Nte Owo Oro Mîdọhọ Ndọ Ekemede Ndikop Idatesịt

ẸSIWAK ndida mbụk nditọwọn̄ n̄keberi ntem: “Ndien mmọ ẹma ẹdọ ndọ ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ ndikop inemesịt.” Ndusụk ndise senima ye n̄wedmbụk ima ẹsinyụn̄ ẹnam ẹtie nte ke ndọ esinam owo enen̄ede okop inemesịt! Ke adianade do, ke ndusụk obio, mme owo ẹsinen̄ede ẹdọhọ n̄kpri n̄kparawa ẹdọ ndọ. Ke ini Debby ekedide n̄kpọ nte isua 25, enye ọkọdọhọ ete: “Mme owo ẹsinam etie nte ndọ edi n̄kukụre utịtmbuba oro n̄kaiferi enyenede. Ẹte ke owo ọtọn̄ọ uwem ke ama ọkọdọ ndọ.”

Owo emi ọfiọkde nte Abasi esisede n̄kpọ isibiereke n̄kpọ ntre wap. Okposụkedi emi nditọ Israel ẹkedade ndọ nte ata akpan n̄kpọ, Bible etịn̄ aban̄a iren ye iban emi uwem mmọ ekenen̄erede enyene ufọn kpa ye oro mmọ mîkọdọhọ ndọ. Mfịn, ndusụk Christian ẹmemek nditre ndidọ ndọ, ke ini n̄kpọ anamde mbon eken ẹkûdọ ndọ. Se ededi oro anamde owo okûdọ ndọ, akpan mbụme edi: Didie ke Christian oro mîdọhọ ndọ ekeme ndikụt unen?

Jesus ke idem esiemmọ ikọdọhọ ndọ, ndien emi an̄wan̄a owo ke ntak utom oro ẹkenọde enye. Enye ama asian mme mbet esie ete ke ndusụk mme anditiene imọ ẹdinyụn̄ itie nte imọ, imaha ndidọ ndọ. (Matt. 19:10-12) Ke ntem, Jesus ọkọdọhọ ke edieke anade ikop idatesịt ke ini mîdọhọ ndọ, ke ana inyịme, m̀mê ‘inam ufan̄ inọ’ orụk uwem emi ke esịt nnyịn.

Ndi ikọ Jesus ebehe sụk mbon oro ẹkoide-koi ẹmek nditre ndidọ ndọ man ẹnen̄ede ẹsịn idem ke utom Abasi? (1 Cor. 7:34, 35) Idịghe ntre. Kere ban̄a Christian emi akpamade ndidọ ndọ edi ikwe kan̄a owo emi enye amade. Ana, eyenete an̄wan emi ebede isua 30 edi mîdọhọ ebe ọkọdọhọ ete: “Owo itieutom nnyịn emi mîdịghe Ntiense ama obụp mi ndọ ndondo emi. Ibuot ama okpon mi esisịt, edi mma nsọsọp mbiat utọ ekikere oro mfep sia nyomde ndidọ owo emi edinamde mi nnen̄ede nsan̄a n̄kpere Jehovah.”

Udọn̄ edidọ ebe “ke Ọbọn̄” anam ediwak nditọete iban nte Ana ẹkûdọ owo emi mînịmke ke akpanikọ. * (1 Cor. 7:39; 2 Cor. 6:14) Mmọ imaha ndidọ ndọ kan̄a sia ẹyomde ndinam item Abasi. Didie ke mmọ ẹkeme ndinam emi uforo uforo?

Domo Ndikụt Ufọn Emi Ọbọde ke Ntak Emi Mûdọhọ Ndọ

Nte nnyịn isede n̄kpọ ekeme ndinam nnyịn inyịme n̄kpọ, idem ke ini oro mîdịghe se nnyịn ikpamade. Carmen, eyenete an̄wan emi ebede isua 40 edi idọhọ ebe ọdọhọ ete, “Se nnyenede ekem ye ami, nnyụn̄ ntiehe n̄kere se mmenyeneke.” Edi akpanikọ, odu ini oro ikemede ndikop ndobo m̀mê editịmede esịt. Edi ndifiọk ke ukem n̄kpọ emi ọyọyọhọ ofụri otu nditọete nnyịn ke ererimbot ekeme ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn ika iso iyọ ye mbuọtidem. Jehovah aman̄wam ediwak owo oro mîdọhọ ndọ ẹkop inemesịt ẹnyụn̄ ẹyọ mme mfịna eken.—1 Pet. 5:9, 10.

