Nte Afo Emeti?
Yak ‘Ewụhọ Ima-Mfọnido’ Ekpeme Edeme Fo
“Enye ada ifiọk atat inua esie; ewụhọ ima [“ima-mfọnido,” “NW”] onyụn̄ odoro enye ke edeme.”—N̄KE 31:26.
1, 2. (a) Ewe edu ke ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹnyene? (b) Nso ke idineme ke ibuotikọ emi?
ITEM oro eka Edidem Lemuel eke eset ọkọnọde Lemuel ama esịne ata akpan ido emi eti an̄wan ndọ ekpenyenede. Eka esie ọkọdọhọ enye ete ke eti an̄wan “ada ifiọk atat inua esie; ewụhọ ima [“ima-mfọnido,” NW ] onyụn̄ odoro enye ke edeme.” * (N̄ke 31:1, 10, 26) Ọfọn ima-mfọnido odu ke edeme n̄wan oro enyenede ọniọn̄ ye ke edeme kpukpru mbon oro ẹyomde ndinem Jehovah Abasi esịt. (Kot Mme N̄ke 19:22.) Kpukpru ata mme andituak ibuot nnọ Abasi ẹkpenyene nditịn̄ ikọ ke usụn̄ oro owụtde ima-mfọnido.
2 Nso idi ima-mfọnido? Mmanie ke ẹkpewụt ima-mfọnido? Nso idinam ‘ewụhọ ima-mfọnido’ odu ke edeme nnyịn? Didie ke emi editụk nte nnyịn inemede nneme ye mbonubon nnyịn ye nditọete nnyịn?
Ima Nsọn̄ọnda Anam Ẹfọn Ido
3, 4. (a) Nso idi ima-mfọnido? (b) Didie ke ima-mfọnido okpụhọde ye mfọnido?
3 Ima-mfọnido esịne ima ye mfọnido. Enye abuana mfọnido, oro edi, ndikere mban̄a mbon en̄wen nnyụn̄ n̄wụt emi ke ndin̄wam mmọ nnyụn̄ ntịn̄ ikọ oro owụtde ke imekere iban̄a mmọ. Sia enye abuanade ima n̄ko, ndiwụt ima-mfọnido oyom ikere iban̄a mfọnọn̄kpọ mbon en̄wen ke ntak emi imade mmọ. Nte ededi, akpasarade ikọ oro ẹkabarede ima-mfọnido iwọrọke sụk ndifọn ido ye owo ke ntak emi imade enye. Ima-mfọnido ọwọrọ ndifọn ido ye owo ke ofụri esịt nnyụn̄ nsọn̄ọ nda ye enye tutu ẹkụt unen ke se ẹkeduakde.
4 Ima-mfọnido okpụhọde ye mfọnido ke usụn̄ en̄wen. Owo ekeme ndifọn ido ye owo emi enye mîfiọkke. Mme andidụn̄ Isuo Malta ẹma ẹwụt apostle Paul ye owo 275 oro akanam mmọ mîfiọkke orụk mfọnido emi, ke ini ubom mmọ ekesịpde. (Utom 27:37–28:2) Edi ima-mfọnido enyene n̄kpọ ndinam ye nsọn̄ọnda emi mbon emi ẹma ẹkefọfiọk kiet eken ẹnyenede. * Orụk mfọnido emi ke mbon Kenite ẹkewụt “kpukpru nditọ Israel ke ini oro mmọ ẹtode ke Egypt ẹdọk.”—1 Sam. 15:6.
Editie N̄kere N̄kpọ ye Edibọn̄ Akam An̄wam Nnyịn Iwụt Ima-Mfọnido
5. Nso idin̄wam nnyịn ikara edeme nnyịn?
5 Imemke utom nditịn̄ ikọ ke usụn̄ emi owụtde ima-mfọnido. James ama ewet aban̄a edeme ete: “Baba owo kiet ke otu ubonowo ikemeke ndisụk enye nnịm. Enye edi idiọk n̄kpọ emi esịnde ndutịme, onyụn̄ ọyọhọde ye ibọkn̄kpa.” (Jas. 3:8) Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ikara edeme nnyịn okposụkedi enen̄erede ọsọn̄ ndinam emi? Ikọ oro Jesus eketịn̄de ọnọ mme adaiso ido ukpono eyo esie ọbọrọ mbụme emi. Enye ọkọdọhọ ete: “Oto uyọhọ esịt inua osio etịn̄.” (Matt. 12:34) Edieke iyomde ima-mfọnido ekpeme edeme nnyịn, ana ikpep ndinyene edu emi ke esịt nnyịn. Ẹyak ise nte editie n̄kere n̄kpọ ye edibọn̄ akam ẹdin̄wamde nnyịn inam emi.
