Ndi Afo Eyetiene Ima Ima Ndausụn̄ Jehovah?
Ndi Afo Eyetiene Ima Ima Ndausụn̄ Jehovah?
“Nsasua kpukpru usụn̄ nsu.”—PS. 119:128.
1, 2. (a) Ke ini oyomde eteme fi ebiet emi edikade, nso orụk ntọt ke okpowụt esịtekọm aban̄a, ndien ntak-a? (b) Nso orụk ntọt ke Jehovah ọnọ mbon oro ẹnamde n̄kpọ esie, ndien ntak-a?
KERE ban̄a emi ise: Enyene ebiet emi anade aka. Afo aka ebịne ufan emi afo enen̄ede ọfiọk ke ọdiọn̄ọ usụn̄ ete eteme fi usụn̄. Nte enye etemede fi usụn̄, enye ekeme ndidọhọ ete: “Nen̄ede tịn̄ enyịn ke udiana isobo oro. Itie oro esibian̄a owo. Ediwak owo ẹsiwaha ẹdụk do ndien ke akpatre ẹkekụt ke imedue usụn̄.” Ndi afo okpowụt esịtekọm aban̄a edikere mban̄a esie onyụn̄ anam item esie? Jehovah onyụn̄ aka nditie nte ufan oro. Enye ọnọ nnyịn ata nti ndausụn̄ aban̄a nte ikemede ndinyene nsinsi uwem, edi enye odụri nnyịn utọn̄ n̄ko aban̄a ndiọi odudu oro ẹkemede ndinam nnyịn idụk idiọk usụn̄.—Deut. 5:32; Isa. 30:21.
2 Ke ibuotikọ emi ye enye oro etienede, nnyịn iyeneme ndusụk odudu emi Ufan nnyịn, Jehovah Abasi, odụride nnyịn utọn̄ aban̄a. Ẹyak iti ke edikere mban̄a ye ima ẹnam Jehovah ọnọ nnyịn mme utọ ntọt oro. Enye oyom nnyịn isịm ebiet emi ikade. Esibiak enye ndikụt nte mme owo ẹyakde mme idiọk odudu ẹkan mmọ ubọk ẹnyụn̄ ẹkpọn̄de usụn̄ mmọ. (Ezek. 33:11) Nnyịn imọn̄ ineme ndiọi odudu ita ke ibuotikọ emi. Akpa oto ebiet en̄wen, udiana edi enye oro otode nnyịn. Ọyọhọ ita ikam idịghe ata idem n̄kpọ; kpa ye oro, enye ọdiọk etieti. Oyom ifiọk se mme odudu emi ẹdide ye nte Ete nnyịn eke heaven ekpepde nnyịn ndibiọn̄ọ mmọ. Andiwet psalm kiet emi ẹkenọde odudu spirit eketịn̄ ntem ọnọ Jehovah: “Nsasua kpukpru usụn̄ nsu.” (Ps. 119:128) Ndi afo ekere ntre n̄ko? Yak ise nte ikemede ndinen̄ede n̄kere ntre nnyụn̄ nnam nte ikerede.
Kûtiene “Otuowo”
3. (a) Ntak emi edide afanikọn̄ nditiene mme akaisan̄ eken ke ini nnyịn mîfiọkke usụn̄? (b) Nso akpan edumbet odu ke Exodus 23:2?
3 Ke ini akade anyan isan̄, nso ke akpanam edieke mûtịmke ufiọk usụn̄ emi akpasan̄ade? Ekeme ndidọn̄ fi nditiene mme akaisan̄ eken—akpan akpan edieke okụtde nte ata ediwak owo ẹdụkde usụn̄ oro. Utọ edinam oro asan̄a ye afanikọn̄. Ekeme ndidi mme akaisan̄ oro ikaha ebiet emi afo akade, mîdịghe akam ekeme ndidi mmọ n̄ko ẹtiene ẹsop usụn̄. Ke se iban̄ade emi, kere ban̄a edumbet kiet ke ibet oro ẹkenọde Israel eset. Ẹma ẹdụri mbon oro ẹkedide mme ebiereikpe ye mme ntiense utọn̄ ẹban̄a nte ọdiọkde ‘nditiene otuowo.’ (Kot Exodus 23:2.) Eyịghe idụhe ke esidi ata mmemmem n̄kpọ mme anana-mfọnmma owo ndinam se uke ẹyomde nnyụn̄ n̄kwan̄a ikpe. Edi, ndi edumbet oro aban̄ade editre nditiene otuowo aban̄a ikpe kpọt? Baba.