Ediwak nditọete iren ye iban ẹmekop  inemesịt kpa ye oro mmọ mîdọhọ ndọ. Ester, eyenete an̄wan emi ebede isua 30 ọdọhọ ete: “Se inọde owo inemesịt edi enye ndikeme ndikụt ufọn oro idaha ekededi oro enye okụtde idemesie enyenede.” Carmen adian do ete: “Se nnịmde edi m̀mê mmọdọ ndọ m̀mê ndọhọ, edieke mbemde iso nyom Obio Ubọn̄, Jehovah idisịnke mi nti n̄kpọ. (Ps. 84:11) Okposụkedi emi n̄kpọ mîtiehe nte n̄kekerede, mmokop inemesịt, ndinyụn̄ nsụk n̄kokop.”

Uwụtn̄kpọ Mbon Oro Mîkọdọhọ Ndọ ke Bible

Adiaha Jephthah ikaduakke nditre ndidọ ndọ. Edi akan̄a ete esie ama anam enye anam utom ke edisana ebiet toto ke uyen. Ke akpanikọ, utom unana idotenyịn emi ama abiat mme ọkpọkpọ uduak esie ye ndammana udọn̄ esie. Enye ama ada ọfiọn̄ iba atua eyet ke ini ọkọfiọkde ke imọ ididọhọ ebe inyụn̄ inyene nditọ. Kpa ye oro, enye ama enyịme idaha oro enye okokụtde idemesie onyụn̄ anam utom Abasi ke idatesịt ke ofụri eyouwem esie. Iban Israel eken ẹma ẹsitoro enye ke isua ke isua ke ntak edu n̄waidem emi.—Judg. 11:36-40.

Ekeme ndidi ama abiak mbon emi ẹkemanade nte eunuch ke eyo Isaiah. Bible itịn̄ke se ikanamde mmọ ẹdi eunuch. Ke ntak emi, mmọ ikekemeke ndidi ọyọhọ mbon esop Israel, ikonyụn̄ ikemeke ndidọ iban nnyụn̄ mbon nditọ. (Deut. 23:1) Edi ama an̄wan̄a Jehovah nte eketiede mmọ ke idem, ndien enye ama otoro mmọ ke ntak emi mmọ ẹkemụmde ediomi esie ẹkama ke ofụri esịt. Enye ama asian mmọ ke mmọ ẹyenyene “n̄kpọ editi” ye “nsinsi enyịn̄ eke mîdisịbeke ifep” ke ufọk imọ. Ke nditịn̄ ke usụn̄ en̄wen, mme anam-akpanikọ eunuch emi ẹnen̄ede ẹnyene idotenyịn ndidu uwem nsinsi ke idak ukara Messiah. Jehovah idifreke mmọ tutu amama.—Isa. 56:3-5.

Idaha Jeremiah ekedi ata isio. Ke Abasi ama ekemek Jeremiah prọfet, enye ama ọdọhọ enye okûdọ n̄wan ke ntak ndiọkeyo oro enye okodude uwem ye ke ntak orụk utom oro Abasi ọkọdọn̄de enye. Jehovah ọkọdọhọ ete: “Kûdọ n̄wan, kûnyụn̄ ubon nditọ-iren ye nditọ-iban ke ebiet emi.” (Jer. 16:1-4) Bible isianke nnyịn nte ewụhọ emi eketiede Jeremiah ke idem, edi Bible anam ifiọk ke Jeremiah ama ama ikọ Abasi. (Jer. 15:16) Nte ini akakade, ke ini mme asua ẹkekande Jerusalem ẹkụk ofụri isua kiet ye ubak, enyene ndịk n̄kpọ oro ẹketịbede ofụri ini emi ama anam Jeremiah okụt ke ama ọfọn nditre ndidọ n̄wan nte Abasi ọkọdọhọde.—Eseme 4:4, 10.

Mme Usụn̄ Ndifori Uwem Fo

Mme owo oro ẹsiakde ke Bible, oro inemede mi ikọdọhọ ndọ, edi Jehovah ama ebere ye mmọ, mmọ ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹsịn ifịk ẹnam utom esie. Kpasụk ntre mfịn, nti edinam ẹkeme ndinen̄ede mfori uwem nnyịn. Bible ama etịn̄ enịm ke iban oro ẹdikwọrọde eti mbụk ẹdidi akamba udịm. (Ps. 68:11) Ata ediwak ke otu ọkwọkudịm iban emi idọhọ ebe. Ediwak ẹmenyene nditọ iren ye iban ke n̄kan̄ eke spirit nte utom ukwọrọikọ mmọ on̄wụmde mfri.—Mark 10:29, 30; 1 Thess. 2:7, 8.