6. Ntak emi ikpetiede ikere mme edinam ima-mfọnido Jehovah inyụn̄ iwụt esịtekọm?
6 Bible ọdọhọ ke Jehovah Abasi “awak ima” m̀mê ima-mfọnido. (Ex. 34:6) Andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Ima [“ima-mfọnido,” NW] fo, O Jehovah, ọyọhọ ke ererimbot.” (Ps. 119:64) Ediwak mbụk oro ẹban̄ade nte Jehovah okowụtde mme andituak ibuot nnọ enye ima-mfọnido ẹdu ke N̄wed Abasi. Nditie n̄kere ‘se Jehovah anamde’ nnyụn̄ n̄wụt esịtekọm mban̄a emi ekeme ndisịn udọn̄ nnọ nnyịn ndinyene edu Abasi emi.—Kot Psalm 77:12.
7, 8. (a) Didie ke Jehovah okowụt Lot ye ubon esie ima-mfọnido? (b) Eketie David didie ke idem ke ini Abasi okowụtde enye ima-mfọnido?
7 Ke uwụtn̄kpọ, kere nte Jehovah akanyan̄ade Lot eyen eyeneka Abraham ye ubon esie ke ini Enye okoyomde ndisobo Sodom, obio emi mmọ ẹkedụn̄ọde. Nte nsobo oro akasan̄ade ekpere, mme angel oro ẹkedide ẹbịne Lot ẹma ẹkpak enye ẹte ada ubon esie ọsọsọp ọwọrọ ọkpọn̄ obio oro. Bible ọdọhọ ete: “Ndien ke ini enye anamde ndudụhọ, mbon oro ẹmụm enye ubọk, ye ubọk n̄wan esie, ye ubọk nditọ-iban esie mbiba, koro Jehovah atuade enye mbọm: mmọ ẹnyụn̄ ẹda enye ẹwọrọ, ẹkenịm ke edem obio.” Ndi isitụkke nnyịn ke idem ke ini itiede ikere nte ẹkenyan̄ade mmọ. Ndi emi isinyụn̄ inamke inyịme ke emi ekedi ima-mfọnido Abasi?—Gen. 19:16, 19.
8 Kere n̄ko uwụtn̄kpọ Edidem David eke Israel eset, emi ọkọkwọde ete: ‘Jehovah efen kpukpru mme ukwan̄-n̄kpọ fo, onyụn̄ ọkọk kpukpru mme udọn̄ọ fo.’ David akadat esịt didie ntem ke ini ẹkefende idiọkn̄kpọ oro enye akanamde ye Bath-sheba! Enye ama otoro Jehovah ete: “Adan̄a nte enyọn̄ okon̄de akan isọn̄, kpa ntre ke ima [“ima-mfọnido,” NW] esie okpon ye mmọ eke ẹbakde enye.” (Ps. 103:3, 11) Nditie n̄kere mme itien̄wed emi ye mme mbụk eken ke N̄wed Abasi anam inen̄ede inyene esịtekọm iban̄a ima-mfọnido Jehovah, ndien emi anam nnyịn itoro inyụn̄ ikọm enye. Adan̄a nte iwụtde esịtekọm, ntre ke iditetịm ikpebe ata Abasi.—Eph. 5:1.