4, 5. Didie ke ẹkenam ọdọn̄ Joshua ye Caleb nditiene otuowo, edi nso ikanam mmọ ẹkûtiene?
4 Ke nditịn̄ akpanikọ, idomo ‘editiene otuowo’ ekeme ndisịm nnyịn ke ekperede ndidi ini ekededi. Enye ekeme ndidi ke mbuari, onyụn̄ ekeme ndisọn̄ etieti ndikan. Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a idomo edinam se uke ẹnamde, emi ekesịmde Joshua ye Caleb. Mmọ ẹkesịne ke otu owo 12 oro ẹkekade ẹkeyep Isọn̄ Un̄wọn̄ọ. Ke ẹma ẹkenyọn̄ ẹdi, duop ke otu iren oro ẹma ẹnọ ata idiọk ntọt oro akanamde idem emem owo. Mmọ ẹma ẹkam ẹdọhọ ke ndusụk mme andidụn̄ isọn̄ oro ẹkedi ata ikpọ owo emi ẹtode ubon mme Nephilim, kpa nditọ oro mme ọsọn̄ibuot angel ẹkebonde mi ke isọn̄. (Gen. 6:4) Utọ ikọ oro ekedi ata nditen̄. Ukwọ ama osobo nditọ mbuaha uduot oro efep ke ata ediwak isua emi ẹkebede ko ke edem, ikpọn̄ke owo ndomokiet emi otode ubon mmọ. Edi ọkpọkọm ikọ emi mînyeneke baba isọn̄ kiet ekeme ndinen̄ede n̄wọrọ n̄kpọ nnọ mbon oro mînyeneke mbuọtidem. Idiọk ntọt oro owo duop oro ẹkenọde ama ọsọsọp anam nditọ Israel ẹkop ndịk ẹnyụn̄ ẹnyek idem. Ikebịghike, ata ediwak mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹnịm ke edidi ndudue ndidụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ nte Jehovah eketemede. Nso ke Joshua ye Caleb ẹkenam ke utọ afanikọn̄ afanikọn̄ idaha oro?—Num. 13:25-33.
5 Mmọ iketieneke otuowo. Okposụkedi emi otuowo mîkamaha ndikop oro, iren iba oro ẹma ẹtịn̄ akpanikọ ẹnyụn̄ ẹsọn̄ọ ẹda ke akpanikọ—idem ke ini ẹkeyomde nditọn̄ọ mmọ ke itiat n̄wot! Mmọ ẹkeda m̀mọ̀n̄ uko? Eyịghe idụhe ke mbuọtidem mmọ akanam mmọ ẹnen̄ede ẹnyene uko. Mbon oro ẹnyenede mbuọtidem ẹsinen̄ede ẹkụt ukpụhọde ke ufọt ikọ oro mînyeneke isọn̄ ye nti un̄wọn̄ọ Jehovah Abasi. Nte ini akakade, iren mbiba oro ẹma ẹtịn̄ nte mmọ ẹkesede nte Jehovah esisude un̄wọn̄ọ esie kpukpru ini. (Kot Joshua 14:6, 8; 23:2, 14.) Joshua ye Caleb ẹma ẹsọn̄ọ ẹyịre ye anam-akpanikọ Abasi mmọ, idehedei idụk mmọ ekikere ndiyat enye esịt ke nditiene otuowo emi mînyeneke mbuọtidem. Ntre, mmọ ẹma ẹsọn̄ọ ẹda, ẹnịm eti uwụtn̄kpọ ẹnọ nnyịn mfịn.—Num. 14:1-10.
