Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Ẹka Iso Ẹnam Se Ifọnde

Ẹka Iso Ẹnam Se Ifọnde

Ẹka Iso Ẹnam Se Ifọnde

“Ẹka iso . . . ẹnam ufọn.”—LUKE 6:35.

1, 2. Ntak emi esisọn̄de ndinam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen?

 ISIMEMKE utom ndinam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen. Mbon oro nnyịn imade ẹkeme nditre ndima nnyịn. Okposụkedi emi isịnde ukeme ndinam mme owo ẹnyene eti idaha ye Abasi ebe ke ndikwọrọ “ubọn̄ ubọn̄ eti mbụk Abasi inemesịt” ye eke Eyen esie nnọ mmọ, mmọ ẹkeme nditre ndinyene udọn̄ m̀mê ndiwụt esịtekọm. (1 Tim. 1:11) Mbon eken ẹdi ata “mme asua eto ndutụhọ Christ.” (Phil. 3:18) Sia idide mme Christian, ikpanam n̄kpọ didie ye mmọ?

2 Jesus Christ ọkọdọhọ mme mbet esie ete: “Ẹka iso ẹma mme asua mbufo ẹnyụn̄ ẹnam ufọn ẹnọ mmọ.” (Luke 6:35) Ẹyak inen̄ede ineme item emi. Iyeneme n̄ko mme n̄kpọ en̄wen oro Jesus eketịn̄de aban̄a edinam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen.

“Ẹma Mme Asua Mbufo”

3. (a) Tịn̄ se Jesus eketịn̄de ke Matthew 5:43-45 ke ikọ idemfo ibio ibio. (b) Didie ke mme adaiso Ido Ukpono Mme Jew ke akpa isua ikie ẹkedi ẹdida mbon oro mîkedịghe mme Jew?

3 Ke ọwọrọetop Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot, Jesus ama ọdọhọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ete ẹma ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹban̄a mmọ eke ẹkọbọde mmọ. (Kot Matthew 5:43-45.) Enye eketịn̄ ikọ esie ọnọ mme Jew, emi ẹkefiọkde ibet Abasi emi okowụkde ete: “Kûsio usiene, kûnyụn̄ ukọk nditọ obio mbufo ekikọhọ; edi ma mbọhọ-idụn̄ fo nte idem fo.” (Lev. 19:18) Mme adaiso Ido Ukpono Mme Jew oro ẹkedude ke akpa isua ikie ẹkedọhọ ke ikọ oro “nditọ obio mbufo” ye “mbọhọ-idụn̄ fo” ẹban̄a mme Jew kpọt. Ibet Moses ama akpan nditọ Israel ndidụk ndụk ye mbon idụt en̄wen, edi mmọ ẹkedi ẹdida kpukpru mbon oro mîkedịghe mme Jew nte mme asua, emi mîkanaha ẹma.

4. Mbet Jesus ẹkenyene ndinam n̄kpọ didie ye mme asua mmọ?

4 Edi Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹka iso ẹma mme asua mbufo ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam ẹban̄a mmọ eke ẹkọbọde mbufo.” (Matt. 5:44) Mme mbet esie ẹkenyene ndima mme asua mmọ. Luke emi eketienede ewet Gospel ọdọhọ ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Ndọhọ mbufo emi ẹkpan̄de utọn̄ nte, Ẹka iso ẹma mme asua mbufo, ẹnyụn̄ ẹnam ufọn ẹnọ mmọ eke ẹsuade mbufo, ẹdiọn̄ mmọ eke ẹsụn̄ide mbufo, ẹbọn̄ akam ẹban̄a mmọ eke ẹsọn̄de mbufo enyịn.” (Luke 6:27, 28) Ukem nte mbon oro ẹkedade ikọ Jesus ẹsịn ke edinam ke akpa isua ikie, nnyịn ‘imesinam ufọn inọ mmọ eke ẹsuade nnyịn’ ebe ke ndida nti n̄kpọ nsio mmọ usiene idiọk. Nnyịn ‘imesidiọn̄ mmọ eke ẹsụn̄ide nnyịn’ ebe ke nditịn̄ ikọ inem inem ye mmọ. Imesinyụn̄ ‘ibọn̄ akam iban̄a mmọ eke ẹkọbọde nnyịn’ afai afai m̀mê ‘ẹsọn̄ọde nnyịn enyịn’ ke usụn̄ en̄wen. Orụk akam oro ẹwụt ke imoyom mme andikọbọ ẹkabarede esịt ẹnyụn̄ ẹnam se Jehovah amade.

