Nnyịn Ikedịgheke—Jehovah Ama Odu ye Nnyịn

Nte Egyptia Petridou obụkde

Ke 1972, Mme Ntiense ke ofụri Cyprus ẹma ẹsop idem ke Nicosia man ẹkop akpan utịn̄ikọ Nathan H. Knorr, emi ama akadada iso ke utom ukwọrọikọ Mme Ntiense Jehovah ke ediwak isua. Enye ama ọsọsọp ọfiọk mi, ndien nte ntetịn̄ owo emi ndide, enye ama obụp ete: “N̄kpọ etie didie ye nditọete ke Egypt?” N̄kosobo ye Brọda Knorr ke 1952 ke Alexandria obio emana mi ke Egypt.

N̄KAMANA ke Alexandria ke January 23, 1914, nnyụn̄ ndi akpa eyen ke otu nditọ inan̄. Ufọk nnyịn ama enen̄ede ekpere inyan̄. Ini oro, Alexandria ekedi ediye akwa obio emi mme owo oro ẹtode ediwak idụt ẹkedụn̄de, onyụn̄ ọwọrọ etop ke ntak ndiye orụk ufọk ye mbụkeset esie. Sia mbon Europe ẹkesinamde n̄kpọ ọtọkiet ye mbon Arab, nnyịn nditọ ima ikpep ndisem usem Arab, French, Ikọmbakara, ye Italian, ọkọrọ ye usem Greek oro ikesisemde ke ubon nnyịn.

Ke mma n̄kokụre ufọkn̄wed sekọndri, mma nnyene utom ke ufọkutom mbon France emi ẹkesikịmde ẹnyụn̄ ẹnyamde ọfọn̄, ndien mma nsikop idatesịt ndifat nnyụn̄ n̄kịm uwouwo ọfọn̄ nnọ mme ọwọrọetop iban. Mma nnyụn̄ mma n̄kpọ Abasi etieti nsinyụn̄ mma ndikot Bible, idem okposụkedi emi se n̄kesikotde mîkesinen̄ekede in̄wan̄a mi.

Ke n̄kpọ nte ini oro—oro edi, ke ufọt ufọt iduọk isua 1930—mma nsobo ediye akparawa emi otode Cyprus. Enye ekekere Theodotos Petrides onyụn̄ edi ata an̄wana mbọk, edi ama ekpep n̄ko ndinam swid ye inịn̄e inịn̄e uyo onyụn̄ anam utom ke ọwọrọetop ufọkurua inịn̄e inịn̄e uyo. Theodotos ama ama mi, okposụkedi emi n̄kedide ekpri an̄wan emi enyenede obubịt idet. Sia n̄kodụn̄de ke ufọk enyọn̄, enye onyụn̄ odụn̄de ke isọn̄, enye ama esisio ibuot anyan ke window ọkwọ ikwọ ima mbon Greece ọnọ mi. Nnyịn ima idọ ndọ ke June 30, 1940. Ini oro ama enem ọsọn̄. Nnyịn ikodụn̄ ke isọn̄ ufọkenyọn̄ oro eka mi okodụn̄de. John akpan nnyịn akamana ke 1941.

Ndikpep Akpanikọ Bible

Theodotos ikokopke inemesịt iban̄a ido ukpono nnyịn, esinyụn̄ obụp mbụme aban̄a Bible. N̄kọfiọkke ke Mme Ntiense Jehovah ẹma ẹtọn̄ọ ndikpep Bible ye enye. Usen kiet, ke ini n̄ketiede ke ufọk ye nsekeyen nnyịn, n̄wan kiet ama ọkọn̄ usụn̄ ufọk nnyịn onyụn̄ ọnọ mi kad emi ẹwetde etop Bible. Mma ntuak nda esisịt n̄kot etop oro sia mmen̄koyomke ndisọn̄ ido ye enye. Ekem enye ama ọnọ mi mme n̄wed Bible.  Idem ama akpa mi ndikụt ke mmọ ẹkedi ukem n̄wed oro Theodotos akadade edi ufọk!

