Nte Ikpọ Mbono Ita Ẹkekpụhọrede Uwem Mi

Nte George Warienchuck Obụkde

NDI akanam se ẹnemede ke mbono otụk fi tutu afo anam akamba ukpụhọde ke uwem fo? Se iketịbede inọ mi edi oro. Mmeti nte ikpọ mbono ita ẹkenen̄erede ẹkpụhọde uwem mi. Akpa mbono ama an̄wam mi ntre ndinen̄erede n̄kop bụt, udiana anam mi nyụhọ ye se nnyenede, ndien ọyọhọ ita ekpep mi ndinen̄ede ntat ubọk. Edi mbemiso ntịn̄de nnọ fi nte n̄kasan̄ade nnam mme ukpụhọde emi, yak mbem iso ntịn̄ nnọ fi se iketịbede ke ini n̄kedide eyenọwọn̄—ediwak isua mbemiso n̄kodụkde mbono emi.

N̄kamana ke 1928, ami ndi akpatre ke otu nditọ ita emi eka mi akamande. Adiahaeka mi ekere Margie, udun̄wan ekere Olga. Nnyịn mbita ikokpon ke South Bound Brook ke New Jersey ke U.S.A., emi n̄kpọ nte owo 2,000 ẹkedụn̄de ini oro. Eka mi ama esitat ubọk etieti, okposụkedi emi nnyịn ikedide ubuene. Ini ekededi oro enye ekenyenede okụk etem eti udia, enye ama esikot mme owo ufọk. Ke ini n̄kedide isua usụkkiet, Ntiense kiet emi ekesemde Hungarian—usem obio mme eka mi—ama edikwọrọ ikọ ọnọ enye; emi ama anam enye akpan̄ utọn̄. Nte ini akakade, Bertha, eyenete an̄wan emi ekedide n̄kpọ nte isua 22 ama aka iso ekpep eka mi n̄kpọ tutu enye ayak idemesie ọnọ Jehovah.

N̄kebietke eka mi, n̄kedi ata owo bụt. Se ikabiatde-biat n̄kpọ ekedi ke eka mi ama esisụhọde mi itie etieti. Ke ini n̄katuade mbụp ntak emi enye esidọhọde ke kpukpru se nnamde ifọnke, enye ọkọdọhọ ke imọ imama mi etieti, ke imọ iyomke mbiara. Eka mi okoyom n̄kpọ ọfọn mi, edi enye ama anam n̄kere ke nnyeneke se n̄wọrọde sia enye mîkesitoroke mi.

Usen kiet, mbọhọidụn̄ nnyịn emi ekesitịn̄de ikọ ye ami nte owo ama ọdọhọ ntiene nditọ imọ n̄ka ederi nditọwọn̄ ke ufọkabasi mmimọ. Mma mfiọk ke esịt idinemke Jehovah ndikụt mi n̄kade ederi, edi n̄koyomke ndiyat mma oro esịt. Ntre, mma nsitiene n̄ka ederi, okposụkedi emi mma n̄kọfiọk ke utọ n̄kpọ oro ifọnke. Mma nsifehe owo enyịn nnam se mma n̄kọfiọk ke ifọnke n̄ko ke ufọkn̄wed. Etubom ufọkn̄wed nnyịn emi eketiede ukara ukara ama ọdọhọ mme andikpep ẹnam kpukpru nditọ ufọkn̄wed ẹkọm ọfọn̄ etakubom. Mma ntiene n̄kọm ọfọn̄ etakubom ke n̄kpọ nte isua kiet, ekem mma ntre.

Mma N̄kpep Ndinyene Uko

Ẹma ẹtọn̄ọ ndinịm Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop ke ufọk nnyịn ke 1939. Ben Mieszkalski, ekpri akparawa emi ekedide asiakusụn̄ ekesinịm ukpepn̄kpọ emi. Nnyịn ikesikot akparawa emi Akwa Ben; enyene se ikesinamde ikot enye ntre. Enye akada nte usụn̄ ufọk nnyịn. Kpa ye oro enye okokponde enyene uten̄e, enye ekedi ata eti owo, ndien inua imam esie ama esinam n̄keme ndisan̄a n̄kpere enye. Ntre, usen emi enye ọkọdọhọde nsan̄a ye imọ ke an̄wautom,  mma nsọsọp nnyịme. Ima ikabade ufan. Enye ama esineme nneme ye ami nte eneme ye ekpri eyeneka esie, akpan akpan ke ini esịt mîkenemke mi. Emi ama anam mma enye etieti.

