, esịn eka esie bụt.” Mbak oro editịbe, ufan̄ikọ oro ọdọhọ n̄ko ete: “Eto ye item ẹnọ owo eti ibuot.” (Mme N̄ke 29:15) Ndusụk ini, nditọ ẹkeme ndikere ke ete ye eka mmimọ inyeneke unen nditụnọ mmimọ. Edi ubon Christian inyeneke nditie nte ukara mbio-obio, nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke ete ye eka ẹnyene unen ke idem nditọ mmọ n̄kukụre edieke nditọ mmọ ẹnyịmede. Jehovah, kpa enye emi edide akakan Ibuot ofụri ubon, ọnọ mme ete ye eka odudu nditụnọ nnyụn̄ n̄kpep nditọ mmọ n̄kpọ ke ima. (1 Corinth 11:3; Ephesus 3:15; 6:1-4) Ke nditịm ntịn̄, ntụnọ enen̄ede enyene n̄kpọ ndinam ye n̄kpọ efen oro Paul etịn̄de nte ima esinamde.
Nte Ẹkpenọde Ntụnọ ke Ima
7. Ntak emi mme ete ye eka oro ẹfọnde ido ẹkpenọde nditọ mmọ ntụnọ, ndien nso ke utọ ntụnọ emi abuana?
7 Paul ekewet ete ke “ima . . . ọfọn ido.” (1 Corinth 13:4) Mme ete ye eka oro ẹnen̄erede ẹfọn ido ẹsitụnọ nditọ mmọ ke usụn̄ oro enyenede iwụk. Ke ndinam ntre, mmọ ẹkpebe Jehovah. Paul ekewet ete: “Jehovah otụnọ owo eke enye amade.” Mbọk tịm fiọk ke utọ ntụnọ oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible iwọrọke ndinọ owo ufen, edi ọwọrọ ndinọ owo ukpep. Ntak emi ẹsinọde utọ ntụnọ emi-e? Paul ọdọhọ ete: “Enye on̄wụm mfri emem ọnọ mmọ oro ẹkedade enye ẹnọ mmọ ukpep, oro edi, edinen ido.” (Mme Hebrew 12:6, 11) Ke ini mme ete ye eka ẹkpepde nditọ mmọ n̄kpọ ke mfọnido nte ekemde ye uduak Abasi, mmọ ẹsinọ nditọ mmọ ifet ndikabade ndi ndinen owo oro ẹtiede emem emem ke ini mmọ ẹkponide ẹwọrọ owo. Edieke nditọ ẹbọde ‘ntụnọ Jehovah,’ mmọ ẹyenyene eti ibuot, ifiọk, ye asian—kpa mme edu oro ẹsọn̄de urua ẹkan silver m̀mê gold.—Mme N̄ke 3:11-18.
8. Nso isitịbe ke ini ete ye eka mînọhọ nditọ mmọ ntụnọ?
8 Ke n̄kan̄ eken, ididịghe mfọnido edieke ete ye eka ẹtrede ndinọ nditọ mmọ ntụnọ. Jehovah ama ọnọ Solomon odudu spirit esie ndiwet ete: “Osụk eto esie asua eyen esie: edi ama eyen abak otụnọ enye.” (Mme N̄ke 13:24) Etie nte nditọ oro owo mîsinọhọ ntụnọ ke usụn̄ oro enyenede iwụk ẹsikere ufọn idemmọ kpọt isinyụn̄ ikopke inemesịt. Ke n̄kan̄ eken, nditọ oro ete ye eka mmọ ẹsifọnde ido, edi ẹsọn̄ọde ẹda ke ibet oro mmọ ẹkenọde, ẹsidiọn̄ọ n̄wed, ẹtie ufan ufan, ẹnyụn̄ ẹkop inemesịt. Ke akpanikọ, mme ete ye eka oro ẹnọde nditọ mmọ ntụnọ ẹkam ẹfọfọn ido ye mmọ.
9. Nso ke mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹsikpep nditọ mmọ, ndien didie ke nditọ ẹkpese mme n̄kpọ oro ẹyomde ẹto mmọ?
