Nen̄ede Bọ Ufọn Itie Unana Ndọ Fo
Nen̄ede Bọ Ufọn Itie Unana Ndọ Fo
“Yak owo eke ekemede ndinam anam.”—MATT. 19:12.
1, 2. (a) Didie ke Jesus, Paul, ye mbon en̄wen ẹkese itie unana ndọ? (b) Ntak emi ndusụk owo mîdaha itie unana ndọ nte enọ?
IMỌFIỌK ke ndọ edi kiet ke otu akakan ọsọn̄urua enọ emi Abasi ọnọde ubonowo. (N̄ke 19:14) Edi ediwak mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹsinen̄ede ẹkop inem uwem n̄ko. Harold, eyenete eren emi edide isua 95, emi akanam mîdọhọ ndọ, ọdọhọ ete: “Okposụkedi emi esinemde mi ndidu ye mbon en̄wen ndinyụn̄ mfọn ido ye mmọ, akananam n̄kopke ndobo ke ini ndude ikpọn̄. Mmenen̄ede nnịm ke mmenyene enọ itie unana ndọ.”
2 Ke nditịm ntịn̄, Jesus Christ ye apostle Paul ẹkedọhọ ke itie unana ndọ edi enọ Abasi, ukem nte ndọ. (Kot Matthew 19:11, 12; 1 Corinth 7:7.) Edi edi akpanikọ ke idịghe kpukpru owo emi mîdọhọ ndọ ẹkokoi ẹmek nditre ndidọ ndọ. Ndusụk ini, mme idaha ẹsinam ọsọn̄ ndikụt nsan̄a oro odotde. Mîdịghe ke ẹma ẹkedọ ndọ ke ediwak isua, ndusụk owo ẹsifiak ẹdi ikpọn̄ ke unana idotenyịn ke ntak edidian̄ade ndọ m̀mê ke ntak n̄kpa nsan̄a ndọ mmọ. Edi didie ke itie unana ndọ ekeme ndidi enọ? Ndien didie ke mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹkeme ndinen̄ede mbọ ufọn itie unana ndọ mmọ?
San̄asan̄a Enọ
3. Nso ifet ke mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹnyene?
3 Owo emi mîdọhọ ndọ esiwak ndinyene ini ye ifụre akan owo oro ọdọde ndọ. (1 Cor. 7:32-35) Mmọ emi ẹdi san̄asan̄a ifet emi ẹkemede ndiyak enye atat utom ukwọrọikọ esie, ama ediwak owo, onyụn̄ enen̄ede asan̄a ekpere Jehovah. Ke ntre, ediwak Christian ẹmedi ẹdifiọk mme ufọn itie unana ndọ ẹnyụn̄ ẹmek ‘nditre ndidọ ndọ,’ ọkpọkọm ke esisịt ini. Ekeme ndidi mbon eken ẹma ẹyom ndidọ ndọ, edi ke ini idaha mmọ ẹkekpụhọrede, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a idaha mmọ ẹnyụn̄ ẹdi ẹdifiọk ke Jehovah ekeme ndin̄wam mmimọ n̄ko inam ubiere oro. Ntem, mmọ ẹma ẹnyịme idaha mmọ ẹnyụn̄ ẹmek ndinam ntre.—1 Cor. 7:37, 38.
4. Ntak emi mme Christian emi mîdọhọ ndọ ẹkpenịmde ke imodot ndinam n̄kpọ Abasi?
4 Mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹfiọk ke idịghe mmimọ idọdọ ndọ mbemiso Jehovah m̀mê esop esie ọfiọk onyụn̄ adara mmimọ. Abasi ama nnyịn owo kiet kiet. (Matt. 10:29-31) Owo m̀mê n̄kpọ ndomokiet ikemeke ndidian̄ade nnyịn ke ima Abasi. (Rome 8:38, 39) Edide imọdọ ndọ m̀mê idọhọ, akpana inen̄ede inịm ke nnyịn imodot ndinam n̄kpọ Abasi.