Ke 1941, Ben ama ọdọhọ nnyịn isan̄a ye imọ ke ubomisọn̄ imọ ika akamba mbono ke St. Louis ke Missouri. Esịt ama enem mi etieti! Akananam n̄kaha ebiet emi oyomde usụn̄ ebe kilomita 80, edi ke emi, imọn̄ ika ebiet emi oyomde usụn̄ ebe kilomita 1,500! Edi mfịna ama odu ke St. Louis. Mme ọkwọrọ ederi ẹma ẹdọhọ mbon ufọkabasi mmọ ẹkûnọ Mme Ntiense Jehovah ufọk. Ediwak mmọ ẹma ẹnyịme. Ẹma ẹdọhọ ubon emi ẹkenọde nnyịn ufọk n̄ko, edi nditọ mbon ikọdọn̄ke utọn̄ do. Mmọ ẹkedọhọ ke ana inọ nnyịn ufọk sia edide ima inyenyịme ndinọ nnyịn. Ama enen̄erede enem mi ndikụt mmọ ẹnyenede utọ uko oro.

Mbono oro ke adiaha ye udun̄wan eka mi ẹkena baptism. Brọda Rutherford ama oto Brooklyn edinọ inem inem utịn̄ikọ ke mbono oro; enye ama ọdọhọ kpukpru nditọwọn̄ emi ẹmade ndinam n̄kpọ Abasi ẹdaha ẹda. N̄kpọ nte nnyịn owo 15,000 ima idaha ida. Ekem enye ama ọdọhọ kpukpru owo oro ẹmade ndisịn ofụri ukeme n̄kwọrọ ikọ ke otu nnyịn ẹdọhọ “Ih.” Kpukpru nnyịn ima idian uyo ọtọkiet ifiori “Ih!” Ubọk ama ọduọhọ. N̄kpọ emi ama anam n̄kop nduaidem ndinam n̄kpọ Abasi.

Ima ikese eyenete kiet ke West Virginia, ke mbono ama akasuana. Eyenete emi ama etịn̄ nte mbon ntịme ẹkemụmde imọ usen kiet ke an̄wautom ẹtịm ẹsuene, ẹnyụn̄ ẹda itai ye ntan̄unen ẹduọk imọ ofụri idem. Mbụk emi ama enyene mi ndịk. Edi eyenete oro ọkọdọhọ ke imọ iditreke ndikwọrọ ikọ tutu amama. Ke ima ikọnyọn̄ ke ufọk esie, mma mbiere ke ndifiakke n̄kọm aba ọfọn̄ etakubom ekpedi etubom ufọkn̄wed nnyịn oforo se enye akpamama ndiforo.

Mma ndaha mbịne enye ke mma n̄kesịm ufọkn̄wed. Enye ama ọmọnọde enyịn ese mi. Mma mbọn̄ akam nnọ Jehovah ke esịt. Ekem ndọhọ enye nte: “Mmodụk mbono Mme Ntiense Jehovah. Ndikọmke aba ọfọn̄ etakubom!” Enye ama ese mi ntem kpan̄-n̄. Ekem adaha ke n̄kpọitie sụn̄sụn̄ asan̄a ebịne mi. Iso esie ama adat ama. Enye ama ofiori ete: “Mûkọmke ọfọn̄ etakubom, nyosio fi ke ufọkn̄wed!” Isan̄ enye emi, n̄kefeheke enye enyịn. Ndien emi ama anam esịt enen̄erede adat mi.

