Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode N̄wed John
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Oro Ẹtode N̄wed John
JOHN—“mbet oro Jesus amade”—edi akpatre owo emi ẹkenọde odudu spirit ewet mbụk uwem ye utom Christ. (John 21:20) Ẹkewet Gospel John ke n̄kpọ nte isua 98 E.N., ndien enye afiak etịn̄ ata esisịt se Gospel ita eken ẹketịn̄de.
Apostle John ama enyene akpan uduak oro akanamde enye ewet Gospel esie. Enye etịn̄ ntem aban̄a mme n̄kpọ oro enye ekewetde: “Edi ẹwet mmọ emi ẹnịm man mbufo ẹkpenịm ke akpanikọ ẹte Jesus edi Christ, Eyen Abasi, n̄ko man, ke otode ke edinịm ke akpanikọ, mbufo ẹkpenyene uwem ebe ke enyịn̄ esie.” (John 20:31) Ke akpanikọ, etop esie enen̄ede enyene ufọn ọnọ nnyịn.—Heb. 4:12.
“SESE, EYENERỌN̄ ABASI”
Ke John Andinịm Owo Baptism ama okokụt Jesus, enye ama etịn̄ uko uko ete: “Sese, Eyenerọn̄ Abasi oro emende mme idiọkn̄kpọ ererimbot efep!” (John 1:29) Nte Jesus asan̄ade ke Samaria, Galilee, Judea, ye mme ebiet emi ẹdude ke edem usiahautịn Jordan ọkwọrọ ikọ, ekpep mme owo n̄kpọ, onyụn̄ anam mme utịben̄kpọ, ‘ediwak owo ẹtiene enye, ẹnyụn̄ ẹbuọt idem ye enye.’—John 10:41, 42.
Kiet ke otu n̄wọrọnda utịben̄kpọ Jesus edi emi enye anamde Lazarus eset ke n̄kpa. Ediwak owo ẹbuọt idem ye Jesus ke ini ẹkụtde nte owo oro ama akakpa ke usen inan̄ esetde. Edi mbọn̄ oku ye mme Pharisee ẹbiere ndiwot Jesus. Ntem, Jesus ọkpọn̄ do “aka ke obio emi ekperede wilderness, okodụk ke obio emi ẹkotde Ephraim.”—John 11:53, 54.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
1:35, 40—Ke ẹsiode Andrew ẹfep, anie akada ye John Andinịm Owo Baptism? John Andinịm Owo Baptism ke andiwet n̄wed emi esikot “John,” ndien akananam enye ikotke idemesie enyịn̄ ke Gospel esie. Ntre, anaedi mbet oro owo mîsiakke enyịn̄ do edi John emi ekewetde Gospel emi.
2:20—Ewe temple ke “ẹkeda isua aba-ye-itiokiet ẹbọp”? Mme Jew ẹketịn̄ ẹban̄a temple Zerubbabel emi Edidem Herod eke Judea akafiakde ọbọp. Nte Josephus, ewetmbụk eset oro ọdọhọde, utom oro ọkọtọn̄ọ ke ọyọhọ isua 18 nte Herod akada ubọn̄, m̀mê ke ufọt ọyọhọ isua 18 ye 17 M.E.N. Ẹkeda isua itiaita ẹbọp edisana ebiet temple ye mme akpan ikpehe eken. Nte ededi, utom ama aka iso ke okụre temple oro tutu esịm onyụn̄ ebe Passover isua 30 E.N., emi mme Jew ẹkedọhọde ke ẹkeda isua 46 ẹbọp ẹkụre.
5:14—Ndi idiọkn̄kpọ esinam owo ọdọn̄ọ? Idịghe ke kpukpru idaha. Unana mfọnmma oro ikadade-da imana akanam eren oro Jesus ọkọkọkde ọdọn̄ọ ke isua 38. (John 5:1-9) Ikọ Jesus ọkọwọrọ ke emi ẹma ẹketua owo oro mbọm do, ke ana enye asan̄a ke usụn̄ edinyan̄a okûnyụn̄ okokoi anam idiọkn̄kpọ mbak se idiọkde ikan udọn̄ọ edisịm enye. Eren oro ama ekeme ndinam idiọkn̄kpọ oro owo mîkemeke ndifen, ndien ama ekeme ndikpa inyụn̄ idotke se ẹnamde eset.—Matt. 12:31, 32; Luke 12:10; Heb. 10:26, 27.
5:24, 25—Mmanie ‘ẹto ke n̄kpa ẹbe ẹdụk uwem’? Jesus etịn̄ aban̄a mbon oro ẹma ẹkekpan̄a ke n̄kan̄ eke spirit, edi emi ke ẹma ẹkekop ikọ esie, ẹbuọt idem ye enye inyụn̄ ikaha aba iso isịn idem ke idiọkn̄kpọ. Mmọ ‘ẹto ke n̄kpa ẹbe ẹdụk uwem’ sia ẹtebe mmọ ikpe n̄kpa, ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ idotenyịn uwem nsinsi ke ntak oro mmọ ẹbuọtde idem ye Abasi.—1 Pet. 4:3-6.