9 Nso ke nditụnọ nditọ ke ima ye mfọnido abuana? Mme ete ye eka ẹnyene ndineme ye nditọ mmọ se ẹyomde ẹto mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹsikpep nditọ mmọ mme akpan edumbet Bible toto ke nsek ẹnyụn̄ ẹkpep mmọ ufọn edibuana ke mbono esop, an̄wautom, ye mme edinam eke spirit eken. (Exodus 20:12-17; Matthew 22:37-40; 28:19; Mme Hebrew 10:24, 25) Ẹnyene ndinam nditọ ẹdiọn̄ọ ke mme n̄kpọ oro ẹyomde ẹto mmọ idịghe mmọ ẹkpama ẹnam, mîmaha ẹkpọn̄.
10, 11. Ntak emi ete ye eka ẹkemede ndida ekikere nditọ mmọ ke ini ẹyomde ndibọp ibet ke ubon?
10 Nte ededi, ndusụk ini mme ete ye eka ẹkeme ndiyak nditọ mmọ ẹnyene uyo ke ibet oro ẹyomde ndibọp ke ufọk. Edieke mme uyen ẹtienede ẹnyene uyo ke ibet oro ẹyomde ndibọp ke ufọk, akam etie nte mmọ ẹyema ndinam ibet oro. Ke uwụtn̄kpọ, yak idọhọ ke ete ye ẹka ẹyom ndinịm ini oro anade kpukpru owo ẹnyọn̄ ẹdi ufọk, mmọ ẹkeme ndimek nnennen ini oro akpanade nditọ ẹdisịm ufọk. Mîdịghe, mmọ ẹkeme ndiyak nditọ mmọ ẹtịn̄ ini oro mmọ ẹkpemade ndinyọn̄ ndi ekem ẹtịn̄ ntak oro mmọ ẹmade utọ ini oro. Ete ye eka ndien ẹkeme nditịn̄ ini oro mmọ ẹmade ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ntak oro mmọ ẹkerede ke ini oro ọfọn. Nso ke ẹkpenam edieke ini oro ete ye eka ẹnịmde atuahade ye ini oro nditọ ẹmekde, nte esiwakde nditịbe? Ke ndusụk idaha, ete ye eka ẹkeme ndinyịme ini oro nditọ mmọ ẹmekde, ama akam edi oro ituahake ye mme edumbet Bible. Nte oro ọwọrọ ke ete ye eka inamke utom mmọ m̀mê ẹkam ẹyeyak utom mmọ ẹnọ nditọ mmọ ẹnam?
11 Man ibọrọ mbụme oro, kere ban̄a nte Jehovah akadade odudu esie anam n̄kpọ ke ima ima usụn̄ ye Lot ye ubon esie. Ke mme angel ẹma ẹkeda Lot, n̄wan esie, ye nditọ esie ẹkeyak ke edem obio Sodom, mmọ ẹma ẹdọhọ Lot ẹte: “Bọhọ ka ke obot, mbak ẹdisobo fi.” Edi Lot ọkọbọrọ ete: “Mbọk, Ọbọn̄ mi kûyak edi ntre.” Lot do ndien ama ọnọ ekikere efen: “Mbọk, se obio emi, ke ekpere nte owo efehede aka do, onyụn̄ ekpri: mbọk, yak mbọhọ n̄ka do.” Nso ke Jehovah ọkọbọrọ enye? Enye ọkọdọhọ ete: “Sese, mmenyịme fi n̄kpọ emi nde.” (Genesis 19:17-22) Ndi Jehovah akayayak utom esie ọnọ Lot? Baba-o. Edi enye ama ekere aban̄a eben̄e Lot onyụn̄ ebiere ndiwụt enye akaka mfọnido. Edieke afo edide ete m̀mê eka, nte odu ini oro afo ekemede ndida ekikere nditọ fo ke ini oyomde ndibọp ibet ke ubon?
