Nte Afo Emesida Iso ke Ndinọ Kiet Eken Ukpono?
Nte Afo Emesida Iso ke Ndinọ Kiet Eken Ukpono?
“Ẹda iso ke ndinọ kiet eken ukpono.”—ROME 12:10.
1. Nso mîdụhe aba ke ediwak ebiet ke ererimbot?
KE NDUSỤK ebiet ke ererimbot, edi ido nditọwọn̄ ndikpono ikpọ owo ebe ke nditọn̄ọ edọn̄ ke ini ẹdude ye ikpọ owo. Emi iyakke mmọ ẹniọn̄ ẹkan ikpọ owo emi ẹdude do. Ke mme ebiet emi, ẹsida n̄ko nte emiom edieke eyenọwọn̄ akpade edem owụt akwa owo. Okposụkedi emi ẹwụtde ukpono ke nsio nsio usụn̄ ke nsio nsio ebiet, emi ẹnam nnyịn iti Ibet Moses. Ibet emi ama esịne ewụhọ emi: “Daha da ke iso owo iwat, nyụn̄ kpono ebio-owo iso.” (Lev. 19:32) Edi owo iwakke aba ndinọ kiet eken ukpono ke ediwak ebiet. Ke nditịm ntịn̄, unana ukpono edidi ọsọ n̄kpọ mfịn.
2. Ikọ Abasi ọdọhọ nnyịn ikpono mmanie?
2 Ikọ Abasi ada edinọ owo ukpono nte ata akpan n̄kpọ. Enye ọdọhọ nnyịn ete ikpono Jehovah ye Jesus. (John 5:23) Ẹwụk nnyịn n̄ko ẹte ikpono mbonubon ye nditọete ye ndusụk owo oro mîdụhe ke esop. (Rome 12:10; Eph. 6:1, 2; 1 Pet. 2:17) Nso idi ndusụk usụn̄ oro iwụtde ke imokpono Jehovah? Didie ke ikeme ndinen̄ede nnọ nditọete nnyịn ukpono? Ẹyak ibọrọ mme mbụme emi ye mme mbụme en̄wen.
Kpono Jehovah ye Enyịn̄ Esie
3. Nso idi akpan usụn̄ kiet ndikpono Jehovah?
3 Akpan usụn̄ kiet ndikpono Jehovah edi ndiwụt nnennen ukpono nnọ enyịn̄ esie. Idem n̄kpọ, n̄kọ nnyịn idi ‘ikọt enyịn̄ esie.’ (Utom 15:14) Enen̄ede edi akwa ukpono ndikere enyịn̄ Ata Ọkpọsọn̄ Abasi, Jehovah. Prọfet Micah ọkọdọhọ ete: “Kpukpru mme idụt ẹyesan̄a ke enyịn̄ abasi mmọ; nnyịn iyonyụn̄ isan̄a ke enyịn̄ Jehovah Abasi nnyịn ke nsinsi-nsinsi.” (Mic. 4:5) Nnyịn “isan̄a ke enyịn̄ Jehovah” ebe ke ndidomo kpukpru usen ndidu uwem ekekem ye enyịn̄ oro ikerede. Nte Paul eketide mme Christian ke Rome, edieke nnyịn mîdụhe uwem ikekem ye eti mbụk oro ikwọrọde, “ẹsụn̄i,” oro edi, ẹsuene enyịn̄ Abasi.—Rome 2:21-24.
4. Nnyịn ise didie ifet oro inyenede nditie ntiense mban̄a Jehovah?
4 Imokpono Jehovah n̄ko ke utom unọ ikọ ntiense. Ke eset, Jehovah ama okot mbon idụt Israel ete ẹdi ntiense imọ, edi mmọ ikanamke oro. (Isa. 43:1-12) Mmọ ẹma ẹsiwak ndikpa edem n̄wụt Jehovah ẹnyụn̄ “ẹyat enye esịt.” (Ps. 78:40) Ke akpatre, Jehovah ama esịn idụt oro ofụri ofụri. Edi mfịn, nnyịn imowụt esịtekọm iban̄a ifet oro inyenede nditie ntiense mban̄a Jehovah nnyụn̄ nnam ẹfiọk enyịn̄ esie. Nnyịn inam emi sia imade enye inyụn̄ iyomde ẹnam enyịn̄ esie asana. Mmọn̄ọ, ndi enyene se ikpanamde nnyịn itre ndikwọrọ ikọ ke ini edide imọfiọk akpanikọ oro aban̄ade Ete nnyịn eke heaven ye mme uduak esie? Etie nnyịn ke idem ukem nte eketiede apostle Paul ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Utom oro obiomo mi ndinam. Mbọm mi edieke mmentan̄ake eti mbụk!”—1 Cor. 9:16.
