Be ka se isịnede

Be ka se isịnede

Mme Uyen—Ẹyak Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Mbufo

Mme Uyen—Ẹyak Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Mbufo

Mme Uyen—Ẹyak Mme Owo Ẹkụt N̄kọri Mbufo

“Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.”—1 TIM. 4:15.

1. Nso ke Abasi oyom mme uyen ẹnyene?

ENYENE-ỌNIỌN̄ edidem Solomon ekewet ete: “O akparawa, dara ke uyen fo; yak esịt fo onyụn̄ enem fi ke usen emi afo edide akparawa.” (Eccl. 11:9) Jehovah Abasi, emi ọkọnọde Solomon odudu spirit ada ewet n̄kpọ emi, enen̄ede oyom mbufo mme uyen ẹkop inemesịt. Jehovah akam oyom mbufo ẹkop inemesịt ke ofụri eyouwem mbufo. Edi mme uyen ẹsiwak ndinam ndiọi ndudue oro mîdiyakke mmọ ẹkop inemesịt. Akamedi Job emi akanamde akpanikọ ama eseme aban̄a “mme utịp ndudue ini uyen [esie].” (Job 13:26, NW) Uyen emi edide Christian esiwak ndinyene ikpọ ubiere ndinam. Edieke enye anamde idiọk ubiere, oro ekeme ndinen̄ede mbiak enye onyụn̄ afịna enye ke ofụri eyouwem.—Eccl. 11:10.

2. Ndinam ewe item Bible mîdiyakke mme uyen ẹnam ikpọ ndudue?

2 Oyom mme uyen ẹnam nti ubiere. Ẹkere ẹban̄a item oro Paul ọkọnọde mbon Corinth. Enye ọkọdọhọ ete: “Ẹkûkabade ẹdi n̄kpri nditọ ke ukeme ufiọk n̄kpọ . . . Ẹkabade ẹkọri ẹsịm ọyọhọ idaha ke ukeme ufiọk n̄kpọ.” (1 Cor. 14:20) Edieke mme uyen ẹnamde item emi, emi idiyakke mmọ ẹnam ikpọ ndudue.

3. Nso ke akpanam man anam n̄kọri?

3 Edieke afo edide uyen, ti ete ke oyom esịn ukeme man ekeme ndinam n̄kọri. Paul ọkọdọhọ Timothy ete: “Kûyak baba owo kiet ese fi ke usụhọde ke ntak emi afo edide uyen. Edi, di uwụtn̄kpọ nọ mme anam-akpanikọ ke ikọ, ke edu uwem, ke ima, ke mbuọtidem, ke edisana ido. . . . Sịn idem ke ndikot n̄wed nnọ mme owo, ke ndinọ item, ke ndinọ ukpep. . . . Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.” (1 Tim. 4:12-15) Oyom mme uyen Christian ẹnam n̄kọri ẹnyụn̄ ẹyak mme owo ẹkụt n̄kọri mmọ.

Nso ke Ndinam N̄kọri Ọwọrọ?

4. Nso ke ndinam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit ọwọrọ?

4 Ndinam n̄kọri ọwọrọ “ndika iso iso, ndikpụhọde nnam se ifọnde.” Paul eketeme Timothy ete aka iso anam n̄kọri ke ikọ, edu uwem, ima, mbuọtidem, edisana ido, ye ke utom ukwọrọikọ. Akana enye odomo ndinịm eti uwụtn̄kpọ ke ofụri uwem esie. Ke ntre, Timothy ekenyene ndika iso nnam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit.

5, 6. (a) Ini ewe ke ẹketọn̄ọ ndikụt n̄kọri Timothy? (b) Didie ke mme uyen mfịn ẹkeme ndikpebe Timothy ke nte enye akanamde n̄kọri?