Ke Loli ama akanam utom usiakusụn̄ ke isua 14, enye ọdọhọ ete: “Utom usiakusụn̄ anam uwem mi enyene iwụk. Sia mmendọhọ ebe, mmenyene ekese ndinam kpukpru ini,  ndien emi iyakke n̄kop ndobo. Mmesinen̄ede n̄kop inemesịt ke utịt usen kiet kiet sia mmesikụt nte utom ukwọrọikọ mi an̄wamde mme owo. Emi esinam esịt enen̄ede adat mi.”

Ediwak nditọete iban ẹmekpep usem en̄wen ẹnyụn̄ ẹtat utom ukwọrọikọ mmọ ke ndikwọrọ ikọ nnọ mme owo oro ẹsemde usem en̄wen. Ana oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete, “Ata ediwak isenowo ẹdu ke obio oro ndụn̄de.” Enye esima ndikwọrọ ikọ nnọ mbon oro ẹsemde French. Enye ọdọhọ ete: “Ndikpep usem oro n̄kemede ndida nnyene nneme ye mmọ emeberede obufa efakutom ọnọ mi onyụn̄ anam utom ukwọrọikọ mi enen̄ede enem.”

Sia mbon oro mîdọhọ ndọ mîsinyeneke ekese n̄kpọ ndinam ke ufọk, ndusụk mmọ ẹmeda ifet oro ẹka ẹkenam utom ke ebiet emi udọn̄ okponde. Lidiana, eyenete an̄wan emi ebede isua 30 edi mîdọhọ ndọ, emi ama akanam utom ke ebiet emi udọn̄ okponde ke mme idụt en̄wen ọdọhọ ete: “Mmenen̄ede nnịm ke adan̄a nte owo esịnde ifịk ke utom Jehovah, ntre ke edimem enye utom ndinyene ata mme ufan nnyụn̄ n̄kụt ke mme owo ẹma imọ. Mmenyene ediwak ata ufan emi ẹtode nsio nsio idụt, ndien mme ufan emi ẹmenen̄ede ẹfori uwem mi.”

Bible etịn̄ aban̄a Philip, ọkwọrọ eti mbụk emi ekenyenede nditọiban inan̄ emi ẹketịn̄de ntịn̄nnịm ikọ, edi mîkọdọhọ ebe. (Utom 21:8, 9) Anaedi mmọ ẹma ẹnyene orụk ifịk oro ete mmọ ekenyenede. Okûdi mmọ ẹkeda enọ editịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ẹn̄wam nditọete ke Caesarea? (1 Cor. 14:1, 3) Mfịn, nditọete iban oro mîdọhọ ndọ ẹsisịn udọn̄ ẹnọ mbon en̄wen ntre ke ndisidụk nnyụn̄ mbuana kpukpru ini ke mme mbono esop.

Lydia ekedi kiet ke otu akpa mme Christian ke Philippi, emi Bible otorode ke ntak emi ekesikamade isen. (Utom 16:14, 15, 40) Lydia—emi etiede nte ikọdọhọ ebe mîdịghe edi ebeakpa—ama esinen̄ede atat ubọk, ndien emi ama anam enye esidụk nsan̄a ye mme utọ esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a nte Paul, Silas, ye Luke. Nditat ubọk ntre esida mme utọ edidiọn̄ oro edi mfịn.

Ndikere ke Ẹma Mmimọ

Ke ẹsiode ndisinam nti utom kpukpru ini ẹfep, esidọn̄ kpukpru nnyịn ndifiọk ke ẹma nnyịn. Didie ke mbon oro mîdọhọ ndọ ẹkeme ndikere ke ẹma mmimọ? Akpa kan̄a, Jehovah amama nnyịn kpukpru ini, onyụn̄ akpan̄ utọn̄ ọnọ nnyịn. Ama esitie Edidem David ke idem ndusụk ini nte ‘etie ikpọn̄ ke nnanenyịn,’ edi enye ama ọfiọk ke imọ imekeme ndibọn̄ akam kpukpru ini nnọ Jehovah nyom ibetedem. (Ps. 25:16; 55:22) Enye ekewet ete: “Edieke ete mi ye eka mi ẹkpekpọn̄de mi, Jehovah ekpemen mi akama.” (Ps. 27:10, NW) Abasi ọdọhọ kpukpru mme asan̄autom imọ ẹsan̄a ẹkpere imọ, ẹkabade ẹdi ata mme ufan imọ.—Ps. 25:14; Jas. 2:23; 4:8.