5, 6. Ntak emi ikpamade mme asua nnyịn?

5 Ntak emi anade ima mme asua nnyịn? Jesus ọbọrọ ete: “Man mbufo ẹkpewụt ẹte mmimọ idi nditọ Ete mbufo emi odude ke heaven.” (Matt. 5:45) Edieke inamde item emi, iyakabade idi “nditọ” Abasi sia idikpebe Jehovah, emi “anamde utịn esie asiaha ọnọ ndiọi owo ye nti owo onyụn̄ anamde edịm edep ọnọ ndinen owo ye mme anam ukwan̄ido.” Luke ọdọhọ ke Abasi “[ọfọn] ido ye mme anana-esịtekọm ye mme idiọkowo.”—Luke 6:35.

6 Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ nte edide akpan n̄kpọ mme mbet esie ‘ndika iso mma mme asua mmọ,’ ke ndidọhọ ete: “Edieke mbufo ẹmade mmọ eke ẹmade mbufo, nso utịp ke mbufo ẹnyene? Nte mme ọbọ a-tax inamke kpasụk ntre? Ndien edieke mbufo ẹkọmde nditọete mbufo kpọt, nso n̄wọrọnda n̄kpọ ke mbufo ẹnam? Nte mbon idụt inamke kpasụk ntre?” (Matt. 5:46, 47) Edieke imade mbon oro ẹmade nnyịn kpọt, Abasi idinọhọ nnyịn “utịp,” m̀mê mfọn, ndomokiet. Akam edi mme ọbọ a-tax, emi ẹkesịnde ke ndek, ẹma ẹsima mbon oro ẹkemade mmọ.—Luke 5:30; 7:34.

7. Ntak emi edikọm “nditọete” nnyịn kpọt mîdịghe n̄wọrọnda n̄kpọ?

7 Mme Jew ẹma ẹsima ndisịn ikọ oro “emem” ke ekọm mmọ. (John 20:19) Emi ọkọwọrọ ndidọhọ idem ọsọn̄ owo oro ẹkọmde, n̄kpọ ọfọn ye enye, enye onyụn̄ oforo. Edieke ikọmde mbon oro ikerede ke ẹdi “nditọete” nnyịn kpọt, inyeneke “n̄wọrọnda n̄kpọ” oro inamde do. Nte Jesus ọkọdọhọde, “mbon idụt” ẹsinam kpasụk ntre.

8. Nso ke Jesus ekesịn udọn̄ ọnọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ẹnam ke ini enye ọkọdọhọde ete: ‘Ana mbufo ẹfọn ẹma’?

8 Ndammana idiọkn̄kpọ iyakke mme mbet Christ ẹnana ndo, ẹfọn ẹma. (Rome 5:12) Kpa ye oro, Jesus akada ikpehe utịn̄ikọ esie enye emi ekeberi ke ndidọhọ ete: “Ana mbufo ke ntem ẹfọn ẹma, kpa nte Ete mbufo ke heaven ọfọnde ama.” (Matt. 5:48) Ke nditịn̄ ntre, enye ekesịn udọn̄ ọnọ mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ete ẹkpebe Jehovah, kpa ‘Ete mmọ eke heaven,’ ke ndinam ima mmọ ọfọn ama—oro edi, ndinam enye ọyọhọ ebe ke ndima mme asua mmọ. Orụk ima oro ke ẹyom nnyịn inyene.

