‘Nam Enyịn̄ Jehovah Edi Ebiet Ubọhọ Fo’
‘Nam Enyịn̄ Jehovah Edi Ebiet Ubọhọ Fo’
“Nyayak mbon nsụhọdeidem ye mmọ eke ẹtiede sụn̄sụn̄ ẹsụhọ . . . , ndien mmọ ẹyenam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ.”—ZEPH. 3:12.
1, 2. Nso ndamban̄a oyobio edisịm ubonowo ke mîbịghike?
NDI akanam amaka okoyom ubọhọ ke ataya m̀mê ke idak ebọp ke ntak edịm m̀mê edịmitiat? Ataya oro ekeme ndikpeme fi mbak edịm m̀mê edịmitiat, edi ekeme ndidi idikpemeke fi ke ini oyobio ọwọrọde.
2 Orụk oyobio en̄wen ekpere ndiwọrọ—kpa oyobio oro ekemede ndisobo ofụri ubonowo mfep. Enye edi ndamban̄a “usen oyobio.” “Akwa usen Jehovah” emi eyesịm ofụri ubonowo. Edi nnyịn imekeme ndikụt ebiet ubọhọ oro iyomde. (Kot Zephaniah 1:14-18.) Didie ke ikeme ndikụt ebiet ubọhọ ke “usen ifụtesịt Jehovah” oro editọn̄ọde ke mîbịghike?
Mme Usen Oyobio ke Eyo Bible
3. Ewe “ọkpọsọn̄ oyobio” ekesịm obio ubọn̄ esien Israel duop?
3 Usen Jehovah editọn̄ọ ye edisobo kpukpru nsunsu ido ukpono ke isọn̄. Imekeme ndifiọk nte ikemede ndikụt ebiet ubọhọ edieke idụn̄ọrede mbụk ikọt Abasi eke eset. Isaiah, emi okodude uwem ke isua 2,800 emi ẹkebede, ekemen ikpe oro Jehovah ekebierede ọnọ obio ubọn̄ esien Israel duop oro ẹkedide mbon mfiakedem odomo ye “ọkpọsọn̄ oyobio” emi owo mîkemeke nditre. (Kot Isaiah 28:1, 2.) Ntịn̄nnịm ikọ oro ama osu ke isua 740 M.E.N. ke ini Assyria akadade ekọn̄ odụk isọn̄ mme esien oro, emi Ephraim ekedide n̄wọrọnda ke otu mmọ.
4. Didie ke “akwa usen Jehovah” ekesịm Jerusalem ke isua 607 M.E.N.?
4 Ẹma ẹbiere ikpe ẹnọ Israel oro mîkanamke akpanikọ ke isua 607 M.E.N. ke ini “akwa usen Jehovah” ekesịmde Jerusalem ye obio ubọn̄ Judah. Emi eketịbe sia mbon Judah n̄ko ẹma ẹkabade mbon mfiakedem. Mbon Babylon emi Nebuchadnezzar akakarade ẹma ẹdịghe mbon Judah uwem, ẹnyụn̄ ẹdịghe Jerusalem, ibuot obio mmọ. Mbon Judah ẹkeka ẹkeyom un̄wam ẹto “ebiet ubọhọ nsu,” oro edi, ediomi ukara oro mmọ ẹkedụkde ye Egypt. Edi mbon Babylon ẹma ẹsọhi “ebiet ubọhọ” oro ẹfep nte edịmitiat emi osobode n̄kpọ.—Isa. 28:14, 17.
5. N̄kpọ editie didie ye ikọt Abasi nte otu ke ini ẹdisobode kpukpru nsunsu ido ukpono?
5 Akwa usen Jehovah oro ekesịmde Jerusalem okowụt ikpe oro ẹdibierede inọ ọsọn̄ibuot Christendom ke eyo nnyịn. Akan oro, ẹyesobo ikpehe eken oro osụhọde ke “Akwa Babylon,” kpa ukara ererimbot eke nsunsu ido ukpono. Ke oro ebede, ẹyesobo ikpehe editịm n̄kpọ Satan eken oro osụhọde ẹfep. Edi ikọt Abasi ẹyebọhọ nte otu sia mmọ ẹnamde Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ.—Edi. 7:14; 18:2, 8; 19:19-21.
