Iban, Ntak Emi Ẹkpesụkde Ibuot Ẹnọ Mme Ebe Mbufo?
Iban, Ntak Emi Ẹkpesụkde Ibuot Ẹnọ Mme Ebe Mbufo?
“Erenowo . . . edi ibuot ọnọ n̄wan.”—1 COR. 11:3.
1, 2. (a) Nso ke apostle Paul ekewet aban̄a ndutịm oro Jehovah anamde aban̄a itie ibuot ye nsụkibuot? (b) Ewe mbụme ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?
JEHOVAH ọkọtọn̄ọ eti ndutịm emi apostle Paul eketịn̄de ke 1 Corinth 11:3 ete ke “Christ edi ibuot ọnọ kpukpru irenowo,” ndien “Abasi onyụn̄ edi ibuot ọnọ Christ.” Ima ikụt ke ibuotikọ urua oko nte ke akakam enenem Jesus ndisụk ibuot nnọ Jehovah Abasi. Ima ikụt n̄ko nte ke Christ edi ibuot ọnọ irenowo. Christ ama ọfọn ido, etie sụn̄sụn̄, okop owo mbọm, inyụn̄ ibụkke ibụk. Akpana irenowo ke esop Abasi ẹnam n̄kpọ ntre n̄ko, akpan akpan ye iban mmọ.
2 Iban ndien-e? Anie edi ibuot mmọ? Paul ekewet ete: “Erenowo . . . edi ibuot ọnọ n̄wan.” Iban ẹkpeda didie ikọ N̄wed Abasi emi? Ndi ebe emi mînịmke ke akpanikọ osụk edi ibuot ọnọ n̄wan esie emi enịmde ke akpanikọ? Ndi ndisụk ibuot nnọ ebe ọwọrọ ke ana n̄wan ododop uyo enyịme se ededi emi ebe esie etịn̄de? Nso ke n̄wan akpanam man ẹtoro enye?
“Nyanam Andinyan̄a Ekem ye Enye”
3, 4. Ntak emi ọfọnde ufọkndọ kiet kiet enyene enye emi edide ibuot?
3 Abasi ekemek enye emi edidide ibuot ufọk. Jehovah Abasi ọkọdọhọ ke ama okobot Adam ama, ete: “Ifọnke owo ndidu ikpọn̄; nyanam andinyan̄a ekem ye enye.” Ke Abasi ama okobot Eve, esịt ama enen̄ede adat Adam ndinyene nsan̄a ye andin̄wam tutu enye ọdọhọ ete: “(N̄wan) emi ndien edi ọkpọ eke otode ke ọkpọ mi, ye obụk eke otode ke obụk mi.” (Gen. 2:18-24) Adam ye Eve ẹma ẹnyene utịbe utịbe ifet ẹdidi ete ye eka ofụri ubonowo oro ẹfọnde ẹma, emi ẹkpekekopde inemesịt ndidu nsinsi uwem ke Paradise.
4 Nsọn̄ibuot akpa ete ye eka nnyịn ama anam ẹbịn mmọ ẹsion̄o ke In̄wan̄ Eden, mmọ ikonyụn̄ idịghe aba mfọnmma. (Kot Rome 5:12.) Edi Abasi okosụk adada ebe nte ibuot ufọk. Edieke ebe edide eti ibuot ufọk, n̄wan osụk ibuot ọnọ enye, utọ ndọ oro esinem etieti. Edinyụn̄ inem mmọ ke idem nte ekenemde Jesus ndisụk ibuot nnọ Ete esie. Bible ọdọhọ ke idem mbemiso Jesus ekedide isọn̄, ke enye ‘ekesidadara ke iso Jehovah kpukpru ini.’ (N̄ke 8:30) Unana mfọnmma iyakke irenowo ye iban ẹnam n̄kpọ ye kiet eken nte Abasi oyomde. Kpa ye kpukpru emi, edieke ebe ye n̄wan ẹsịnde ifịk ẹnam se ẹkekeme man ndọ mmọ ọfọn, ndọ mmọ eyenen̄ede enem.
5. Ntak emi ebe ye n̄wan ẹkpenamde item emi odude ke Rome 12:10?
5 Se idinen̄erede inam ndọ enem edi ebe ye n̄wan ndinam item oro ẹnọde kpukpru mme Christian mi ẹte: “Ẹda ima nditọete ẹnyene esịt ima ẹnọ kiet eken. Ẹda iso ke ndinọ kiet eken ukpono.” (Rome 12:10) Ke adianade do, akpana ebe ye n̄wan ẹnen̄ede “ẹfọn ido ye kiet eken, ẹtua owo mbọm, ẹfen kiet eken ke ofụri esịt.”—Eph. 4:32.
