“Nyayama Enyịn” Jehovah Odụn̄ọde Kpukpru Owo
“Nyayama Enyịn” Jehovah Odụn̄ọde Kpukpru Owo
“Nyayama enyịn [Jehovah] odụn̄ọde nditọ owo ese.”—PS. 11:4, NW.
1. Nso orụk owo ke nnyịn isisan̄a ikpere?
AFO esise didie mbon oro ẹnen̄erede ẹma fi? Mmọ ẹsinọ fi ekikere ofụri esịt ke ini ọdọhọde mmọ ẹnọ fi ekikere. Ke ini oyomde un̄wam, mmọ ẹnọ fi nte ẹkekam ẹtetie ẹbet. Ke ini oyomde item, mmọ ẹnọ fi ke ima. (Ps. 141:5; Gal. 6:1) Ndi isinemke fi ndisan̄a n̄kpere mme utọ owo oro? Ntre ke Jehovah ye Eyen esie ẹtie. Ke nditịm ntịn̄, mmọ ẹnyene udọn̄ ke idem fo ẹkan nte owo en̄wen ekededi enyenede, ndien mmọ ẹnam ntre ke ntak ima; mmọ ẹyom ndin̄wam fi ‘ọsọn̄ọ omụm ata uwem akama.’—1 Tim. 6:19; Edi. 3:19.
2. Adan̄a didie ke Jehovah ama mme asan̄autom esie?
2 David andiwet psalm ama etịn̄ adan̄a nte Jehovah amade nnyịn ke ini enye ọkọdọhọde ete: “Enyịn [Jehovah] omokụt, nyayama enyịn esie odụn̄ọde nditọ owo ese.” (Ps. 11:4, NW) Ih, Abasi isisehe-se nnyịn kpọt; enye esidụn̄ọde nnyịn. David ama ewet n̄ko ete: “Afo omodomo esịt mi; emese mi ke okoneyo; . . . ukwe n̄kpọ.” (Ps. 17:3) Nte an̄wan̄ade, David ama ọfiọk adan̄a nte Jehovah akamade imọ. Enye ama ọfiọk ke ayabiak Jehovah ndien ke enye idimaha imọ aba edieke imọ mîsioho idiọk ekikere ke esịt imọ ifep, m̀mê edieke imọ inyenede esịt ibak. Ndi afo amada Jehovah nte ata owo nte David akadade?
Jehovah Okụt Esịt
3. Didie ke Jehovah owụt eti ibuot aban̄a mme ndudue nnyịn?
3 Akpan n̄kpọ oro ebehede Jehovah edi owo esịtidem—ekikere esịt nnyịn. (Ps. 19:14; 26:2) Ke ntak ima, enye itịn̄ke enyịn ke n̄kpri ndudue. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Sarah n̄wan Abraham akakan̄de se enye eketịn̄de ọnọ angel, angel oro ama ọfiọk ke ndịk ye bụt akanam enye, ntre enye ama ọnọ enye ekpri nsuannọ. (Gen. 18:12-15) Ke ini Job “[ekenịmde] idem esie ke edinen akan Abasi,” Jehovah iketreke ndidiọn̄ enye, sia ama ọfiọk ke Job ada enyịn okụt ukụt ke ubọk Satan. (Job 32:2; 42:12) Kpasụk ntre, Jehovah ikayatke esịt ke ntak ikọ ofụri esịt emi ebeakpa Zarephath eketịn̄de ye prọfet Elijah. Ama an̄wan̄a Abasi ke enye okofụhọ ikpọn̄-ikpọn̄ eyen esie emi akakpade.—1 Ndi. 17:8-24.
4, 5. Didie ke Jehovah ọkọfọn ido ke nte enye akanamde n̄kpọ ye Abimelech?
4 Jehovah esikere aban̄a idem mbon oro mînịmke ke akpanikọ sia enye esidụn̄ọrede esịt. Kere ban̄a nte enye akanamde n̄kpọ ye Abimelech, edidem obio Gerar ke Philistine. Sia Abimelech mîkọfiọkke ke Sarah ekedi n̄wan Abraham, enye ama ada Sarah ete edi n̄wan imọ. Nte ededi, mbemiso Abimelech etienede Sarah, Jehovah ama ọdọhọ enye ke ndap ete: “Ami n̄ko mmọfiọk nte afo anam n̄kpọ emi ke eti esịt; Ami n̄konyụn̄ n̄kpan fi ndidue mi: mmọdo mmen̄kayakke fi otụk enye. Yak n̄wan owo oro afiak, ndien; koro owo oro edide prophet, oyonyụn̄ anam n̄kpe-ubọk ọnọ fi, ndien afo oyodu uwem.”—Gen. 20:1-7.