Ebiet Ubọhọ Eke Spirit ye Ata Ebiet Ubọhọ
6. Didie ke ikọt Jehovah ẹkeme ndinyene ebiet ubọhọ?
6 Didie ke ikọt Abasi ẹkeme ndinyene ubọhọ idem idahaemi ke mme akpatre usen emi idude mi? Nnyịn inyene ebiet ubọhọ eke spirit ke ndibọn̄ akam ‘n̄kere mban̄a enyịn̄ Abasi’ nnyụn̄ nnam n̄kpọ esie ifịk ifịk. (Kot Malachi 3:16-18.) Edi ana ifiọk ke oyom inam se ikande ikpîkpu edikere mban̄a enyịn̄ esie. Rome 10:13 ọdọhọ ete: “Ẹyenyan̄a kpukpru owo eke ẹsemede ẹkot enyịn̄ Jehovah.” Ebuana odu ke ufọt edikot enyịn̄ Jehovah ye edinyan̄a oro Jehovah edinyan̄ade nnyịn. Ndien mbon oro ẹnyenede esịt akpanikọ ẹkeme ndikụt ukpụhọde ke ufọt ata mme Christian, oro “ẹkerede ẹban̄a enyịn̄ esie” ukpono ukpono ẹnyụn̄ ẹdide Mme Ntiense esie, ye mbon oro mînamke n̄kpọ esie.
7, 8. Didie ke mme Christian eyo mme apostle ẹkebọhọ, ndien didie ke ikọt Abasi ẹdinyụn̄ ẹbọhọ mfịn?
7 Edi edinyan̄a nnyịn ikụreke ke ndinyene ubọhọ eke spirit. Ẹn̄wọn̄ọ ata ubọhọ ẹnọ ikọt Abasi. Ikụt emi ke se iketịbede ke isua 66 E.N., ke udịmekọn̄ Rome emi Cestius Gallus ekedide etubom ẹma ẹkenam nna ẹkanade Jerusalem. Jesus ama ebem iso etịn̄ ke “ẹyesịbe” mme usen ukụt oro “ẹmụhọ.” (Matt. 24:15, 16, 21, 22) Oro eketịbe ke ini udịmekọn̄ Rome ẹkedahade ẹkpọn̄ obio oro ke mbuari, ndien emi ama ayak ndusụk “owo,” oro edi, ata mme Christian ‘ẹbọhọ.’ Mmọ ẹma ẹfehe ẹwọn̄ọ ke obio oro ye ke mbọhọ oro. Ndusụk mmọ ẹma ẹbe Akpa Jordan ẹkenyene ubọhọ ke ikpọ obot ke n̄kan̄ edem usiahautịn akpa oro.
8 Imekeme ndikụt nte idaha mme Christian oro ebietde eke ikọt Abasi mfịn. Ke eset, mme Christian eyo mme apostle ẹma ẹyom ebiet ubọhọ, ikọt Abasi mfịn ẹyenyụn̄ ẹyom n̄ko. Edi isan̄ enye emi, owo idifeheke ika akpan ebiet, koro ata mme Christian ẹdu ke kpukpru ebiet ke ererimbot. Edi nte otu, “ndimek ikọt Abasi” ye mme anam-akpanikọ nsan̄a mmọ ẹyebọhọ nsobo ọsọn̄-ibuot Christendom ke ndinam Jehovah ye esop esie emi ebietde obot ẹdi ebiet ubọhọ mmọ.
9. Mmanie ẹdomo ndinam ẹfre enyịn̄ Jehovah? Nọ uwụtn̄kpọ.
9 Amaedi Christendom, enye odot nsobo oro edidide sia enye anamde mme aka ufọkabasi ẹdi mme ọkọi ke n̄kan̄ eke spirit ye ke ntak emi enye asuade enyịn̄ Abasi. Ẹma ẹkam ẹnen̄ede ẹfiọk ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi ke Europe ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ eyo ntatenyịn. Enyịn̄ oro, emi ẹdade abisi Hebrew inan̄ emi ẹkotde Tetragrammaton ẹwet, ẹsinyụn̄ ẹwakde ndiwọn̄ọde n̄wet nte YHWH (m̀mê JHVH), ama esidu ke okụk, ke iso ufọk, ke ediwak n̄wed ye Bible, ye ke idem ndusụk ufọkabasi Catholic ye eke Protestant. Edi idahaemi edidi ido ndisio enyịn̄ Abasi mfep ke mme edikabade Bible ye ke mme usụn̄ en̄wen. N̄kpọ kiet oro owụtde emi edi Leta Oro Ẹnọde Ẹsọk Otu Mme Bishop Kaban̄a ‘Enyịn̄ Abasi,’ emi usenọfiọn̄ edide June 29, 2008, oro Esop Kaban̄a Utuakibuot Abasi ye Ndutịm Edinam Ido Ukpono ẹkenọde. Ufọkabasi Roman Catholic ama eteme ke leta oro ete ẹsịn “Ọbọn̄” ke itie Tetragrammaton ke usụn̄ ekededi oro ẹkabarede enye. Obio Ukara Pope ama eteme ete ẹtre ndisiak m̀mê ndikot ọkpọkpọ enyịn̄ Abasi ke ikwọ ye akam ke mme edinam Ufọkabasi Catholic. Mme adaiso ido ukpono eken n̄ko oro ẹdide Christendom ye mbon oro mîdịghe iyakke ata ediwak mme andituak ibuot ke ido ukpono mmọ ẹfiọk ata Abasi.
