Abasi Ọnọ Idotenyịn Nsinsi Uwem ke Isọn̄

“Ẹkenam edibotn̄kpọ osụk ibuot ọnọ ikpîkpu n̄kpọ . . . ye idotenyịn.”—ROME 8:20.

1, 2. (a) Ntak emi idotenyịn edidu uwem ke isọn̄ ke nsinsi edide akpan n̄kpọ ọnọ nnyịn? (b) Ntak emi ọsọn̄de ediwak owo ndinịm ke mme owo ẹyedu uwem ke isọn̄ ke nsinsi?

EKEME ndidi emeti nte esịt ekenemde fi akpa ini oro ẹkekpepde fi ete ke ibịghike, mme owo idisọn̄ke idinyụn̄ ikpaha aba, edi ke ẹyedu uwem ke isọn̄ ke nsinsi. (John 17:3; Edi. 21:3, 4) Anaedi esinem fi nditịn̄ n̄kpọ emi nnọ mme owo. Ata nnennen n̄kpọ ke esinam oro, sia nsinsi uwem edi akpan ikpehe eti mbụk oro isikwọrọde inọ mme owo. Idotenyịn emi esitụk nte nnyịn idude uwem.

² Ata ediwak ufọkabasi Christendom inịmke ke mme owo ẹyedu uwem ke isọn̄ emi ke nsinsi. Bible ekpep ke ukpọn̄ esikpa, edi ediwak ufọkabasi ẹkpep nsunsu ukpepn̄kpọ oro mîdụhe ke Bible. Mmọ ẹdọhọ ke owo enyene ukpọn̄ emi mîkemeke ndikpa, ndien ke owo ama akpa, ke ukpọn̄ esie esiwọrọ aka heaven m̀mê obio ekpo. (Ezek. 18:20) Ukpepn̄kpọ emi iyakke ediwak owo ẹnịm ke mme owo ẹyedu uwem ke isọn̄ ke nsinsi. Ntre, imekeme ndibụp ite: Ndi Bible enen̄ede ekpep ke mme owo ẹyedu uwem ke isọn̄ ke nsinsi? Edieke edide ntre, ini ewe ke Abasi akayarade n̄kpọ emi ọnọ mme owo?

“Osụk Ibuot Ọnọ Ikpîkpu N̄kpọ . . . ye Idotenyịn”

3. Didie ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk ubonowo owụt se Abasi akaduakde ọnọ ubonowo?

³ Ntọn̄ọ ntọn̄ọ mbụk ubonowo owụt se Jehovah akaduakde ọnọ ubonowo. Abasi ama etịn̄ ata in̄wan̄-in̄wan̄ ke Adam oyodu uwem ke nsinsi edieke enye okopde item imọ. (Gen. 2:9, 17; 3:22) Anaedi nditọ Adam ẹma ẹdikop nte ete ye eka mmọ ẹkeduọkde mfọnmma mmọ, ndien se mmọ ẹkemanade ẹdikụt ama anam n̄kpọ emi enen̄ede an̄wan̄a mmọ. Abasi ikayakke ẹbe aba ẹdụk In̄wan̄ Eden, ntre, mmọ ẹma ẹsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpan̄a. (Gen. 3:23, 24) Nte ini akakade, mme owo ikodụhe aba uwem ibịghi. Adam okodu uwem isua 930. Shem emi ọkọbọhọde Ukwọ okodu uwem isua 600, ndien Arpachshad eyen esie okodu uwem isua 438. Terah, ete Abraham okodu uwem isua 205. Abraham okodu uwem isua 175, ndien Isaac eyen esie okodu uwem isua 180, ke ini Jacob okodude uwem isua 147. (Gen. 5:5; 11:10-13, 32; 25:7; 35:28; 47:28) Nte isua uwem owo okosụk akade iso osụhọde, anaedi ndusụk owo ẹma ẹfiọk se emi ọwọrọde—oro edi, ke uwem nsinsi idụhe aba. Ndi mmọ ẹma ẹnyene ntak ndidori enyịn ke ẹkeme ndifiak nnọ owo ifet ndidu uwem ke nsinsi?

4. Nso ikọnọ mme asan̄autom Abasi ke eset idotenyịn nte ke Abasi ayanam mmọ ẹfiak ẹnyene mme edidiọn̄ oro Adam ọkọduọkde?