12. Nso idin̄wam eyen enyene ifụre?
12 Nte ededi, idịghe ibet kpọt ke nditọ ẹnyene ndifiọk, mmọ ẹnyene n̄ko ndifiọk ufen oro ẹdinọde owo ekededi oro abiatde ibet oro. Ke ẹma ẹkenam ẹdiọn̄ọ ufen oro ẹdinọde owo oro abiatde ibet oro, ẹnyene ndinam ẹtọn̄ọ ndinịm ibet oro. Iwụtke mfọnido edieke mme ete ye eka ẹkade iso ẹdọhọ ke iyọnọ nditọ ufen oro mmọ ẹdotde ndibọ, edi inọhọ idem ufen oro. Bible ọdọhọ ete: “Koro mîwarake ndinọ idiọk owo ufen, oro esịn nditọ owo ẹsọn̄ esịt ke idem mmọ ẹnam idiọk.” (Ecclesiastes 8:11) Edi akpanikọ ke ete m̀mê eka ekeme nditre ndinọ eyen ufen ke eferife m̀mê ke iso ubọkn̄ka esie mbak bụt edinen̄ede anam enye. Edi nditọ ẹsinen̄ede ẹnyene ifụre ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpono ẹnyụn̄ ẹma ete ye eka mmọ ke ini mmọ ẹfiọkde ke “Ih” ete ye eka mmimọ edi ih, “Ihih” mmọ onyụn̄ edi ihih—idem edieke oro ọwọrọde ke ana ẹnọ mmimọ ufen.—Matthew 5:37.
13, 14. Didie ke mme ete ye eka ẹkpekpebe Jehovah ke ini ẹnọde nditọ mmọ ukpep?
13 Man owụt ke ẹnọ ufen ke mfọnido, utọ ufen oro ẹnọde ye nte ẹnọde ufen oro enyene ndikem ye eyen oro ẹnọde ufen emi. Pam ọdọhọ ete: “Nnyịn ikesinọhọ nditọ nnyịn ukem ntụnọ. Se ikọfọnde ye kiet ikọfọnke ye eken.” Larry ebe esie adian do ete: “Adiaha mi ekedi ikaki, ndien etie nte akana ẹkama enye ke ọkpọsọn̄ ubọk mbemiso enye okpụhọrede. Edi nditịn̄ ikọ nnyụn̄ mmọnọde enyịn kpọt nse udun̄wan eka esie ama esinam enye okpụhọde.” Ke akpanikọ, mme ete ye eka oro ẹfọnde ido ẹsidomo ndifiọk utọ ntụnọ oro ọfọnde akan ye eyen kiet kiet.
14 Jehovah enịm uwụtn̄kpọ ọnọ mme ete ye eka sia enye ọfiọkde ukeme ye mmeme mme asan̄autom esie kiet kiet. (Mme Hebrew 4:13) Ke adianade do, ke ini Jehovah ọnọde ufen, enye isisọn̄ke ubọk ikaha isinyụn̄ imemke ikaha. Utu ke oro, enye esitụnọ ikọt esie “nte enende.” (Jeremiah 30:11) Mme ete ye eka, nte ẹmefiọk ukeme ye mmeme nditọ mbufo? Nte ẹmekeme ndida se ẹfiọkde ẹban̄a mmọ ẹnọ mmọ ukpep ke usụn̄ oro ọfọnde onyụn̄ owụtde mfọnido? Edieke edide ntre, ọwọrọ ke ẹmema ndito mbufo.
Ẹsịn Udọn̄ Ẹnọ Nditọ Mbufo Ẹtịn̄ Ofụri Se Isịnede Mmọ ke Esịt
15, 16. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ nditọ mmọ ẹtịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt, ndien nso usụn̄ ke mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹsida ẹnam nditọ mmọ ẹtịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt?
15 N̄kpọ efen oro ima esinamde edi nte ke enye “idarake ukwan̄ido, edi adara se idide akpanikọ.” (1 Corinth 13:6) Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndikpep nditọ mmọ ẹma se inende inyụn̄ idide akpanikọ? Akpan n̄kpọ kiet edi ndisịn udọn̄ nnọ nditọ mmọ ẹtịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt, idem ọkpọkọm se mmọ ẹditịn̄de ekemede ndiyat ete ye eka mmọ esịt. Nte an̄wan̄ade, mme ete ye eka ẹsidat esịt ke ini nditọ mmọ ẹtịn̄de mme n̄kpọ oro ẹdude ke n̄kemuyo ye mme ndinen edumbet. Edi ke mme ini efen, ke ini eyen etịn̄de ofụri se isịnede enye ke esịt, ẹkeme ndikụt ke enye ọtọn̄ọ ndikere idiọk. (Genesis 8:21) Mme ete ye eka ẹkpenam n̄kpọ didie? Ekeme ndidi akpa n̄kpọ oro edidụkde mmọ ibuot edi ndinọ eyen oro ufen ke ntak oro enye etịn̄de utọ ikọ oro. Edieke mme ete ye eka ẹnamde n̄kpọ ke utọ usụn̄ oro, nditọ mmọ ẹyekpep ndisitịn̄ sụk se mmọ ẹkerede ke ete ye eka mmimọ ẹyema ndikop. Nte ededi, ẹnyene ndisọsọp nnen̄ede idiọk ikọ oro ẹtịn̄de, edi ukpụhọde odu ke ufọt edikpep nditọ nte ekpetịn̄de ikọ ukpono ukpono ye ndisasian mmọ se ẹkpetịn̄de.