Ke Ini Ebe m̀mê N̄wan Mîdịghe Ntiense
6, 7. Nso ikeme nditịbe edieke n̄wan osụkde ibuot ọnọ ebe emi mînịmke ke akpanikọ?
6 Nso ke akpanam edieke ebe m̀mê n̄wan fo mîdịghe asan̄autom Jehovah? Ke ediwak idaha, ebe esidi owo emi mînịmke ke akpanikọ. Didie ke n̄wan emi ebe mînịmke ke akpanikọ akpanam n̄kpọ ye ebe esie? Bible ọbọrọ ete: “Mbufo iban, ẹsụk idem ẹnọ mme ebe mbufo, man, edieke owo mmọ ekededi mîsụkke ibuot inọ ikọ Abasi, ẹkpedụri mmọ ẹda itoho ke ikọ edi oto ke edu uwem iban mmọ, koro ẹkụtde edisana edu uwem mbufo ọkọrọ ye ntotụn̄ọ ukpono.”—1 Pet. 3:1, 2.
7 Ikọ Abasi ọdọhọ iban ẹsụk ibuot ẹnọ mme ebe oro mînịmke ke akpanikọ. Eti edu an̄wan ekeme ndinam ebe esie oyom ndifiọk se inamde enye eye edu ntre. Ndien enye ekeme ndinyịme ẹkpep imọ Bible, onyụn̄ akabade andinịm ke akpanikọ.
8, 9. Nso ke n̄wan emi edide Christian akpanam edieke ebe esie emi mînịmke ke akpanikọ mîkwe ofụri nti edu esie?
8 Nso ke n̄wan akpanam edieke ebe esie mîkwe nti edu esie? Ikọ Abasi ọdọhọ enye aka isọ odu uwem nte Christian kpukpru ini, idem ọkpọkọm oro mîsimemke utom. N̄kọ 1 Corinth 13:4 ọdọhọ ke “ima enyenyene anyanime.” Ntre, ana n̄wanndọ emi edide Christian aka iso enyene “ọyọhọ nsụhọdeidem ye ifụre ifụre ido, ye anyanime,” ọyọ mme mfịna esie ke ima. (Eph. 4:2) Edisana spirit ekeme ndin̄wam nnyịn ika iso idu uwem nte Christian, idem ke mme ini emi mîmemke utom ndinam emi.
9 Apostle Paul ọkọdọhọ ete: “Mmenyene ukeme ebe ke enye emi ọnọde mi odudu.” (Phil. 4:13) Spirit Abasi esin̄wam mme Christian emi ẹdọde ndọ ndinam mme n̄kpọ emi mmọ mîkpekemeke ndinam. Ke uwụtn̄kpọ, nte ẹnamde n̄kpọ ye owo ekeme ndinam enye oyom ndisio usiene. Edi Bible ọdọhọ nnyịn ete: “Ẹkûda idiọk ẹsio owo usiene idiọk. . . . Koro ẹwet ẹte: ‘Jehovah ọdọhọ ete, usiene enyene mi; ami nyosio usiene.’” (Rome 12:17-19) Akpa n̄wed Thessalonica 5:15 esịn ke uyo oro ete: “Ẹkụt ẹte baba owo kiet idaha idiọk isio owo ekededi usiene idiọk, edi kpukpru ini ẹbịne ndinam se ifọnde ye kiet eken ẹnyụn̄ ẹnam ntre ye kpukpru owo eken.” Edisana spirit Jehovah ekeme ndinam se ikọsọn̄de emem. Enen̄ede ọfọn̄ iben̄e Abasi anam edisana spirit esie anam inyene se inanade.
10. Jesus akanam didie n̄kpọ ke ini ẹkesụn̄ide enye ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ ye enye ke idiọk usụn̄?
10 Jesus ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ke nte ẹkpenamde n̄kpọ ke ini owo etịn̄de ikọ m̀mê anamde n̄kpọ emi abiakde nnyịn. Akpa Peter 2:23 ọdọhọ ete: “Ke ini ẹkesụn̄ide enye, enye ikosụn̄ike usiene. Ke ini enye okokụtde ukụt, enye ikesịnke owo ndịk ke idem, edi aka iso ayak idemesie ọnọ enye emi ekpede edinen ikpe.” Ẹdọhọ itiene eti uwụtn̄kpọ emi. Kûyak idiọk ido owo ndomokiet anam edue Abasi! Bible ọdọhọ kpukpru Christian “ẹtua owo mbọm, ẹsụhọde idem, ẹkûda idiọk ẹsio owo usiene idiọk, m̀mê ndisụn̄i owo eke osụn̄ide [mmọ].”—1 Pet. 3:8, 9.