9. Nso akpan ntak akpanam mme andituak ibuot nnọ Jehovah ẹwụt ima-mfọnido ke n̄kpọ ekededi oro mmọ ẹnamde?
9 Mme uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi ẹwụt ke Jehovah esiwụt mbon oro ẹnyenede eti itie ebuana ye enye ima-mfọnido, oro edi, ima nsọn̄ọnda. Nso kaban̄a mbon oro mînyeneke utọ itie ebuana oro ye odu-uwem Abasi? Ndi Jehovah esisọn̄ ido ye mmọ? Baba. Luke 6:35 ọdọhọ ke “[Abasi esifọn] ido ye mme anana-esịtekọm ye mme idiọkowo.” Matthew 5:45 ọdọhọ ke ‘enye esinam utịn esie asiaha ọnọ ndiọi owo ye nti owo onyụn̄ anam edịm edep ọnọ ndinen owo ye mme anam ukwan̄ido.’ Abasi ama ọfọfọn ido ye nnyịn ke ini nnyịn mîkekpepke kan̄a akpanikọ inyụn̄ idu uwem ekekem ye se ikpepde. Sia ituakde ibuot inọ enye idahaemi, enye owụt nnyịn ima nsọn̄ọnda—oro edi, ima-mfọnido esie oro mîsehekede. (Kot Isaiah 54:10.) Nnyịn imenen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a emi. Ndien emi edi akpan ntak oro ikpowụtde ima-mfọnido ke ini itịn̄de ikọ m̀mê inamde n̄kpọ ekededi.
10. Ntak emi akam edide ata akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn iwụt ima-mfọnido?
10 Akam edi ata akpan n̄kpọ oro edin̄wamde nnyịn iwụt ima-mfọnido. Ntak edi koro ima ye mfọnido—kpa edu emi ẹsịnede ke ima-mfọnido—ẹdi ubak mbun̄wụm edisana spirit Jehovah. (Gal. 5:22) Nnyịn imekeme ndinyene ima-mfọnido ke esịt nnyịn edieke iyakde spirit Abasi ada nnyịn usụn̄. Ata nnennen usụn̄ oro owo akpasan̄ade enyene edisana spirit Jehovah edi ndibọn̄ akam mben̄e enye. (Luke 11:13) Odot isibọn̄ akam kpukpru ini iben̄e Abasi spirit esie inyụn̄ iyak enye ada nnyịn usụn̄. Ih, editie n̄kere n̄kpọ ye edibọn̄ akam ẹdi akpan n̄kpọ edieke anade ewụhọ ima-mfọnido odu ke edeme nnyịn.
Yak Ima-Mfọnido Odu ke Edeme Mme Ọdọ Ndọ
11. (a) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke Jehovah oyom mme ebe ẹwụt iban mmọ ima-mfọnido? (b) Didie ke ewụhọ ima-mfọnido ekeme ndin̄wam ebe ekpeme edeme esie?
11 Apostle Paul eteme mme ebe ete: “Ẹka iso ẹma iban mbufo, kpa nte Christ n̄ko akamade esop onyụn̄ ayakde idemesie ọnọ ke ibuot esie.” (Eph. 5:25) Paul eti mmọ n̄ko se Jehovah ọkọdọhọde Adam ye Eve. Apostle emi ewet ete: “Ke ntak emi owo ọyọkpọn̄ ete esie ye eka esie, oyonyụn̄ adiana ye n̄wan esie, ndien mmọ mbiba ẹyekabade ẹdi obụk kiet.” (Eph. 5:31) Emi owụt ke Jehovah oyom mme ebe ẹsọn̄ọ ẹdiana ye iban mmọ, ẹnyụn̄ ẹwụt mmọ ima-mfọnido kpukpru ini. Ebe emi ayakde ima nsọn̄ọnda akara edeme esie isitịn̄ke mme ndudue n̄wan esie ke eferife m̀mê nditịn̄ ikọ oro esuenede enye. Esikam enenem enye nditoro n̄wan esie. (N̄ke 31:28) Edieke otode ke ntak kiet m̀mê eken ndutan̄uyo odu, ima-mfọnido ayanam ebe afara edeme esie mbak edisuene n̄wan esie.