Timothy ama ededi ebiowo ke ediwak isua mbemiso Paul ekewetde item emi ke ufan̄ isua 61 ye 64 E.N. Enye ama ọkọkọri ke n̄kan̄ eke spirit. Ke isua 49 m̀mê 50 E.N. emi etiede nte Timothy ekedi n̄kpọ nte isua 20, “nditọete ke Lystra ye Iconium [ẹma] ẹtịn̄ nti ikọ ẹban̄a enye.” (Utom 16:1-5) Ini oro ke Paul akada Timothy aka utom isụn̄utom. Ke Paul ama okokụt ke Timothy ama anam n̄kọri ke ọfiọn̄ ifan̄ oro mmọ ẹkedude ọtọkiet, enye ama ọnọ Timothy aka Thessalonica ọkọdọn̄ mme Christian do esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ mbuọtidem mmọ. (Kot 1 Thessalonica 3:1-3, 6.) Ke akpanikọ, Timothy ama ayak mme owo ẹkụt n̄kọri esie toto ke uyen.

6 Mme uyen emi ẹdude ke esop Abasi, mbọk ẹkpep ndinyene eti edu uwem idahaemi, man otodo mme owo ẹkpenen̄ede ẹkụt n̄kọri oro mbufo ẹnamde ke ndidu uwem nte mme Christian ye ukeme oro mbufo ẹsịnde ndikpep mbon en̄wen Bible. Jesus ama “ọdọdiọn̄ ọkọri ke ọniọn̄” etisịm isua 12. (Luke 2:52) Ẹyak ineme usụn̄ ita emi mbufo ẹkemede ndinam mme owo ẹkụt n̄kọri mbufo: (1) ke ini ẹnyenede mfịna, (2) ke ini ẹben̄ede idem ndidọ ndọ, ye (3) nte ẹdomode ndidi ‘nti asan̄autom.’—1 Tim. 4:6.

Ẹda “Eti Ibuot” Ẹyọ Mfịna

7. Didie ke mfịna ekeme nditụk mme uyen?

7 Carol, uyen Christian emi edide isua 17 ọkọdọhọ ete: “Odu ndusụk ini oro idem esimemde mi, ibuot onyụn̄ oyon̄ mi tutu etie nte n̄kpedemekede ke ndan̄nsiere.” * Nso ikanam enye ofụhọ ntre? Ke ini Carol ekedide isua duop kpọt, ete ye eka esie ẹma ẹdian̄ade ndọ, ndien enye okodụn̄ ye eka esie emi mîkadaha mme edumbet Bible idu uwem. Ekeme ndidi afo n̄ko ke ọyọ mme mfịna emi etiede nte ke idotenyịn idụhe ke n̄kpọ ọyọfọn.

8. Nso mfịna ke Timothy ọkọyọ?

Timothy n̄ko ama enyene mfịna nte enye okosụk anamde n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. Ke uwụtn̄kpọ, enye ama esidọn̄ọ “uyịre uyịre udọn̄ọ” ke ntak idịbi oro ekesibiakde enye. (1 Tim. 5:23) Ke ini Paul ọkọnọde Timothy aka Corinth ekese aban̄a mfịna oro mme owo emi mîkokponoke mme apostle ẹkesịnde, Paul ama eteme esop ete ẹbere ye Timothy mbak enye ‘edikop ndịk’ ke otu mmọ. (1 Cor. 4:17; 16:10, 11) Etie nte Timothy ekedi owo o-bụt.

9. Nso idi eti ibuot, ndien didie ke enye okpụhọde ye edu ufep?

9 Nte ini akakade, Paul ama an̄wam Timothy ke nditi enye ete: “Abasi ikọnọhọ nnyịn edu ufep, edi eke odudu ye eke ima ye eke eti ibuot.(2 Tim. 1:7) “Eti ibuot” abuana ndikere n̄kpọ nnyụn̄ n̄kọk ibuot ọfọn. Abuana ukeme ndiyọ mfịna ekededi oro osobode. Ndusụk uyen oro mîkọrike isịm ọyọhọ idaha ẹdi ufep, ẹsinyụn̄ ẹdomo ndifep mme mfịna ke ndide idap m̀mê ndise ekebe ndise mbe ubọk, ndida n̄kpọsọn̄ ibọk m̀mê ndin̄wọn̄ n̄kpọsọn̄ mmịn n̄kaha, edika usọrọ kpukpru ini, m̀mê ndinam use. Ẹteme mme Christian ẹte “[ẹsịn] edu unana uten̄e Abasi ye mme udọn̄ ererimbot [ẹnyụn̄ ẹdu] uwem ke eti ibuot ye edinen ido ye uten̄e Abasi ke editịm n̄kpọ emi.”—Titus 2:12.