Eketie mi nte n̄kpokokụt Ben man ntịn̄ nnọ enye. Ke ini n̄kokụtde enye ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄, mma mfiori nte: “Ẹsio mi ke ufọkn̄wed sia mmen̄kọmke ọfọn̄ etakubom!” Ben ama odori mi ubọk ke afara, atuak inua imam, onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ntịn̄ akpanikọ nnọ fi, Jehovah enen̄ede ama fi.” (Deut. 31:6) Ikọ esie oro ama enen̄erede ọsọn̄ọ mi idem. Ke June 15, 1942, mma nna baptism.

Mma N̄kpep Ndiyụhọ ye Se Nnyenede

Uma-inyene ama owot idụt nnyịn ke ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba ama eketre. Mma nnyene eti utom emi ẹkekpede mi eti okụk, nsinyụn̄ ndep se mmen̄kodorike enyịn ndinyene. Ndusụk ufan mi ẹma ẹdep ọkpọkkpọk moto, mbon eken ẹdiọn̄ ufọk mmọ. Mma ndep ata obufa ubomisọn̄. Uma-inyene ama ọtọn̄ọ ndiwot ima oro n̄kamade Abasi. Mma mfiọk ke idịghe se n̄kpanamde edi oro. Mbono district oro n̄kodụkde ke New York ke 1950 ama anam nnam ukpụhọde.

Kpukpru mme etịn̄ikọ ke mbono oro ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ otuowo ẹte ẹsịn ifịk ẹkwọrọ ikọ. Etịn̄ikọ kiet ọkọdọhọ ete: “Ẹkpọnọde kpukpru n̄kpọ ẹnịm, ẹnyụn̄  ẹfehe mbuba emi.” Eketie nte ke ami ke enye eketịn̄ ikọ emi ọnọ. Mma n̄kụt nditọete emi ẹkekụrede Ufọkn̄wed Gilead. Emi ama anam mbụp idemmi nte: ‘Edieke ubọkn̄ka mi ẹyakde kpukpru n̄kpọ ẹtak mmọ man ẹkenam utom ukwọrọikọ ke idụt en̄wen, ntak emi mmenamke ntre mi ke idụt nnyịn?’ Ke mbono oro ama akasuana, mma mbiere ndinam utom usiakusụn̄.

Mbemiso ini emi, mma ndodụk ediomi ndọ ye Evelyn Mondak, enyene ifịk eyenete an̄wan emi ikodude esop kiet. Eka esie emi ekenyenede nditọ itiokiet ama enen̄ede enyene uko. Eka esie ama esima ndida ke iso Ufọkabasi Catholic n̄kwọrọ ikọ, kpa ye oro oku ufọkabasi oro ekesiyatde esịt onyụn̄ ọdọhọ enye okûsuda do aba ukwọrọ ikọ, mma mbon ikọdọn̄ke utọn̄ do. Evelyn n̄ko eketie nte eka esie, ibakke owo enyịn.—N̄ke 29:25.

Ke 1951, nnyịn ima inam ndọ. Ami ye Evelyn an̄wan mi ima ikpọn̄ utom itọn̄ọ usiakusụn̄. Esenyịn circuit kiet ama esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ete ika Amagansett emi odude ekpere Atlantic. To do sịm New York edi n̄kpọ nte kilomita 160. Ke ini esop oro ẹkedọhọde ke mmimọ inyeneke ebiet oro idinọde nnyịn idụn̄, ima iyom ufọkisan̄ emi ikpedepde, edi nnyịn ikekwe enye oro ikekemede ndidep. Ekem ima idikụt akani ufọkisan̄ emi ama akabiara. Andinyene ọkọdọhọ ikpe dollar 900—ata nnennen ibatokụk oro ẹkenọde nnyịn ke usen ndọ nnyịn. Ima idep ufọkisan̄ oro, idiọn̄ inyụn̄ ida ika efakutom nnyịn. Ke ima ikesịm, ima ikere m̀mê idinam didie inam utom usiakusụn̄ sia nnyịn mîkenyeneke ndomo sisi.