12. Didie ke ikọ n̄wan ekeme ndiwụt ke ewụhọ ima-mfọnido akara edeme esie?
12 Ewụhọ ima-mfọnido ekpenyene ndikara edeme n̄wan n̄ko. Ikpanaha enye etịn̄ ikọ nte mbon ererimbot. “Ntotụn̄ọ ukpono” oro enye enyenede “ọnọ ebe esie” ayanam enye etịn̄ ikọ ke usụn̄ oro edinamde mme owo ẹtetịm ẹkpono ebe esie. (Eph. 5:33) Sia enye oyomde nditọ esie ẹka iso ẹkpono ete mmọ, enye iditọhọke m̀mê ndifan̄a n̄kpọ ye ebe esie ke iso mmọ. Enye esineme mme mfịna mmọ ke ndịbe. Bible ọdọhọ ke “enyene-ibuot an̄wan ọbọp-ufọk esiemmọ.” (N̄ke 14:1) Ufọk esie eye onyụn̄ enem kpukpru owo ke ubon.
13. M̀mọ̀n̄ ke ẹnen̄ede ẹyom ẹnam ewụhọ ima-mfọnido, ndien didie ke ẹkeme ndinam emi?
13 Ana mme ọdọ ndọ ẹka iso ẹtịn̄ ikọ ke usụn̄ oro owụtde ke mmọ ẹkpono kiet eken, idem ke ini mmọ ẹdude ikpọn̄ ke ufọk. Paul ekewet ete: “Ẹsion̄o kpukpru iyatesịt, ifụtesịt, idiọkn̄kpọ, ikọ isụn̄i, ye mbubiam ikọ ke inua mbufo ẹfep.” Enye ama adian do ete: “Ẹsịne esịt ima emi asan̄ade ye mbọm, mfọnido, nsụhọdeidem, ifụre ifụre ido, ye anyanime. . . . Ẹsịne ima, koro enye edi mfọnmma mbọbọ edidianakiet.” (Col. 3:8, 12-14) Ke ini nditọ ẹkopde nte ẹtịn̄de ikọ ke ufọk mmọ ke usụn̄ oro owụtde ima-mfọnido, emi ayan̄wam mmọ, ndien enen̄ede etie nte mmọ ẹyekpebe nte ete ye eka mmọ ẹsitịn̄de ikọ.
14. Didie ke mme ibuot ufọk ẹkeme ndida edeme mmọ ndọn̄ ubon mmọ esịt?
14 Andiwet psalm ekewet ntem aban̄a Jehovah: ‘Mbọk, yak ima [“ima-mfọnido,” NW] fo edi se idọn̄de mi esịt.’ (Ps. 119:76) N̄wọrọnda usụn̄ oro Jehovah ọdọn̄de ikọt esie esịt edi ndinọ mmọ item ye ndausụn̄. (Ps. 119:105) Didie ke mme ibuot ufọk ẹkeme ndiwụt ke imekpep n̄kpọ ito uwụtn̄kpọ Ete nnyịn eke heaven inyụn̄ ida edeme mmimọ idọn̄ ubon mmimọ esịt? Mmọ ẹkeme ndinam emi ke ndinọ ubon ndausụn̄ ye nsịnudọn̄. Nso eti ifet ke mbubreyo Utuakibuot Ubon ọnọ nnyịn ntem ndinyene ọsọn̄urua ifiọk Bible!—N̄ke 24:4.
Wụt Nditọete Fo Ima Nsọn̄ọnda
15. Didie ke mbiowo ye mbon eken oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop ẹkeme ndida edeme mmọ n̄kpeme mme owo ke esop?
15 Edidem David ọkọbọn̄ akam ete: “Ima [“ima-mfọnido,” NW] fo ye akpanikọ fo ẹyekpeme mi kpukpru ini.” (Ps. 40:11) Didie ke mbiowo ye mbon eken oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ke esop ẹkeme ndikpebe Jehovah ke afan̄ emi? Ndida edeme nnyịn nnam mme owo ẹfiọk se isịnede ke N̄wed Abasi owụt ke imenyene ima-mfọnido.—N̄ke 17:17.
16, 17. Didie ke ikeme ndiwụt ke ewụhọ ima-mfọnido akara se itịn̄de?
