Ikọ Jehovah Isikpụhu
Ikọ Jehovah Isikpụhu
“Baba eti ikọ kiet eke Jehovah Abasi mbufo ọkọdọhọde aban̄a mbufo, ikpụhu: kpukpru ẹma ẹsu ẹnọ mbufo.”—JOSHUA 23:14.
1. Anie ekedi Joshua, ndien nso ke enye akanam ke ekperede ini n̄kpa esie?
ENYE ekedi etubom mbonekọn̄ emi okopde odudu, mînyụn̄ ikopke ndịk. Enye ama enyene mbuọtidem ke Abasi onyụn̄ ọsọn̄ọ ada. Enye ekesisan̄a ye Moses ndien Jehovah ke idemesie ekemek enye ete ada idụt Israel ọwọrọ ke akpakop wilderness odụk isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄eba ye aranọkwọk. Owo emi ekekere Joshua, ẹma ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹkpono enye. Ke ekperede ini n̄kpa esie, Joshua ama ọnọ akpatre utịn̄ikọ oro ekenen̄erede otụk mbiowo Israel ke idem. Eyịghe idụhe nte ke utịn̄ikọ oro ama ọsọn̄ọ mbuọtidem mbon oro ẹkekpan̄de utọn̄ enọ enye. Enye ekeme n̄ko ndisọn̄ọ mbuọtidem fo.
2, 3. N̄kpọ eketie didie ke Israel ke ini Joshua eketịn̄de ikọ ọnọ mbiowo Israel, ndien nso ke Joshua eketịn̄?
2 Da enyịn ikike fo se se iketịbede do nte Bible obụkde ete: “Edikem ke ediwak usen ẹma ẹkebe nte Jehovah ọkọnọ Israel nduọk-odudu ẹbọhọ kpukpru mme asua mmọ emi ẹkande mmọ ẹkụk, Joshua ama okonyụn̄ akabade edi akani-eren, onyụn̄ ọsọn̄ eti-eti. Ndien Joshua okot ofụri Israel ye mbiowo mmọ, ye mme ikpọ owo mmọ, ye mme ekpe-ikpe mmọ, ye mme andidaha mmọ, ẹdi, ndien ọdọhọ mmọ, ete, Ami mmakabade nyedi akani, mmonyụn̄ nsọn̄ọ eti-eti.”—Joshua 23:1, 2.
3 Joshua ama ekpere ndisịm isua 110, ndien eyo esie ekedi kiet ke otu mfọnn̄kan ini oro ikọt Abasi ẹkedude uwem. Enye ama okụt mme utom odudu oro Abasi akanamde, onyụn̄ okụt nte ediwak un̄wọn̄ọ Jehovah ẹsude. Ntem, enye eketịn̄ ye ọyọhọ mbuọtidem etiene se enye ke idemesie okokụtde, ete: “Mbufo ẹmefiọk ke ofụri esịt mbufo, ye ke ofụri ukpọn̄ mbufo, ẹte ke baba eti ikọ kiet eke Jehovah Abasi mbufo ọkọdọhọde aban̄a mbufo, ikpụhu: kpukpru ẹma ẹsu ẹnọ mbufo, baba ikọ kiet ikpụhu ke esịt.”—Joshua 23:14.
4. Mme un̄wọn̄ọ ewe ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ ọnọ nditọ Israel?
4 Mme ikọ Jehovah ewe ẹkesu ke eyo Joshua? Nnyịn iyeneme un̄wọn̄ọ ita oro Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ nditọ Israel. Akpa, enye ama ọn̄wọn̄ọ ke iyanyan̄a mmọ isio ke ufụn. Ọyọhọ iba, ke iyekpeme mmọ. Ọyọhọ ita, ke iyese iban̄a mmọ. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ukem n̄kpọ oro ọnọ ikọt esie eke eyomfịn, ndien nnyịn imokụt mmọ ẹsude ke eyouwem nnyịn. Nte ededi, mbemiso inemede se Jehovah anamde ke eyomfịn, ẹyak ineme se enye akanamde ke eyo Joshua.