6. Nso ye nso ikeme ndinam ọdọn̄ nnyịn nditiene otuowo?
6 Ndi akanam enen̄ede ọdọn̄ fi nditiene otuowo? Mmọ oro ẹdian̄arede ẹkpọn̄ Jehovah mînyụn̄ idaha mme edumbet ido uwem esie ke n̄kpọ ẹwak etieti mfịn emi. Otuowo oro ẹsiwak ndisịn udọn̄ nnọ oburobụt ekikere ke se iban̄ade unọ idem inemesịt ye mme edinam ini nduọkodudu. Mmọ ẹkeme ndisọn̄ọ ndọhọ ke oburobụt ido, afai, ye ubụpekpo oro ẹyọhọde mme edinam ekebe ndise, fim, ye mme mbre vidio idiọkke. (2 Tim. 3:1-5) Ke ini emekde unọ idem inemesịt ye mme edinam ini nduọkodudu ọnọ idemfo m̀mê ubon fo, ndi afo emesiyak ubieresịt mbon oro mîdụhe ke ukpeme anam fi emek se mûkpemekke m̀mê anam ubieresịt fo etie nte eke mmọ? Ndi oro ikpọwọrọke nditiene otuowo?
7, 8. (a) Isan̄a didie inọ “ukeme ufiọkn̄kpọ” nnyịn ukpep, ndien ntak emi utọ ukpep oro ọfọnde akan nditiene mme eto eto edumbet? (b) Ntak emi uwụtn̄kpọ oro ndusụk uyen Christian ẹnịmde enemde fi esịt?
7 Jehovah ọmọnọ nnyịn ọsọn̄urua enọ man isinam nti ubiere—oro edi, “ukeme ufiọkn̄kpọ.” Edi oyom ẹnọ ukeme ufiọkn̄kpọ emi ukpep “ke ndida enye nnam n̄kpọ.” (Heb. 5:14) Edieke itienede otuowo, emi idiyakke inọ ukeme ufiọkn̄kpọ nnyịn ukpep; kpasụk ntre n̄ko, mme eto eto edumbet idinọhọ ubieresịt nnyịn ukpep. Ke uwụtn̄kpọ, ntak edi oro owo mînọhọ ikọt Jehovah mme enyịn̄ fim, n̄wed, ye ikpehe Intanet oro mmọ ẹkpefepde. Sia ererimbot emi okpụhọrede usọp usọp, ikpebịghike mme enyịn̄ oro ẹkewetde ikpenyeneke aba ufọn. (1 Cor. 7:31) Akan oro, emi ikpayakke nnyịn ikeme nditịn̄ enyịn nnyụn̄ mbọn̄ akam ndụn̄ọde mme edumbet Bible ndien ekem ida mme edumbet oro inam ubiere.—Eph. 5:10.
8 Edi akpanikọ, mme ubiere oro idade Bible inam ẹkeme ndinam mme owo imaha nnyịn ndusụk ini. Otuowo ke ufọkn̄wed ẹkeme ndinen̄ede nsịn udọn̄ nnọ mme uyen Christian ẹtiene ẹse ẹnyụn̄ ẹnam se kpukpru owo ẹsede ẹnyụn̄ ẹnamde. (1 Pet. 4:4) Mmọdo, edi ata eti n̄kpọ ndikụt nte mme Christian, n̄kpri ye ikpọ, ẹkpebede mbuọtidem Joshua ye Caleb, ẹsịn nditiene otuowo.
Ẹkûtiene “Esịt Mbufo ye Enyịn Mbufo”
9. (a) Ke ini ikade isan̄, ntak emi mîfọnke itiene esịt nnyịn? (b) Ntak emi ibet oro ẹwetde ke Numbers 15:37-39 ekedide akpan n̄kpọ ọnọ ikọt Abasi ke eset?
9 Udiana idiọk odudu oro idinemede iban̄a oto nnyịn. Ke uwụtn̄kpọ: Edieke akpakade akpan ebiet, ndi afo ekpebiere ndikpọn̄ n̄wed usụn̄isan̄ nnịm nnyụn̄ ntiene esịt fo—eyedi odụk usụn̄ ekededi oro etiede nte eye? Ke akpanikọ, ndinam ntre ikpayakke fi esịm ebiet oro akade. Kaban̄a emi, kere ban̄a ibet en̄wen emi Jehovah ọkọnọde Israel eset. Ibet oro aban̄ade edikịm nyeriye ye blu blu urụk ndian ke ọfọn̄ mmọ ekeme ndisọn̄ ndin̄wan̄a ediwak owo mfịn. (Kot Numbers 15:37-39.) Edi, ndi afo omokụt ntak? Ndinịm utọ ibet oro ama anam ikọt Abasi ẹwọrọ ẹda san̄asan̄a ye ata isio isio ye mme idụt ukpono ndem oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Ama enen̄ede oyom mmọ ẹnam oro edieke akanade Jehovah aka iso ama mmọ. (Lev. 18:24, 25) Edi ibet oro ama ayarade enyene-ndịk odudu idem nnyịn emi ekemede ndinam nnyịn iyo ikpọn̄ nsinsi uwem. Didie?
