Nte Afo Emesinam Mbon En̄wen Ẹkop Inem Uwem?

OBOT HERMON, emi uku uku etịn̄e esie edide mita 2,814, odu ke usụk usụk Obot Anti-Lebanon. Snow esifụk etịn̄e Obot Hermon ke ata ediwak ini ke isua, ndien emi esinam ufiop ofụm okoneyo atara snow emi, ndien ke ntem anam mbara ọduọ. Mbara emi esiduọhọ ke mme eto ofụm ye eto mfri, ọkọrọ ye ke mme in̄wan̄ vine oro ẹdude ke ukot obot emi. Mbara emi ekesinen̄ede ọnọ mme eto mmọn̄ ke anyan ini ndaeyo ke Israel eset.

Ke ikwọ oro ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet, ẹdọhọ ke inem inem ebuana oro mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹnyenede ebiet “mbara Hermon, emi osụhọrede ke ikpọ obot Zion.” (Psalm 133:1, 3) Kpa nte Obot Hermon ekesinọde ikọn̄ mbara, nnyịn imekeme ndinam mbon oro nnyịn isobode ẹkop inem uwem. Didie ke ikeme ndinam oro?

Eti Uwụtn̄kpọ Jesus

Nte Jesus Christ okodude uwem ama enen̄ede otụk mme owo. Idem ata ibio ibio ini oro owo odude ye enye ekeme ndinem etieti. Ke uwụtn̄kpọ, Mark emi eketienede ewet Gospel ọdọhọ ete: “[Jesus] emen [nditọwọn̄ oro] akama, odori mmọ ubọk, onyụn̄ ọdiọn̄ mmọ.” (Mark 10:16) Oro ekenem nditọwọn̄ oro didie ntem!

Ke akpatre okoneyo oro Jesus okodude ke isọn̄ nte owo, enye ama eyet mbet esie ukot. Anaedi nsụhọdeidem esie ama otụk mmọ. Do ke Jesus ọkọdọhọ mmọ ete: “N̄kenịm uwụtn̄kpọ nnọ mbufo, nte, kpa nte n̄kanamde ye mbufo, mbufo ẹkpenam kpa ntre.” (John 13:1-17) Ih, akana mmọ n̄ko ẹsụhọde idem. Okposụkedi emi mîkọsọpke in̄wan̄a mme apostle, mmọ ẹkenyụn̄ ẹtọn̄ọde ndineni okoneyo oro mban̄a enye emi ẹkpebatde nte andikpon n̄kan ke otu mmọ, Jesus ikayatke esịt. Utu ke oro, enye ama ada ime ọkọk ibuot ye mmọ. (Luke 22:24-27) Idem “ke ini ẹkesụn̄ide [Jesus], enye ikosụn̄ike usiene.” Ke akpanikọ, “ke ini enye okokụtde ukụt, enye ikesịnke owo ndịk ke idem, edi aka iso ayak idemesie ọnọ enye emi ekpede edinen ikpe.” Odot ikpebe ata eti uwụtn̄kpọ Jesus.—1 Peter 2:21-23.

Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹmen ọkpọnọ mi ẹkọn̄ọ ke itọn̄ mbufo ẹnyụn̄ ẹkpebe mi, koro ami mmenyene ifụre ifụre ido nnyụn̄ nsụhọde esịt, ndien mbufo ẹyekụt nduọkodudu ẹnọ ukpọn̄ mbufo.” (Matthew 11:29) Kere nte Jesus ke idem esiemmọ ekpekekpepde fi n̄kpọ. Ke ini mbio-obio esie ẹkekopde nte enye ekpepde n̄kpọ ke synagogue, mmọ ẹma ẹbụp ẹte: “Owo emi akada utọ ọniọn̄ ye mme utom odudu emi ke m̀mọ̀n̄?” (Matthew 13:54) Ndikot mban̄a uwem ye utom Jesus ekeme ndikpep nnyịn ekese ke nte ikpanamde mbon en̄wen ẹkop inem uwem. Ẹyak ineme nte Jesus ekenịmde ata eti uwụtn̄kpọ ke nditịn̄ ikọ oro ọbọpde-bọp nnyụn̄ n̄n̄wam mme owo.

Ndisitịn̄ Ikọ Oro Ọbọpde-Bọp

Emem utom ndiwụri ufọk akan ndibọbọp. Ikọinua etie nte ediwụri ye edibọp ufọk. Kpukpru nnyịn inanam ndudue sia idide mme anana-mfọnmma owo. Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Baba eti owo kiet eke anamde eti ndien mîdiọkke, idụhe ke  ererimbot.” (Ecclesiastes 7:20) Isọn̄ke ndikụt mme ndudue owo en̄wen nnyụn̄ nda uyat uyat ikọ nnam idem emem enye. (Psalm 64:2-4) Edi oyom usọ man isitịn̄ ikọ oro ọbọpde-bọp.