5. Didie ke edinyene mbuọtidem ke Jehovah enyene ebuana ye edikpono enye?
5 David andiwet psalm ọdọhọ ete: “Mmọ eke ẹfiọkde enyịn̄ fo ẹyebuọt idem mmọ ye afo; koro afo, Jehovah, mûkpọn̄ke mmọ eke ẹyomde fi.” (Ps. 9:10) Edieke nnyịn inen̄ede ifiọk Jehovah inyụn̄ ikponode enyịn̄ esie ye se enyịn̄ oro adade aban̄a, nnyịn iyọbuọt idem ye enye nte mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ke eset ẹkebuọtde. Ndibuọt idem ntem ye Jehovah edi usụn̄ en̄wen emi inọde enye ukpono. Se nte Ikọ Abasi abuande edibuọt idem ye Jehovah ye edikpono enye. Ke ini Israel eset mîkọbuọtke idem ye Jehovah, enye ama obụp Moses ete: “Adan̄a didie ke mbio emi ẹditre ndikpono mi, adan̄a didie ke mmọ ẹdinyụn̄ ẹnana mbuọtidem ke idemmi kpa ye ofụri idiọn̄ọ oro n̄kanamde ke otu mmọ?” (Num. 14:11, NW) Edi ndibuọt idem ke Jehovah anam ikpono enye. Edieke ibuọtde idem ke Jehovah man ekpeme onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem, idem ke mme ini idomo, nnyịn iwụt ke imokpono enye.
6. Nso inam nnyịn inen̄ede ikpono Jehovah?
6 Jesus ọkọdọhọ ke ukpono oro inyenede inọ Jehovah enyene ndito esịt. Ke ini Jesus eketịn̄de ikọ ọnọ mbon oro mîkatuakke ibuot ke ofụri esịt, enye ọkọdọhọ ke Jehovah ọkọdọhọ ete: “Mbio emi ẹkpono mi ke n̄kpọkinua mmọ, edi esịt mmọ ẹda nsannsan ye ami.” (Matt. 15:8) Ata ima oro imade Jehovah anam inyene ukpono ofụri esịt inọ enye. (1 John 5:3) Imonyụn̄ iti n̄ko un̄wọn̄ọ Jehovah emi: “Nyokpono mmọ eke ẹkponode mi.”—1 Sam. 2:30.
Mme Esenyịn Ẹda Iso ke Ndinọ Mbon En̄wen Ukpono
7. (a) Ntak emi nditọete oro ẹkamade ifetutom ẹkpekponode mbon oro mmọ ẹsede enyịn? (b) Didie ke Paul okokpono nditọete esie?
7 Apostle Paul eketeme nditọete ete: “Ẹda iso ke ndinọ kiet eken ukpono.” (Rome 12:10) Nditọete oro ẹkamade ifetutom ke esop ẹkpenyene ndinịm uwụtn̄kpọ—oro edi, “ẹda iso”—ke ndikpono mbon oro mmọ ẹdade usụn̄. Kaban̄a n̄kpọ emi, mbon oro ẹkamade ikpọ ifetutom ẹkpenyene nditiene uwụtn̄kpọ oro Paul ekenịmde. (Kot 1 Thessalonica 2:7, 8.) Nditọete ke mme esop oro Paul akakade ekese ẹma ẹfiọk ke tutu amama enye ikpọdọhọke mmimọ inam n̄kpọ oro enye ke idem esiemmọ mîkpamaha ndinam. Paul ama okpono nditọete esie, ndien emi ama anam mmọ ẹkpono enye. Ke ini Paul ọkọdọhọde ete: “Mmekpe mbufo ubọk, ke ntre, nte ẹkabade ẹdi mme andikpebe mi,” imekeme ndinen̄ede nnịm ke ediwak mmọ ẹma ẹkpebe enye ke ntak eti uwụtn̄kpọ emi enye ekenịmde.—1 Cor. 4:16.