10, 11. Didie ke eti ibuot ekeme ndin̄wam nnyịn isọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit?

10 Bible eteme “n̄kparawa iren ete ẹnyene eti ibuot.” (Titus 2:6) Man ẹkeme ndinam item emi, oyoyom ẹbọn̄ akam ẹnyụn̄ ẹberi edem ke Jehovah ke ini ẹnyenede mfịna. (Kot 1 Peter 4:7.) Ntre ke ẹdikpep ndinyene ọyọhọ mbuọtidem “ke ukeme emi Abasi ọnọde.”—1 Pet. 4:11.

11 Akam ye eti ibuot ẹken̄wam Carol. Enye ọkọdọhọ ete: “Nditre ndikpebe oburobụt uwem eka mi ọkọsọn̄ mi akan ndinam. Edi akam ama enen̄ede an̄wam mi. Mmọfiọk ke Jehovah do ye ami, ntre n̄kopke aba ndịk.” Ti ete ke mfịna ekeme ndinam mbufo ẹnyene nti edu, onyụn̄ ekeme ndisọn̄ọ mbufo idem. (Ps. 105:17-19; Eseme 3:27) Abasi idikpọn̄ke mbufo tutu amama, inamke n̄kpọ m̀mê nso mfịna isịm mbufo. Enye ‘iditreke ndinyan̄a mbufo.’—Isa. 41:10.

Nditịm Idem Nnọ Ndọ Oro Okụtde Unen

12. Ntak emi Christian emi oyomde ndidọ ndọ akpanamde item oro ẹnọde ke Mme N̄ke 20:25?

12 Ndusụk uyen ẹsibụmede ẹdụk ndọ sia ẹkerede ke oro ayan̄wam mmimọ ibọhọ mme utọ mfịna nte unana inemesịt, ndobo, mfekuwem, ye mme mfịna eken ke ufọk. Edi un̄wọn̄ọ ndọ idịghe n̄kpọ mbubru. Ndusụk owo ke eyo Bible ẹma ẹsibụmede ẹkan̄a akan̄a ẹnọ Abasi itiehe ikere se iditakde. (Kot Mme N̄ke 20:25.) Ndusụk ini, mme uyen isidaha ini itie ikere mme n̄kpọ oro ẹyomde man ndọ ọfọn. Ekem, mmọ ẹsidi ẹdifiọk ke ndọ idịghe nte mmimọ ikekerede.

13. Mme mbụme ewe ke mbon oro ẹyomde nditọn̄ọ uyomima ẹkpebụp idemmọ, ndien nso nti item ke ẹnọ mmọ?

13 Ntre, mbemiso ọtọn̄ọde uyomima, bụp idemfo ete: ‘Ntak emi nyomde ndidọ ndọ? Nso ke nyom ke ndọ? Ndi owo emi ọyọfọn ye ami? Ndi mmenen̄ede mben̄e idem ndibiom mbiomo ndọ?’ “Ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” emịn̄ mme akpan ibuotikọ emi ẹnemede n̄kpọ emi man an̄wam fi odụn̄ọde idemfo. * (Matt. 24:45-47) Da mme utọ ibuotikọ oro nte item emi Jehovah ọnọde fi. Nen̄ede tie kere se ẹnemede do nyụn̄ da mmọ sịn ke edinam. Kûdedei ‘ubiet horse ye mule emi ẹnanade ibuot.’ (Ps. 32:8, 9) Kọri sịm ọyọhọ idaha ke ndifiọk se ndọ enen̄erede oyom. Edieke ekerede ke imokpon ikem nditọn̄ọ uyomima, ti ete ke imọ ikpenyene ndidi “uwụtn̄kpọ . . . ke edisana ido.”—1 Tim. 4:12.

