“Ka Iso Sịn Idem . . . ke Ndinọ Ukpep”

“MBUFO ẹkot mi, ‘Andikpep,’ ye, ‘Ọbọn̄,’ ndien mbufo ẹmenen, koro se ndide edi oro.” (John 13:13) Jesus akanam mme mbet esie ẹdiọn̄ọ ke utom imọ edi ndikpep mme owo n̄kpọ. Mbemiso ọnyọn̄ heaven, enye ama ọdọhọ mme anditiene enye ete: “Mmọdo ẹka ẹkenam mme owo ke kpukpru idụt ẹdi mbet mi, . . . ẹkpep mmọ ẹnam kpukpru n̄kpọ eke n̄ketemede mbufo.” (Matt. 28:19, 20) Apostle Paul n̄ko ama etịn̄ nte ke ọfọn ẹkpep owo Ikọ Abasi. Enye ọkọdọhọ Timothy, emi ekedide ebiowo ete: “Ka iso sịn idem ke ndikot n̄wed nnọ mme owo, ke ndinọ item, ke ndinọ ukpep. . . . Tie kere mme n̄kpọ emi; sịn idem ke mmọ ofụri ofụri, man kpukpru owo ẹkpekụt n̄kọri fo.”—1 Tim. 4:13-15.

Ntre n̄ko ke edi mfịn; akpan n̄kpọ kiet oro isinamde ke mme mbono esop nnyịn ye ke ini ikade ukwọrọikọ edi ndinọ ukpep. Nso ke ikpanam man ika iso isịn idem inọ ukpep, ndien didie ke emi edinam inen̄ede idiọn̄ọ ndikpep mme owo Bible?

Kpebe Akwa Andikpep

Ukpepn̄kpọ Jesus ama esinem mme owo etieti. Kop se mbon oro ẹkekopde ikọ esie ke synagogue ke Nazareth ẹkenamde mi. Luke ewet ete: “Kpukpru mmọ ẹtọn̄ọ nditịn̄ eti ikọ ntiense mban̄a enye ẹnyụn̄ ẹdu ke n̄kpaidem ndikop ndinem ikọ eke ẹwọn̄ọde enye ke inua.” (Luke 4:22) Mme mbet esie ẹma ẹtiene uwụtn̄kpọ esie. Apostle Paul ọkọdọhọ ekemmọ mme Christian ete: “Ẹkabade ẹdi mme andikpebe mi, kpa nte ami n̄kpebede Christ.” (1 Cor. 11:1) Ndikpebe Jesus akanam Paul enen̄ede ọdiọn̄ọ ‘ndikpep n̄kpọ an̄wan̄wa ye ke ufọk ke ufọk.’—Utom 20:20.

Ndinọ Ukpep “ke An̄waurua”

Utom ibuot 17 enen̄ede owụt ke Paul ama ekeme ndinọ ukpep an̄wan̄wa. Do ke isikot iban̄a ini emi enye akakade Athens ke Greece. Kpukpru ebiet emi enye okodụkde—edide efak m̀mê mme ebiet en̄wen—ndisọi mbiet ẹkeyọyọhọ. Omokụt do ntak emi esịt akayatde Paul. Edi enye ikayakke iyatesịt anam enye anam se enye mîkpanamke. Utu ke oro, enye ama “ọtọn̄ọ ndikọk ibuot [ye mmọ] ke synagogue . . . onyụn̄ anam ntre kpukpru usen ke an̄waurua ye mbon eke ẹdude ẹkpere.” (Utom 17:16, 17) Emi edi ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn! Imekeme ndinam ndusụk owo ẹkop ukwọrọikọ ẹnyụn̄ ẹwọrọ ke nsunsu ido ukpono edieke isitịn̄de ikọ ukpono ukpono ye kpukpru mbon oro ikwọrọde ikọ inọ, inyụn̄ ibiomke mmọ ikpe.—Utom 10:34, 35; Edi. 18:4.

Paul ama osobo mbon oro mîkamaha ukwọrọikọ ke an̄waurua. Ndusụk mmọ ẹkedi mbon akwaifiọk emi se mmọ ẹkenịmde mîkasan̄ake n̄kpọ ndomokiet ye akpanikọ oro Paul ọkọkwọrọde. Ke ini osobode mbon mfan̄a, enye ama osụk odomo akpan̄ utọn̄ okop se mmọ ẹtịn̄de. Ndusụk mmọ ẹkekot enye, “abrak inua.” Mbon eken ẹdọhọ ke “etie nte enye edi andikwọrọ isen abasi.”—Utom 17:18.

Paul ikayakke usọn̄enyịn mmọ afịna enye. Utu ke oro, ke ini ẹkedọhọde enye anam ukpepn̄kpọ esie an̄wan̄a, Paul ama ada ifet oro enen̄ede ebuen ikọ Abasi ke usụn̄ emi owụtde ke enye edi eti andikpep. (Utom 17:19-22; 1 Pet. 3:15) Yak inen̄ede ineme iban̄a  ukwọrọikọ esie oro, inyụn̄ ise se ikemede ndinam ikpep n̄kpọ ọfọn akan nte ikesikpepde.

