Kpep Eyen Fo Etie Emem Emem

Inemesịt ediwọrọ n̄kodụn̄ ke itie en̄wen ama anam Nicole emi ekedide eyen isua itiaita esisian Gabrielle ata akpan ufan esie kpukpru ini nte n̄kpọ etiede. Usen kiet, Gabrielle ama ọdọhọ Nicole isa isa m̀mê nso ibehe imọ do ke mmọ ndiwọrọ n̄ka itie en̄wen. Emi ama enen̄ede ayat Nicole tutu enye ọdọhọ eka esie ete: “Nyomke ndikokụt Gabrielle aba ke enyịn!”

ESIYOM mme ete ye eka ẹse ẹban̄a ndutan̄uyo nditọ mmọ, utọ nte enye oro Nicole ye Gabrielle ẹkenyenede—idịghe ndisụk mmọ esịt kpọt, edi n̄ko ndiwụt nte ẹkpebierede ndutan̄uyo oro. N̄kpri nditọwọn̄ ẹsiwak ndinyene “mme ido uyen,” ndien mmọ isifiọkke nte ikọ ye edinam mmọ ẹsibiakde owo. (1 Corinth 13:11) Oyom ẹn̄wam mmọ ẹnyene mme edu oro ẹdinamde ẹnyene emem ke ufọk ye ke ebiet en̄wen.

Enen̄ede ọdọn̄ mme ete ye eka oro ẹdide Christian ndikpep nditọ mmọ ‘ndiyom emem nnyụn̄ mbịne enye.’ (1 Peter 3:11) Edieke owo enen̄erede esịn ukeme oyom emem, enye oyokop inemesịt koro emi idiyakke enye eyịk mbon en̄wen, asua, m̀mê ayat esịt ye mmọ. Edieke afo enyenede nditọ, didie ke afo ekeme ndikpep mmọ ẹtie emem emem?

Kpep Mmọ Ẹma Ndinem “Abasi Emem” Esịt

Ẹkot Jehovah “Abasi emem” ẹnyụn̄ ẹdọhọ ke enye edi enye “emi ọnọde emem.” (Philippi 4:9; Rome 15:33) Ke ntre, mme ete ye eka oro ẹnyenede mbufiọk ẹsida mbufiọk ẹkama Ikọ Abasi, kpa Bible, ẹn̄wam nditọ mmọ ẹma ndinem Abasi esịt nnyụn̄ n̄kpebe enye. Ke uwụtn̄kpọ, n̄wam nditọ fo ẹtie ẹkere ẹban̄a n̄wọrọnda n̄kukụt oro apostle John okokụtde—oro edi, akpara emi ebietde emerald nte akande ebekpo Jehovah okụk. * (Ediyarade 4:2 3) Nam mmọ ẹfiọk nte ke akpara oro ada aban̄a emem ye ifụre Jehovah ye nte ke enye ayanam kpukpru mbon oro ẹkopde uyo esie ẹnyene utọ emem ye ifụre emi.

 Ke adianade do, Jehovah ada Jesus Eyen esie, emi ẹkotde “Ọbọn̄ Emem,” ekpep mme owo n̄kpọ. (Isaiah 9:6, 7) Ke ntre, tie ye nditọ fo kot nyụn̄ neme mme mbụk Bible emi Jesus ekesikpepde ete ẹtre utọk ye en̄wan. (Matthew 26:51-56; Mark 9:33-35) Tịn̄ se ikanamde Paul emi ekedide “owo emiom,” akabade esịt onyụn̄ ewet ete ke “ofụn Ọbọn̄ inyeneke ndin̄wana en̄wan, edi enyene nditie sụn̄sụn̄ ye kpukpru owo, . . . omụm idem akama ke ini ẹnamde enye idiọk.” (1 Timothy 1:13; 2 Timothy 2:24) Nte eyen fo edinamde n̄kpọ ekeme ndinen̄ede n̄kpa fi idem.