Ntak Emi Ekpefende Ọnọ Owo?

9. Nso ke ikọ emi, “Fen nọ nnyịn ke isọn eke nnyịn ikamade,” ọwọrọ?

9 Nnyịn ika iso inam eti n̄kpọ inọ mbon en̄wen ke ini mbọm anamde nnyịn ifen inọ owo oro anamde nnyịn idiọk. Ke nditịm ntịn̄, uwụtn̄kpọ akam oro Jesus ọkọnọde esịne ikọ emi: “Fen nọ nnyịn ke isọn eke nnyịn ikamade, kpa nte nnyịn n̄ko ifende inọ mmọ eke ẹkamade nnyịn isọn.” (Matt. 6:12) Nte ededi, idịghe isọn okụk ke ẹtịn̄ ẹban̄a mi. Gospel Luke owụt ke “isọn” oro Jesus eketịn̄de aban̄a edi idiọkn̄kpọ, sia enye ọdọhọ esiemmọ ete: “Fen nnyịn mme idiọkn̄kpọ nnyịn, koro nnyịn ke idem nnyịn n̄ko ifende kpukpru owo emi ẹkamade nnyịn isọn.”—Luke 11:4.

10. Didie ke nnyịn ikeme ndikpebe Abasi ke se iban̄ade edifen nnọ owo?

10 Oyom ikpebe Abasi emi esimade ndifen nnọ mme anamidiọk ke ofụri esịt ke ini mmọ ẹkabarede esịt. Apostle Paul ekewet ete: “Ẹfọn ido ye kiet eken, ẹtua owo mbọm, ẹfen kiet eken ke ofụri esịt kpa nte Abasi n̄ko ekefende mbufo ke ofụri esịt ebe ke Christ.” (Eph. 4:32) David, andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Jehovah emenyene esịt mbọm ye mfọnido, isọpke iyatesịt, ndien awak ima. . . . Enye inamke nnyịn nte mme idiọk ido nnyịn ẹsan̄ade; inyụn̄ isioho usiene ye nnyịn nte mme ukwan̄-n̄kpọ nnyịn ẹdotde. Adan̄a nte edem usiaha-utịn oyomde ye edem usop, kpa ntre ke enye ọbọ nnyịn mme idiọk ido nnyịn enịm anyan ebiet. Kpa nte ete atuade nditọ esie mbọm, kpa ntre ke Jehovah atua mmọ eke ẹbakde enye mbọm. Koro enye ọfiọkde nte iborode; emeti ete ke nnyịn idi ntan.”—Ps. 103:8-14.

11. Mmanie ke Abasi esifen ọnọ?

11 Abasi esifen ọnọ mbon oro ẹfende ẹnọ mme andinam mmọ idiọk. (Mark 11:25) Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ n̄kpọ emi ke ini akadiande ete: “Koro edieke mbufo ẹfende ẹnọ mme owo ke mme idiọkn̄kpọ mmọ, Ete mbufo eke heaven eyefen n̄ko ọnọ mbufo; edi edieke mbufo mîfenke inọ mme owo ke mme idiọkn̄kpọ mmọ, Ete mbufo idinyụn̄ ifenke inọ mbufo ke mme idiọkn̄kpọ mbufo.” (Matt. 6:14, 15) Ke akpanikọ, Abasi esifen ọnọ mbon oro ẹfende ẹnọ mmọ en̄wen kpọt. Ndien usụn̄ kiet oro ikemede ndika iso nnam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen edi ndinam item Paul emi: “Kpa nte Jehovah ekefende mbufo ke ofụri esịt, ẹfen kpasụk ntre n̄ko.”—Col. 3:13.