5:26; 6:53—Nso ke ‘owo ndinyene uwem ke idemesie’ ọwọrọ? Amaedi Jesus Christ, emi ọwọrọ enye ndibọ akpan ukeme iba oro Abasi ọnọde enye—ukeme ndinam mme owo ẹnyene eti idaha ye Jehovah ọkọrọ ye edifiak nnọ mmọ uwem ebe ke ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Amaedi mme anditiene Jesus, ‘ndinyene uwem ke idemmọ’ ọwọrọ ndinyene uwem ke ọyọhọ ọyọhọ usụn̄. Mme Christian oro ẹyetde aran ẹnyene orụk uwem oro ke ini ẹnamde mmọ ẹset ẹka heaven. Mme anam-akpanikọ oro ẹnyenede idotenyịn uwem mi ke isọn̄ ẹdinyene orụk uwem oro ke mmọ ẹma ẹkebe akpatre udomo oro edidade itie ke utịt Tọsịn Isua Ukara Christ.—1 Cor. 15:52, 53; Edi. 20:5, 7-10.
6:64—Ndi Jesus ama ọfiọk toto ke ini oro enye ekemekde Judas Iscariot ke Judas ayada imọ ọnọ? Etie nte ikọfiọkke. Nte ededi, isan̄ kiet ke isua 32 E.N., Jesus ama ọdọhọ mme apostle esie ete, “owo kiet ke otu mbufo edi owo edidọk.” Eyedi ini oro ke Jesus ọkọfiọk ke Judas Iscariot ‘ọtọn̄ọ’ ndidụk idiọk afan̄.—John 6:66-71.
Se Nnyịn Ikpepde:
2:4. Jesus akanam Mary ọfiọk ke imọ inyene ndibọ ndausụn̄ nto Ete imọ eke heaven sia idide Eyen Abasi emi ama akana baptism ẹnyụn̄ ẹyetde aran. Okposụkedi emi Jesus ọkọtọn̄ọde-tọn̄ọ utom esie, enye ama enen̄ede ọfiọk ini oro ẹkenọde enye ndinam se ẹkedọn̄de enye, esịnede edikpa n̄kpa ufak. Enye ikedehedei iyak ọkpọkọm n̄kpet n̄kpet iman nte Mary ọbiọn̄ọ imọ ndinam uduak Abasi. Kpasụk ntre n̄ko ke ikpebiere ndinam n̄kpọ Jehovah Abasi.
3:1-9. Uwụtn̄kpọ Nicodemus, andikara mme Jew, ekpep nnyịn n̄kpọ iba. Akpa, Nicodemus ama osụhọde idem, enyene ọniọn̄, enyene udọn̄ ke n̄kpọ eke spirit, onyụn̄ enyịme ke usụhọde eyen anamusọ eto edi andikpep emi Abasi okosiode ọdọn̄. Oyom ata mme Christian mfịn ẹsụhọde idem. Ọyọhọ iba, Nicodemus ikamaha ndikabade ndi mbet ke ini Jesus okodude ke isọn̄. Ekeme ndidi uten̄e owo, akwa itie oro enye ekenyenede ke Sanhedrin, m̀mê ima inyene akanam enye anam ntre. Akpan n̄kpọ oro nnyịn ikemede ndikpep nto oro edi emi: Inaha iyak mme utọ n̄kpọ emi ẹkpan nnyịn ‘ndimen eto ndutụhọ nnyịn ntiene Jesus ke usen ke usen.’—Luke 9:23.
4:23, 24. Man Abasi enyịme utuakibuot nnyịn, ana enye odu ke n̄kemuyo ye akpanikọ Bible onyụn̄ ana edisana spirit ada nnyịn usụn̄.
6:27. Man inam utom iyom “udia eke edikade iso odu kaban̄a uwem nsinsi,” oyom isịn ukeme iyụhọ udọn̄ nnyịn ke n̄kan̄ eke spirit. Iyokop inemesịt edieke inamde emi.—Matt. 5:3.
6:44. Jehovah esikere aban̄a nnyịn ke idem esiemmọ. Enye esida utom ukwọrọikọ odụri nnyịn owo kiet kiet ọnọ Eyen esie onyụn̄ ada edisana spirit Esie anam nnyịn ifiọk inyụn̄ ida se Bible etịn̄de isịn ke edinam.
11:33-36. Ndiwụt nte etiede nnyịn ke idem idịghe idiọn̄ọ mmemidem.