N̄ko-n̄ko, imekeme ndinyene mme ete, eka, nditọeka iren ye iban eke spirit ke otu nditọete nnyịn oro ẹdude ke ofụri ererimbot, emi ima mmọ ekemede ndifori uwem nnyịn. (Matt. 19:29; 1 Pet. 2:17) Ediwak mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹnen̄ede ẹkop inemesịt nditiene uwụtn̄kpọ Dorcas, emi “[ọkọyọhọde] ye nti edinam ye mme enọ mbọm.” (Utom 9:36, 39) Loli ọdọhọ ete: “Ebiet ekededi oro n̄kade, mmesinam ufan ye nditọete oro edimade mi, edinyụn̄ ẹnọde mi ibetedem ini ekededi oro mfụhọde. Ami ke idemmi mmesidomo ndima nnyụn̄ nnyene udọn̄ ke idem  mbon en̄wen man ika iso idi ufan. Mmanam utom ke esop itiaita, ndien kpukpru ini mmesinyene ata ufan. Ediwak mmọ idịghe ubọkn̄ka mi—ndusụk ẹkam ẹnyene nditọ nditọ, ke ini ndusụk ẹdide uyen.” Mbon oro ẹyomde ẹma mmimọ ẹnyụn̄ ẹyomde ufan ẹdu ke kpukpru esop. Ndinen̄ede nnyene udọn̄ ke idem mmọ ekeme ndinen̄ede n̄n̄wam mmọ onyụn̄ ekeme ndinam nnyịn ikop inemesịt ke imama owo ye nte ke ẹma nnyịn.—Luke 6:38.

Abasi Idifreke

Bible owụt ke ana kpukpru Christian ẹnam orụk n̄waidem kiet m̀mê eken ke mme ini afanikọn̄ emi idude mi. (1 Cor. 7:29-31) Odot ẹnen̄ede ẹkpono ẹnyụn̄ ẹma mbon oro mîdọhọ ndọ ke ntak emi ẹbierede ndinam ewụhọ Abasi emi ọdọhọde ẹdọ owo Ọbọn̄ ikpọn̄-ikpọn̄. (Matt. 19:12) Mmọ ndinam orụk n̄waidem eke odotde itoro mi iwọrọke ke mmọ ikemeke ndinen̄ede n̄kop inemesịt.

Lidiana ọdọhọ ete: “Mmenen̄ede n̄kop inemesịt ke ntak itie ebuana oro nnyenede ye Jehovah ye utom oro nnamde nnọ enye. Mmọfiọk mme ọdọ ndọ emi ẹkopde inemesịt ye mbon oro mîkopke. Emi enen̄ede anam nnịm ke mmekeme ndikop inemesịt m̀mê mmọdọ ndọ m̀mê ndọhọ.” Nte Jesus ọkọdọhọde, inemesịt enen̄ede oto edinọnọ ye edinam n̄kpọ nnọ mbon en̄wen, kpa n̄kpọ oro kpukpru Christian ẹkemede ndinam.—John 13:14-17; Utom 20:35.

Nte eyịghe mîdụhe, akakan n̄kpọ oro anamde nnyịn ikop idatesịt edi ndifiọk ke Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn ke ntak n̄waidem ekededi oro inamde man inam uduak esie. Bible ọn̄wọn̄ọ ọnọ nnyịn ete: “Abasi ikwan̄ake nte efrede utom ye ima eke mbufo ẹwụtde ẹban̄a enyịn̄ esie.”—Heb. 6:10.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 25]

“Se nnyenede ekem ye ami, nnyụn̄ ntiehe n̄kere se mmenyeneke.”—Carmen

[Ndise ke page 26]

Loli ye Lidiana ẹma ndinam utom ke ebiet oro udọn̄ okponde

[Ndise ke page 27]

Abasi ọdọhọ kpukpru mme asan̄autom imọ ẹsan̄a ẹkpere imọ