14. Didie ke ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit ekeme ndin̄wam fi edieke ọdọde ndọ?

14 Ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit ekeme ndinam ẹkụt unen n̄ko ke ẹma ẹkedọ ndọ. Christian emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha esidomo ‘ndikpon n̄wọrọ owo, nsịm udomo idaha emi enyenede uyọhọ Christ.’ (Eph. 4:11-14) Enye esisịn ukeme ekpep ndinyene edu Christ. Christ emi ekenịmde uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn “ikenemke idemesie esịt.” (Rome 15:3) Edieke n̄wan ye ebe mîyomke ufọn idemmọ edi ẹyom ufọn owo enye eken, ubon mmọ eyenyene emem onyụn̄ enem. (1 Cor. 10:24) Ebe ayama n̄wan esie ke ofụri esịt, n̄wan oyonyụn̄ enen̄ede ebiere ndisụk ibuot nnọ ebe esie ukem nte Jesus osụkde ọnọ Abasi.—1 Cor. 11:3; Eph. 5:25.

“Nam Utom Fo Ma”

15, 16. Didie ke ekeme ndinam ẹkụt n̄kọri fo ke utom ukwọrọikọ?

15 Paul ama anam Timothy ọfiọk akpan utom oro enye akpanamde ete: ‘Ke iso Abasi ye ke iso Christ Jesus, mmowụk fi nte, kwọrọ ikọ, sịn ifịk nam emi.’ Ekem enye ama adian do ete: “Nam utom ọkwọrọ eti mbụk, nam utom fo ma.” (2 Tim. 4:1, 2, 5) Timothy ekenyene ‘ndibọk idem esie ke ikọ mbuọtidem’ man ekeme ndinam utom emi.—Kot 1 Timothy 4:6.

16 Didie ke afo ekeme ‘ndibọk idemfo ke ikọ mbuọtidem’? Paul ekewet ete: “Ka iso sịn idem ke ndikot n̄wed nnọ mme owo, ke ndinọ item, ke ndinọ ukpep. Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri.” (1 Tim. 4:13, 15) Oyom inen̄ede isịn idem ikpep n̄kpọ man inam n̄kọri. Didie ke afo esikpep ukpepn̄kpọ idemfo? Ndi emesinen̄ede odụn̄ọde “mme ntotụn̄ọ n̄kpọ Abasi”? (1 Cor. 2:10) Mîdịghe ndi esinyụn̄ anam ekpri se ekemede? Nditie n̄kere se ekpepde ayanam fi ọkọri ke n̄kan̄ eke spirit.—Kot Mme N̄ke 2:1-5.

17, 18. (a) Mme usọ ewe ke okpodomo ndinyene? (b) Didie ke ndinyene ukem edu Timothy ekeme ndin̄wam fi ke utom ukwọrọikọ?

17 Michelle, uyen emi edide asiakusụn̄ ọkọdọhọ ete: “Mmanam eti ndutịm ndisikpep n̄kpọ ke idemmi, mmesinyụn̄ ndụk mbono esop kpukpru ini man n̄keme ndinen̄ede n̄kwọrọ ikọ. Ndien oro anam mi n̄ka iso nnam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit.” Utom usiakusụn̄ ayanam ọfiọk mme itie Bible oro okpokotde ke an̄wautom onyụn̄ anam ọkọri ke n̄kan̄ eke spirit. Sịn ifịk kpep ndikot n̄wed ọfọn nyụn̄ nọ nti ibọrọ ke mme mbono esop. Sia afo edide uyen oro ọkọride esịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit, afo ekpenyene ndinen̄ede ntịm utịn̄ikọ oro edinọde ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi, onyụn̄ ọsọn̄ọ eyịre ketket ke se ẹnọde fi anam.