Jehovah Anyan̄a Ikọt Esie
5, 6. Didie ke Jehovah akanyan̄a nditọ Israel osio ke Egypt, ndien nso ke emi okowụt?
5 Ke ini nditọ Israel ẹkesemede ẹkot Abasi ke ntak ufụn mmọ ke Egypt, Jehovah ama okop eseme mmọ. (Exodus 2:23-25) Jehovah ama etie ke ikọt oro asakde ikan̄ ọdọhọ Moses ete: “[Ami nyonyụn̄] nsụhọde ndisio [ikọt mi] nditọ Egypt ke ubọk, ndinyụn̄ nda mmọ n̄wọrọ ke isọn̄ oro, ndọk n̄ka isọn̄ emi ọfọnde, onyụn̄ an̄wan̄ade, ke isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄-eba ye aran-ọkwọk.” (Exodus 3:8) Ekenem didie ntem ndikụt Jehovah anamde n̄kpọ emi! Ke ini Pharaoh mîkenyịmeke ndiyak nditọ Israel ẹkpọn̄ Egypt, Moses ama asian enye ke Abasi ayanam mmọn̄ Nile akabade iyịp. Ikọ Jehovah ikokpụhu. Akpa Nile ama akabade iyịp. Iyak ẹma ẹkpan̄a, ndien owo ikekemeke aba ndin̄wọn̄ mmọn̄ oro. (Exodus 7:14-21) Pharaoh okosụk ọsọsọn̄ ibuot, ntre Jehovah ama ada ufen usụkkiet efen etiene mmọ, ebemde iso etịn̄ se iditịbede. (Exodus, ibuot 8-12) Ke ọyọhọ ufen duop ama okowot kpukpru akpan ke Egypt, Pharaoh ama ọnọ uyo ete nditọ Israel ẹnyọn̄ọ, ndien mmọ ẹma ẹnyọn̄ọ.—Exodus 12:29-32.
6 Edinyan̄a oro ama ọnọ Jehovah ifet ndida Israel nte idụt oro enye emekde ọnọ idemesie. Enye ama ọnọ Jehovah ubọn̄ nte Enye emi osude mme un̄wọn̄ọ esie, kpa enye emi ikọ esie mîsikpụhu. Enye ama owụt ke Jehovah okon̄ akan mme abasi mme idụt. Ndikot mban̄a edinyan̄a oro esisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn. Kere ise nte eketiede mbon oro ke idem ke ini mmọ ẹkekụtde edinyan̄a emi! Joshua ama okụt ke Jehovah enen̄ede “edi Ata Edikon̄ ke ofụri ererimbot.”—Psalm 83:18.
Jehovah Ekpeme Ikọt Esie
7. Didie ke Jehovah ekekpeme nditọ Israel osio udịmekọn̄ Pharaoh ke ubọk?
7 Nso kaban̄a ọyọhọ un̄wọn̄ọ iba—nte ke Jehovah eyekpeme ikọt esie? Ke ini Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ke iyanyan̄a ikọt imọ isio ke Egypt ida mmọ idisịm Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, emi ọkọwọrọ ke enye eyekpeme mmọ. Ti ete ke Pharaoh ama ayat esịt ada okopodudu udịmekọn̄ esie oro ẹkewatde ediwak chariot ebịne nditọ Israel. Atan̄idem owo emi ekekere ke nditọ Israel idikemeke ndibọhọ, akpan akpan ke ini mmọ ẹkedude ke ufọt ikpọ obot ye inyan̄. Do ndien ke Abasi ekesịbe odụk anyan̄a ikọt esie ebe ke ndinam obubịt enyọn̄ odu ke ufọt idụt iba oro. Ekịm okodu ke n̄kan̄ nditọ Egypt, edi un̄wana odu ke n̄kan̄ nditọ Israel. Ke adan̄aemi obubịt enyọn̄ oro mîkayakke nditọ Egypt ẹka iso ẹbịne mmọ, Moses ama emenede esan̄ esie ke enyọn̄, ndien mmọn̄ Ididuot Inyan̄ ọtọn̄ọ ndibahade, asiakde usụn̄ ubọhọ ọnọ nditọ Israel, edi ọkọk afia enịm ọnọ nditọ Egypt. Jehovah ama osobo okopodudu udịmekọn̄ Pharaoh taktak onyụn̄ anyan̄a ikọt Esie.—Exodus 14:19-28.