8. (a) Nso idi akpan usụn̄ kiet emi Jesus okokponode mme mbet esie? (b) Didie ke mme esenyịn mfịn ẹkeme ndikpebe uwụtn̄kpọ Jesus?
8 Usụn̄ en̄wen emi eyenete oro akamade ifetutom okponode mbon oro enye esede enyịn edi ndinọ ntak oro enye ọdọhọde ẹnam n̄kpọ m̀mê ntak ndausụn̄ oro enye ọnọde. Enye ekpebe Jesus ke ndinam ntre. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Jesus ọkọdọhọde mme mbet esie ete ẹbọn̄ akam ẹben̄e mme anamutom efen efen ke utom idọk, enye ama asian mmọ ntak. Enye ọkọdọhọ ete: “Idọk okpon, edi mme anamutom iwakke. Mmọdo, ẹben̄e Enyene idọk ẹte osio mme anamutom ọnọ ẹdi ke idọk esie.” (Matt. 9:37, 38) Kpasụk ntre, enye ama ọnọ mme mbet esie ntak ke ini enye ọkọdọhọde mmọ ete “ẹdu ke ukpeme.” Enye ọkọdọhọ ete: “Koro mbufo mîfiọkke usen eke Ọbọn̄ mbufo edidide.” (Matt. 24:42) Jesus ama esiwak ndisian mme mbet esie se mmọ ẹkpenamde ye ntak emi mmọ ẹkpenamde. Ke ndinam ntre, enye ama okpono mmọ onyụn̄ ọnọ mmọ uku. Nso eti uwụtn̄kpọ ke emi edi ntem ọnọ mme esenyịn ndikpebe!
Kpono Esop Jehovah ye Ndausụn̄ Oro Enye Ọnọde
9. Nnyịn ndikpono esop Abasi ye mbon oro ẹdade ke ibuot esie owụt ke ikpono anie? Nam an̄wan̄a.
9 Man ikpono Jehovah, ana ikpono n̄ko esop Abasi, ọkọrọ ye mme andida ke ibuot esie. Ke ini inamde item N̄wed Abasi oro otu ofụn emi anamde akpanikọ ọnọde, nnyịn ikpono esop Jehovah ye ndausụn̄ oro enye ọnọde. Ke esop Christian akpa isua ikie, apostle John ama asua ọnọ mbon oro mîkokponoke nditọete oro ẹkekamade ifetutom. (Kot 3 John 9-11.) Ikọ John owụt ke idịghe mme esenyịn kiet kiet ke owo mîkokponoke, edi ke owo ikokponoke n̄ko ukpepn̄kpọ mmọ ye ndausụn̄ oro mmọ ẹkenọde. Inemesịt nnyịn edi ke ata ediwak Christian iketiehe ntre. Ke ini mme apostle ẹkedude uwem, nditọete nte otu ẹma ẹnen̄ede ẹkpono mbon oro ẹkedade usụn̄.—Phil. 2:12.
10, 11. Da N̄wed Abasi wụt ntak emi odotde ndusụk owo ẹkama ifetutom ke esop Christian.
10 Ndusụk owo ẹkere ke sia Jesus ọkọdọhọde mme mbet esie ete “kpukpru mbufo ẹdi nditọete,” ke ifetutom ikpodụhe ke esop Christian. (Matt. 23:8) Edi N̄wed Abasi Usem Hebrew ye eke Greek ẹdọn̄ọ ediwak uwụtn̄kpọ emi ẹban̄ade iren oro Abasi ọkọnọde odudu. Mbụk oro aban̄ade mme ete-ekpụk, mme ebiereikpe, ye ndidem ke otu nditọ Hebrew eset ọnọ ekese uyarade ke Jehovah esida mme owo ọnọ ndausụn̄. Ke ini mme owo mîkokponoke mbon oro Jehovah emekde nte odotde, enye ama esitụnọ mmọ.—2 Ndi. 1:2-17; 2:19, 23, 24.