5 Ke akpanikọ, Jehovah ọkpọkọnọ Abimelech emi akatuakde ibuot ọnọ ndem, se enye okoyomde. Edi Abasi ama okụt ke ọbọn̄ mbon akanam n̄kpọ emi ye eti esịt. Jehovah ama ọfọn ido ekere aban̄a emi onyụn̄ eteme edidem oro se enye akpanamde man ẹfen ẹnọ enye, enye onyụn̄ ‘odu uwem.’ Nte afo ukpamaha ndituak ibuot nnọ orụk Abasi oro?
6. Didie ke Jesus ekekpebe Ete esie?
6 Jesus ama ekpebe Ete esie ke mfọnmma usụn̄, etịn̄ enyịn ke eti n̄kpọ oro mme mbet esie ẹkenamde onyụn̄ enen̄ede ama ndifen ndudue mmọ. (Mark 10:35-45; 14:66-72; Luke 22:31, 32; John 15:15) Edu Jesus asan̄a ekekem ye se ẹtịn̄de ke John 3:17 ẹte: “Abasi ikosioho Eyen esie idọn̄ ke ererimbot man edikpe ikpe ọnọ ererimbot, edi okosio ọdọn̄ man okpoto ke enye ẹnyan̄a ererimbot.” Ke akpanikọ, ima oro Jehovah ye Jesus ẹmade nnyịn enen̄ede okpon onyụn̄ odu kpukpru ini. Ẹkụt emi ke udọn̄ oro mmọ ẹnyenede ẹban̄a nnyịn ndinyene uwem. (Job 14:15) Utọ ima oro anam nnyịn ifiọk ntak emi Jehovah odụn̄ọrede nnyịn, nte enye esede nnyịn, ye nte enye anamde n̄kpọ aban̄a se enye okụtde.—Kot 1 John 4:8, 19.
Odụn̄ọde ke Ntak Ima
7. Nso isinam Jehovah ese nnyịn?
7 Do, ọkpọdiọk ọsọn̄ ndida Jehovah nte bodisi emi etiede ke enyọn̄ ese se nnyịn inamde man omụm nnyịn ke ini inamde idiọkn̄kpọ! Satan edi enye emi odoride nnyịn ikọ onyụn̄ ọdọhọ ke iyom ufọn idem nnyịn. (Edi. 12:10) Enye esikam ọdọhọ ke ẹnam n̄kpọ ke ntak idiọk uduak ke ini utọ n̄kpọ oro mîdụhe! (Job 1:9-11; 2:4, 5) Andiwet psalm ekewet aban̄a Abasi ete: “O Jehovah, afo ekpese mme idiọk ido, O Ọbọn̄, anie ekpekeme ndida?” (Ps. 130:3) Ibọrọ mbụme oro edi, Baba owo kiet idụhe! (Eccl. 7:20) Utu ke oro, Jehovah ese nnyịn nte emi ete eyen adade esịtmbọm ye mfọnido ese ndima nditọ esie man ekpeme mmọ. Enye esiwak ndisian nnyịn ndudue ye mmeme nnyịn mbak ididụk afanikọn̄.—Ps. 103:10-14; Matt. 26:41.
8. Didie ke Jehovah esiteme onyụn̄ otụnọ mme asan̄autom esie?
8 Ẹwụt ima Abasi ke item ye ntụnọ oro ẹnọde ke N̄wed Abasi ye ke udia eke spirit emi “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọnọde. (Matt. 24:45; Heb. 12:5, 6) Jehovah esida n̄ko esop Christian ye “mme owo nte enọ” an̄wam nnyịn. (Eph. 4:8) Akan oro, Jehovah esise nte nnyịn inyịmede ukpep oro enye ọnọde nte ete, onyụn̄ oyom ndika iso n̄wam nnyịn. Psalm 32:8 ọdọhọ ete: “Nyeteme fi, nnyụn̄ n̄wụt fi usụn̄ eke afo edisan̄ade: nyeteme fi, nyetịn̄ fi enyịn mi ke idem.” Do, edi akpan n̄kpọ didie ntem nnyịn ndisikpan̄ utọn̄ nnọ Jehovah kpukpru ini! Oyom isụhọde idem ke iso esie, sia ifiọkde ke enye edi edima Andikpep ye Ete nnyịn.—Kot Matthew 18:4.