18 ‘Ndinam utom ọkwọrọ eti mbụk’ ọwọrọ ndinam utom ukwọrọikọ fo uforo uforo nnyụn̄ n̄n̄wam mme owo ẹnyene edinyan̄a. Emi ọwọrọ ke ana enyene “usọ unọ ukpep.” (2 Tim. 4:2) Edieke asan̄ade ye mbon emi ẹnyenede mbufiọk ukwọrọikọ ke an̄wautom, afo eyekpep mme usọ unọ ukpep mmọ, ukem nte Timothy ekekpepde n̄kpọ oto Paul. (1 Cor. 4:17) Paul ọkọdọhọ mbon emi enye akan̄wamde ete ke idịghe eti mbụk kpọt ke imọ ikọkwọrọ inọ mmọ, edi ke ima inọ mmọ ‘ukpọn̄ imọ’ n̄ko, sia ikamade mmọ. (1 Thess. 2:8) Edieke oyomde ndikpebe Paul, ana ebiet Timothy, emi eketịmde ese aban̄a mbon en̄wen, okonyụn̄ “[anamde] utom ọkpọsọn̄ ke ndisuan eti mbụk.” (Kot Philippi 2:19-23.) Nte emesinam utom ukwọrọikọ fo ke ofụri esịt ntem?

Ndinam N̄kọri Anam Owo Enen̄ede Okop Inemesịt

19, 20. Ntak emi n̄kọri eke spirit anamde owo okop idatesịt?

19 Oyom esịn ukeme man anam n̄kọri eke spirit. Edi edieke oforide usọ unọ ukpep fo sụn̄sụn̄, nte ini akade, afo eyenyene akwa ifet ‘ndinam ediwak owo ẹnyene inyene’ ke n̄kan̄ eke spirit, ndien mmọ ẹyekabade ẹdi “idatesịt m̀mê anyanya idatesịt” fo. (2 Cor. 6:10; 1 Thess. 2:19) Fred emi edide asiakusụn̄ ofụri ini ọkọdọhọ ete: “Mmesinen̄ede mbịghi ke an̄wautom idahaemi n̄kan nte n̄kesibịghide. Enen̄ede edi akpanikọ ke inemesịt okpon ke ndinọnọ akan ke ndibọbọ.”

20 Daphne, uyen emi edide asiakusụn̄ okop idatesịt ye uyụhọ ke n̄kọri eke spirit oro enye anamde. Enye ọkọdọhọ ete: “Mma nnen̄ede nsan̄a n̄kpere Jehovah nte n̄kenen̄erede n̄kpep n̄kpọ mban̄a enye. Edieke adade ofụri ukeme fo enem Jehovah esịt, esịt eyenen̄ede enem fi—oro edi, afo eyenen̄ede okop inem uwem!” Okposụkedi emi mme owo mîsiwakke ndikụt n̄kọri eke spirit oro mbon en̄wen ẹnamde, Jehovah esikụt onyụn̄ ama. (Heb. 4:13) Ufọn idụhe ndibobụp, mbufo mme uyen ẹmekeme ndinọ Ete mbufo eke heaven ubọn̄ ye itoro. Ẹka iso ẹdat enye esịt nte ẹyakde mme owo ẹkụt n̄kọri oro mbufo ẹnamde ke ofụri esịt.—N̄ke 27:11.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

^ ikp. 7 Ẹkpụhọ ndusụk enyịn̄.

^ ikp. 13 Mbọk kot ibuotikọ emi, “Is This Person Right for Me?” ke n̄wed Mme Mbụme N̄kparawa Owo Ẹbụpde—Mme Ibọrọ Ẹnyenede Ufọn, Eboho 2 (Ikọmbakara); “Ndausụn̄ Abasi ke Ndimek Nsan̄andọ” ke Enyọn̄-Ukpeme eke May 15, 2001; “Nso ke Ẹyom ke Ndọ Oro Okụtde Unen?” ke Enyọn̄-Ukpeme eke February 15, 1999, ye “How Wise Is a Teenage Marriage?” ke Awake! eke September 22, 1983.

Nso ke Afo Ekekpep?

• Nso ke ndinam n̄kọri eke spirit ọwọrọ?

• Didie ke ekeme ndiyak ẹkụt n̄kọri fo . . .

• ke ini enyenede mfịna?

• ke ini eben̄ede idem ndidọ ndọ?

• ke utom ukwọrọikọ?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 15]

Akam ekeme ndin̄wam fi ọyọ mfịna

[Ndise ke page 16]

Didie ke mme uyen emi ẹdide mme asuanetop ẹkeme ndinyene nti usọ unọ ukpep?