11 Kpasụk ntre, mme Christian akpa isua ikie ẹma ẹkpono odudu mme apostle. (Utom 2:42) Ke uwụtn̄kpọ, Paul ama ọnọ nditọete esie ndausụn̄. (1 Cor. 16:1; 1 Thess. 4:2) Edi enye n̄ko ama osụk ibuot ọnọ mbon oro enye ekesịnede ke idak mmọ. (Utom 15:22; Gal. 2:9, 10) Ke akpanikọ, Paul ama enyene nnennen edu aban̄a odudu ke esop Christian.
12. Nso n̄kpọ iba ke ikpep ito mme uwụtn̄kpọ Bible oro ẹban̄ade ifetutom?
12 N̄kpọ iba ke nnyịn ikpep ito emi. Akpa, “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ndida Otu Ukara esie mmek nditọete nnọ ifetutom, nnyụn̄ mmek ndusụk mbon oro ẹkamade ifetutom ẹse ẹban̄a mbon eken oro ẹkamade ifetutom, ekem ye N̄wed Abasi. (Matt. 24:45-47; 1 Pet. 5:1-3) Ọyọhọ iba, kpukpru nnyịn, esịnede mbon oro ẹkamade ifetutom, ikpenyene ndikpono mbon oro ẹsede enyịn ẹban̄a nnyịn. Mmọdo, nso idi mme akpan usụn̄ oro ikemede ndikpono mbon oro ẹkamade ifetutom ke esop Abasi?
Ndikpono Mme Esenyịn Oro Ẹsan̄ade-San̄a
13. Didie ke ikeme ndikpono mbon oro ẹdade ke ibuot esop Abasi mfịn?
13 Paul ọkọdọhọ ete: “Nnyịn iben̄e mbufo, nditọete, ite ẹkpono mbon oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ke otu mbufo ẹnyụn̄ ẹdade mbufo usụn̄ ke Ọbọn̄ ẹnyụn̄ ẹnọde mbufo item; ẹnyụn̄ ẹtịm ẹkere ẹban̄a mmọ ke ima ke ntak utom mmọ. Ẹtie emem emem ye kiet eken.” (1 Thess. 5:12, 13) Mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ẹnen̄ede ẹsịne ke otu “mbon oro ẹnamde utom ọkpọsọn̄.” Mmọdo, ẹyak ‘itịm ikere iban̄a mmọ.’ Usụn̄ kiet ndinam emi edi ndida ofụri esịt nnam item nnyụn̄ nnyịme nsịnudọn̄ oro mmọ ẹnọde. Ke ini orụk esenyịn oro ọnọde nnyịn ndausụn̄ emi otode otu ofụn emi anamde akpanikọ, “ọniọn̄ eke otode ke enyọn̄” ayanam nnyịn ‘inyịme ndikop item’ oro.—Jas. 3:17.
14. Didie ke esop ẹwụt ke imenen̄ede ikpono mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a, ndien nso idi utịp?
14 Edi nso ke ikpanam edieke ẹdọhọde nnyịn inam n̄kpọ ke usụn̄ oro okpụhọrede ọkpọn̄ nte isinamde? Ndusụk ini, ndiwụt ukpono ekeme ndiyom ifep ndidọhọ ite, “Nnyịn isinamke ntre mi” m̀mê, “Enye oro ekeme ndifọn ke ebiet en̄wen edi idịghe ke esop nnyịn.” Utu ke oro, nnyịn iyodomo ndinam se ẹdọhọde. Nditi nte ke esop enyene Jehovah ye nte ke Jesus edi Ibuot ayan̄wam nnyịn inam ntre. Ke ini esop ẹbọde ndausụn̄ oro esenyịn oro asan̄ade-san̄a ọnọde ẹnyụn̄ ẹdade ẹsịn ke edinam ye idatesịt, emi owụt ke mmọ ẹnen̄ede ẹkpono enye. Apostle Paul ama otoro nditọete esie ke Corinth ke ntak emi mmọ ẹkekponode Titus, ebiowo oro akakade ekese mmọ ẹnyụn̄ ẹtiene ndausụn̄ oro enye ọkọnọde. (2 Cor. 7:13-16) Mfịn, nnyịn n̄ko imekeme nditịm nnịm ke adan̄a nte imade nditiene ndausụn̄ oro mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ẹnọde, ke ntre ke inen̄ede ikop idatesịt ke utom ukwọrọikọ oro inamde.—Kot 2 Corinth 13:11.