9. Nso edu ke ikpefep, ndien ntak-a?
9 Akpakam nnyịn idehedei iyak ntan̄idem, unana mbuọtidem, m̀mê “abian̄a abian̄a odudu idiọkn̄kpọ” ọsọn̄ nnyịn esịt. (Heb. 3:13; Jas. 4:6) Ediwak ini, mme edu emi ẹsitọn̄ọ ke ini owo enyenede idiọk ekikere m̀mê udọn̄. Akam ekeme ndisịm idaha emi enye mîmaha ndibọ eti item N̄wed Abasi. Ke akam ọdiọkde akan oro, enye ekeme ndisịn esịt ke idiọk edu m̀mê usụn̄ uwem esie tutu akabade edi asua Abasi—ndien emi edi ata enyene-ndịk n̄kpọ! (N̄ke 1:22-31) Kere ban̄a uwụtn̄kpọ Cain, akpan Adam ye Eve.
Jehovah Okụt Kpukpru N̄kpọ Onyụn̄ Anam N̄kpọ nte Odotde
10. Ntak emi Jehovah mîkọbọhọ enọ Cain, ndien Cain akanam n̄kpọ didie?
10 Ke ini Cain ye Abel ẹkedade enọ ẹsọk Jehovah, Enye ikenyeneke udọn̄ ke enọ mmọ kpọt edi ama enyene n̄ko ke uduakesịt mmọ. Emi ama anam Abasi ọbọ enọ Abel emi ọkọnọde ye mbuọtidem, edi esịn eke Cain emi okowụtde unana mbuọtidem. (Gen. 4:4, 5; Heb. 11:4) Utu ke Cain ndikpep n̄kpọ nto emi nnyụn̄ n̄kpụhọde edu esie, enye ama ofụt esịt etieti aban̄a eyeneka esie.—Gen. 4:6.
11. Didie ke Cain okowụt ke imọ imenyene esịt eke abian̄ade, ndien nso ke nnyịn ikpep ito oro?
11 Jehovah ama etie okụt ke edu Cain emi ifọnke onyụn̄ ọfọn ido etịn̄ ikọ ye enye, asian enye ke edieke enye anamde eti ke iso ekpenen̄erede enye. Mbọm esie do, koro enye ama esịn item Andibot onyụn̄ owot udọeka esie. Ẹma ẹnen̄ede ẹkụt nte esịt Cain ọdiọkde ke nte enye ọkọbọrọde ikọ usọn̄enyịn usọn̄enyịn ke ini Abasi okobụpde enye ete: “Enye Abel eyen-uka?” Cain ama ọbọrọ ete: “Mfiọkke: ndi ami ndi andikpeme eyen-eka mi?” (Gen. 4:7-9) Esịt ekeme ndibian̄a didie ntem—idem tutu esịm udomo oro ẹsịnde item oro Abasi ọnọde nnennen nnennen! (Jer. 17:9) Mmọdo, ẹyak ikpep n̄kpọ ito mme utọ mbụk oro inyụn̄ isọp ndisịn ndiọi ekikere ye ndiọi udọn̄. (Kot James 1:14, 15.) Edieke ẹnọde nnyịn item N̄wed Abasi, nnyịn ikpakam iwụt esịtekọm iban̄a enye inyụn̄ ise enye nte ima emi Jehovah amade nnyịn.
Ndịbe Idiọkn̄kpọ Idụhe
12. Jehovah esinam didie n̄kpọ aban̄a idiọkn̄kpọ?
12 Ndusụk owo ẹkeme ndikere ke edieke owo mîkwe mmimọ nte inamde idiọkn̄kpọ ke mmimọ imekeme ndidịbe mbọhọ ufen. (Ps. 19:12) Ke ekikere kiet, idụhe se ẹkotde ndịbe idiọkn̄kpọ. “Kpukpru n̄kpọ ẹna iferi ẹnyụn̄ ẹyarade ẹna in̄wan̄-in̄wan̄ ke enyịn enye emi nnyịn inyenede ndinam ibat nnọ.” (Heb. 4:13) Jehovah edi Ebiereikpe emi odụn̄ọrede ọwọn̄esịt nnyịn, ndien nte enye esinamde n̄kpọ aban̄a idiọkn̄kpọ edi ke mfọnmma edinen ikpe. Enye edi “Abasi mbọm, ye mfọn, ye anyan ime, awak ima ye akpanikọ.” Kpa ye oro, amaedi mmọ eke mîkabakede esịt, enye “iyakke . . . ẹbọhọ” ke ini mmọ ‘ẹkoide-koi ẹka iso ndinam idiọkn̄kpọ’ m̀mê ẹnyenede edu editetie ndiomi ndinam idiọk. (Ex. 34:6, 7; Heb. 10:26) Ẹma ẹkụt emi ke nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye Achan ọkọrọ ye Ananias ye Sapphira.