Mma nsian enye nte: “Mmenyenyene mmọ nan̄a. Mbọk dụk di esịtufọk.” Mma mbụp Ntiense oro, Eleni Nicolaou, ekese mbụme ke adiana ke adiana. Enye ama enyene ime ada Bible ọbọrọ mi. Oro ama enem mi-e. Etop Bible ama ọsọsọp ọtọn̄ọ ndin̄wan̄a mi. Ke ini emi iketrede nneme esisịt, Eleni ama okụt ndise ebe mi. Enye ama ọdọhọ ete: “Mmọfiọk akparawa oko!” N̄kari Theodotos ama ayarade, idem onyụn̄ akpa mi. Ebe mi ama esika mbono esop idaha mi ika—inyụn̄ isianke-sian mi! Ke ini enye ọkọnyọn̄de edi usen oro, mma ndọhọ enye nte: “Nyasan̄a ye afo urua emi n̄ka ebiet oro akakade Sunday emi ebede!”

Akpa mbono esop oro n̄kakade, n̄kpọ nte owo duop ẹkeneme n̄wed Micah. Mma nyak kpukpru se ẹketịn̄de ẹsụhọde ẹdụk mi esịt! Ọtọn̄ọde ke ini oro, George ye Katerini Petraki ẹma ẹsidi edem nnyịn ẹdikpep nnyịn Bible kpukpru mbubịteyo Friday. Ete mi ye akpan ye udọeka mi ẹma ẹbiọn̄ọ nnyịn ndikpep Bible ye Mme Ntiense, edi udun̄wan-eka mi ama enyịme, okposụkedi emi enye mîkakabakede idi Ntiense. Nte ededi, eka mi ama ọbọ akpanikọ Bible. Ke 1942, Eka mi, ebe mi, ye ami ima ina baptism ke inyan̄ ke Alexandria nte uyarade uyakidem nnyịn nnọ Jehovah.

N̄kpọ Etịmede Uwem Nnyịn

Ke 1939, udiana ekọn̄ ererimbot ama asiaha onyụn̄ ọsọsọp atara. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ iduọk isua 1940, Erwin Rommel, etubom ekọn̄ Germany ye udịmekọn̄ esie ẹkedu ke El Alamein emi mîyomke usụn̄, ndien mbonekọn̄ Britain ẹkeyọyọhọ Alexandria. Nnyịn ima ikọ ekese nsat n̄kpọudia ibon. Ekem ẹma ẹnọ ebe mi aka ekese aban̄a obufa ufọkurua inịn̄e inịn̄e uyo eteutom esie ke Port Taufiq ke mbọhọ Suez, ntre nnyịn ima iwọrọ ika do. Ntiense iba emi ẹsemde usem Greek ẹma ẹyom nnyịn do. Okposụkedi emi mmọ mîkọfiọkke ufọk nnyịn, mmọ ẹma ẹkwọrọ ikọ ke ufọk ke ufọk tutu mmọ ẹkụt nnyịn.

Ke ini emi ikodude ke Port Taufiq, nnyịn ima ikpep Stavros ye Giula Kypraios ye nditọ mmọ, Totos ye Georgia Bible, mmọ ẹma ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi ata n̄kpet n̄kpet ufan nnyịn. Stavros ama enen̄ede ama ndikpep Bible tutu enye esisịk kpukpru n̄kanika ke ufọk esie afiak edem ke hour kiet mbak nnyịn ididụk akpatre tren nnyọn̄, inyụn̄ ika iso idu ye mmọ. Ima isineme nneme tutu ufọt okoneyo.