8. Didie ke Jehovah ekekpeme nditọ Israel (a) ke wilderness ye (b) ke ini mmọ ẹkedụkde Isọn̄ Un̄wọn̄ọ?
8 Ke nditọ Israel ẹma ẹkebe Ididuot Inyan̄, mmọ ẹma ẹyo ke isọn̄ emi ẹdọhọde ke ekedi “akwa ye akpakop wilderness . . . ebiet ikan̄-ikan̄ urụkikọt, ye eke scorpion, ye eke nsatitọn̄, emi mmọn̄ mîkodụhe ke esịt.” (Deuteronomy 8:15) Jehovah ama ekpeme ikọt esie do n̄ko. Edi, nso kaban̄a ini oro mmọ ẹkeyomde ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ? Mme okopodudu udịmekọn̄ Canaan ẹma ẹbiọn̄ọ mmọ. Edi Jehovah ama ọdọhọ Joshua ete: “Daha ke enyọn̄, ndien, be Jordan emi, afo, ye kpukpru mbio emi, kodụk ke isọn̄ emi ami nnọde mmọ, kpa nditọ Israel. Baba owo kiet idibiọn̄ọke fi ke iso, ke ofụri ini uwem fo: nyodu ye afo, kpa nte n̄kodude ye Moses: ndiyakke fi nduọk, ndinyụn̄ n̄kpọn̄ke fi.” (Joshua 1:2, 5) Ikọ Jehovah emi ikokpụhu. Ke n̄kpọ nte ufan̄ isua itiokiet, Joshua ama akan ndidem 31 onyụn̄ ada akamba ikpehe Isọn̄ Un̄wọn̄ọ enyene. (Joshua 12:7-24) Mmọ ikpakakanke ofụri obio emi edieke Jehovah mîkpekekpemeke mmọ.
Jehovah Ese Aban̄a Ikọt Esie
9, 10. Didie ke Jehovah ekese aban̄a ikọt esie ke wilderness?
9 Kere ndien ban̄a ọyọhọ un̄wọn̄ọ ita—nte ke Jehovah eyese aban̄a ikọt esie. Esisịt ini ke ẹma ẹkenyan̄a nditọ Israel ẹsio ke Egypt, Abasi ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ mmọ ete: “Sese ami mmọn̄ nnam udia oto ke enyọn̄ edep ọnọ mbufo; ndien yak kpukpru owo ẹwọn̄ọ kpukpru usen, ẹkewobi se ikemde ke usen oro.” Ke akpanikọ, Abasi ama anam “udia oto ke enyọn̄ edep ọnọ” mmọ. “Ndien adan̄aemi nditọ Israel ẹkụtde, mmọ ẹdọhọ kiet ye kiet ẹte, Emi edi nso?” Ekedi manna, kpa udia oro Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ndinọ mmọ.—Exodus 16:4, 13-15.
10 Jehovah ama ese aban̄a nditọ Israel ke wilderness ke isua 40, onyụn̄ ọnọ mmọ udia ye mmọn̄. Enye ama okụt n̄ko ete ke edisịnen̄kpọ mmọ ikatahake, ukot mmọ inyụn̄ ifụtke. (Deuteronomy 8:3, 4) Joshua ama okụt kpukpru emi. Jehovah ama anyan̄a, ekpeme, onyụn̄ ese aban̄a ikọt esie nte enye ọkọn̄wọn̄ọde.