‘KA ISO TIENE ENYE’
Nte Passover eke 33 E.N. asan̄ade ekpere, Jesus afiak edi Bethany. Ke Nisan 9, enye odoro ke abak ass edi Jerusalem. Jesus afiak edi temple ke Nisan 10. Ke ibọrọ akam oro enye ọbọn̄de ete Abasi ọnọ enyịn̄ Esie ubọn̄, uyo oto ke heaven ọwọrọ ete: “Mma nnọ enye ubọn̄, nyonyụn̄ ntọn̄ọ ntak nnọ enye ubọn̄.”—John 12:28.
Nte mmọ ẹsụk ẹdiade Passover, Jesus ọnọ mme mbet esie item unyọn̄ onyụn̄ ọbọn̄ akam aban̄a mmọ. Ẹnam Jesus eset ke ẹma ẹkemụm, ẹkpe ikpe ẹnọ, ẹnyụn̄ ẹwot enye.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
14:2—Didie ke Jesus ekenyene ‘nditịm itie’ ke heaven nnọ mme anam-akpanikọ mbet esie? Emi ayabuana enye ndida ke iso Abasi nsọn̄ọ obufa ediomi nnyụn̄ nnọ Abasi ekọmurua iyịp esie. Editịm itie oro ayabuana n̄ko Christ ndida ubọn̄, ndien ekem ẹtọn̄ọ ndinam mbet esie oro ẹyetde aran ẹset ẹka heaven.—1 Thess. 4:14-17; Heb. 9:12, 24-28; 1 Pet. 1:19; Edi. 11:15.
19:11—Ndi Jesus eketịn̄ aban̄a Judas Iscariot ke ini enye ọkọbọrọde Pilate mbụme aban̄a owo oro akayakde Enye ọnọ? Enen̄ede etie nte Jesus eketịn̄ aban̄a kpukpru mbon oro ẹkenyenede ubọk ke n̄kpa esie utu ke Judas m̀mê akpan owo en̄wen ekededi. Emi ama esịne Judas, “mbọn̄ oku ye ofụri Sanhedrin,” ye idem “otuowo” oro mmọ ẹkekpekde ẹte ẹdọhọ ẹsana Barabbas ẹyak.—Matt. 26:59-65; 27:1, 2, 20-22.
20:17—Ntak emi Jesus ọkọdọhọde Mary Magdalene okûyịre imọ ke idem? Etie nte Mary ekeyịre Jesus ke idem sia ekekerede ke Jesus ọmọn̄ afiak ọdọk heaven ndien ke imọ idikwe enye aba. Man anam Mary enịm ke imọ inyọn̄ke kan̄a, Jesus ama ọdọhọ enye okûyịre imọ aba ke idem, edi akam akasian mbet imọ ke imọ imeset.
Se Nnyịn Ikpepde:
12:36. Oyom inyene nnennen ifiọk Ikọ Abasi, kpa Bible, man ikabade idi “nditọ un̄wana,” m̀mê mme ọnọ un̄wana. Ndien ana ida ifiọk oro in̄wam mbon en̄wen ẹwọn̄ọ ke ekịm eke spirit ẹdụk un̄wana Abasi.
14:6. Jesus Christ edi n̄kukụre owo emi ekemede ndinam nnyịn inyene unyịme Abasi. Ndibuọt idem ke Jesus nnyụn̄ n̄kpebe uwụtn̄kpọ esie kpọt ẹkeme ndinam nnyịn isan̄a ikpere Jehovah.—1 Pet. 2:21.
14:15, 21, 23, 24; 15:10. Ndinam uduak Abasi edin̄wam nnyịn inịm idem ke ima Abasi ye eke Eyen esie.—1 John 5:3.
14:26; 16:13. Edisana spirit Jehovah esikpep onyụn̄ anam nnyịn ifiak iti mme n̄kpọ oro ikekpepde. Enye n̄ko esiyarade akpanikọ. Ntem, enye ekeme ndinam nnyịn inen̄ede inyene ifiọk, ọniọn̄, ikike, eti ibuot, ye ukeme ukere n̄kpọ. Ntre, oyom nnyịn ikọbọ ke akam, iben̄e spirit oro san̄asan̄a.—Luke 11:5-13.
21:15, 19. Jesus ama obụp Peter m̀mê enye ama imọ akan “mmọ emi,” oro edi, mme iyak oro mmọ ẹkemụmde. Ke ntre, Jesus ọkọdọhọ ke oyom Peter emek nditiene imọ ọyọhọ ọyọhọ utu ke ndisịn idem n̄kọ iyak. Ke ima ikokot mme Gospel emi, nnyịn ikpakam inen̄ede ibiere ndima Jesus n̄kan n̄kpọ en̄wen ekededi. Ih, ẹyak ika iso itiene enye ke ofụri esịt.
[Ndise ke page 31]
Nso ke ikeme ndikpep nto uwụtn̄kpọ Nicodemus?