Edikpeme Mbon Oro Ẹnamde Enyịn̄ Abasi Asana
10. Didie ke ẹkpono enyịn̄ Abasi mfịn?
10 Mme Ntiense Jehovah ẹnam n̄kpọ ata isio isio ye mme ido ukpono eken; mmọ ẹkpono ẹnyụn̄ ẹnọ enyịn̄ Abasi ubọn̄. Mmọ ẹnam enye asana ke ndisikot enye uku uku. Jehovah adat esịt aban̄a mbon oro ẹbuọtde idem ke enye, ndien enye esikabade edi se ededi oro oyomde man ọdiọn̄ onyụn̄ ekpeme ikọt esie. “Enye . . . ọfiọk mmọ eke ẹyomde ubọhọ ẹto enye.”—Nah. 1:7; Utom 15:14.
11, 12. Mmanie ẹkekpono enyịn̄ Jehovah ke Judah eset, ndien mmanie ẹnam ntre ke mfịn?
11 Okposụkedi ata ediwak owo ke Judah ẹkekabarede ẹdi mbon mfiakedem, ama odu mbon oro ẹkenamde “enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ.” (Kot Zephaniah 3:12, 13.) Ih, ke ini Abasi ọkọnọde Judah oro mîkenyeneke mbuọtidem ufen ke ndiyak mbon Babylon ẹkan idụt oro ẹnyụn̄ ẹtan̄ ikọt esie ẹka ntan̄mfep, ẹma ẹnyan̄a owo nte Jeremiah, Baruch, ye Ebed-melech. Mmọ ẹkedụn̄ “ke esịt” idụt mfiakedem. Mbon eken ẹma ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam akpanikọ ke adan̄aemi ẹkedude ke ntan̄mfep. Ke isua 539 M.E.N., mbon Media ye Persia emi Cyrus akakarade ẹma ẹkan Babylon. Ikebịghike Cyrus ama ọnọ uyo ete nsụhọ mme Jew ẹfiak ẹnyọn̄ọ idụt mmọ.
12 Zephaniah ama etịn̄ ke Jehovah ayanyan̄a onyụn̄ adat esịt aban̄a mbon oro ẹdifiakde ẹtọn̄ọ utuakibuot akpanikọ. (Kot Zephaniah 3:14-17.) Kpa ntre ke edi ke eyo nnyịn n̄ko. Ke Obio Ubọn̄ Abasi ama ọkọtọn̄ọ ndikara ke heaven, Jehovah ama anyan̄a mme anam-akpanikọ nsụhọ oro ẹyetde aran ke spirit osio ke ntan̄mfep eke spirit ke Akwa Babylon. Ndien enye adat esịt aban̄a mmọ tutu esịm mfịn emi.
13. Nso ubọhọ ke mme owo ke kpukpru idụt ẹnyene idahaemi?
13 Mbon oro ẹdoride enyịn ndidu uwem ke nsinsi ke isọn̄ ẹwọn̄ọ n̄ko ke Akwa Babylon ẹnyụn̄ ẹbọhọ mme nsunsu ukpepn̄kpọ ido ukpono. (Edi. 18:4) Ntem, Zephaniah 2:3 enen̄ede osu ke eyo nnyịn ete: “Ẹyom Jehovah, mbufo kpukpru sụn̄sụn̄ mbon isọn̄.” Sụn̄sụn̄ owo ke kpukpru idụt, edide ẹnyene idotenyịn ndika heaven m̀mê ndidu ke isọn̄, ke ẹnam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ idahaemi.