“Ẹkpono Kpukpru Orụk Owo”
15. Nso idi ndusụk usụn̄ oro ikemede ndikpono nditọete nnyịn?
15 Paul ekewet ete: “Kûsọn̄ọ uyo ukụt ndudue unọ ebiowo. Edi nọ enye item nte ete, n̄kparawa iren nte nditọeka iren, n̄kani iban nte mme eka, n̄kparawa iban nte nditọeka iban ke ata edisana ido. Kpono mme ebeakpa emi ẹdide ata mme ebeakpa.” (1 Tim. 5:1-3) Ih, Ikọ Abasi eteme nnyịn ete ikpono kpukpru owo ke esop Abasi. Nso ke akpanam edieke afo enyenede ndutan̄uyo ye eyenete fo? Ndi oro akpanam fi etre ndikpono eyenete fo? Mîdịghe ndi afo oyokpụhọ edu fo man okụt nti edu oro asan̄autom Abasi oro enyenede? Mbon oro ẹkamade ifetutom akpan akpan ẹkpenyene ndikpono nditọete mmọ—idehedei ‘ibre odudu ye otuerọn̄.’ (1 Pet. 5:3) Ke nditịm ntịn̄, ke esop Abasi, oro ẹdade ima ofụri esịt ẹdiọn̄ọ mme andidu do, imenyene ekese ifet ndikpono kiet eken.—Kot John 13:34, 35.
16, 17. (a) Ntak emi oyomde ikpono mbon oro ikwọrọde ikọ inọ ye mme andibiọn̄ọ? (b) Didie ke nnyịn ikpono “kpukpru orụk owo”?
16 Nte ededi, idịghe mbon oro ẹdude ke esop kpọt ke inyene ndikpono. Paul ekewet ntem ọnọ mme Christian eyo esie: “Adan̄a nte nnyịn inyenede ifet eke ọfọnde, ẹyak nnyịn inam se ifọnde inọ kpukpru owo.” (Gal. 6:10) Edi akpanikọ, ekeme ndisọn̄ ndinam edumbet oro edieke nsan̄autom m̀mê nsan̄a ufọkn̄wed esiyomde nnyịn ikọ. Ke mme utọ ini oro, oyom iti ikọ emi: “Kûyat esịt uban̄a mme oburobụt owo.” (Ps. 37:1) Ndinam item oro ayanam nnyịn ikpono ọkpọkọm mme andibiọn̄ọ. Kpasụk ntre, ke ini ikwọrọde ikọ, nsụhọdeidem ayanam nnyịn inam n̄kpọ ye kpukpru owo ke “ifụre ifụre ido ye ntotụn̄ọ ukpono.” (1 Pet. 3:15) Idem nte ikamade idem ye usịnen̄kpọ nnyịn ẹkeme ndiwụt ke imokpono mbon oro ikwọrọde ikọ inọ.
17 Ih, edide inam n̄kpọ ye nditọete nnyịn m̀mê inam ye mbon oro mîdụhe ke esop, inyene ndidomo ndinam item emi: “Ẹkpono kpukpru orụk owo, ẹnyene ima ẹnọ ofụri otu nditọete, ẹbak Abasi, ẹkpono edidem.”—1 Pet. 2:17.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
Didie ke afo ekeme ndinen̄ede n̄kpono:
• Jehovah?
• Mbiowo ye mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a?
• Kpukpru owo ke esop?
• Mbon oro ikwọrọde ikọ inọ?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
Mme Christian akpa isua ikie ẹma ẹkpono odudu otu ukara
[Ndise ke page 24]
Mbiowo ke kpukpru idụt ẹkpono mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a, emi Otu Ukara emekde