16 Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ nditọ mmọ ẹtịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt? Aleah oro ikebemde iso itịn̄ iban̄a ọdọhọ ete: “Nnyịn imanam nditọ nnyịn ẹkeme ndisitịn̄ ikọ in̄wan̄-in̄wan̄ ye nnyịn ebe ke ndimụm idem n̄kama ke ini mmọ ẹtịn̄de n̄kpọ oro ayatde nnyịn esịt.” Ete kiet emi ekerede Tom ọdọhọ ete: “Ima isịn udọn̄ inọ eyen nnyịn ite enyene nneme ye nnyịn, idem ke ini se enye etịn̄de mîdịghe se nnyịn ikekerede. Ikekere ke edieke isisịbede ikọ isịn enye ke idịbi kpukpru ini inyụn̄ idọhọ enye anam se ikerede, esịt ayayat enye ndien enye iditịn̄ke aba ofụri se isịnede enye ke esịt. Edi ndikesikpan̄ utọn̄ nnọ enye akanam enye n̄ko akpan̄ utọn̄ ọnọ nnyịn.” Ke akpanikọ, nditọ ẹnyene ndikop uyo ete ye eka mmọ. (Mme N̄ke 6:20) Edi in̄wan̄-in̄wan̄ nneme ọnọ mme ete ye eka ifet ndin̄wam nditọ mmọ ẹkeme ndikere n̄kpọ. Vincent emi enyenede nditọ inan̄ ọdọhọ ete: “Nnyịn imesiwak nditịn̄ nnọ nditọ nnyịn ntak emi ọfọnde ẹnam n̄kpọ ekededi ye ntak oro mîfọnke man mmọ ẹkpekeme ndimek se ifọnde ikan. Emi an̄wam mmọ ẹnyene nti ekikere.”—Mme N̄ke 1:1-4.
17. Nso ke mme ete ye eka ẹkpenịm ke akpanikọ?
17 Nte ededi, idụhe ete ye eka emi ẹkemede ndibọk nditọ mmọ ke mfọnmma usụn̄ nte Bible etemede. Edi emekeme ndinịm ke nditọ fo ẹyenen̄ede ẹwụt esịtekọm ẹban̄a ukeme oro afo esịnde ndinọ mmọ ukpep ke ima, mfọnido, ye anyanime. Jehovah iditreke ndidiọn̄ fi ke ukeme oro esịnde ndinam emi. (Mme N̄ke 3:33) Se isinamde mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹnen̄erede ẹsịn ukeme edi koro mmọ ẹyom nditọ mmọ ẹkpep ndima Jehovah ukem nte mmọ ẹmade enye. Didie ke mme ete ye eka ẹkeme ndinam emi? Ibuotikọ oro etienede eyeneme ndusụk usụn̄ emi mmọ ẹkemede ndinam emi.
Nte Afo Emeti?
• Didie ke mbufiọk ekeme ndin̄wam ete ye eka ẹnyene anyanime?
• Didie ke mfọnido enyene n̄kpọ ndinam ye ntụnọ?
• Ntak emi edide akpan n̄kpọ mme ete ye eka ndinyene in̄wan̄-in̄wan̄ nneme ye nditọ mmọ?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme ndise ke page 23]
Mme ete ye eka, nte ẹmeti nte eketiede mbufo ke idem ke ini ẹkedide nditọwọn̄?
[Ndise ke page 24]
Nte emesisịn udọn̄ ọnọ nditọ fo ẹtịn̄ ofụri se isịnede mmọ ke esịt?