“Ẹtre Ndibiere Ikpe Nnọ Owo”

12. Nso item ke Jesus ọkọnọ aban̄a edibiere ikpe nnọ owo?

12 Jesus ama asian mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye usụn̄ en̄wen oro ẹkemede ndinam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen ke ini enye ọkọdọhọde mmọ ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot ete ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo, onyụn̄ ada okopodudu uwụtn̄kpọ ọsọn̄ọ ikọ esie. (Kot Matthew 7:1-5.) Ẹyak ineme se ikọ Jesus ọkọwọrọde ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo.”

13. Didie ke mme andikpan̄ utọn̄ nnọ Jesus ẹkenyene ‘ndisana owo nyak’?

13 Gospel Matthew ọdọhọ ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo mbak owo edibiere ikpe ọnọ mbufo.” (Matt. 7:1) Luke ọdọhọ ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo, ndien owo idibiereke ikpe inọ mbufo; ẹnyụn̄ ẹtre ndibiom owo ikpe, ndien owo idibiomke mbufo ikpe. Ẹsana owo ẹyak, ndien ẹyesana mbufo ẹyak.” (Luke 6:37) Mme Pharisee akpa isua ikie ẹkesida ido eset emi mîkemke ye Bible ẹbiere ikpe ẹnọ mme owo ke ukwan̄ usụn̄. Ama oyom mme andikpan̄ utọn̄ nnọ Jesus emi ẹkesinamde ntre ‘ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo.’ Edi mmọ ẹkenyene ‘ndisana owo nyak,’ oro edi, ndifen nnọ mbon oro ẹnamde mmọ idiọk. Apostle Paul ama ọnọ ukem item oro aban̄a edifen nnọ owo, nte ima iketetịn̄.

14. Nso ke mme mbet Jesus ndifen nnọ owo edinam mme owo ẹnam?

14 Mme mbet Jesus ndifen nnọ owo ama anam mme owo ẹfen ẹnọ mmọ n̄ko. Jesus ọkọdọhọ ete: “Nte mbufo ẹbierede ikpe ẹnọ owo, kpasụk ntre ke ẹdibiere ẹnọ mbufo; ndien udomo eke mbufo ẹdade ẹdomo ẹnọ owo, ke mmọ ẹdida ẹdomo ẹnọ mbufo.” (Matt. 7:2) Mbon en̄wen ẹdinam n̄kpọ ye nnyịn nte nnyịn inamde ye mmọ.—Gal. 6:7.

15. Didie ke Jesus okowụt ke ifọnke ndikụt ndudue n̄kaha nnọ mbon en̄wen?

15 Ti ete ke Jesus okobụp mbụme emi man owụt ke ọdiọk ọsọn̄ nnyịn ndikụt ndudue nnọ mbon en̄wen n̄kaha: “Ntak, ndien, afo esede mbio emi esịnede ke enyịn eyenete fo, edi mûkereke uban̄a obukpọk emi odude fi ke enyịn? Mîdịghe afo ekeme didie ndidọhọ eyenete fo, ete, ‘Yak nsio fi mbio ke enyịn’; ke adan̄aemi edide, sese! obukpọk odu fi ke enyịn?” (Matt. 7:3, 4) Owo oro esimade ndikụt ndudue nnọ owo en̄wen esikụt mbio ke “enyịn” eyenete esie. Okụt-ndudue emi ekere ke eyenete esie isehe n̄kpọ ọfọn inyụn̄ ibiereke n̄kpọ ke nnennen usụn̄. Okposụkedi emi edide ata ekpri ndudue—nte ekpri mbio—okụt-ndudue emi ete ẹnam imọ ‘isio mbio oro.’ Enye ete imọn̄ in̄wam eyenete imọ ese n̄kpọ ke nnennen usụn̄, emi edide mbubịk.