5. Nso ke oyom man ikeme ndibọ ọyọhọ ufọn itie unana ndọ?
5 Edi, ukem nte enọ ubre ikwọ m̀mê ufehe mbuba, oyom ẹsịn ukeme man ẹkeme ndibọ ọyọhọ ufọn itie unana ndọ. Ntre didie ke mme Christian oro mîdọhọ ndọ mfịn—edide irenowo m̀mê iban, n̄kparawa m̀mê n̄kani owo, mbon oro ẹmekde-mek nditre m̀mê mbon oro idaha mmọ mîyakke—ẹkeme ndinen̄ede mbọ ufọn itie unana ndọ mmọ? Ẹyak ineme ndusụk nti uwụtn̄kpọ ke akpa esop Christian inyụn̄ ise se ikemede ndikpep nto mmọ.
Itie Unana Ndọ ke Ini Akparawa
6, 7. (a) Nso ifet ke nditọiban Philip oro mîkọfiọkke erenowo ẹkenyene ke utom Abasi? (b) Ke mme usụn̄ ewe ke Timothy ekenen̄ede ọbọ ufọn itie unana ndọ esie, ndien didie ke ẹkediọn̄ enye ke ntak emi enye ekenyịmede ndinam utom ke ini akparawa?
6 Philip ọkwọrọ eti mbụk ama enyene nditọiban inan̄ emi mîkọfiọkke erenowo, oro ẹkenyenede ukem ifịk utom ukwọrọikọ ete mmọ. (Utom 21:8, 9) Editịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ekedi kiet ke otu utịbe utịbe enọ edisana spirit, ndien mme n̄kaiferi emi ẹma ẹda enọ emi ẹsu Joel 2:28, 29.
7 Timothy ekedi akparawa emi ekenen̄erede ọbọ ufọn itie unana ndọ esie. Toto ke nsek Eunice eka esie ye Lois eka eka esie ẹma ẹkpep enye “ndisana uwetn̄kpọ.” (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Edi etie nte mmọ ẹkekabade ẹdi Christian ke akpa ini oro Paul ekedide Lystra, obio mmọ, ke n̄kpọ nte isua 47 E.N. Ke isua iba ẹma ẹkebe, ke ini Paul ekedide ọyọhọ ikaba, etie nte Timothy ekedi n̄kpọ nte isua 18 esịm 23. Kpa ye oro ekedide ekpri akparawa okonyụn̄ ọbọde akpanikọ obufa, mbiowo Christian ke Lystra ye Iconium ẹma “ẹtịn̄ nti ikọ ẹban̄a enye.” (Utom 16:1, 2) Ntre Paul ama ọdọhọ Timothy edi nsan̄autom imọ. (1 Tim. 1:18; 4:14) Nnyịn itịmke ifiọk m̀mê Timothy ama ọdọ n̄wan. Edi imọfiọk ke ini emi enye ekedide akparawa, ke enye ama enen̄ede ama ikot oro Paul ọkọnọde enye, onyụn̄ okop idatesịt ndinam utom nte isụn̄utom ye esenyịn oro mîdọhọ ndọ ke ediwak isua.—Phil. 2:20-22.
8. Nso ikan̄wam John Mark ebịne mme utịtmbuba eke spirit, ndien mme edidiọn̄ ewe ke enye ọkọbọ ke ndinam ntre?
8 John Mark n̄ko ama enen̄ede ọbọ ufọn itie unana ndọ ke ini akparawa esie. Enye ye Mary eka esie, ọkọrọ ye Barnabas eyen eyeneka ete esie, ẹkedi akpa mme andibuana ke esop Jerusalem. Anaedi ubon Mark ẹma ẹnyene n̄kpọ n̄ko, sia mmọ ẹma ẹnyene ufọk idemmọ ke akwa obio oro ẹnyụn̄ ẹnyene ofụn. (Utom 12:12, 13) Edi kpa ye kpukpru emi, idem ke ini Mark ekedide akparawa, enye ikọnọhọ uwem se uwem oyomde m̀mê ndiyom ufọn idemesie kpọt; enye ikonyụn̄ isụhọkede itie do itọn̄ọ ubon inyụn̄ ikop inem uwem. Etie nte enye ndimehe ye mme apostle toto ke uyen ama anam enye enen̄ede enyene udọn̄ isụn̄utom. Ntre enye ama asan̄a ye Paul ye Barnabas ke akpa isan̄ isụn̄utom mmọ onyụn̄ anam utom nte asan̄autom mmọ. (Utom 13:5) Nte ini akakade, enye ama asan̄a ye Barnabas, ndien aka ko, enye anam utom ye Peter ke Babylon. (Utom 15:39; 1 Pet. 5:13) Nnyịn ifiọkke m̀mê enye ekedi ikpọn̄ ebịghi adan̄a didie. Edi ẹma ẹnen̄ede ẹfiọk enye nte owo emi akamade ndisan̄a utom nnọ mbon en̄wen onyụn̄ enen̄erede enyene ekese ndinam ke utom Abasi.