⁴ Bible ọdọhọ ete: “Ẹkenam [ubonowo] osụk ibuot ọnọ ikpîkpu n̄kpọ . . . ye idotenyịn.” (Rome 8:20) Ewe idotenyịn? Ata akpa ntịn̄nnịm ikọ Bible asiak mfri, m̀mê enye emi ‘edinuakde urụkikọt ibuot.’ (Kot Genesis 3:1-5, 15.) Unwọn̄ọ emi ọnọ mbon oro ẹnamde akpanikọ idotenyịn nte ke Abasi iditreke ndinam se enye akaduakde aban̄a ubonowo. Unwọn̄ọ emi akanam Abel ye Noah ẹnịm ke Abasi ayafiak anam mme owo ẹnyene mme edidiọn̄ oro Adam ọkọduọkde. Ekeme ndidi mmọ ẹma ẹfiọk ke ẹyeduọk  iyịp ini emi ‘ẹdinuakde mfri Abasi nditịn̄ikpat.’—Gen. 4:4; 8:20; Heb. 11:4.

5. Nso iwụt ke Abraham ama enịm ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa?

⁵ Da Abraham ke uwụtn̄kpọ. Ke ini ẹkedomode enye, Abraham ama ‘oyom ndiwa Isaac, kpa ikpọn̄-ikpọn̄ edibon eyen esie.’ (Heb. 11:17) Ntak emi enye ekenyịmede ndiwa eyen esie? (Kot Mme Hebrew 11:19.) Enye ama enịm ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa. Ama enyene se ikanamde enye enịm. N̄kọ Jehovah akanam enye ye Sarah an̄wan esie ẹkeme ndinyene eyen ke usọn̄. (Gen. 18:10-14; 21:1-3; Rome 4:19-21) N̄ko, Jehovah ama esitịn̄ ikọ ọnọ enye. Enye ọkọdọhọ Abraham ete: “Ke Isaac ke ẹdikot [“mfri,” NW] fo.” (Gen. 21:12) Ntem, Abraham ama enyene nti ntak ndinịm ke Abasi ayanam Isaac eset.

6, 7. (a) Nso ediomi ke Jehovah akanam ye Abraham? (b) Didie ke un̄wọn̄ọ oro Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde ọnọ Abraham ọnọ ubonowo idotenyịn?

⁶ Ọkpọsọn̄ mbuọtidem Abraham ama anam Jehovah odụk ediomi ye enye. Ediomi oro akaban̄a nditọ m̀mê “mfri” esie. (Kot Genesis 22:18.) Jesus Christ edi akpan “mfri” oro. (Gal. 3:16) Jehovah ọkọdọhọ Abraham ke “mfri” esie ayawak “nte ntantafiọn̄ enyọn̄, ye nte ntan emi odude ke mben inyan̄.” Abraham ikọfiọkke nte mmọ ẹdiwakde iketre. (Gen. 22:17) Edi nte ini akakade, ẹma ẹnam ẹfiọk ibat mmọ. Jesus Christ ye owo 144,000 emi ẹditienede enye ẹkara ke Obio Ubọn̄ esie ẹdi “mfri” emi. (Gal. 3:29; Edi. 7:4; 14:1) “Kpukpru mme idụt ke ererimbot ẹyenyụn̄ ẹkụt mfọn” Obio Ubọn̄ Messiah.

⁷ Etie nte Abraham ikọfiọkke se ediomi oro Jehovah okodiomide ye enye ekenen̄erede ọwọrọ. Kpa ye oro, n̄wed Mme Hebrew 11:10 ọdọhọ ke “enye eketie ebet obio emi enyenede ata itiat idakisọn̄.” Obio oro edi Obio Ubọn̄ Abasi. Edieke owo mînamke Abraham eset, enye idikemeke nditiene mbọ edidiọn̄ Obio Ubọn̄ emi. Ntre, Abasi ayanam enye eset edidu uwem mi ke isọn̄ ke nsinsi. Ẹyetiene ẹnọ mbon oro ẹdibọhọde Armageddon m̀mê mbon oro ẹdinamde ẹset ifet ndidu uwem ke nsinsi.—Edi. 7:9, 14; 20:12-14.