10. Didie ke Jehovah okowụt ke imọfiọk obot owo?
10 Jehovah ọkọdọhọ ikọt esie ke emi edi ntak oro ikọnọde mmọ ibet oro: “[Inaha ẹtiene] esịt mbufo ye enyịn mbufo, emi mbufo ẹtienede ẹnyụn̄ ẹnyenede oburobụt ebuana.” Jehovah enen̄ede ọfiọk obot owo. Enye enen̄ede ọfiọk nte se idade enyịn ikụt ekemede ndisọp ntap esịt nnyịn, m̀mê se idide ke esịtidem. Ke ntem, Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Esịt abian̄a akan n̄kpọ efen ekededi onyụn̄ anam n̄kpọ ke mbrenyịn. Anie ekeme ndifiọk enye?” (Jer. 17:9) Do, ndi omokụt ntak emi item oro Jehovah ọkọnọde nditọ Israel odotde? Enye ama enen̄ede ọfiọk ke ọyọdọn̄ mmọ ndise mme okpono ndem oro ẹkekande mmọ ẹkụk nnyụn̄ ntiene se mmọ ẹkụtde. Ekeme ndidọn̄ mmọ nditie nte mbon oro mîkenịmke ke akpanikọ do ndien ekem ẹkere ẹnyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte mmọ.—N̄ke 13:20.
11. Didie ke se ikụtde inyụn̄ ikopde ẹkeme nditap nnyịn?
11 Se nnyịn ikụtde inyụn̄ ikopde mfịn ẹkam ẹkeme ndinen̄ede ntap esịt nnyịn oro abian̄ade. Nnyịn idu uwem ke ererimbot oro ẹnen̄erede ẹsịn udọn̄ ẹnọ ediyụhọ udọn̄ obụkidem. Ntre, didie ke ikeme ndida edumbet oro odude ke Numbers 15:39 nsịn ke edinam? Kere ban̄a emi: Edieke mme owo ke ufọkn̄wed, ke itieutom, m̀mê ke obio mbufo ẹdiọn̄de-diọn̄ ẹsịne n̄kpọ ke usụn̄ oro edemerede owo idiọk udọn̄, okûdi emekeme ndikpebe mmọ? Okûdi ekeme ndidọn̄ fi ‘nditiene esịt fo ye enyịn fo,’ se afo okụtde onyụn̄ atap fi? Okûdi ekeme ndidọn̄ fi ndikpọn̄ mme n̄kokon̄ edumbet fo nnyụn̄ nsịne n̄kpọ nte mmọ?—Rome 12:1, 2.
12, 13. (a) Nso ke ikpanam edieke enyịn nnyịn ẹwọn̄ọrede ẹka ebiet emi mmọ mîkpakaha? (b) Nso ikeme ndinam nnyịn ikûdi n̄kpọ idomo inọ mbon en̄wen?
12 Enen̄ede oyom isọsọp ikpep ndinyene mfara ke idem. Edieke enyịn nnyịn ẹmade ndiwọn̄ọde n̄ka ebiet oro mîkpakaha, yak iti ọkpọsọn̄ ubiere oro anam-akpanikọ Job akanamde. Enye ọkọdọhọ ke imọ imanam ediomi ye enyịn imọ—oro edi, ke ima in̄wọn̄ọ ke imọ idisehe n̄wan en̄wen ke enyịn ima. (Job 31:1) Kpasụk ntre, Edidem David ama ebiere ete: “Ami ndinịmke obukpo n̄kpọ ekededi ke iso mi.” (Ps. 101:3) Nnyịn ida se ededi oro ekemede ndibiat eti ubieresịt nnyịn ye itie ebuana nnyịn ye Jehovah nte “obukpo n̄kpọ.” Oro esịne idomo ekededi oro ọdọn̄de enyịn nnyịn onyụn̄ ekemede nditap esịt nnyịn nsịn ke edinam idiọk.