9, 10. Siak mme ifet oro n̄kparawa Christian oro mîdọhọ ndọ mfịn ẹnyenede nditat utom ukwọrọikọ mmọ. Nọ uwụtn̄kpọ.
9 Ediwak n̄kparawa owo ke esop mfịn n̄ko ẹda ini oro mmọ mîdọhọ kan̄a ndọ ẹsịn idem ẹnam n̄kpọ Abasi. Ukem nte Mark ye Timothy, mmọ ẹkụt ke itie unana ndọ ayak mmọ “ẹnam n̄kpọ kpukpru ini ẹnọ Ọbọn̄ ẹkûnyụn̄ ẹyak n̄kpọ ọwọn̄ọde ntịn̄enyịn [mmọ].” (1 Cor. 7:35) Ata akamba ufọn edi emi. Ifet ẹdu barasuene—usiakusụn̄, edinam utom ke ebiet oro ẹnen̄erede ẹyom mme ọkwọrọ Obio Ubọn̄, edikpep usem en̄wen, edin̄wam ke utom edibọp Ufọkmbono Obio Ubọn̄ m̀mê n̄kọk itieutom, edidụk Ufọkn̄wed Unọ Mme Asan̄autom Ukpep, ye utom Bethel. Edieke afo osụk edide akparawa mûnyụn̄ udọhọ ndọ, ndi afo ke enen̄ede ọbọ ufọn mme ifet oro enyenede?
10 Eyenete emi ekerede Mark ọkọtọn̄ọ ndisiak usụn̄ ke ini enye mîkọyọhọke isua 20, odụk Ufọkn̄wed Unọ Mme Asan̄autom Ukpep, omonyụn̄ anam utom ke nsio nsio ebiet ke ererimbot. Ke ini enye etide isua 25 oro enye anamde utom uyọhọ ini, enye ọdọhọ ete: “Mmesidomo ndin̄wam kpukpru owo ke esop, ndisan̄a ke an̄wautom ye mmọ, ndika utom ubọkerọn̄ nnọ mmọ, ndikot mmọ ufọk, ye idem ndidiomi mboho otuowo emi akpan uduak edide ndisịn udọn̄ nnọ mme owo ke n̄kan̄ eke spirit. Kpukpru emi ẹmenam mi nnen̄ede n̄kop idatesịt.” Nte ikọ Mark owụtde, owo okop akakan idatesịt ke ndinọ enọ, ndien ndinam n̄kpọ Abasi ke uyọhọ ini ọnọ owo ediwak ifet ndinọ mbon en̄wen n̄kpọ. (Utom 20:35) Inamke n̄kpọ m̀mê nso idi ọkpọkpọ n̄kpọ oro amade, usọ, m̀mê se ọfiọkde, n̄kparawa owo mfịn ẹnyene ekese ndinam ke utom Ọbọn̄.—1 Cor. 15:58.
11. Nso idi ndusụk ufọn editre ndibabak ndọ ndọ?
11 Kpa ye oro ediwak uyen ẹkpemade ndidọ ndọ nte ini akade, ediwak nti ntak ẹdu emi akpanamde mmọ ẹbet kan̄a. Paul esịn udọn̄ ọnọ mmọ ete ẹbet tutu ke nsụhọde n̄kaha mmọ ẹbe “ini nsehe uyen,” emi udọn̄ idan̄ esinen̄erede ọsọn̄ ubọk. (1 Cor. 7:36) Esida ini man owo ọfiọk idemesie onyụn̄ enyene mbufiọk oro oyomde man emek nsan̄a ndọ oro odotde. Ndida un̄wọn̄ọ ndọ edi ata akamba ubiere, ubiere oro ekpebịghide ke ofụri eyouwem.—Eccl. 5:2-5.