‘Spirit Edemede Mi’

8, 9. Ntak emi n̄wed Job mîdịghe sụk mbụk aban̄ade nte owo kiet okosobode idomo?

⁸ Job okodu uwem ke Joseph eyen eyeyen Abraham ama akakpa, mbemiso prọfet Moses amana. N̄wed Job oro etiede nte Moses ekewet, anam ifiọk ntak emi Jehovah akayakde Job ọbọ ufen ye nte n̄kpọ eketiede ye Job ke akpatre. Edi n̄wed Job idịghe sụk mbụk oro aban̄ade nte owo kiet okosobode idomo; edi aban̄a eneni oro abuanade kpukpru owo ye mme angel. N̄wed emi anam nnyịn idiọn̄ọ ke Jehovah akara ukara esie ke nnennen usụn̄, onyụn̄ owụt n̄ko nte ke nsọn̄ọnda ye uwem kpukpru asan̄autom Abasi ke isọn̄ ẹtiene ẹbuana ke eneni oro ẹkedemerede ke Eden. Okposụkedi emi eneni oro mîkan̄wan̄ake Job, enye ikayakke ufan esie ita oro ẹnam enye ekere ke imọduọk nsọn̄ọnda imọ. (Job 27:5) Mbụk emi ekpenyene ndisọn̄ọ mbuọtidem nnyịn, nnyụn̄ nnam nnyịn ifiọk ke imekeme ndisọn̄ọ nda nnọ ukara Jehovah.

⁹ Ke inua-okot mbon ndọn̄esịt Job ita oro ẹma ẹkekpe se mmọ ẹmama ke itọn̄ ẹkụre, ‘Elihu eyen Barachel, eyen Buz, ama ọbọrọ.’ Nso ikanam enye osioro uyo? Enye ọdọhọ ete: “Koro ikọ ọyọhọde mi ke idem, spirit emi odude mi ke idịbi onyụn̄ edemede mi.” (Job 32:5, 6, 18) Okposụkedi se edisana spirit akanamde Elihu etịn̄ akaban̄ade ini emi Job edifiakde ikop nsọn̄idem, ikọ esie enyene ufọn ọnọ nnyịn n̄ko. Enye ọnọ kpukpru mbon oro ẹsọn̄ọde ẹda idotenyịn.

10. Nso iwụt ke ndusụk ini, etop oro Jehovah ekesinọde owo kiet ama esibehe ofụri ubonowo?

¹⁰ Ndusụk ini, Jehovah ama esinọ owo kiet etop, edi etop emi ekeme ndibehe ofụri  ubonowo. Imekeme ndikụt emi ke ntịn̄nnịm ikọ Daniel oro aban̄ade ndap oro Edidem Nebuchadnezzar oro akakarade Babylon akadabade aban̄a nte ẹkpide akwa eto kiet ẹduọk. (Dan. 4:10-27) Okposụkedi emi ndap oro okosude ke idem Nebuchadnezzar, enye akada aban̄a akwa n̄kpọ oro editịbede ke ini iso. Enye okowụt ke ukara Abasi oro enye akadade ubon Edidem David akara mi ke isọn̄, ayafiak ọtọn̄ọ ke isua 2,520 ama ebe, oro edi, edieke ọtọn̄ọde ke isua 607 M.E.N. abat. * Abasi ama afiak anam ndutịm ndikara ererimbot ke ini ẹkedoride Jesus Christ ke ebekpo ke heaven ke 1914. Omokụt do ke Obio Ubọn̄ emi ọmọn̄ ososu kpukpru se mbon n̄kopitem ẹtiede ẹbet!

“Fak Enye Mbak Edisụhọde ke Udi”

11. Nso ke ikọ Elihu ekpep nnyịn aban̄a Abasi?

¹¹ Ke ini Elihu ọkọbọrọde Job ikọ, enye ama etịn̄ aban̄a “isụn̄utom . . . andisịne-ke-ufọt, kiet ke otu tọsịn, eke owụtde owo eti ido esiemmọ.” Nso iditịbe edieke isụn̄utom emi ‘ekpede Abasi ubọk ete ọfọn ye imọ’? Elihu ọdọhọ ete: “Ndien enye [Abasi] atua enye mbọm, onyụn̄ ọdọhọ ete, fak enye mbak edisụhọde ke udi: mmokụt n̄kpọ usio-isop. Obụkidem esie akabade nsek akan eke eyenọwọn̄: enye ayafiak ke mme usen uyen esie.” (Job 33:23-26) Ikọ emi okowụt ke Abasi enyịme ndibọ “isop” m̀mê ufak ke ibuot mbon oro ẹtuade n̄kpọfiọk ẹban̄a idiọkn̄kpọ mmọ.—Job 33:24.