Ikodu ke Port Taufiq ke isua kiet ye ọfiọn̄ itiokiet, ndien ima ifiak inyọn̄ Alexandria ke ini eka mi ọkọdọn̄ọde. Enye ama ọsọn̄ọ ada anam akpanikọ ọnọ Jehovah tutu akpa ke 1947. Ima ifiak ikụt nte Jehovah akadade edidụk eti nsan̄a ye nditọete Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha esịn udọn̄ ọnọ nnyịn. Nnyịn ima  isinyụn̄ ifọn ido ye mme isụn̄utom emi ẹkekade efakutom mmọ ke ini nsụn̄ikan̄ akadiande ke esisịt ini ke Alexandria.

Idatesịt ye Afanikọn̄

Ke 1952, mma mman James udọ nnyịn. Nte ete ye eka, nnyịn ima ifiọk ufọn edibọk nditọ ke ebiet oro mme owo ẹmade ndituak ibuot nnọ ata Abasi, ntre nnyịn ima inọ ufọk nnyịn ẹsida ẹnịm ukpepn̄kpọ Bible ofụri ini, isinyụn̄ ikot mme anamutom uyọhọ ini ufọk. Ntem, John akpan nnyịn ama enyene udọn̄ ke akpanikọ Bible, ndien enye ama ọtọn̄ọ ndinam utom usiakusụn̄ ke ini mîkọyọhọke isua 20. Enye ama esika ufọkn̄wed mbubịteyo man okụre ufọkn̄wed sekọndri.

Ikebịghike ke oro ebede, ẹma ẹkụt ke ebe mi enyene idiọk udọn̄ọ esịt ẹnyụn̄ ẹdọhọ enye etre utom oro enye ekesinamde. James eyen nnyịn ekedi isua inan̄ kpọt. Nso ke ikenyene ndinam? Ndi Jehovah ikọn̄wọn̄ọke ite: “Kûdịghe, koro ami ndude ye afo”? (Isa. 41:10) Kere nte idem akakpade nnyịn ye nte ikokopde idatesịt ke 1956 ke ini ẹkenọde nnyịn ikanam utom usiakusụn̄ ke Ismailia, ke mbọhọ Afua Suez! Mme isua oro ẹketienede ẹkedi mme isua afanikọn̄ ke Egypt, ndien ama enen̄ede oyom ẹsịn udọn̄ ẹnọ nditọete nnyịn.

Ke 1960, ikenyene ndida ekpatọfọn̄ kiet kpọt ke owo n̄wọrọ ke Egypt. Nnyịn ikọwọrọ inyọn̄ Cyprus, edem mme ebe mi emi edide isuo. Etisịm ini emi, ebe mi ama ọdọn̄ọ etieti, ikonyụn̄ ikemeke aba ndinam utom. Edi edima eyenete kiet ye n̄wan esie ẹma ẹnọ nnyịn ubet ke ufọk mmọ. Ke isua iba ẹma ẹkebe, ebe mi ama akpa ọkpọn̄ mi ye ekpri James. John emi eketienede ọnyọn̄ edi Cyprus ama ọdọ n̄wan onyụn̄ enyene esiemmọ ubon ndise mban̄a.

Ẹse Ẹban̄a Nnyịn ke Mme Ini Afanikọn̄

Ekem Stavros ye Dora Kairis ẹma ẹnọ nnyịn ubet ke ufọk mmọ. Mma mfiak ntọn̄ọ edọn̄ n̄kọm Jehovah ke enye ndinọ se inanade nnyịn. (Ps. 145:16) Ke ini Stavros ye Dora ẹkeyomde ndinyam ufọk mmọ mfiak mbọp obufa man Ufọkmbono Obio Ubọn̄ odu ke isọn̄ mmọ ẹdụn̄ ke enyọn̄, mmọ ẹma ẹfọn ido ẹbọp ekpri ufọk ubet iba do ẹnọ mi ye James.