Edinyan̄a ke Eyomfịn
11. Ke 1914, nso iketịbe ke Brooklyn ke New York, ndien nso utọ ini ekedisịm oro?
11 Nso kaban̄a eyo nnyịn? Ke usenubọk Friday ke October 2, 1914, Charles Taze Russell, emi akadade usụn̄ ke otu Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ini oro, ama asan̄a odụk ubet udia udia ke Bethel Brooklyn ke New York. Enye ama ọkọm kpukpru owo ye idatesịt ete: “Ẹmesiere-o.” Ekem, mbemiso enye osụhọde etetie, enye ama ọtọt ye ọyọhọ idatesịt ete: “Ini Mme Gentile emesịm utịt; eyo ndidem mmọ omokụre.” Ini ama afiak ekem Jehovah, kpa Andikara ekondo, ndinyan̄a ikọt esie. Ndien enye ama anyan̄a mmọ ke akpanikọ.
12. Edinyan̄a ewe akada itie ke 1919, ndien nso ke emi akada edi?
12 Ke 1919, Jehovah ama anyan̄a ikọt esie osio ke “Akwa Babylon,” kpa okopodudu ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono. (Ediyarade 18:2) Ata ediwak nnyịn ikamanake ke ini aduai-owo-idem edinyan̄a emi akadade itie. Edi, nnyịn imenen̄ede ikụt nti utịp oro enye adade edi. Jehovah ama afiak ọtọn̄ọ edisana utuakibuot onyụn̄ atan̄ mbon oro ẹyomde ndituak ibuot nnọ enye obok. Prọfet Isaiah ama ebebem iso etịn̄ aban̄a emi ete: “Ama ekem ke utịt eyo, obot ufọk Jehovah oyowụhọ ke enyọn̄ ikpọ obot, onyụn̄ okon̄ akan n̄kpri obot; ndien kpukpru mme idụt ẹyebụn̄ọ ẹdụk ke esịt.”—Isaiah 2:2.
13. Nso n̄kọri ke afo okụt ke otu ikọt Jehovah?
13 Ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ikokpụhu. Ke 1919, nsụhọ oro ẹyetde aran ẹma ẹtọn̄ọ utom edinọ ikọ ntiense uko uko ke ofụri ererimbot, ndien emi ama emenede utuakibuot ata Abasi ke enyọn̄. Ke mme iduọk isua 1930, ẹma ẹdifiọk ke “mme erọn̄ en̄wen” ẹsịne ke otu mbon oro ẹkotde ẹte ẹdibuana ke edisana utuakibuot. (John 10:16) Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, tọsịn owo ifan̄ ẹkedi ẹdibuana, ekem, ata ediwak tọsịn owo ẹma ẹbụn̄ọ ẹdụk, ndien idahaemi ediwak miliọn owo ẹbuana ke edisana utuakibuot! Ke n̄kukụt oro ẹkewụtde apostle John, ẹdọhọ ke mmọ ẹdi “akwa otuowo, emi baba owo kiet mîkemeke ndibat, eke ẹtode ke kpukpru idụt ye esien ye obio ye usem.” (Ediyarade 7:9) Nso ke afo okụt ke eyouwem fo? Mme Ntiense Jehovah ifan̄ ikodu ke ofụri ererimbot ke ini afo ọkọtọn̄ọde ndikpep akpanikọ? Mfịn, mbon oro ẹnamde n̄kpọ ẹnọ Jehovah ẹwak ẹkan 6,700,000. Ke ndinyan̄a ikọt esie nsio ke Akwa Babylon, Jehovah amanam ẹkeme ndinyene n̄kọri oro aduaide owo idem ke ofụri ererimbot.
14. Nso edinyan̄a ina ibet nnyịn ke ini iso?
14 Edinyan̄a efen ke edi ke iso, kpa enye emi editụkde kpukpru owo ke iso isọn̄. Jehovah ayada akwa odudu esie ọsọhi kpukpru mbon oro ẹbiọn̄ọde enye efep, onyụn̄ anyan̄a ikọt esie esịn ke obufa ererimbot emi edinen ido edidụn̄de. Nso n̄kpọ idatesịt ke edidi ntem ndikụt ẹtrede idiọkido nnyụn̄ n̄kụt mfọnn̄kan ini oro akanam odude tọn̄ọ ẹkebot owo!—Ediyarade 21:1-4.