13 Ke n̄kan̄ eken, nnyịn ikpedehedei iyom ndikabade ndi “obukpo n̄kpọ” nnọ mbon en̄wen ebe ke ndidomo mmọ man ẹkere ndinam idiọk. Ke ntem, nnyịn ida item Bible oro ọdọhọde isịne ọfọn̄ eke etịmde odot onyụn̄ owụtde iso o-bụt, ke ata akpan n̄kpọ. (1 Tim. 2:9) Iso o-bụt idịghe n̄kpọ oro ikemede ndibiere nte ekemde ye ekikere idem nnyịn. Ana ikere iban̄a ubieresịt ye ekikere mbon oro ẹkande nnyịn ẹkụk, ikere iban̄a nte etiede mmọ ke idem ye se mmọ ẹmade ikan se nnyịn imade. (Rome 15:1, 2) Esop Christian ọyọhọ ye ata ediwak uyen emi ẹnịmde ata eti uwụtn̄kpọ ke afan̄ emi. Mmọ ẹdat nnyịn esịt didie ntem ke ndisịn ‘nditiene esịt mmọ ye enyịn mmọ,’ edi ẹkam ẹmek ndinem Jehovah esịt ke se ededi oro mmọ ẹnamde—idem ke nte mmọ ẹsịnede n̄kpọ!
Kûtiene “Ikpîkpu N̄kpọ”
14. Nso ntọt oro aban̄ade editiene “ikpîkpu n̄kpọ” ke Samuel ọkọnọ?
14 Kere nte asan̄ade ebe akaka desat. Ekem afo okụt n̄kpọ emi etiede nte mmọn̄, edi n̄kpọ oro idịghe mmọn̄. N̄kpọ ndomokiet ikam idụhe-du do. Nso ikpetịbe edieke afo akpawahade ọkpọn̄ usụn̄ ebịne n̄kpọ oro ebietde mmọn̄ do? Ndibịne mbukpọn̄ oro ekeme ndida fi ibuot! Jehovah enen̄ede ọfiọk afanikọn̄ oro. Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet. Nditọ Israel ẹkeyom nditie nte mme idụt oro ẹkekande mmọ ẹkụk, emi ndidem emi ẹdide owo ẹkekarade. Ke nditịm ntịn̄, utọ udọn̄ oro ekedi ata akwa idiọkn̄kpọ, sia oro ọkọwọrọ ndisịn Jehovah nte Edidem mmọ. Okposụkedi emi Jehovah ekenyịmede mmọ ẹnyene edidem emi edide owo, enye ama ọdọhọ Samuel prọfet esie enen̄ede odụri mmọ utọn̄ aban̄a edibịne “ikpîkpu n̄kpọ.”—Kot 1 Samuel 12:21.
15. Ke mme usụn̄ ewe ke nditọ Israel ẹketiene mme ikpîkpu n̄kpọ?
15 Ndi nditọ Israel ẹkekere ke imekeme ndinen̄ede mbuọt idem ye edidem emi edide owo n̄kan Jehovah? Edieke edide ntre, ọwọrọ ke mmọ ẹkenen̄ede ẹbịne ikpîkpu n̄kpọ! Ama onyụn̄ emem utom mmọ ndibịne mme abian̄a abian̄a n̄kpọ Satan eken. Ndidem emi ẹdide owo ẹkpekeme ndisọp ntụn mmọ usụn̄ man ẹkekpono ndem. Mme okpono ndem ẹsidue ẹkere ke imekeme ndinen̄ede mbuọt idem ke mme n̄kpọ oro ẹkụtde ke enyịn—mme abasi oro ẹdade eto ye itiat ẹnam. Mmọ ẹsikere ntem sia mmọ ẹkeme ndikụt nnyụn̄ ntụk mme n̄kpọ emi, edi ikemeke ndikụt Jehovah, Abasi emi okobotde kpukpru n̄kpọ. Edi nte apostle Paul ọkọdọhọde, ndem idịghe “n̄kpọ baba kiet.” (1 Cor. 8:4) Mmọ ikemeke ndikụt, ndikop, ndinam n̄kpọ, m̀mê ndisioro uyo. Afo emekeme ndikụt nnyụn̄ ntụk mmọ, edi edieke afo okponode mmọ, ke akpanikọ, emi ọkpọwọrọ ke afo etiene ikpîkpu n̄kpọ—kpa ikpîkpu n̄kpọ oro ekemede ndida afanikọn̄ ndi.—Ps. 115:4-8.