Itie Unana Ndọ ke Ini Akwa Owo
12. (a) Didie ke Anna oro ekedide ebeakpa ọkọyọ itie esie nte ebeakpa? (b) Nso edidiọn̄ ke enye ọkọbọ?
12 Anaedi Anna, oro ẹsiakde ke Gospel Luke, ama enen̄ede ofụhọ ke ini ebe esie akakpade ke mbuari ke mmọ ẹma ẹkedọ ndọ ke isua itiaba kpọt. Nnyịn ifiọkke m̀mê mmọ ẹma ẹnyene eyen ndomokiet mîdịghe m̀mê enye ama ekere aban̄a ndifiak ndọ ndọ. Edi Bible ọdọhọ ke ini Anna ekedide isua 84, ke enye okosụk edi ebeakpa. Se Bible etịn̄de anam nnyịn ikeme ndinịm ke Anna ama ada itie esie nte ebeakpa enen̄ede asan̄a ekpere Jehovah. “Akananam enye itreke ndidu ke temple nnam edisana utom okoneyo ye uwemeyo, etre udia onyụn̄ anam n̄kpeubọk.” (Luke 2:36, 37) Ntre, mme n̄kpọ eke spirit ẹkedi akpa n̄kpọ ke uwem esie. Oro ama enen̄ede oyom ubiere ye ukeme, edi ẹma ẹnen̄ede ẹdiọn̄ enye. Enye ama enyene akwa ifet ndikụt ekpri Jesus onyụn̄ ọnọ mbon en̄wen ikọ ntiense ke Messiah ọyọsọp ndinọ edinyan̄a.—Luke 2:38.
13. (a) Nso iwụt ke Dorcas ama enen̄ede esịn ifịk ke esop? (b) Didie ke ẹkenọ Dorcas utịp eti ido ye mfọnido?
13 N̄wan kiet emi ekekerede Dorcas, m̀mê Tabitha, okodụn̄ ke Joppa, esụkmbehe eset ke edem edere n̄kan̄ usoputịn Jerusalem. Sia Bible mîtịn̄ke n̄kpọ iban̄a ebe esie, anaedi enye ikọdọhọ ebe ini oro. Dorcas ama “ọyọhọ ye nti edinam ye mme enọ mbọm.” Etie nte enye ama esinam ekụra ọnọ mme ebeakpa ye mbon en̄wen oro ẹkedude ke unana, ndien emi ama anam mmọ ẹnen̄ede ẹma enye. Ntem, ke ini enye ọkọduọde udọn̄ọ ke mbuari onyụn̄ akpa, ofụri esop ẹma ẹdọn̄ ẹkekot Peter man ẹben̄e enye anam edima eyenete mmọ emi eset. Nte etop ediset ke n̄kpa esie akasuanade ke ofụri Joppa, ediwak owo ẹma ẹkabade mme andinịm ke akpanikọ. (Utom 9:36-42) Ekeme ndidi Dorcas ke idem esiemmọ ama ada n̄wọrọnda mfọnido esie an̄wam ndusụk mmọ.