Evan eti nte eyen kiet okosụn̄ide imọ ke moto ufọkn̄wed ke ini imọ ikedide isua itiaba. Evan ọdọhọ ete: “Esịt ama enen̄ede ayat mi tutu nyom ndisụn̄i enye usiene! Ekem nti se ikekpepde ke ufọk iban̄a mbon oro ẹsisiakde en̄wan. Mma mfiọk nte ke Jehovah iyomke ‘nda idiọk nsio owo usiene idiọk’ edi ke oyom ‘ntie ke emem ye kpukpru owo.’” (Rome 12:17, 18) Evan ndiketi emi ama ọnọ enye odudu ye ukeme ndikan mfịna oro nnyụn̄ nnam n̄kpọ ke emem. Enye okoyom ndinem Abasi emem esịt.

Mme Ete ye Eka, Ẹdi Mme Anam Emem

Ndi emem odu ke ufọk mbufo? Ke edide ntre, uwụtn̄kpọ mbufo ekeme ndikpep nditọ mbufo nte ẹkpetiede ke emem. Edieke mbufo ẹnen̄erede ẹkpebe emem emem usụn̄ oro Abasi ye Christ ẹsinamde n̄kpọ, mbufo ẹyekeme ndikpep nditọ mbufo ẹtie emem emem.—Rome 2:21.

Russ ye Cindy ẹma ẹnen̄ede ẹsịn ukeme ẹkpep akpan ye udọ mmọ ndinam n̄kpọ ke ima ke ini mbon en̄wen ẹyatde mmọ esịt. Cindy ọdọhọ ete: “Nte ami ye Russ isinamde n̄kpọ ye nditọ nnyịn ye mbon en̄wen ke ini isobode mfịna esinen̄ede an̄wam mmọ ndinam kpasụk ntre ke ini mmọ ẹsobode ukem mfịna oro.”

Idem ke ini mbufo ẹnamde ndudue—sia mîdụhe ete m̀mê eka emi mîsinamke ndudue—mbufo ẹmekeme ndisụk nda ifet oro n̄kpep mmọ akpan n̄kpọ. Stephen ọdọhọ ete: “Ami ye Terry n̄wan mi imesinam n̄kpọ ndusụk ini ibe ubọk inyụn̄ itụnọ nditọ nnyịn ye unana edikam mfiọk se iketịbede. Imesikpe mmọ ubọk ke ini emi etịbede.” Terry adian do ete: “Nnyịn imesinam nditọ nnyịn ẹfiọk ke nnyịn n̄ko idi mme anana-mfọnmma owo, imesinyụn̄ inam ndudue. Imokụt ke emi esinam emem odu ke ufọk nnyịn onyụn̄ anam nditọ nnyịn ẹkpep ndinam emem.”

Ndi usụn̄ oro ẹnamde n̄kpọ ye nditọ mbufo ekpep mmọ nte ẹkpenamde emem? Jesus ama eteme ete: “Kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹyomde mme owo ẹnam ye mbufo, ana mbufo n̄ko ẹnam kpasụk ntre ye mmọ.” (Matthew 7:12) Okposụkedi mbufo ẹsinamde ndudue, ẹtịm ẹfiọk ke ima oro ẹmade nditọ mbufo ayada nti utịp edi. Nditọ mbufo ẹyesọp ẹnam se ẹdọhọde ke ini ẹnọde mmọ item ke ima.

Ẹkûsọp Ndiyat Esịt

Mme N̄ke 19:11 ọdọhọ ete: “Mbufiọk owo iyakke enye ọsọp iyatesịt.” Didie ke mbufo  ẹkeme ndin̄wam nditọ mbufo ẹnyene utọ mbufiọk oro? David etịn̄ eti usụn̄ oro enye ye Mariann n̄wan esie ẹsidade ẹkama akpan ye adiaha mmọ. Enye ọdọhọ ete: “Ke ini mmọ ẹyatde esịt ye owo emi etịn̄de m̀mê anamde se ibiakde mmọ, nnyịn imesin̄wam mmọ ẹkere nte etiede owo oro ke idem. Nnyịn imesibụp mmọ n̄kpri mbụme nte: ‘Okûdi n̄kpọ imemke ye owo oro mfịn? Ndi ufụp anam enye etịn̄ m̀mê anam n̄kpọ ntre? Okûdi enyene owo emi ayatde enye esịt-o?’” Mariann adian do ete: “Emi esisụk mmọ esịt inyụn̄ iyakke mmọ ẹka iso ẹyat esịt m̀mê nditie nneni m̀mê ikọ etịp anie.”