Nte Jehovah Ekpemede Nnyịn Mfịn
15. Ntak emi nnyịn iyomde ukpeme Jehovah mfịn?
15 Nte nnyịn ima ikokụt, nditọ Israel ke eyo Joshua ẹma ẹyom Jehovah ekpeme mmimọ. Nte ikọt Jehovah mfịn iyomke ukpeme esie? Ke akpanikọ, ẹyom. Jesus ama odụri mme anditiene enye utọn̄ ete: “Mme owo ẹyeda mbufo ẹyak ẹnọ ukụt ẹnyụn̄ ẹwot mbufo, ndien mbufo ẹyedi mbon emi kpukpru mme idụt ẹsuade ke ntak enyịn̄ mi.” (Matthew 24:9) Ke ediwak isua oro ẹbede, ẹnen̄ede ẹbiọn̄ọ Mme Ntiense Jehovah ke ediwak idụt ẹnyụn̄ ẹkọbọ mmọ idiọk idiọk. Edi, ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jehovah odu ye ikọt esie. (Rome 8:31) Ikọ esie ọnọ nnyịn nsọn̄ọ nte ke idụhe n̄kpọ ndomokiet—oro edi, ke idụhe ‘n̄kpọ ekọn̄ ndomokiet eke ẹbotde ẹban̄a nnyịn’—oro editrede utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinọ ukpep oro nnyịn inamde.—Isaiah 54:17.
16. Nso ke afo okụt oro owụtde ke Jehovah ekpeme ikọt esie?
16 Kpa ye ererimbot ẹsuade nnyịn, ikọt Jehovah ke ẹkọri ke ibat. Mme Ntiense Jehovah ke ẹnam utom ke idụt 236, ndien emi enen̄ede owụt ke Jehovah odu ye nnyịn man ekpeme nnyịn osio ke ubọk mbon oro ẹyomde ndisọhi nnyịn mfep m̀mê nditre utom nnyịn. Nte emeti enyịn̄ ikpọ mbon ukara m̀mê mme ada iso ido ukpono oro ẹkenen̄erede ẹfịk ikọt Abasi ke eyouwem fo? Nso iketịbe inọ mmọ? Mmọ ẹdu m̀mọ̀n̄ idahaemi? Ata ediwak mmọ ẹkpan̄a, ukem nte Pharaoh eke eyo Moses ye Joshua. Ndien nso kaban̄a mme asan̄autom Abasi eyomfịn oro ẹkesọn̄ọde ẹda tutu esịm n̄kpa? Mmọ ẹdu ke ibuot uti n̄kpọ Jehovah. Idụhe ebiet oro ọkpọfọnde akan oro. Ke akpanikọ, Jehovah ekpeme ikọt esie nte enye ọkọn̄wọn̄ọde.
Jehovah Ese Aban̄a Ikọt Esie Mfịn
17. Nso un̄wọn̄ọ ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ aban̄a udia eke spirit?
17 Jehovah ama ese aban̄a ikọt esie ke wilderness, ndien enye ke ese aban̄a mmọ mfịn. “Ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ke ọnọ nnyịn udia eke spirit. (Matthew 24:45) Nnyịn imọfiọk akpanikọ oro ẹkedịpde ke ediwak isua. Angel ọkọdọhọ Daniel ete: “Dịp ikọ emi, nyụn̄ nịm seal ke n̄wed, tutu esịm ke utịt ini. Ediwak owo ẹyeyọrọ ẹdi, ẹyọrọ ẹka, ndien ifiọk oyokpon aka iso.”—Daniel 12:4.
18. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke ifiọk Abasi okpon mfịn?