14. Nso isinam mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹsan̄a ẹkpere Jehovah?
14 Ukem nte Anna ye Dorcas, odu ediwak owo ke esop mfịn oro mîdọhọ ndọ idem ke ẹma ẹkedụk idem akwa owo. Ekeme ndidi ndusụk owo ikwe nsan̄a ndọ oro odotde. Mbon en̄wen ẹdian̄ade ndọ mîdịghe nsan̄a ndọ mmọ akpa. Mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹsiwak ndikpep ndinen̄ede mberi edem ke Jehovah sia mmọ mînyeneke nsan̄a ndọ nditịn̄ ikọ idịbi nnọ. (N̄ke 16:3) Silvia, eyenete an̄wan emi anamde utom ke se ibede isua 38 ke Bethel, ada emi nte edidiọn̄. Enye ọdọhọ ete: “Ndusụk ini, mmesikpa mba ndidi se ẹdade nte owo emi ọsọn̄de idem. Mmesikere nte, ‘Anie edisịn udọn̄ inọ mi?’” Edi enye adian do ete: “Ndinen̄ede nnịm ke Jehovah ọfiọk se nyomde akan nte ami mfiọkde an̄wam mi nnen̄ede nsan̄a n̄kpere enye. Ndien mmesibọ nsịnudọn̄ ndusụk ini ke ebiet emi mmen̄kodorike enyịn.” Ini ekededi oro isan̄ade ikpere Jehovah, enye esiwak ndinam n̄kpọ ke usụn̄ oro enen̄erede owụt ima onyụn̄ esịnde udọn̄ ọnọ owo.
15. Didie ke mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹkeme ‘nditat esịt’ mma mbon en̄wen?
15 Itie unana ndọ ọnọ owo san̄asan̄a ifet ‘nditat esịt’ mma mbon en̄wen. (Kot 2 Corinth 6:11-13.) Jolene, eyenete an̄wan emi abiatde se ibede isua 34 ke utom uyọhọ ini, ọdọhọ ete: “Mmenen̄ede nsịn ukeme ndinam ufan ye ubọkn̄ka mi, ye kpukpru orụk owo. Itie unana ndọ edi ata eti ifet ndinọ Jehovah, ubon fo, ye nditọete fo, ọkọrọ ye mme mbọhọidụn̄ fo enọ. Nte n̄kponde owo n̄ka, ntre ke ndọdiọn̄ n̄kop inemesịt ke ntak emi mmendọhọ ndọ.” N̄kani owo, mbon n̄kpọnnam, ete m̀mê eka oro ọbọkde nditọ ikpọn̄, n̄kparawa owo, ye mbon eken ke esop ẹnen̄ede ẹwụt esịtekọm ẹban̄a ibetedem ofụri esịt oro mbon emi mîdọhọ ndọ ẹnọde mmọ. Ke akpanikọ, ini ekededi oro nnyịn iwụtde ke imama mbon en̄wen, imesinen̄ede ikop inem uwem. Nte afo n̄ko emekeme ‘nditat esịt’ mma ediwak owo?
Itie Unana Ndọ ke Ofụri Eyouwem
16. (a) Ntak emi Jesus mîkọdọhọ ndọ ke ofụri eyouwem esie? (b) Didie ke Paul akada itie unana ndọ esie anam n̄kpọ ye ọniọn̄?
16 Jesus ikọdọhọ ndọ; enye ekenyene nditịm idem nnọ nnyụn̄ nnam utom ukwọrọikọ oro ẹkenọde enye. Enye ama aka isan̄ etieti, ọtọn̄ọ utom ke tụhi-tụhi usenubọk tutu eyo okụt, ndien ke akpatre ayak uwem esie ọnọ nte ufak. Itie unana ndọ ama enyene ufọn ọnọ enye. Apostle Paul ama asan̄a ke ediwak tọsịn kilomita onyụn̄ osobo ikpọ afanikọn̄ ke ntak utom ukwọrọikọ. (2 Cor. 11:23-27) Okposụkedi emi ekemede ndidi enye ama ọdọ ndọ ke ini edem, Paul ama emek nditre ndidọ ke ini ẹkenọde enye utom nte apostle. (1 Cor. 7:7; 9:5) Jesus ye Paul ẹma ẹsịn udọn̄ ẹnọ mbon en̄wen ẹte ẹkpebe uwụtn̄kpọ mmimọ ke ntak utom ukwọrọikọ, edieke ẹkemede. Edi owo mmọ ndomokiet ikenịmke unana edidọ ndọ nte se ẹyomde ẹto mme asan̄autom.—1 Tim. 4:1-3.
17. Didie ke ndusụk owo mfịn ẹkpebe uwụtn̄kpọ Jesus ye Paul, ndien ntak emi nnyịn ikemede nditịm nnịm ke Jehovah ama mbon emi ẹnamde orụk n̄waidem oro?