Utọ ukpep oro ekeme ndida nti utịp ndi. Se nte Michelle akan̄wamde Nicole eyen esie oro iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ afiak anam emem ye Gabrielle ufan esie onyụn̄ an̄wam enye ekere nte eketiede ufan esie ke idem. Eka Nicole ọdọhọ ete: “Ami ye Nicole ima itie ikot ibuot 14 ke n̄wed Kpep N̄kpọ to Akwa Andikpep. * Ekem mma nnam enye ọfiọk se ikọ Jesus ọkọwọrọde ke ini enye ọkọdọhọde ete ke nnyịn inyene ndifen nnọ owo ‘tutu esịm utịm ike-ata-ye-efịteba.’ Ke mma n̄kayak Nicole etịn̄ ofụri se isịnede enye ke esịt, mma n̄n̄wam enye ọfiọk ke enye ndiwọrọ n̄kodụn̄ ke itie en̄wen ama enen̄ede abiak ata ufan esie onyụn̄ anam enye ofụhọ.”—Matthew 18:21, 22.

Se eka Nicole ekenemede ye Nicole ama anam enye ọfiọk se ikemede ndidi ntak oro Gabrielle akayatde esịt ntre, onyụn̄ an̄wam enye ekere nte eketiede Gabrielle ke idem. Emi ama anam Nicole okot Gabrielle ke urụk ukopikọ ekpe ubọk. Michelle ọdọhọ ete: “Tọn̄ọ ke ini oro, Nicole esima ndikere mban̄a nte etiede mbon efen ke idem onyụn̄ ọfọn ido ye mmọ man mmọ ẹkop idem inem.”—Philippi 2:3, 4.

Ẹn̄wam nditọ mbufo ẹkûyak ndudue mbon en̄wen ye se mmọ ẹtịn̄de ọsọp ayat mmọ esịt. Edieke ẹnamde emi, ekeme ndidi nditọ mbufo ẹyenen̄ede ẹfọn ido ẹnyụn̄ ẹkere ẹban̄a mbon efen, ndien emi eyenem mbufo esịt.—Rome 12:10; 1 Corinth 12:25.

Sịn Udọn̄ Nọ Mmọ Ẹfen Ẹnọ Owo

Mme N̄ke 19:11 ọdọhọ ke “eye . . . ndifen ndudue.” Idem ke ini Jesus ekenen̄erede okop ubiak, enye ama ekpebe Ete esie onyụn̄ efen ọnọ mbon oro ẹkewotde enye. (Luke 23:34) Ke ini afo efende ọnọ nditọ fo, mmọ ẹkeme ndikpep nte eyede ndifen nnọ mbon en̄wen.

Ke uwụtn̄kpọ, Willy oro edide eyen isua ition esima nditie ye eka eka esie n̄wet ndise. Usen kiet eka eka esie ama etre ndiwet ndise oro, aduat Willy, onyụn̄ asan̄a adaha. N̄kpọ emi ama enen̄ede abiak Willy. Sam ete Willy ọkọdọhọ ete: “Eka eka Willy ọdọn̄ọ Alzheimer, emi esinamde owo efre n̄kpọ. Ntre ima inam emi etịm an̄wan̄a Willy.” Ke ẹma ẹketi Willy ke ẹsifen ẹnọ enye ediwak ini ye nte ke enye enyene ndifen nnọ mbon en̄wen n̄ko, nte Willy akanamde n̄kpọ ama akpa ete esie idem. Ete Willy ọdọhọ ete: “Idem ama enen̄ede akpa mi ye n̄wan mi ndikụt ekpri eyen nnyịn akade ebịne eka eka esie oro edide isua 80, ekekpe enye ubọk, onyụn̄ omụm enye afiak edika okpokoro oro mmọ ẹketiede ẹwet ndise.”