Tịn̄ Se Mme Owo Ẹmehede

Paul ọkọdọhọ ete: “Mbio Athens, mmokụt nte ke kpukpru n̄kpọ etie nte mbufo ẹmebak mme abasi ẹkan nte mbon en̄wen ẹbakde. Ke uwụtn̄kpọ, ke adan̄aemi . . . ntịmde nse mme n̄kpọ eke mbufo ẹkponode, n̄kụt n̄ko itieuwa kiet emi ẹwetde ẹte ‘Enyene Abasi Emi Owo Mîfiọkke.’ Ke ntre se mbufo ẹtuakde ibuot ẹnọ ke unana ifiọk, kpa emi ke n̄kwọrọ nnọ mbufo.”—Utom 17:22, 23.

Paul ama etịn̄ enyịn ese se idude ke n̄kann̄kụk oro. Emi ama anam enye ọfiọk ekese aban̄a mbon emi enye etịn̄de ikọ ọnọ. Nnyịn n̄ko imekeme ndifiọk ekese mban̄a enyeneufọk edieke itịn̄de enyịn ke se ikụtde. Ke uwụtn̄kpọ, se okụtde ke an̄wa m̀mê se ẹwetde ke enyịnusụn̄ ekeme ndinam ọfiọk ekese. Edieke idiọn̄ọde se ibehede enyeneufọk, iyọdiọn̄ọ se itịn̄de ye nte itịn̄de.—Col. 4:6.

Paul ikebiereke ikpe inọ mbon emi enye ọkwọrọde ikọ ọnọ. Enye ama ọfiọk ke unana ifiọk anam mbon Athens ‘ẹnam n̄kpọ ẹnọ mme nsunsu abasi.’ Paul ama etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ nte mmọ ẹkpekponode ata Abasi. (1 Cor. 14:8) Enen̄ede ọfọn isitịn̄ ikọ an̄wan̄a ikûnyụn̄ ubiom owo ikpe ke ini ikwọrọde eti mbụk Obio Ubọn̄!

Nyene Mbufiọk, Kûnyụn̄ Unam Asari

Paul ama aka iso ọdọhọ ete: “Abasi emi akanamde ererimbot ye kpukpru n̄kpọ emi ẹdude ke esịt, sia Enye edide Ọbọn̄ enyọn̄ ye isọn̄, idụn̄ke ke mme temple eke ẹdade ubọk ẹnam, owo inyụn̄ idaha ubọk inam n̄kpọ inọ enye nte n̄kpọ eke enye ananade n̄kpọ, koro edi enye ke idemesie ọnọ kpukpru owo uwem ye ibifịk ye kpukpru n̄kpọ.”—Utom 17:24, 25.

Paul etịn̄ ke Jehovah edi Ọnọ-Uwem, edi ada mbufiọk okot Jehovah “Ọbọn̄ enyọn̄ ye isọn̄.” Esinen̄ede enem ndinam mbon emi ẹmade akpanikọ ke nsio nsio ido ukpono ye ke kpukpru ebiet ẹdidiọn̄ọ ke Jehovah Abasi ọnọ kpukpru edibotn̄kpọ uwem.—Ps. 36:9.

Ekem Paul ama adian ete: “Ndien enye ama anam kpukpru idụt ubonowo ẹwọn̄ọ ẹto owo kiet, . . . enye ama onyụn̄ enịm edimek ini ye adan̄a ebietidụn̄ owo, man mmọ ẹyom Abasi, m̀mê mmọ ẹyefiọn̄ọ ubọk ẹn̄wana ẹsịm enye ẹnyụn̄ ẹkụt enye, okposụkedi enye ke akpanikọ mîyomke usụn̄ ikpọn̄ owo nnyịn kiet kiet.”—Utom 17:26, 27.

Nte inọde ukpep ekeme ndinam ẹdiọn̄ọ orụk Abasi emi ikponode. Jehovah inamke asari, edi ayak mme owo ke kpukpru idụt “[ẹfiọn̄ọ] ubọk ẹn̄wana ẹsịm enye ẹnyụn̄ ẹkụt enye.” Nnyịn n̄ko isatke mbon emi ikwọrọde ikọ inọ. Idomo ndinam mbon emi ẹnịmde ke Abasi do ẹsan̄a ẹkpere enye ke usụn̄ emi edinamde mmọ ẹkeme ndinyene nsinsi uwem. (Jas. 4:8) Edi nso ke ikpanam man in̄wam mbon oro ẹdọhọde ke Abasi idụhe? Yak inam nte Paul akanamde. Kop se enye etịn̄de mi.