16. Ntak emi ẹkemede ndidọhọ ke “obukpọk” ama odu mme Pharisee ke enyịn?

16 Mme adaiso Ido Ukpono Mme Jew ẹma ẹsinen̄ede ẹkụt ndudue ẹnọ mbon en̄wen. Ke uwụtn̄kpọ: Ke ini nnan kiet emi Christ akatatde enyịn ọkọdọhọde ke anaedi Abasi ọkọdọn̄ Jesus edi isọn̄, mme Pharisee ẹma ẹfan̄a ẹte: “Afo akamana ke idiọkn̄kpọ ofụri ofụri, ndien ndi afo ekpep nnyịn n̄kpọ?” (John 9:30-34) “Obukpọk” emi okodude mme Pharisee ke enyịn ama anam mmọ ẹkabade ẹdi nnan inyụn̄ iyakke mmọ ẹkụt un̄wana eke spirit ẹnyụn̄ ẹkeme ndinam nnennen ubiere. Ntre, Jesus ama ọdọhọ mmọ ete: “Mbubịk! Bem iso sio obukpọk emi odude fi ke enyịn fep, ndien afo eyetịm okụt nte edisan̄ade osio mbio ke enyịn eyenete fo.” (Matt. 7:5; Luke 6:42) Edieke ibierede ndinam eti n̄kpọ nnọ mbon en̄wen, nnyịn ididịghe mme okụt-ndudue, emi ke ndamban̄a usụn̄, isimade ndiyom mbio ke enyịn nditọete nnyịn kpukpru ini. Utu ke oro, iyọfiọk ke nnyịn idi mme anana mfọnmma ndien ke ntre ke nnyịn ikpenyeneke ndibiere ikpe nnyụn̄ n̄kụt ndudue n̄kaha nnọ nditọete nnyịn.

Nte Ikpanamde N̄kpọ ye Mbon En̄wen

17. Nte ẹtịn̄de ke Matthew 7:12, nnyịn ikpanam n̄kpọ didie ye mbon en̄wen?

17 Ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot, Jesus ama owụt ke Abasi etie nte ete ke emi enye esibọrọde akam mme asan̄autom Esie. (Kot Matthew 7:7-12.) Odot ẹtịm ẹfiọk ke Jesus ama owụt nte ikpanamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ete: “Ke ntre, kpukpru n̄kpọ eke mbufo ẹyomde mme owo ẹnam ye mbufo, ana mbufo n̄ko ẹnam kpasụk ntre ye mmọ.” (Matt. 7:12) Ndinam n̄kpọ ke orụk usụn̄ emi kpọt ye mme owo ekeme ndiwụt ke nnyịn idi ata mme anditiene Jesus Christ.

18. Didie ke “Ibet” okowụt ke ikpenyene ndinam n̄kpọ ye mbon en̄wen nte iyomde mmọ ẹnam ye nnyịn?

18 Ke Jesus ama ọkọdọhọ ke ikpanam n̄kpọ ye mbon en̄wen nte iyomde mmọ ẹnam ye nnyịn, enye ama adian do ete: “Emi edi se Ibet ye ikọ mme prọfet ẹwọrọde.” Ima inam n̄kpọ ye mbon en̄wen nte Jesus eketemede, ọwọrọ imanam se “Ibet”—oro edi, Genesis esịm Deuteronomy—etemede. Ke adianade ye ediyarade uduak Abasi oro aban̄ade Mfri emi edisiode idiọkn̄kpọ efep, mme n̄wed emi ẹdọn̄ọ Ibet oro Abasi akadade Moses ọnọ idụt Israel ke isua 1513 M.E.N. (Gen. 3:15) Ke adianade ye mme n̄kpọ eken, Ibet ama anam an̄wan̄a ke oyom nditọ Israel ẹnam se ifọnde, ẹkûsari asari, ẹnyụn̄ ẹnam se ifọnde ẹnọ mbon n̄kpọnnam ye mme odudụn̄.—Lev. 19:9, 10, 15, 34.