Ikọ Jesus ekesitie inem inem. Enye ama esinọ mmọ nduọkodudu ke n̄kan̄ eke spirit ke nditan̄a eti mbụk Obio Ubọn̄ nnọ mmọ. (Luke 8:1) Jesus ama ọnọ mbon oro ẹkekabarede ẹdi mbet esie nduọkodudu n̄ko ke ndinam mmọ ẹfiọk Ete esie eke heaven. (Matthew 11:25-27) An̄wan̄a ndien ntak emi mme owo ẹkemade Jesus!

Edi mme scribe ye mme Pharisee ikekereke iban̄a udọn̄ mbon en̄wen. Jesus ọkọdọhọ ete: “Mmọ ẹma ata ikpọ itie ke udia mbubịteyo ye n̄kpọitie iso ke mme synagogue.” (Matthew 23:6) Ke nditịm ntịn̄, mmọ ikadaha mbio-obio nte n̄kpọ, ẹdọhọde ẹte: “Edi otuowo emi mîfiọkke Ibet ẹdi mbon oro ẹma ẹkesụn̄i.” (John 7:49) Utọ edu oro ikayakke mme owo ẹkop inem uwem ke baba usụn̄ kiet!

Ikọ nnyịn esiwak ndiwụt owo emi nnyịn idide ke esịtidem ye nte nnyịn isede mbon en̄wen. Jesus ọkọdọhọ ete: “Eti owo osion̄o se ifọnde ke nti n̄kpọuto eke ẹdude ke esịt esie, edi idiọkowo osion̄o se idiọkde ke mme idiọk n̄kpọuto esie; koro oto ke uyọhọ esịt inua etịn̄ ikọ.” (Luke 6:45) Do, nso ke nnyịn ikpanam man ikọ nnyịn esinem mbon en̄wen?

N̄kpọ kiet edi ndisituak nda kan̄a nnyụn̄ n̄kere mbemiso itịn̄de ikọ. Mme N̄ke 15:28 ọdọhọ ete: “Esịt eti owo etịm ekere ndibọrọ.” Iyomke utọ editịm n̄kere oro ebebịghi. Edieke ibemde iso ikere esisịt, nnyịn imekeme ndifiọk nte ikọ nnyịn editiede mbon en̄wen. Nnyịn imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi se nyomde nditịn̄ owụt ima? Ndi edi akpanikọ, m̀mê edi étèétè ikọ? Ndi edi “ikọ ke ekem ini?” Ndi enye eyenem onyụn̄ ọbọp mbon oro nditịn̄de nnọ?’ (Mme N̄ke 15:23) Edieke nnyịn ikerede ke ikọ oro ifọnke m̀mê ke idịghe ini oro ẹkpetịn̄de enye, ẹyak isịn ukeme itre nditịn̄ enye. Akpakam ọfọn idomo nditịn̄ n̄kpọ en̄wen oro ọbọpde-bọp. Ikọ emi owo mîkereke-kere etie nte ‘edida ofụt n̄kịm owo,’ edi ikọ oro ọbọpde-bọp “ọkọk unan.”—Mme N̄ke 12:18.

N̄kpọ en̄wen oro ekemede ndin̄wam nnyịn edi nditịn̄ enyịn ke n̄kpọ oro anamde nditọete nnyịn ẹsọn̄ urua ke enyịn Abasi. Jesus ọdọhọ ete: “Baba owo kiet ikemeke nditiene mi ibọhọke Ete, emi ọkọdọn̄de mi, odụri enye edi.” (John 6:44) Jehovah esikụt nti edu ke idem kpukpru mme anam-akpanikọ asan̄autom esie—ọkpọkọm mbon oro nnyịn ikemede ndikere ke imemke utom ndisan̄a n̄kpere. Edieke isịnde ukeme ndikụt nti edu ke idemmọ, nnyịn iyokụt se idinamde nnyịn itịn̄ nti ikọ iban̄a mmọ.