18 Nnyịn idu uwem idahaemi ke utịt ini, ndien ifiọk Abasi enen̄ede okpon. Ke ofụri ererimbot, edisana spirit ke an̄wam mbon oro ẹmade akpanikọ ndinyene nnennen ifiọk ata Abasi ye se enye aduakde. Bible ọyọyọhọ ererimbot mfịn, mme n̄wed oro ẹn̄wamde mme owo ẹfiọk ọsọn̄urua akpanikọ oro esịnede ke Bible ẹyọyọhọ n̄ko. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a se isịnede ke n̄wed ukpepn̄kpọ oro, Nso ke Bible Enen̄ede Ekpep? * Ndusụk ibuotikọ esie ẹdi: “Nso Idi Akpanikọ Aban̄ade Abasi?,” “Mme Akpan̄kpa Ẹdu M̀mọ̀n̄?,” “Nso Idi Obio Ubọn̄ Abasi?,” ye “Ntak Emi Abasi Ayakde Ndutụhọ Odu-o?” Mme mbụme emi ẹfịna mme owo ke ata ediwak isua. Ẹbọrọ mme mbụme emi idahaemi. Okposụkedi mme owo mîkọfiọkke Bible ke ediwak isua emi ẹkebede, adianade ye mme nsunsu ukpepn̄kpọ oro Christendom ẹkekpepde, Ikọ Abasi ke ọdọdiọn̄ ọkọri onyụn̄ ọsọn̄ọ kpukpru mbon oro ẹyomde ndinam n̄kpọ Jehovah idem.
19. Mme un̄wọn̄ọ ewe ke afo okụt nte ẹsude, ndien nso ke afo ekere aban̄a mme un̄wọn̄ọ Abasi?
19 Ke akpanikọ, se idade enyịn nnyịn ikụt anam nnyịn idọhọ ite: “Baba eti ikọ kiet eke Jehovah Abasi [nnyịn] ọkọdọhọde aban̄a [nnyịn], ikpụhu: kpukpru ẹma ẹsu ẹnọ [nnyịn], baba ikọ kiet ikpụhu ke esịt.” (Joshua 23:14) Jehovah esinyan̄a, ekpeme, onyụn̄ ese aban̄a mme asan̄autom esie. Nte emekeme ndisiak un̄wọn̄ọ Jehovah ndomokiet emi etrede ndisu ke edikem ini esie? Idụhe. Ọfọn iberi edem ke Ikọ Abasi koro enye mîsikpụhu.
20. Ntak emi nnyịn ikpodoride enyịn iban̄a ini iso?
20 Nso kaban̄a ini iso? Jehovah ọdọhọ ke ata ediwak nnyịn imekeme ndidori enyịn ndidụn̄ ke isọn̄ emi ẹdinamde akabade edi ediye Paradise. Ibat ibat owo ke otu nnyịn ẹnyene idotenyịn edikara ye Christ ke heaven. Edide idori enyịn ndika heaven m̀mê ndidu ke isọn̄, imenyene nti ntak ndika iso nnam akpanikọ nte Joshua akanamde. Ini ke edi emi idinyenede kpukpru se idoride enyịn. Do, nnyịn iyeti kpukpru un̄wọn̄ọ Jehovah inyụn̄ idọhọ ke ‘kpukpru mmọ ẹsu.’
[Ikọ idakisọn̄]
^ ikp. 18 Mme Ntiense Jehovah ẹsio.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Mme un̄wọn̄ọ Jehovah ewe ke Joshua okokụt nte ẹsude?
• Mme un̄wọn̄ọ Abasi ewe ke afo okụt nte ẹsude?
• Nso ke inen̄ede ifiọk iban̄a ikọ Abasi?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
Jehovah ama esịbe odụk anyan̄a ikọt esie
[Ndise ke page 23]
Didie ke Jehovah ekekpeme ikọt esie ke Ididuot Inyan̄?
[Ndise ke page 24]
Didie ke Jehovah ekese aban̄a ikọt esie ke wilderness?
[Mme ndise ke page 25]
Jehovah ese aban̄a ikọt esie mfịn