Enyịn̄ Abasi Idịghe N̄kpọ N̄kpemeidem
14, 15. (a) Nso ke ndusụk owo ẹda nte n̄kpọ n̄kpemeidem? (b) Nso ke owo mîkpadaha nte ibọk?
14 Ndusụk nditọ Israel ẹkeda temple nte n̄kpọ n̄kpemeidem emi edikpemede mmimọ ibiọn̄ọ mme asua. (Jer. 7:1-4) Mbemiso ini oro, nditọ Israel ẹkeda Ekebe Ediomi nte n̄kpọ n̄kpemeidem oro edikpemede mmọ ke ekọn̄. (1 Sam. 4:3, 10, 11) Akwa Constantine ama ewet mme abisi usem Greek emi khi ye rho, akpa abisi iba ke udorienyịn̄ oro “Christ” ke usem Greek, ke otuekọn̄ mbonekọn̄ esie ye idotenyịn ke emi eyekpeme mbonekọn̄ esie ke ekọn̄. Ndien ẹkere ke Edidem Gustav Adolph II eke Sweden, emi eketienede an̄wana Ekọn̄ Isua Edịp ye Duop ekesịne n̄kpọekọn̄ oro ẹwụtde ke page 7. N̄kọ omokụt ke ẹwet enyịn̄ oro Iehova ata in̄wan̄-in̄wan̄ ke itọn̄ọfọn̄ oro.
15 Ndusụk ikọt Abasi oro mme demon ẹfiomode ẹma ẹbọhọ ke ndikot enyịn̄ Jehovah uyo ọwọrọ. Edi owo ikpadaha n̄kpọ oro enyịn̄ Abasi odude nte n̄kpọ n̄kpemeidem m̀mê nte ibọk ndida ndu uwem kpukpru usen, nte n̄kpọ eke enyenede odudu mfọni ndikpeme owo. Idịghe se ọwọrọde ndinam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ edi oro.
Ndiyom Ebiet Ubọhọ Mfịn
16. Didie ke ikeme ndinyene ubọhọ mfịn ke n̄kan̄ eke spirit?
16 Nnyịn imenyene ubọhọ mfịn ke ifụre eke spirit oro ofụri ikọt Abasi ẹnyenede. (Ps. 91:1) Ẹda “ofụn emi anamde akpanikọ onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ye mbiowo ke esop ẹsian nnyịn mme edu ererimbot oro ẹkemede nditịmede ifụre oro. (Matt. 24:45-47; Isa. 32:1, 2) Kere ban̄a adan̄a akpakịp ini oro ẹdụride nnyịn utọn̄ ẹban̄a uma-inyene, nyụn̄ kere ban̄a nte utọ item oro ẹkpemede nnyịn ẹsio ke afanikọn̄ eke spirit. Ndien nso kaban̄a idiọk oro edu mfreidem ekemede ndida ndi, emi ekemede ndinam nnyịn itre ndinam n̄kpọ Jehovah? Ikọ Abasi ọdọhọ ete: “Mfreidem mme ndisịme oyosobo mmọ. Edi, owo eke okopde uyo mi oyodụn̄ ke ifụre inyụn̄ ikopke ndịk afanikọn̄.” (N̄ke 1:32, 33) Ndidu edisana uwem n̄ko an̄wam nnyịn ika iso inyene ifụre eke spirit nnyịn.
17, 18. Nso in̄wam ata ediwak owo ẹnam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ mfịn?
17 Kere n̄ko ban̄a nsịnudọn̄ oro ofụn emi anamde akpanikọ esinọde ete inam ewụhọ oro Jesus ọkọnọde ete ẹkwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ ke ofụri isọn̄. (Matt. 24:14; 28:19, 20) Zephaniah ama etịn̄ aban̄a ukpụhọde oro edinamde mme owo ẹnam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ke ini oro nyanam mme owo ẹkpụhọ ẹsem edisana usem, man kpukpru mmọ ẹseme ẹkot enyịn̄ Jehovah, man ẹnam n̄kpọ esie ke esịt kiet.”—Zeph. 3:9.