Enye ọdọhọ ete: “Ke enye ke nnyịn inyene uwem inyụn̄ isan̄a inyụn̄ idu uwem, kpa nte ndusụk mme ewet uto ke otu mbufo ẹdọhọde  ẹte, ‘Koro nnyịn idi nditọ esie n̄ko.’ Ke ntre, sia nnyịn idide nditọ Abasi, nnyịn ikpekereke ite Abasi ebiet gold m̀mê silver m̀mê itiat.”—Utom 17:28, 29.

Omokụt ke Paul asiak uto oro mbon Athens ẹkediọn̄ọde ẹnyụn̄ ẹnyịmede man anam mmọ ẹkpan̄ utọn̄. Nnyịn n̄ko imesida se mme owo ẹdiọn̄ọde ikọk ibuot ye mmọ. Uwụtn̄kpọ oro Paul ọkọnọde mbon Hebrew osụk enyenyene ufọn mfịn. Enye ọkọdọhọ ete: “Kpukpru ufọk ẹnyene andibọp, edi enye emi ọkọbọpde kpukpru n̄kpọ edi Abasi.” (Heb. 3:4) Ndinam enyeneufọk enen̄ede etie ekere ekpri uwụtn̄kpọ emi ekeme ndinam enye okụt ke itịn̄ akpanikọ. Ama afiak ese ukwọrọikọ Paul oro, oyokụt ke n̄kpọ en̄wen emi ekemede ndinam owo edi eti andikpep edi ndisịn udọn̄ nnọ owo anam n̄kpọ.

Nen̄ede Nam Ẹfiọk ke Ini Okụre Ama

Paul ọkọdọhọ ete: “Ke akpanikọ, Abasi ofụmi utọ ini unana ifiọk oro, edi ke emi enye ọdọhọ ubonowo ete kpukpru mmọ ke kpukpru ebiet ẹkabade esịt. Koro enye emenịm usen eke enye aduakde ndikpe ikpe nnọ isọn̄ ke edinen ido ebe ke owo emi enye emekde.”—Utom 17:30, 31.

Abasi ndiyak idiọk ido aka iso ke esisịt ini, anam ikeme ndiwụt Enye se nnyịn inen̄erede idi. Enen̄ede oyom inam mme owo ẹfiọk ke ini okụre ama, ye nte ke mme edidiọn̄ Obio Ubọn̄ Abasi, emi edide esesịm ama mi, enen̄ede edi akpanikọ.—2 Tim. 3:1-5.

Ndusụk Ẹnyịme, Ndusụk Inyịmeke

“Edi, ke ini mmọ ẹkopde ẹban̄a ediset mme akpan̄kpa, ndusụk mmọ ẹtọn̄ọ ndisak nsahi, ke adan̄aemi mmọ eken ẹdọhọde ẹte: ‘Nnyịn iyokop se afo editịn̄de aban̄a emi ini en̄wen.’ Ntem ke Paul ọwọrọ ke otu mmọ, edi ndusụk owo ẹdian idem ye enye ẹnyụn̄ ẹkabade ẹdi mme andinịm ke akpanikọ.”—Utom 17:32-34.

Ndusụk owo ẹsisọp ẹnịm se ikpepde, ndusụk isọpke inịm. Edi ke ini inamde akpanikọ Bible an̄wan̄a ke ata mmemmem usụn̄ tutu enye anam ọkpọkọm owo kiet edinyene nnennen ifiọk Jehovah, imesinen̄ede ikọm Jehovah ke ndida nnyịn ndụri mme owo nnọ Eyen esie.—John 6:44.

Se Ikpepde

Imekeme ndinen̄ede nnam akpanikọ Bible an̄wan̄a mme owo edieke itiede ikere nte Paul ọkọkwọrọde ikọ. Edieke isinọde utịn̄ikọ ke esop, imekeme ndikpebe Paul ke nditịn̄ ikọ ye mbufiọk ke usụn̄ oro edin̄wan̄ade esenowo onyụn̄ anam enye enyịme akpanikọ Bible. Kpa ye oro oyomde itịn̄ ikọ ke usụn̄ emi an̄wan̄ade, mbọk oyom ikpeme mbak iditie nte ida se esenowo emi odụkde mbono esop enịmde ke akpanikọ itọ ndọk. Ke ini ikade ukwọrọikọ n̄ko, oyom ikama mbukpek ke inua inyụn̄ itịn̄ ikọ ye mbufiọk. Ndinam emi owụt ke imanam item Paul oro ọdọhọde ‘ika iso isịn idem ke ndinọ ukpep.’

[Ndise ke page 30]

Ukpepn̄kpọ Paul ama an̄wan̄a owo, emem, onyụn̄ esịne ifiọk

[Ndise ke page 31]

Nnyịn ikpebe Paul edieke ikerede iban̄a se mbon oro ikwọrọde ikọ inọ ẹdade ke akpan n̄kpọ