16. (a) Didie ke Satan atap ediwak owo mfịn esịn ke edibịne mme ikpîkpu n̄kpọ? (b) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke inyene ẹdi mme ikpîkpu n̄kpọ, akpan akpan ke ini ẹmende enye ẹdomo ye Jehovah Abasi?
16 Satan osụk enyenyene usọ ke ndinam mme owo ẹtiene mme ikpîkpu n̄kpọ. Ke uwụtn̄kpọ, enye amatap anana-ibat owo anam mmọ ẹdori enyịn ke inyene ẹkeme ndikpeme mmimọ. Ekeme nditie nte ke okụk, inyene, ye utom oro ẹkpede ediwak okụk ẹnyene ekese ufọn. Edi nso ke inyene esinọ ke ini owo ọduọde udọn̄ọ, ke ini mbubehe ẹtaharede, m̀mê ke ini oto-obot afanikọn̄ etịbede? Nso ke mmọ ẹsinọ ke ini mme owo ẹkerede ke uwem mmimọ inyeneke se ọwọrọde ẹnyụn̄ ẹyomde ibọrọ mbụme oro ẹnen̄erede ẹfịna mmọ? Nso ke mmọ ẹkeme ndinam nnọ owo ke ini enye ekperede n̄kpa? Edieke idoride enyịn ke inyene ọyọnọ se iyomde ke n̄kan̄ eke spirit, idotenyịn nnyịn ayakpa mfụhọ. Inyene obụkidem isinyan̄ake owo; mmọ ẹdi mme ikpîkpu n̄kpọ. Ke akpatre, mmọ ikam ikemeke ndin̄wam owo ke n̄kan̄ eke obụk sia ufọn mmọ mîsibịghike ke ntak emi uwem owo omụhọde m̀mê ke ntak udọn̄ọ ye n̄kpa. (N̄ke 23:4, 5) Edi Jehovah Abasi nnyịn edi ata Owo! Idinyene ata ifụre edieke inen̄erede isan̄a ikpere enye. Nso akwa edidiọn̄ ke oro edi ntem! Ẹyak nnyịn ikûdedei ikpọn̄ enye ibịne mme ikpîkpu n̄kpọ.
17. Nso idi ubiere fo kaban̄a ndiọi odudu oro inemede iban̄a?
17 Idat esịt didie ntem ndinyene Jehovah nte Ufan ye Adausụn̄ nnyịn ke isan̄ uwem! Edieke ikade iso inam mme item emi enye ọnọde nnyịn ke ntak ima aban̄a ndiọi odudu ita emi—otuowo, esịt nnyịn, ye mme ikpîkpu n̄kpọ—enen̄ede etie nte ke iyenyene nsinsi uwem. Ke ibuotikọ oro etienede, ẹyak ineme n̄kpọ ita en̄wen oro Jehovah odụride nnyịn utọn̄ aban̄a man an̄wam nnyịn isua inyụn̄ ifep mme usụn̄ nsu oro ẹtụnde ata ediwak owo usụn̄.—Ps. 119:128.
Afo Ekere Didie?
Didie ke afo ekeme ndida mme edumbet oro ẹdude ke mme itie N̄wed Abasi oro ẹtienede mi nsịn ke edinam?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Ndise ke page 11]
Ndi akanam enen̄ede ọdọn̄ fi nditiene otuowo?
[Ndise ke page 13]
Ntak emi mîfọnke itiene ekikere esịt nnyịn?
[Ndise ke page 14]
Ndi enyene mme ikpîkpu n̄kpọ emi afo etienede?