13. Didie ke anaedi ukwan̄ ekikere ama etiene anam Achan eyịp inọ?
13 Achan ama ada n̄kpọ mbụme ke Jericho edịp ke tent esiemmọ, ndien etie nte ubon esie ẹma ẹfiọk ẹban̄a; emi ekenen̄ede edi edibiat ewụhọ Abasi. Ke ini idiọkn̄kpọ esie akayararede, Achan ama owụt ke imọ ima ifiọk nte se imọ ikanamde ọkọdiọkde, koro enye ọkọdọhọ ete: “Ami ndue Jehovah.” (Josh. 7:20) Achan ama enyene idiọk ekikere ukem nte Cain. Idiọkitọn̄ ekedi akpan ntak ke eke Achan, ndien emi ama anam enye abian̄a abian̄a. Sia n̄kpọ mbụme Jericho ekenyenede Jehovah, ọwọrọ ke Achan ekeyịp n̄kpọ Abasi, ndien emi ama ada enye ye ubon esie ibuot.—Josh. 7:25.
14, 15. Ntak emi Abasi akayatde esịt ye Ananias ye Sapphira, ndien nso ke ikpep ito emi?
14 Ananias ye Sapphira n̄wan esie ẹkebuana ye akpa esop Christian ke Jerusalem. Ke Pentecost 33 E.N. ama ekebe, ẹma ẹtịp okụk ẹnịm man ẹsida ẹse ẹban̄a unana mbufa mme andinịm ke akpanikọ emi ẹketode mme idụt anyan usụn̄ ẹdi, emi ẹkesụhọde ke Jerusalem. Enọ imaesịt ke ẹkesida ẹnyene okụk emi. Ananias ama anyam in̄wan̄ esie onyụn̄ etịp ubak okụk. Edi enye akanam nte n̄kpọ eke imọ ikọnọde ofụri okụk oro ikanyamde in̄wan̄ oro, ndien n̄wan esie ama enen̄ede ọfiọk emi. Eyịghe idụhe ke n̄wan ye ebe emi ẹkeyom ndidia san̄asan̄a ukpono nto esop. Edi se mmọ ẹkenamde ekedi abian̄a. Jehovah ama ada utịbe utịbe usụn̄ ayarade abian̄a emi ọnọ apostle Peter, enye onyụn̄ obụp Ananias ntak emi enye akanamde ntre. Ke ebe oro, Ananias ọduọ ke isọn̄ akpa. Esisịt ini ke oro ebede, Sapphira akpa n̄ko.—Utom 5:1-11.
15 Ananias ye Sapphira ikeduehe-due inam. Mmọ ẹketetie ẹdiomi ẹnyụn̄ ẹsu nsu man ẹbian̄a mme apostle. Ke akam ọdiọkde akan, mmọ ‘ẹkesu nsu ẹnọ edisana spirit ye Abasi.’ Nte Jehovah akanamde n̄kpọ enen̄ede owụt ke enye eben̄e idem ndikpeme esop mbak mbon mbubịk. Ke akpanikọ, “edi n̄kpọ ndịk ndiduọ ndụk ubọk odu-uwem Abasi”!—Heb. 10:31.
Sọn̄ọ Da Kpukpru Ini
16. (a) Didie ke Satan odomo ndibiat ikọt Abasi? (b) Nso ke Devil ada abiat mme owo ke edem mbufo?
16 Satan ke anam kpukpru se enye ekekeme man abiat nnyịn onyụn̄ anam Jehovah ayat esịt ye nnyịn. (Edi. 12:12, 17) Ẹkụt ndiọi ekikere Devil in̄wan̄-in̄wan̄ ke ererimbot, emi ọyọhọde ye oburobụt idan̄ ye afai. Ẹkeme ndise ndise idan̄ ata ifụre ifụre idahaemi ke kọmputa m̀mê mme ukwakutom ilektrọnik eken. Akpakam nnyịn idehedei iyak idem inọ mme etabi Satan. Utu ke oro, ekikere nnyịn ekpedi ukem ye eke David, andiwet psalm, emi ekewetde ete: “Nyetịm nsan̄a ke usụn̄ eke ọfọnde ama. . . . Nyasan̄a ke ufọk mi ke esịt eke ọfọnde ama.”—Ps. 101:1b, 2.