Ndi Ana Ododop Uyo ke Kpukpru N̄kpọ?
11. Nso akwa ifet ke ndusụk iban emi ẹdide Christian ẹnyene?
11 Ndi n̄wan ndisụk ibuot nnọ ebe esie ọwọrọ ke ana enye ododop uyo kpukpru ini, isioroke uyo ke n̄kpọ ndomokiet emi ẹnamde ke ufọk? Baba-o! Jehovah ọnọ iren ye iban ediwak ifetutom. Kere ban̄a utọ ukpono emi Abasi ọnọde owo 144,000 emi ẹditienede Christ idi ndidem ye oku ke heaven ke ini Christ edikarade isọn̄! Iban ẹtiene ẹsịne ke otu emi. (Gal. 3:26-29) Emi owụt ke Jehovah etiene ọnọ iban utom ke esop esie.
12, 13. Nọ uwụtn̄kpọ oro owụtde ke iban ẹma ẹsitịn̄ ntịn̄nnịm ikọ.
12 Iban ẹma ẹsitiene ẹtịn̄ prọfesi ke eyo Bible. Jehovah ọkọdọhọ ke Joel 2:28, 29 ete: “Nyan̄wan̄a spirit mi nnọ ofụri obụkidem; ndien nditọ-iren mbufo, ye nditọ mbufo iban ẹyetịn̄ prophecy. . . . Nyonyụn̄ n̄n̄wan̄a spirit mi ke eyo oro nnọ ifịn-iren ye ifịn-iban mbufo.”
13 Iban ẹma ẹsịne ke otu n̄kpọ nte mbet 120 oro ẹkesopde idem ke ubet enyọn̄ ke Jerusalem ke usen Pentecost 33 E.N. Ẹma ẹn̄wan̄a spirit Abasi ẹnọ kpukpru mbon emi ẹkedude ke ubet oro. Peter ọkọdọhọ ke ntịn̄nnịm ikọ prọfet Joel oro ama osu iren ye iban oro ke idem. Peter ọkọdọhọ ete: “Emi edi se ẹketịn̄de ebe ke prọfet Joel, ẹte, ‘Ndien ke mme akpatre usen,’ Abasi ọdọhọ, ‘nyan̄wan̄a ndusụk spirit mi ndori kpukpru obụkidem, ndien nditọiren mbufo ye nditọiban mbufo ẹyetịn̄ ntịn̄nnịm ikọ . . . ; [n̄n̄wan̄a] ndusụk spirit mi ke mme usen oro ndori ifịn iren mi ye ifịn iban mi, ndien mmọ ẹyetịn̄ ntịn̄nnịm ikọ.’”—Utom 2:16-18.
14. Didie ke iban ẹken̄wam mme owo ẹfiọk akpanikọ ke eyo mme apostle?
14 Iban ẹma ẹtiene ẹn̄wam mme owo ẹfiọk akpanikọ ke nsio nsio ebiet ke eyo mme apostle. Mmọ ẹma ẹsikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ẹnọ mme owo ẹnyụn̄ ẹn̄wam ke mme usụn̄ en̄wen ndinam utom ukwọrọikọ aka iso. (Luke 8:1-3) Ke uwụtn̄kpọ, Paul ọkọdọhọ ke Phoebe edi eyenete an̄wan emi “asan̄ade utom ke esop emi odude ke Cenchreae.” Ndien ke ini enye ọkọdọn̄de ekọm ọnọ nditọete, enye ama asiak ediwak mme anam-akpanikọ nditọete iban utọ nte “Tryphaena ye Tryphosa, iban emi ẹnamde utom ọkpọsọn̄ ke Ọbọn̄.” Enye ama ọdọhọ ẹkọm n̄ko “edima Persis, koro [eyenete an̄wan emi] ama anam ekese utom ke Ọbọn̄.”—Rome 16:1, 12.