16 Nso ke ikpanam edieke ikụtde Christian anamde n̄kpọ oro atuahade ye mme edumbet Bible? Ndi ima-mfọnido idinamke idomo ndinen̄ede enye? (Ps. 141:5) Edieke idide idifiọk ke eyenete anam akwa idiọkn̄kpọ, ima nsọn̄ọnda ayanam isịn udọn̄ inọ enye “okot mbiowo esop” man mmọ “ẹbọn̄ akam ẹnọ enye, ẹda aran ẹyet enye ke enyịn̄ Jehovah.” (Jas. 5:14) Edieke enye mîsianke mbiowo se enye akanamde, nnyịn nditre ndisian mbiowo iwụtke ima m̀mê mfọnido. Ndusụk nditọete nnyịn ẹkeme ndikop mmemidem ye ndobo, ẹkere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ, m̀mê ẹyak edikpu akan mmọ ubọk. Usụn̄ kiet oro ikemede ndiwụt ke ewụhọ ima-mfọnido odu ke edeme nnyịn edi ‘nditịn̄ ikọ nsọn̄ọ ukpọn̄ eke ofụhọde esịt.’—1 Thess. 5:14.
17 Nso ke ikpanam edieke mme asua Abasi ẹsuande ufụmikọ ẹban̄a nditọete nnyịn? Utu ke ndiyịk nsọn̄ọnda nditọete nnyịn, akpana idodop uyo mîdịghe ibụp owo oro asuande ufụmikọ emi, edieke enye edide enyene-ibuot owo, m̀mê enye enen̄ede ọfiọk se enye etịn̄de. Edieke mme asua ikọt Abasi ẹyomde ndifiọk ebiet emi nditọete nnyịn ẹdude man ẹnam mmọ n̄kpọ, ima nsọn̄ọnda oro inyenede inọ nditọete nnyịn idiyakke itịn̄ ebiet emi mmọ ẹdude.—N̄ke 18:24.
Owo ‘Ima-Mfọnido Oyokụt Uwem’
18, 19. Ntak emi ewụhọ ima-mfọnido mîkpọkpọn̄ke edeme nnyịn ke ini inamde n̄kpọ ye nditọete nnyịn?
18 Ikpenyene ndiwụt nditọete nnyịn ima nsọn̄ọnda ke kpukpru se inamde ye mmọ. Ewụhọ ima-mfọnido ikpọkpọn̄ke edeme nnyịn idem ke ini afanikọn̄. Jehovah ikenemke esịt ke ini ima-mfọnido nditọ Israel akakabarede etie nte “mbara emi abakde adaha.” (Hos. 6:4, 6) Edi Jehovah esinem esịt ke ini iwụtde ima-mfọnido kpukpru ini. Se nte enye esidiọn̄de mbon oro ẹnyenede edu emi.
19 Mme N̄ke 21:21 ọdọhọ ete: “Owo eke etienede eti ido ye ima [“ima-mfọnido,” NW] oyokụt uwem, ye eti ido, ye ubọn̄.” Kiet ke otu edidiọn̄ oro utọ owo oro edinyenede edi uwem—idịghe uwem ibio ini, edi nsinsi uwem. Jehovah ayan̄wam enye ‘omụm ata uwem akama.’ (1 Tim. 6:12, 19) Mmọdo, ẹyak isịn ofụri ukeme nnyịn iwụt kiet eken ima-mfọnido.—Zech. 7:9.
[Mme Ikọ Idakisọn̄]
^ ikp. 1 Edisana Ŋwed Abasi Ibom akabade akpasarade ikọ oro adade ọnọ “ima-mfọnido” nte ima, mfọn, ye mfọnido.
^ ikp. 4 Edieke oyomde ndifiọk n̄kpọ efen mban̄a nte ima-mfọnido okpụhọrede ye edinam akpanikọ, ima, ye mfọnido, se nsiondi Enyọn̄-Ukpeme eke May 15, 2002, page 12-13, 18-19.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Afo ọkpọdọhọ ke nso idi ima-mfọnido?
• Nso idinam ewụhọ ima-mfọnido odu ke edeme nnyịn?
• Didie ke mme ọdọ ndọ ẹkeme nditịn̄ ikọ oro owụtde ima nsọn̄ọnda?
• Nso iwụt ke ewụhọ ima-mfọnido odu ke edeme nnyịn ke ini inamde n̄kpọ ye nditọete nnyịn?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 23]
David ama otoro Jehovah ke ima-mfọnido esie
[Ndise ke page 24]
Nte emenyene mbubreyo oro esinịmde Utuakibuot Ubon kpukpru ini?