N̄wan mi ama odụk utom unam-ufọk-asana, ndien ami n̄kesinam okịm okoneyo ke utie unyamudia. Andinyene itie unyamudia oro ama ọdọhọ mi nsida nyọhọ nsụhọ udia nsọk n̄wan mi. Ke mma n̄kesịm ufọk ke n̄kanika iba usenubọk, ufuọn̄ udia emi ama esiyọhọ ufọk. Udia emi ama esinen̄ede enem akpan akpan ke ini etuep ke ima ikọyọk, koro ufọkisan̄ nnyịn ama esinen̄ede ebịt. N̄ko n̄ko, ndusụk ini, nditọete ke esop nnyịn ẹma ẹsimen iyak ẹdinịm ẹnọ nnyịn ke enyịnusụn̄. Ima ikpep ndiyụhọ ye se inyenede ke ofụri ini emi ikodude ye ndima nditọete nnyịn ke Amagansett inam utom usiakusụn̄, ndien emi ama anam inen̄ede ikop inemesịt.

Ẹsịn Udọn̄ Ẹnọ Nnyịn Inam Ekese ke Utom Jehovah

Ke July 1953, ima isobo ediwak isụn̄utom emi ẹketode nsio nsio idụt ẹdidụk akamba mbono ofụri ererimbot ke New York. Mmọ ẹma ẹbụk ndinem ifiọkutom. Inemesịt oro mmọ ẹkekopde ama enen̄ede otụk mi. Ke ini etịn̄ikọ kiet ọkọdọhọde ke odu ediwak obio emi owo mîkwọrọke kan̄a eti mbụk, ami ye n̄wan mi ima ibiere ndika n̄kanam utom ke kiet ke otu obio emi. Ima itie ke an̄wa mbono oro isịn n̄wed ndidụk Ufọkn̄wed Gilead. Kpa isua oro, ẹma ẹkot nnyịn ididụk Ufọkn̄wed Gilead ọyọhọ otu 23, emi ọkọtọn̄ọde ke February 1954. Nso akwa ifet ke emi ekedi ntem!

Esịt ama enen̄ede enem nnyịn ke ini ẹkedọhọde nnyịn ika Brazil. Mbemiso ikọtọn̄ọde isan̄ emi akadade nnyịn urua iba ke nsụn̄ikan̄, akamba eyenete kiet ke Bethel ama ọdọhọ mi ete: “Nditọete iban usụkkiet emi ẹdide isụn̄utom ẹyesan̄a ye mbufo ẹka Brazil. Se ban̄a mmọ!” Kere nte mme awat-nsụn̄ikan̄ ẹkesede  mi ke ini mmọ ẹkekụtde nte nsan̄ade ye ndiye n̄kaiferi duop ndi ndidụk nsụn̄ikan̄ n̄ka isan̄. Edi nditọete iban oro ikọbọhọ oro isịn ke ibuot. Esịt ama enem mi ndikesịm Brazil ke ifụre.

Mma n̄kpep usem Portuguese, ekem ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom circuit ke Rio Grande do Sul emi odude ke edem usụk Brazil. Esenyịn circuit emi ikoyomde ndida itie esie ikọdọhọ n̄wan; enye ọkọdọhọ ke akpa imọ idem nte ẹnọde ebe ye n̄wan ẹdi utọ obio oro. Mme esop ẹkedu ntomo ntomo ke ofụri obio-in̄wan̄ emi edide ubomisọn̄ mbiomo kpọt ekesikeme ndidụk ndusụk ebiet. Awat-ubomisọn̄ mbiowo ekesimen owo emi enyịmede ndidep udia nnọ enye. Ami ye n̄wan mi ima idọk itie ke enyọn̄ mbiomo, imụm urụk emi ẹkedade ẹbọp mbiomo ikama. Ke ini ubomisọn̄ oro ọwọn̄ọrede iso, ima isisọn̄ọ imụm urụk oro ikama mbak nnyịn ididorode iduọ. Ima isidoro do ikụt ikpọ ebeden̄. Edi ke ini ikụtde nte nditọete ẹtiede ye ọyọhọ inemesịt ẹbet nnyịn, emi ikesiyakke iti aba kpukpru nsịn̄ede usụn̄isan̄ oro.