12. Nso idotenyịn ke ikọ Elihu ọnọ ofụri ubonowo?

¹² Kpa nte prọfet Daniel mîkenen̄ekede ifiọk se enye ekewetde, etie nte Elihu ikenen̄ekede inyene ifiọk iban̄a ufak oro Abasi edinọde. (Dan. 12:8; 1 Pet. 1:10-12) Edi ikọ esie owụt nte ke usen kiet, ke Abasi ọyọbọ ufak onyụn̄ anam mme owo ẹkûsọn̄ ẹnyụn̄ ẹkpa aba. Ikọ Elihu ọnọ nnyịn utịbe utịbe idotenyịn nsinsi uwem. N̄wed Job owụt n̄ko ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa.—Job 14:14, 15.

13. Nso ke ikọ Elihu ọwọrọ ọnọ mme Christian?

¹³ Ikọ Elihu oro osụk enyenyene ufọn ọnọ ediwak miliọn Christian mfịn oro ẹnyenede idotenyịn ẹdibọhọ nsobo editịm n̄kpọ emi. Mbon oro ẹma ẹkesọn̄ oro ẹdibọhọde nsobo emi, ẹyefiak ẹsehe nte mme uyen. (Edi. 7:9, 10, 14-17) Ndifiọk nte ke usen kiet, ke mme owo ẹyeset ẹfiak ẹdidu uwem nte  n̄kparawa esinam esịt enen̄ede enem mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi. Nte ededi, ana mme Christian oro ẹyetde aran ke edisana spirit, emi ẹdidude nsinsi uwem ke heaven ye “mme erọn̄ en̄wen” oro ẹdidude nsinsi uwem ke isọn̄ ẹbuọt idem ke uwa ufak Christ.—John 10:16; Rome 6:23.

Ẹyesio N̄kpa ke Ererimbot Ẹfep

14. Nso iwụt ke nditọ Israel ẹma ẹyom se ikande Ibet Moses man ẹkpekeme ndinyene idotenyịn nsinsi uwem?

¹⁴ Nditọ Abraham ẹma ẹkabade idụt ke ini mmọ ẹkedụkde ediomi ye Abasi. Jehovah ọkọdọhọ ke Ibet oro enye ọkọnọde mmọ ete: ‘Mbufo ẹnịm ndien mme ewụhọ mi ye item mi: emi owo eke edinamde mmọ edidude uwem ke esịt.’ (Lev. 18:5) Sia nditọ Israel mîkekemeke ndinịm mfọnmma edumbet oro Ibet oro okoyomde ẹnịm, Ibet oro ama obiom mmọ ikpe. Ntak edi oro mmọ ẹkeyomde andinyan̄a.—Gal. 3:13.

15. Ewe edidiọn̄ ini iso ke ẹkenọ David odudu ndiwet mban̄a?

¹⁵ Ke osiode Moses efep, Jehovah ama ọnọ mbon en̄wen oro ẹketienede ẹwet Bible odudu ndiwet n̄kpọ mban̄a idotenyịn nsinsi uwem. (Ps. 21:4; 37:29) Ke uwụtn̄kpọ, David emi eketienede ewet psalm akada psalm oro owụtde nte ata mme andituak ibuot nnọ Abasi ke Zion ẹdianade kiet ekeberi ntem: “Do ke Jehovah owụk n̄kpọ ufọn, kpa uwem nsinsi.”—Ps. 133:3.