17 Mfịn, ndusụk owo ẹkokoi ẹmek ndinam ntre, nditre ndidọ ndọ man ẹkpekeme ndinam utom ukwọrọikọ mmọ. Harold, oro iketịn̄de iban̄a, amanam utom Bethel ke isua 56. Enye ọdọhọ ete: “Etisịm ini emi nyọhọde isua duop ke Bethel, mma n̄kụt nte ediwak mme ọdọ ndọ ẹkpọn̄de Bethel ke ntak udọn̄ọ m̀mê man ẹkese ẹban̄a ete m̀mê eka oro ọsọn̄de. Ete ye eka mi ẹma ẹkpan̄a. Edi mma mma Bethel etieti tutu nyomke nditaba ifetutom oro ke ntak ndọ.” Kpasụk ntre, ediwak isua ke edem, Margaret emi anamde utom ukwọrọikọ ke anyan ini, ọkọdọhọ ete: “Mma nnyene ekese ifet ndidọ ndọ, edi mma mma utom usiakusụn̄ tutu mmaha ndidọ ndọ. Utu ke oro, mma nda ifụre oro n̄kenyenede ke ntak emi mmendọhọ ndọ nnen̄ede nsịn idem ke utom ukwọrọikọ, ndien emi ama anam mi nnen̄ede n̄kop inemesịt.” Ke akpanikọ, tutu amama Jehovah idifreke owo ekededi emi anamde orụk n̄waidem oro ke ntak utuakibuot akpanikọ.—Kot Isaiah 56:4, 5.
Nen̄ede Bọ Ufọn Itie Unana Ndọ
18. Didie ke mbon en̄wen ẹkeme ndisịn udọn̄ nnọ nnyụn̄ n̄n̄wam mme Christian oro mîdọhọ ndọ?
18 Imotoro inyụn̄ isịn udọn̄ ke ofụri esịt inọ kpukpru mme Christian oro mîdọhọ ndọ, emi ẹsịnde ofụri ukeme man ẹnam n̄kpọ Jehovah. Imama mmọ inyụn̄ inen̄ede iwụt esịtekọm iban̄a se mmọ ẹnamde ke esop. Tutu amama mmọ idikopke ndobo edieke inen̄erede idi “nditọeka iren ye nditọeka iban ye eka ye nditọ” eke spirit inọ mmọ.—Kot Mark 10:28-30.
19. Nso ke afo ekeme ndinam man enen̄ede ọbọ ufọn itie unana ndọ fo?
19 Edide okokoi emek nditre ndidọ ndọ m̀mê edi sia mûkemeke ndinyan̄a, mme uwụtn̄kpọ N̄wed Abasi ye eke eyomfịn emi ẹkpekam ẹnen̄ede ẹnam fi ọfiọk ke afo emekeme ndikop inemesịt nnyụn̄ ndu uwem oro enyenede uduak. Ẹsitetie ẹbet ndusụk enọ, ke adan̄aemi mbon eken ẹsidide ke mbuari. Ẹsinen̄ede ẹdara ndusụk ke ebe oro, ke adan̄aemi ẹsidarade mbon eken nte ini akade. Ọwọrọ ke emi enen̄ede etiene edu nnyịn. Nso ke afo ekeme ndinam man enen̄ede ọbọ ufọn itie unana ndọ fo? Nen̄ede san̄a kpere Jehovah, nyene ekese ndinam ke utom Abasi, nyụn̄ tat esịt ma mbon en̄wen. Ukem nte ndọ, itie unana ndọ ekeme ndinọ owo utịp ke ini isede enye nte Abasi esede inyụn̄ idade enọ emi inam n̄kpọ ye eti ibuot.
Nte Afo Emeti?
• Didie ke itie unana ndọ ekeme ndidi enọ?
• Didie ke itie unana ndọ ekeme ndidi edidiọn̄ ke ini uyen?
• Nso ifet ke mme Christian oro mîdọhọ ndọ ẹnyene ndinen̄ede nsan̄a n̄kpere Jehovah nnyụn̄ ntat esịt mma mbon en̄wen?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Mme Ndise ke page 18]
Ndi ke enen̄ede ada mme ifet oro enyenede anam n̄kpọ Abasi?