17. (a) Ntak emi Jehovah esiyararede idiọkn̄kpọ ke eferife nte ini akade? (b) Nso ikpedi ubiere nnyịn?
17 Mfịn, Jehovah isiyarakede ikpọ idiọkn̄kpọ ye edu abian̄a nte enye ekesinamde ndusụk ini ke eset. Kpa ye oro, enye okụt kpukpru n̄kpọ, ndien ke ekemini ye ke usụn̄ oro enye amade, enye esiyarade ndịben̄kpọ ke eferife. Paul ọkọdọhọ ete: “Ndiọi n̄kpọ ndusụk owo ẹyarade an̄wan̄wa, ẹsọsọp ẹda ẹsịm ubiomikpe, edi amaedi mbon efen ndiọi n̄kpọ mmọ n̄ko ẹyeyarade ke ukperedem.” (1 Tim. 5:24) Ima edi akpan ntak emi esinamde Jehovah ayarade ndiọi uduak ke eferife. Enye ama esop onyụn̄ oyom ndikpeme edisana idaha esie. Akan oro, enye esitua mbon oro ẹkenamde idiọk emi ẹkabarede esịt idahaemi, mbọm. (N̄ke 28:13) Ntem, ẹyak ika iso ida ofụri esịt inam n̄kpọ Abasi inyụn̄ isịn kpukpru n̄kpọ oro ẹkemede ndibiat owo.
Ka Iso Nam N̄kpọ ke Ofụri Esịt
18. Edidem David okoyom eyen esie ọfiọk Abasi didie?
18 Edidem David ọkọdọhọ Solomon eyen esie ete: “Fiọk Abasi usọ, nyụn̄ nam n̄kpọ esie ke ofụri esịt, ye ke ima ukpọn̄: koro Jehovah odụn̄ọde kpukpru esịt owo, onyụn̄ etịm ọfiọk kpukpru se ekikere obotde.” (1 Chron. 28:9) David okoyom Solomon anam se ikande ikpîkpu edinịm ke Abasi odu. Enye okoyom Solomon ọfiọk adan̄a nte Jehovah amade mme asan̄autom Esie. Ndi afo ọmọfiọk Jehovah ntre?
19, 20. Nte Psalm 19:7-11 ọdọhọde, nso ikan̄wam David asan̄a ekpere Abasi, ndien didie ke nnyịn ikeme ndikpebe enye?
19 Jehovah ọfiọk ke mbon oro ẹnyenede eti esịt ẹyeyom ndinam ufan ye imọ ye nte ke edieke mmọ ẹfiọkde nti edu imọ, ke emi ayanam mmọ ẹsan̄a ẹkpere imọ. Ntem, Jehovah oyom nnyịn ifiọk imọ inyụn̄ inen̄ede imehe ye ata eti edu imọ. Idisan̄a didie inam ntre? Ebe ke ndikpep Ikọ esie ye ke ndikụt edidiọn̄ esie ke uwem nnyịn.—N̄ke 10:22; John 14:9.
20 Ndi afo emesikot Ikọ Abasi kpukpru usen ye esịtekọm onyụn̄ ọbọn̄ akam oyom un̄wam ndida enye nsịn ke edinam? Ndi omokụt ufọn edidu uwem nte ekemde ye mme edumbet Bible? (Kot Psalm 19:7-11.) Ke edide ntre, mbuọtidem oro enyenede ke Jehovah ye ima oro amade enye ayaka iso okpon. Ndien enye ke idem esiemmọ ọyọdọdiọn̄ asan̄a ekpere fi, nte n̄kpọ eke omụmde fi ubọk ada asan̄a. (Isa. 42:6; Jas. 4:8) Ih, Jehovah oyowụt ke imama fi ebe ke ndidiọn̄ nnyụn̄ n̄kpeme fi ke n̄kan̄ eke spirit nte afo asan̄ade ke mfafaha usụn̄ oro adade esịm uwem.—Ps. 91:1, 2; Matt. 7:13, 14.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Ntak emi Jehovah esidụn̄ọrede nnyịn?
• Nso ikanam ndusụk owo ẹkabade mme asua Abasi?
• Didie ke ikeme ndiwụt ke Jehovah edi ata owo?
• Didie ke ikeme ndinam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 4]
Didie ke Jehovah etịn̄ enyịn ese nnyịn nte edima ete m̀mê eka?
[Ndise ke page 5]
Nso ke ikpep ito uwụtn̄kpọ Ananias?
[Ndise ke page 6]
Nso idin̄wam nnyịn ika iso inam n̄kpọ Jehovah ke ofụri esịt?