16. Jehovah akada Isaiah ọn̄wọn̄ọ ke idinam nso ke ini iso inọ “ofụri ererimbot”?

¹⁶ Jehovah ama ọnọ Isaiah odudu nditịn̄ ntịn̄nnịm ikọ mban̄a nsinsi uwem ke isọn̄. (Kot Isaiah 25:7, 8.) Idiọkn̄kpọ ye n̄kpa akak ubonowo nte ndodobi mbiomo—ebiet “ufụhọ-n̄kpọ,” m̀mê abran̄kịn oro ekemede ndibaba owo ibifịk edieke ẹmende enye ẹwan̄ owo. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ọnọ ikọt esie ete ke iyemen m̀mê ke iyosio idiọkn̄kpọ ye n̄kpa ifep “ke ofụri ererimbot.”

17. Nso utom Messiah oro ẹkebemde iso ẹtịn̄ ẹban̄a ọnọ mme owo ifet ndinyene nsinsi uwem?

¹⁷ Kere n̄ko ban̄a se Ibet Moses ọkọdọhọde ẹnam ye ebot Azazel. Ini kiet ke isua, ke Usen Usio-Isop, akwa oku ‘ayada ubọk esiemmọ mbiba odori odu uwem ebot ke ibuot, onyụn̄ ada enye ke enyọn̄ ayarade kpukpru mme idiọkido nditọ Israel, ada mmọ odori ebot oro ke ibuot, ndien ebot oro oyobiom  kpukpru mme ukwan̄-n̄kpọ emi odorode enye ke idem, aka ke isọn̄ udianade mfep.’ (Lev. 16:7-10, 21, 22) Isaiah ama etịn̄ aban̄a edidi Messiah, oro edinyụn̄ anamde se ebot Azazel akanamde, oro edi, ndimen “mfụhọ,” “ubiak,” ye “mme idiọk ido ediwak owo” mfep, ndien emi ọyọnọ mme owo ifet ndinyene nsinsi uwem.—Kot Isaiah 53:4-6, 12.

18, 19. Nso idotenyịn idu ke Isaiah 26:19 ye Daniel 12:13?

¹⁸ Jehovah ọkọdọn̄ Isaiah ọkọdọhọ nditọ Israel ete: “Mme akpa-n̄kpa fo ẹyedu uwem, mme okpo mi ẹyebụhọde. Mbufo emi ẹdụn̄de ke ntan ẹdemede, ẹkwọ: koro mbara ikọn̄ edide mbara fo, ndien isọn̄ ayaman mme okpo.” (Isa. 26:19) N̄wed Abasi Usem Hebrew owụt ata in̄wan̄-in̄wan̄ ke mme owo ẹyeset ẹdidu ke isọn̄ emi. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Daniel ekekperede isua 100, Jehovah ama ọn̄wọn̄ọ ọnọ enye ete: “Afo ọyọduọk odudu, onyụn̄ ada ke udeme fo ke utịt mme usen.”—Dan. 12:13.

¹⁹ Martha ama enịm ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa, ntak edi oro enye ọkọdọhọde Jesus ke ini eyeneka esie akakpade ete: “Mmọfiọk nte enye eyeset ke ini ediset ke n̄kpa ke akpatre usen.” (John 11:24) Ndi ukpepn̄kpọ Jesus ye se mme mbet esie ẹkedade odudu edisana spirit ẹwet ẹkewụt ke mme owo idisetke aba ke n̄kpa? Ndi Jehovah ke osụk ọnọnọ mme owo idotenyịn ndidu uwem ke isọn̄ ke nsinsi? Iyọbọrọ mbụme emi ke ibuotikọ oro etienede.

[Ikọ Idakisọn̄]

Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?

• Ẹkenam owo “osụk ibuot ọnọ ikpîkpu n̄kpọ” ke ntak ewe idotenyịn?

• Nso iwụt ke Abraham ama enịm ke mme owo ẹyeset ke n̄kpa?

• Nso idotenyịn ke ikọ oro Elihu eketịn̄de ọnọ Job ọnọ ofụri ubonowo?

• Didie ke N̄wed Abasi Usem Hebrew ọsọn̄ọ ke mme owo ẹyeset, ke ẹyenyụn̄ ẹdu uwem ke isọn̄ ke nsinsi?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Ndise ke page 5]

Se Elihu eketịn̄de ọnọ Job owụt ke ini ke edi emi usọn̄ ye n̄kpa ẹdidide n̄kpọ eset

[Ndise ke page 6]

Ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ Daniel ẹte ke ‘enye ayada ke udeme esie ke utịt mme usen’