N̄wam Mbon En̄wen

Jesus ama enen̄ede ọfiọk afanikọn̄ mbon oro ẹkefịkde. Ke akpanikọ, “ke okụtde otuowo enye atua mmọ mbọm, koro ẹfiomode  ẹnyụn̄ ẹsuande mmọ nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Matthew 9:36) Edi Jesus ama anam se ikande ndikokụt idiọk idaha mmọ; enye ama an̄wam mmọ. Enye ama ọnọ mmọ ikot ete: “Ẹtiene mi, kpukpru mbufo emi ẹkpade utom ẹnyụn̄ ẹbiomde ndodobi mbiomo, ndien nyọnọ mbufo nduọkodudu.” Enye ama ọn̄wọn̄ọ n̄ko ọnọ mmọ ete: “Ọkpọnọ mi ememem, mbiomo mi onyụn̄ efefere.”—Matthew 11:28, 30.

Nnyịn idu uwem mfịn ke “ndiọkeyo.” (2 Timothy 3:1) “Editịmede esịt eke editịm n̄kpọ emi” efịk ediwak owo. (Matthew 13:22) Ọkpọkpọ mfịna efịk ediwak owo. (1 Thessalonica 5:14) Didie ke ikeme ndinam mme owo emi ẹkop inem uwem? Nnyịn imekeme ndinam mbiomo mmọ efere nte Christ akanamde.

Ndusụk owo ẹsinam mbiomo mmọ efere ke ndineme mban̄a mme mfịna mmọ. Edieke mbon oro ẹkopde editịmede esịt ẹyomde in̄wam mmimọ, ndi imesida ini ikpan̄ utọn̄ inọ mmọ? Oyom itụnọ idem nnyịn man ikeme ndinyene ime n̄kpan̄ utọn̄ nnọ owo. Enye abuana edinen̄ede n̄kpan̄ utọn̄ n̄kop se owo enye eken etịn̄de utu ke ndikere se edibọrọde m̀mê nte edikọkde mfịna oro. Edieke inen̄erede ikpan̄ utọn̄, ise owo iso, inyụn̄ ituak inua imam edieke odotde inam ntre, emi owụt ke nnyịn imekere iban̄a owo oro.

Ediwak ifet ẹdu ndisịn udọn̄ nnọ nditọete nnyịn ke esop Christian. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini idụkde mbono esop ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, nnyịn imekeme ndika mbịne mbon oro idem mîsọn̄ke. Ndusụk ini imekeme ndida minit ifan̄ kpọt mbemiso m̀mê ke mbono esop ama akasuana nsịn udọn̄ nnọ mmọ. Nnyịn imekeme ndikere n̄ko mban̄a mbon otu Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop nnyịn oro mîdụkke mbono esop. Imekeme ndikot mmọ ke urụk ukopikọ mbụp nte n̄kpọ etiede ye mmọ m̀mê idọhọ ke iyan̄wam mmọ.—Philippi 2:4.

Mbiowo Christian ẹbiom ata ndodobi mbiomo ke esop. Nnyịn imekeme ndinam ekese man mbiomo mmọ efere ebe ke ndibere ye mmọ nnyụn̄ nsụhọde idem nnam se ẹnọde nnyịn inam. Ikọ Abasi eteme nnyịn ete: “Ẹkop uyo ẹnọ mbon oro ẹdade usụn̄ ke otu mbufo ẹnyụn̄ ẹsụk ibuot, sia mmọ ẹkpemede ukpọn̄ mbufo nte mmọ eke ẹdinamde ibat, man mmọ ẹkpenam emi ke idatesịt, ẹkûnam ke nsiama, koro emi idifọnke ye mbufo.” (Mme Hebrew 13:17) Edieke inyenede edu edinyịme ndinam se ẹnọde nnyịn inam, nnyịn imekeme ndinam uwem enem mbon “emi ẹtiede ibuot ke eti usụn̄.”—1 Timothy 5:17.

Ẹyọhọ ye Nti Ikọ Ẹnyụn̄ Ẹn̄wam Owo

Ata ediwak ntọi mmọn̄ emi etiede nte inyeneke se ẹwọrọde ẹsidiana kiet ẹkabade mbara oro ẹbịtde isọn̄. Kpasụk ntre, idịghe ata akpan edinam kiet esinam mme owo ẹkop inem uwem, edi edi nsio nsio edinam oro ẹwụtde ke imenyene edu Christ.

Apostle Paul ekewet ete: “Ẹda ima nditọete ẹnyene esịt ima ẹnọ kiet eken. Ẹda iso ke ndinọ kiet eken ukpono.” (Rome 12:10) Ẹyak ida item Paul emi isịn ke edinam. Nnyịn ikpakam iyak ikọ ye edinam nnyịn ẹnam mbon en̄wen ẹkop inem uwem.

[Mme ndise ke page 16]

Mbara Obot Hermon ekesinen̄ede ọnọ mme eto mmọn̄

[Ndise ke page 17]

Owo emi enyenede ime akpan̄ utọn̄ ọnọ owo esinam owo oro okop inem uwem