15. Didie ke iban ẹn̄wam mme owo ẹfiọk akpanikọ ke eyo nnyịn?
15 Ke eyo nnyịn emi, mbon oro ẹkwọrọde eti mbụk Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri ererimbot ẹbe miliọn itiaba, ndien ediwak ke otu emi ẹdi iban. (Matt. 24:14) Ediwak mmọ ẹdi mme ọkwọrọikọ ofụri ini, mmọ eken ẹdi mme isụn̄utom, ke ini ndusụk ẹnamde utom ke Bethel. David ọkọkwọ ete: “Ọbọn̄ ọnọ uyo: iban emi ẹkwọrọde [eti mbụk] ẹdi akamba udịm.” (Ps. 68:11) Ikọ emi enen̄ede osu mfịn emi. Jehovah enen̄ede ama utom ukwọrọikọ emi iban ẹnamde, ye ukeme emi mmọ ẹsịnde ẹnam uduak esie. Emi owụt ke Jehovah ndidọhọ iban ẹsụk ibuot iwọrọke ke ana mmọ ẹdodop uyo ke kpukpru n̄kpọ.
Iban Iba Emi Ẹketịn̄de Ekikere Mmọ
16, 17. Didie ke Sarah okowụt ke ikpanaha iban ẹdodop uyo kpukpru ini ke ufọk?
16 Edieke Jehovah akam ọnọde iban ediwak ifetutom, ndi ikpọfọnke mme ebe ẹsiyom ekikere iban mmọ mbemiso ẹnamde ikpọ ubiere? Edieke ebe anamde emi, oro owụt ke enye etịm ekere n̄kpọ. Bible etịn̄ aban̄a iban emi ẹkesiande mme ebe mmọ se ẹkpenamde mîdịghe ẹnanam n̄kpọ okposụkedi emi mme ebe mîkasianke mmọ se ẹkpenamde. Ẹyak ineme iba ke otu emi.
17 Sarah an̄wan Abraham ama esidọhọ ebe esie ebịn ọyọhọ an̄wan esie iba ye eyen osio ke ufọk ke ntak usọn̄enyịn mmọ. “Edi n̄kpọ oro [ama] ọdiọk Abraham ke enyịn eti-eti,” edi ikọdiọkke Abasi. Ntre, Jehovah ama ọdọhọ Abraham ete: “Kûyak ọdiọk fi ke enyịn uban̄a eyen oro, ye ofịn-an̄wan fo; kpukpru se Sarah ọdọhọde fi, kop uyo esie.” (Gen. 21:8-12) Abraham ama okop uyo Jehovah, onyụn̄ anam se Sarah ọkọdọhọde enye.
18. Didie ke Abigail akada eti ibuot anam n̄kpọ?
18 Da Abigail an̄wan Nabal n̄ko ke uwụtn̄kpọ. Ọkpọsọn̄ ufụp Edidem Saul ama anam David efehe akanam nna ekpere ebiet emi ẹkebọkde ufene Nabal. David ye isụn̄utom esie ikeyịpke ufene Nabal, edi ẹkekam ẹkpekpeme mmọ. Nabal ekedi ata ndisịme owo. Ke ini isụn̄utom David ẹkekade ẹkeben̄e Nabal n̄kpọ ata ukpono ukpono, enye ikọnọhọ mmọ baba isịp. Edi akakam ososụn̄i mmọ sia enye ekedi owo ‘nsọn̄ido, onyụn̄ ọdiọk ido.’ Edi nso ke Abigail akanam ke ini enye okokopde se ebe esie akanamde? Utu ke ndidọhọ iketịn̄ kan̄a inọ ebe imọ, Abigail ama “awara ada uyo ikie iba, ye ikpa wine iba, ye erọn̄ emi ẹtemde ition, ye edifọp ibokpot ke idomo ition, ye ebok edisat grape ikie, ye ebok fig ikie iba” ọsọk David ye isụn̄utom esie. Ndi se Abigail akanamde oro ama enen? Bible ọdọhọ ke ‘Jehovah ama ọtọ Nabal owot,’ ndien ke David ama akabade emen Abigail ọdọ.—1 Sam. 25:3, 14-19, 23-25, 38-42.
‘N̄wan Emi Odotde Itoro’
19, 20. Nso isinam n̄wan enen̄ede odot itoro?
19 Bible otoro iban emi ẹnamde se Jehovah ọdọhọde. N̄wed Mme N̄ke otoro “enyene-ido an̄wan” ete: “Ekọm-urua esie akan pearl anyan usụn̄. Esịt ebe esie ọbuọt idem ye enye: udori idinyụn̄ inanake. N̄wan oro anam enye eti n̄kpọ, idinamke idiọk, kpukpru usen uwem esie. Enye ada ifiọk atat inua esie; ewụhọ ima onyụn̄ odoro enye ke edeme. Enye etịm ese ido ufọk esiemmọ, inyụn̄ idiaha udia ifu. Nditọ esie ẹdaha ke enyọn̄ ẹkọm enye. Ebe esie n̄ko onyụn̄ otoro enye.”—N̄ke 31:10-12, 26-28.