19. Didie ke “mme prọfet” ẹwụt ke ikpenyene ndinam se ifọnde?

19 Jesus eketịn̄ aban̄a mme n̄wed oro mme Prọfet ẹkewetde ke N̄wed Abasi Usem Hebrew ke ini enye eketịn̄de aban̄a “mme Prọfet.” Mmọ ẹdọn̄ọ mme ntịn̄nnịm ikọ oro ẹban̄ade Christ. Mme n̄wed emi ẹwụt n̄ko ke Abasi esidiọn̄ ikọt esie emi ẹnamde se enye amade ẹnyụn̄ ẹnamde n̄kpọ ye mbon en̄wen ke eti usụn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ama eteme nditọ Israel ete: “Ntem ke Jehovah ọdọhọ ete, Mbufo ẹnịm ikpe, ẹnyụn̄ ẹnam se inende. . . . Ọfọfọn ọnọ owo eke edinamde n̄kpọ emi, ọnọ eyen owo eke edimụmde n̄kpọ emi akama; . . . ekpemede ubọk esiemmọ, mbak edinam idiọkn̄kpọ ekededi.” (Isa. 56:1, 2) Ke akpanikọ, Abasi oyom ikọt esie ẹka iso ẹnam se ifọnde.

Nam Se Ifọnde Kpukpru Ini Nọ Mbon En̄wen

20, 21. Didie ke otuowo ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a Ukwọrọikọ Jesus Oro ke Obot, ndien ntak emi ikpetiede ikere enye?

20 Nnyịn ineme n̄kpọ ifan̄ kpọt ke otu ediwak akpan n̄kpọ oro Jesus ekenemede ke n̄wọrọnda Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot. Edi ekeme ndin̄wan̄a nnyịn se ikanamde mme andikpan̄ utọn̄ nnọ enye ẹkop n̄kpaidem. N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Ke adan̄aemi Jesus ama eketịn̄ mme ikọ emi ama, idem ama akpa otuowo aban̄a usụn̄ ukpepn̄kpọ esie; sia enye ekekpepde mmọ nte owo eke enyenede odudu, inyụn̄ ikpepke nte mme ewetn̄wed mmọ.”—Matt. 7:28, 29.

21 Eyịghe idụhe ke Jesus Christ ekedi Utịbe Ọnọitem oro ẹketịn̄de ẹban̄a. (Isa. 9:6) Ukwọrọikọ Oro ke Obot edi n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ emi owụtde ke Jesus ọfiọk nte Ete esie eke heaven esisede n̄kpọ. Ke adianade ye se inemede emi, ukwọrọikọ oro etịn̄ ekese aban̄a ata inemesịt, nte ikpefepde oburobụt ido, nte ikpanamde edinen ido, se inyenede ndinam man ini iso nnyịn ọfọn onyụn̄ enem, ye ediwak n̄kpọ eken. Fiak bọn̄ akam nyụn̄ kot Matthew ibuot 5 esịm 7. Tie kere nti item Jesus oro ẹwetde do. Da se Christ eketịn̄de ke Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot sịn ke edinam. Oro ayanam enen̄ede anam esịt Jehovah adat, anam n̄kpọ ke eti usụn̄ ye mbon en̄wen, onyụn̄ aka iso anam se ifọnde.

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?

• Didie ke ikpanam n̄kpọ ye mme asua nnyịn?

• Ntak emi ikpefende inọ owo?

• Nso ke Jesus eketịn̄ aban̄a edibiere ikpe nnọ mme owo?

Matthew 7:12 ọdọhọ ke ikpanam n̄kpọ didie ye mbon en̄wen?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 10]

Nte ọmọfiọk ntak emi Jesus ọkọdọhọde ete: “Ẹtre ndibiere ikpe nnọ owo”?

[Ndise ke page 8]

Ntak emi ikpọbọn̄de akam iban̄a mbon oro ẹkọbọde nnyịn?

[Ndise ke page 10]

Nte emesinam n̄kpọ ye mbon en̄wen nte akpamade ẹnam ye afo?