18 Nso idi edisana usem emi? Edisana usem edi akpanikọ emi aban̄ade Jehovah Abasi ye mme uduak esie emi ẹdude ke Ikọ esie eke odudu spirit. Afo esem usem oro ke ini enemede ye mbon en̄wen aban̄a nnennen ifiọk oro aban̄ade Obio Ubọn̄ Abasi ye nte enye edinamde enyịn̄ Abasi asana, ke ini ọsọn̄ọde etịn̄ aban̄a ediwụt ke ukara Abasi enen, ye ke ini etịn̄de ye inemesịt aban̄a mme nsinsi edidiọn̄ oro anam-akpanikọ ubonowo ẹdibọde. Ke ntak emi ata ediwak owo ẹsemde ndamban̄a usem emi, ediwak owo efen efen ke “ẹkot enyịn̄ Jehovah” ẹnyụn̄ “ẹnam n̄kpọ esie ke esịt kiet.” Ih, ata ediwak owo ke ofụri ererimbot ke ẹnam Jehovah edi ebiet ubọhọ mmọ.—Ps. 1:1, 3.
19, 20. Didie ke ndibuọt idem ke “ebiet ubọhọ nsu” okokpu ke eyo Bible?
19 Mbon ererimbot ẹsobo mme mfịna oro ẹtiede nte owo ikemeke ndikan. Sia ẹyomde ndikọk mfịna mmọ ke mbrenyịn, mmọ ẹdori enyịn ke mme anana-mfọnmma owo. Mîdịghe mmọ ẹdori enyịn ke mme esop ukaraidem ẹyekọk mfịna mmimọ, idem kpa nte Israel eset ndusụk ini ẹkesiyomde mme idụt mbọhọ mmọ ẹn̄wam mmimọ, ẹnyụn̄ ẹdụk ẹdiomi ye mmọ. Edi afo ọmọfiọk ke ndinam ntre ikan̄wamke Israel. Inyụn̄ idụhe idụt mfịn, m̀mê esop Edidiana Mme Idụt, emi edikọkde mfịna ubonowo ofụri ofụri. Ntem, nso ikpanam owo ada mme esop ye ediomi ukara nte ebiet ubọhọ? Bible okot mmọ “ebiet ubọhọ nsu.” Afo emenen ndise mmọ ntre koro idotenyịn kpukpru mbon oro ẹdoride enyịn ke mmọ ayakpa mfụhọ.—Kot Isaiah 28:15, 17.
20 Idibịghike ndamban̄a edịmitiat usen Jehovah ọmọn̄ edep ke isọn̄. Mme esop emi owo asiakde idikemeke ndikpeme owo; mme ebiet udịbe mbọhọ n̄kpọekọn̄ nuclear m̀mê inyene idinyụn̄ ikemeke. Isaiah 28:17 ọdọhọ ete: “Edịm itiat oyonyụn̄ ọkpọri ebiet ubọhọ nsu efep, ndien mmọn̄ ọyọtọ ofụk ebiet udịbe.”
21. Nso ufọn ke idibọ edieke inamde ibuotikọ isua 2011?
21 Idahaemi ye ke ini iso oro, ikọt Abasi ẹyenyene ata ifụre ke Abasi mmọ, kpa Jehovah. Enyịn̄ Zephaniah, emi ọwọrọde “Jehovah Emedịp,” owụt ebiet emi edide ata ebiet udịbe emi. Nte odotde, ibuotikọ isua 2011 edi item ọniọn̄ emi: ‘Nam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ fo.’ (Zeph. 3:12) Idem idahaemi nnyịn imekeme, ikponyụn̄ inyene ndinam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn, ibuọt idem ke enye ofụri ofụri. (Ps. 9:10) Ẹyak iti un̄wọn̄ọ eke odudu spirit emi kpukpru usen: “Enyịn̄ Jehovah edi ọkpọsọn̄ tọwa. Edinen owo efehe odụk ke esịt ndien ẹkpeme enye.”—N̄ke 18:10.
Nte Afo Emeti?
• Didie ke ikeme ndinam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ nnyịn idahaemi?
• Ntak emi nnyịn mîkpọbuọtke idem ke “ebiet ubọhọ nsu”?
• Ewe ebiet ubọhọ ke ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ nnyịn ke ini iso?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 6]
Ibuotikọ isua 2011 edi: ‘Nam enyịn̄ Jehovah edi ebiet ubọhọ fo.’ —Zephaniah 3:12.
[Ebiet ẹdade ndise ẹto ke page 7]
Thüringer Landesmuseum Heidecksburg Rudolstadt, Waffensammlung “Schwarzburger Zeughaus”