20 Nso isinam n̄wan enen̄ede odot itoro? N̄ke 31:30 ọbọrọ ete: “Mfọnidem edi nsu, [uyai] onyụn̄ edi ikpîkpu edi ẹyetoro n̄wan eke abakde Jehovah.” Ndibak Jehovah esịne ndisụk ibuot ke imaesịt nnọ mbon emi Jehovah emekde ete edi ibuot. “Christ ẹdi ibuot ọnọ kpukpru irenowo; erenowo onyụn̄ edi ibuot ọnọ n̄wan; Abasi onyụn̄ edi ibuot ọnọ Christ.”—1 Cor. 11:3.
Dat Esịt ke Enọ Abasi
21, 22. (a) Ntak emi mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹkpekọmde Abasi ke ndinọ mmimọ ebe m̀mê n̄wan? (b) Ntak emi ikposụkde ibuot inọ mbon emi Jehovah enịmde nte ibuot? (Se ekebe ke page 17.)
21 Mme Christian emi ẹdọde ndọ ẹnyene ediwak ntak ndikọm Abasi! Mmọ ẹkeme ndidiana kiet nnam n̄kpọ ke inemesịt. Ntak efen emi akpanamde mmọ ẹkọm Abasi edi koro ndọ edi enọ Abasi, ndien ndutịm emi anam mmọ ẹkeme ndidiana kiet nnam n̄kpọ Jehovah. (Ruth 1:9, NW; Mic. 6:8) Abasi emi ọkọtọn̄ọde ndọ enen̄ede ọfiọk se mme ọdọ ndọ ẹkpenamde man ndọ mmọ enem. Tiene ndausụn̄ esie kpukpru ini, ndien ‘idatesịt Jehovah eyedi odudu fo’ idem ke idiọk ererimbot emi.—Neh. 8:10.
22 Ebe emi amade n̄wan esie nte idem esie esikere aban̄a enye. Ndien n̄wan emi abakde Abasi enen̄ede odot se ẹmade ke un̄wam oro enye esịnde ọnọ ebe esie, onyụn̄ enen̄erede okpono enye. Se ikam idide akpan n̄kpọ ikan edi nte ke mmọ ẹdidi eti uwụtn̄kpọ inọ mbon en̄wen, ẹnyụn̄ ẹnọ Jehovah Abasi ubọn̄.
Nte Afo Emeti?
• Mmanie ke Jehovah enịm nte ibuot, ndien enye ọdọhọ inam didie n̄kpọ ye mmọ?
• Ntak emi n̄wan ye ebe ẹkpekponode kiet eken?
• Didie ke n̄wan emi ebe mîdụhe ke esop Abasi akpanam n̄kpọ ye ebe esie?
• Ntak emi mme ebe ẹkpesiyomde ekikere iban mmọ mbemiso ẹnamde ikpọ ubiere?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ekebe ke page 17]
Ntak Emi Okposụkde Ibuot?
Jehovah emek mbon oro ẹdide ibuot ke otu ikọt esie ke heaven ye ke isọn̄. Enye anam emi ke ufọn mmọ. Emi ọnọ mmọ ifet ndibiere se mmọ ẹmade, onyụn̄ anam mmọ ẹdiana kiet ẹnam n̄kpọ Abasi.—Ps. 133:1.
Mme Christian emi ẹyetde aran ẹfiọk ke Jesus Christ edi ibuot ọnọ mmimọ. (Eph. 1:22, 23) Man owụt ke Jehovah edi ibuot ọnọ imọ, ke mîbịghike “[Jesus Christ] ke idemesie n̄ko oyosụk idem ọnọ [Jehovah] emi akanamde kpukpru n̄kpọ ẹdu enye ke idak, man Abasi ekpedi kpukpru n̄kpọ ọnọ kpukpru owo.” (1 Cor. 15:27, 28) Omokụt do ntak emi mbon oro ẹyakde idem ẹnọ Abasi ẹkpesụkde ibuot ẹnọ mbon emi ẹdide ibuot mmọ ke esop ye ke ubon? (1 Cor. 11:3; Heb. 13:17) Edieke inamde emi, Jehovah ayama onyụn̄ ọdiọn̄ nnyịn.—Isa. 48:17.
[Ndise ke page 13]
Akam ekeme ndinam n̄wanndọ emi edide Christian enyene eti uwem
[Ndise ke page 15]
Jehovah enen̄ede ama utom oro nditọete iban ẹnamde man utom Obio Ubọn̄ akaka iso