Nnyịn ikesidụn̄ ye nditọete emi. Kpa ye oro mmọ ẹkedide ubuene, mmọ ẹma ẹsitat ubọk. Ke obio-in̄wan̄ kiet, kpukpru nditọete do ẹkenam utom ke itie kiet. Ndien sia owo mîkekpehe mmọ eti okụk, mmọ ẹkesidia n̄kpọ ini kiet kpọt ke usen. Edieke owo mînamke utom usen kiet, oro ọwọrọ ke okụk usen oro atak enye. Kpa ye oro, ke ini ikakade ikese mmọ, mmọ ẹma ẹsitre utom usen iba ẹtiene ẹbuana ke ndutịm esop. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹbuọt idem ke Jehovah. Nditọete emi ẹma ẹkpep nnyịn se ediwa idem ke utom Obio Ubọn̄ Abasi ọwọrọde; nnyịn idifreke emi tutu amama. Mmọ ẹma ẹkpep nnyịn se ufọkn̄wed ndomokiet mîkemeke ndikpep. Mmọn̄eyet idatesịt esisiaha mi ke enyịn ke ini ntide mmọ.

Ke 1976, ima ifiak inyọn̄ United States man ikese iban̄a eka mi emi idem mîkọsọn̄ke. Esịt ikenemke nnyịn ndikpọn̄ Brazil, edi imokop inemesịt ndikụt nte mme asuanetop ye mme esop ẹwakde ke idụt oro. Ke ini nditọete ke Brazil ẹwetde nnyịn leta, emi esifiak eti nnyịn nte ikokopde inem utom nnyịn ke idụt oro.

Imafiak Isobo ye Ndima Ufan

Ke ofụri ini emi ikesede eka mi enyịn, ikosụk inanam utom usiakusụn̄ ye utom unam-ufọk-asana. Eka mi ama aka iso anam akpanikọ ọnọ Jehovah tutu esịm usen n̄kpa esie ke 1980. Ekem ẹma ẹdọhọ ndinam utom circuit ke United States. Ke ini ikakade ndise esop ke Connecticut ke 1990, ima ikosobo owo emi nnyịn mîkodorike enyịn ndikụt. Ben emi ekesịnde udọn̄ ọnọ mi ndinam n̄kpọ Jehovah n̄kpọ nte isua 50 emi ẹkebede ekedi kiet ke otu mbiowo esop oro. Kere nte esịt ekenemde nnyịn ke ini ikafatde kiet eken!

Tọn̄ọ ke 1996, ami ye n̄wan mi emi ima ikodụk idem n̄kani owo ima itọn̄ọ utom akpan asiakusụn̄ ke esop emi ẹsemde usem Portuguese ke obio Elizabeth ke New Jersey. Idem mi itịmke isọn̄, edi edima an̄wan mi esin̄wam mi nnam se ededi oro n̄kemede ke an̄wautom. N̄wan mi esin̄wam Bertha, mbọhọidụn̄ nnyịn emi idem mîsọn̄ke n̄ko. Mma emi akan̄wam eka mi ọfiọk akpanikọ ke isua 70 emi ẹkebede. Esịt enem nnyịn koro imenyene ifet ndiwụt enye adan̄a nte ikopde inemesịt ke enye ndikan̄wam ubon nnyịn ẹkpep akpanikọ.

Esịt enem mi nte mbono ita oro ẹken̄wamde mi nsọn̄ọ ndu ke esọp Abasi, ndu mmemmem uwem, nnyụn̄ nnam utom uyọhọ ini. Ke akpanikọ, ikpọ mbono emi ẹma ẹnen̄ede ẹkpụhọde uwem mi.

[Ndise ke page 23]

Eka an̄wan mi (ke ufien) ye eka mi

[Ndise ke page 23]

Ben ufan mi

[Ndise ke page 24]

Ke ini ikodude ke Brazil

[Ndise ke page 25]

Ami ye Evelyn an̄wan mi mfịn