Ke akpanikọ, esinen̄ede eye ndikpep  nditọwọn̄ ‘ndika iso nyọ’ ndudue mbon efen nnyụn̄ mfen nnọ mmọ. (Colossae 3:13) Idem ke ini mme owo ẹkoide-koi ẹyat eyen fo esịt, nam enye ọfiọk ke ndinam n̄kpọ emem emem ekeme ndinen̄ede nda ufọn ndi, koro “ke adan̄aemi usụn̄ owo enemde Jehovah esịt, enye [esinam] idem mme asua esie ẹtie emem-emem ye enye.”—Mme N̄ke 16:7.

Ka Iso N̄wam Eyen Fo Etie Emem Emem

Ke ini mme ete ye eka ẹdade Ikọ Abasi ẹkpep nditọ mmọ n̄kpọ ke “emem” ẹnyụn̄ ẹnam nditọ ẹkụt ke mmimọ idi “mbon oro ẹnamde emem,” emi ẹsinen̄ede ẹn̄wam nditọ mmọ. (James 3:18) Utọ mme ete ye eka oro ẹn̄wam nditọ mmọ ẹfiọk nte ẹkpebierede utọk ẹnyụn̄ ẹtie emem emem. Emi ayanam mmọ ẹnen̄ede ẹkop idatesịt ke ofụri eyouwem mmọ.

Dan ye Kathy ẹnyene nditọ ita oro ẹnamde n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. Dan ọdọhọ ete: “Okposụkedi mîkesimemke utom ndinọ mmọ ukpep ke ini mmọ ẹkedide n̄kpri, nnyịn imenen̄ede inem esịt ndikụt mmọ ẹnamde n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. Idahaemi mmọ ẹtie emem emem ye mbon en̄wen ẹsinyụn̄ ẹfen ẹnọ owo ke ofụri esịt.” Kathy ọdọhọ ete: “Emi enen̄ede enem nnyịn, sia emem edide ubak mbun̄wụm spirit Abasi.”—Galatia 5:22, 23.

Ntem, emi ekpenyene ndinam mbufo mme ete ye eka oro ẹdide Christian ẹka iso ẹkpep nditọ mbufo nditie emem emem—idem ọkpọkọm mmọ isọpke inam se ẹtịn̄de. Nte mbufo ẹkpepde nditọ mbufo nditie emem emem, ẹdiọn̄ọ ke “Abasi ima ye emem oyodu ye mbufo.”—Galatia 6:9; 2 Corinth 13:11.

[Mme Ikọ idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 20]

NSO ODUDU KE EKEBE NDISE ENYENE?

Itieutom Usuanetop kiet ekewet ke ibuotikọ emi, “Afai ke Mbre TV,” ete: “Mbre TV emi ẹsiwụtde nte mme owo ẹnamde afai kpukpru ini esinam mme owo ẹnen̄ede ẹkere ke ẹkpenyene ndida afai n̄kọk mfịna.” Ke ini ẹkedụn̄ọrede ofụri edinam TV ye vidio oro ẹsisiode, kiet kpọt ke otu duop okowụt idiọk utịp edinam afai. Ibuotikọ oro ọdọhọ ke utu ke mme edinam TV eken ndiwụt nte afai ọdiọkde eketre, mmọ “ẹkekam ẹnam etie nte ke afai ọfọn, ke enye edi ata eti usụn̄ oro ẹkpedade ẹkọk mfịna, ke owo inyụn̄ ikemeke ndifep afai.”

Ndi omokụt ke akpana asasat mme edinam TV oro ẹsisede ke ufọk fo? Kûyak edi afo ke esịn ukeme ndikpep nditọ fo nditie emem emem, TV ke ekpep mmọ nditie afai afai.

[Ndise ke page 17]

Ẹkpep nditọ mbufo ẹma ndinem “Abasi emem” esịt

[Ndise ke page 18]

Ẹsịn ukeme ẹnam nditọ mbufo ẹtre ikọ ye edinam oro ẹbiakde owo

[Ndise ke page 19]

Kpep nditọ fo ẹsikpe owo ubọk ẹnyụn̄ ẹfen ẹnọ owo