Nte ini akakade, James ama ọdọ n̄wan, ndien enye ye n̄wan esie ẹma ẹnam utom usiakusụn̄  tutu akpa ke otu nditọ mmọ mbinan̄ ẹmana. Ke 1974, ke isua iba ẹma ẹkebe tọn̄ọ Brọda Knorr ekedi Cyprus, emi nnyịn mîkemeke ndifre, ndutịme ukaraidem ama odu ke Cyprus. * Ediwak owo, esịnede Mme Ntiense, ẹma ẹfen̄e ẹkpọn̄ ufọk mmọ ẹnyụn̄ ẹfiak ẹketọn̄ọ uwem obufa. John eyen mi ekedi kiet ke otu mmọ. Enye akada n̄wan ye nditọ esie ita ọwọrọ aka Canada. Nte ededi, ke ukem ini oro, ama adat nnyịn esịt ndikụt n̄kọri ke ibat mme asuanetop Obio Ubọn̄ ke Cyprus.

Ke ini n̄kọtọn̄ọde ndibọ okụk ukpọn̄utom, mma ntọn̄ọ ndinen̄ede mbuana ọyọhọ ọyọhọ ke utom ukwọrọikọ. Edi ke isua ifan̄ emi ẹbede, mma nduọ esisịt akpauben̄ nnyụn̄ n̄wọrọ n̄kodụn̄ ye James eyen mi ye ubon esie. Nte ini akakade, ke ini idem mi ọkọdiọn̄de-diọn̄ ọdiọk, mma nna ke ufọkibọk ke ediwak urua ndien ekem ẹda mi ẹka ufọk ukpeme. Kpa ye ubiak ofụri ini, mmesinọ mme nurse, n̄kani owo emi idem ememde nte ami, ye isenowo ikọ ntiense. Mmesida ekese ini n̄kpep n̄kpọ ke idemmi, ndien nditọete mi ẹsin̄wam mi man ndụk Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop oro odude ekpere.

Ndọn̄esịt ke Ini Oro Ndụkde Idem Akwa Owo

Mmesikop ndọn̄esịt ke ini n̄kopde n̄kpọ mban̄a mbon oro ami ye ebe mi ikan̄wamde. Ediwak nditọ ye nditọ nditọ mmọ ẹdu ke utom uyọhọ ini—ndien ndusụk mmọ ẹnam utom ke Australia, Canada, England, Greece, ye Switzerland. Mfịn, John eyen mi ye n̄wan esie ẹdụn̄ ke Canada ye akpan mmọ. Adiaha mmọ ye ebe esie ẹdi mme asiakusụn̄. Ẹma ẹkot Linda udun̄wan mmọ ye Joshua Snape ebe esie ẹdidụk ọyọhọ otu 124 eke Ufọkn̄wed Gilead.

James eyen mi ye n̄wan esie ẹdụn̄ idahaemi ke Germany. Akpan ye udọ mmọ ẹnam utom ke Bethel—kiet ke Athens ke Greece, enye eken ke Selters ke Germany. Udọ udọ mmọ, adiaha mmọ, ye ebe esie ẹnam utom usiakusụn̄ ke Germany.

Nso inem inem mbụk ke emi edidi ntem ndinọ eka mi ye edima ebe mi ke ini mmọ ẹsetde! Eyenen̄ede enem mmọ ndikụt inyene oro mmọ ẹkekpọn̄de ẹnịm ẹnọ ubon mmọ. *

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Se Ẹwetde ka Ikpọ Abisi ke page 24]

Ima ifiak ikụt nte Jehovah akadade edidụk eti nsan̄a ye nditọete Christian oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha esịn udọn̄ ọnọ nnyịn

[Ndise obio ke page 24]

(Ama oyom ndikụt nte enye enen̄erede etie, se n̄wed)

CYPRUS

NICOSIA

INYAN̄ MEDITERRANEAN

EGYPT

CAIRO

El Alamein

Alexandria

Ismailia

Suez

Port Taufiq

Afua Suez

[Ebiet Ẹdade N̄kpọ Ẹto]

Ẹda ẹto NASA/Visible Earth imagery

[Ndise ke page 23]

Ami ye Theodotos ke 1938

[Ndise ke page 25]

John eyen mi ye n̄wan esie

[Ndise ke page 25]

James eyen mi ye n̄wan esie