Mmọ Ẹma Ẹtie Ẹbet Messiah

“Mme owo ke ẹketie ẹbet, kpukpru mmọ ẹnyụn̄ ẹkere ke esịt mmọ ẹban̄a John ẹte, okûdi enye akam edi Messiah.”—LUKE 3:15, THE EMPHATIC DIAGLOTT.

1. Nso etop ke ndusụk mme ekpemerọn̄ ẹkekop nte angel ọnọde?

EYO ama okụt. Mme ekpemerọn̄ ẹketie ke an̄wa ẹkpeme otuerọn̄ mmọ. Mmọ ẹkedịghe didie ntem ke ini angel Jehovah edide edida ekpere mmọ, ubọn̄ Abasi onyụn̄ ayamade akanade mmọ okụk! Kpan̄ utọn̄! Angel oro atan̄a utịbe utịbe etop emi ete: “Ẹkûfehe ndịk, koro, sese! ami ntan̄a eti mbụk akwa idatesịt eke edinyenede kpukpru owo nnọ mbufo, koro Andinyan̄a, emi edide Christ Ọbọn̄, [kpa Enye emi edidide Messiah], amana ọnọ mbufo mfịn emi.” Angel oro ama ọdọhọ mme ekpemerọn̄ oro ke mmọ ẹkeme ndika n̄kokụt nsekeyen oro ke usịnudia ufene ke obio emi mîyomke usụn̄. Kpa idaha oro, “akwa udịm mbon heaven” ẹtọn̄ọ nditoro Jehovah, ẹte: “Ubọn̄ enyene Abasi ke ata enyọn̄, emem onyụn̄ odu ke isọn̄ ke otu mbon oro enye enyịmede.”—Luke 2:8-14.

2. Nso ke “Messiah” ọwọrọ, ndien ẹkeme ndisan̄a didie ndiọn̄ọ enye?

² Edi akpanikọ ke mme ekpemerọn̄ oro ẹkedide mme Jew do ẹma ẹdiọn̄ọ ke “Messiah” m̀mê “Christ” ọwọrọ Enye Emi Abasi “Eyetde Aran.” (Ex. 29:5-7) Edi mmọ ẹdisan̄a didie ẹkpep ekese ẹban̄a ẹnyụn̄ ẹnam mbon en̄wen ẹnịm ke nsekeyen emi angel oro eketịn̄de aban̄a edidi Messiah emi Jehovah emekde? Ke ndidụn̄ọde mme ntịn̄nnịm ikọ emi ẹdude ke N̄wed Abasi Usem Hebrew nnyụn̄ mmen mmọ ndomo ye mme utom eyen emi ye orụk uwem emi enye edidude.

Ntak Emi Mme Owo Ẹkedoride Enyịn-e?

3, 4. Didie ke Daniel 9:24, 25 an̄wan̄a nnyịn?

³ Ke ini John Andinịm owo Baptism akamanade ediwak isua ko ke edem, se enye eketịn̄de onyụn̄ anamde ama anam ndusụk owo ẹkere m̀mê Messiah edisịm. (Kot Luke 3:15.)  Etie nte ndusụk owo ẹma ẹnen̄ede ẹfiọk ntịn̄nnịm ikọ Messiah oro aban̄ade “urua ata ye duop.” Edieke edide ntre, mmọ ẹma ẹkeme ndidiọn̄ọ ini emi Messiah edidide. Ndusụk ikpehe ntịn̄nnịm ikọ oro ọkọdọhọ ete: “Ọtọn̄ọde ke ini emi uyo ọwọrọde ete ẹtọn̄ọ ntak ẹdiọn̄ ẹnyụn̄ ẹbọp Jerusalem tutu Messiah Adausụn̄ edi, edidi urua itiaba ye urua ata ye iba.” (Dan. 9:24, 25) Ediwak nditọ ukpepn̄kpọ ẹnyịme ke mme urua emi ẹda ẹban̄a mme isua. Ke uwụtn̄kpọ, Revised Standard Version ọdọhọ ete: “Ẹbiere urua ata ye duop emi ẹdade ẹban̄a mme isua.”

⁴ Mfịn, mme asan̄autom Jehovah ẹdiọn̄ọ ke urua 69, m̀mê isua 483, oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Daniel 9:25 ẹketọn̄ọ ke isua 455 M.E.N. ke ini Edidem Artaxerxes emi okotode Persia ọkọnọde Nehemiah odudu ete afiak ọdiọn̄ onyụn̄ ọbọp Jerusalem. (Neh. 2:1-8) Mme urua oro ẹkekụre ke isua 483 ẹma ẹkebe, ke isua 29 E.N., ke ini ẹkenịmde Jesus eyen Nazareth baptism ẹnyụn̄ ẹdade edisana spirit ẹyet enye aran, enye onyụn̄ akabade edi Messiah.—Matt. 3:13-17. *

5. Mme ntịn̄nnịm ikọ ewe ke idineme idahaemi?

⁵ Idahaemi ẹyak ineme ifan̄ ke otu ediwak ntịn̄nnịm ikọ eken emi ẹban̄ade Messiah, oro ẹkesude ke ini Jesus akamanade, ekedide eyenọwọn̄, ye ke ini utom ukwọrọikọ esie. Ke akpanikọ, emi ayanam inen̄ede inyene mbuọtidem ke ntịn̄nnịm ikọ Abasi. Oyonyụn̄ anam etetịm ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jesus ekenen̄ede edi Messiah oro ẹketiede ẹbet ke anyan ini.

Ẹma Ẹbem Iso Ẹtịn̄ Ẹban̄a Ini Eyenọwọn̄ Esie

6. Tịn̄ nte Genesis 49:10 okosude.

⁶ Messiah ekenyene ndimana ke esien Judah ke Israel. Ke ini Jacob akanade ke nna n̄kpa ọdiọn̄ nditọ esie, enye ama etịn̄ ntịn̄nnịm ikọ ete: “Esan̄ ubọn̄ idikpọn̄ke Judah, esan̄ andikara idinyụn̄ ikpọn̄ke n̄kpatian̄ ukot esie, tutu Shiloh edi; ndien enye ke mme owo ẹdikop uyo ẹnọ.” (Gen. 49:10) Ediwak nditọ ukpepn̄kpọ mme Jew ke eset ẹkedọhọ ke ikọ emi aban̄a Messiah. Ọtọn̄ọde ke ini ukara Edidem David emi okotode esien Judah, esan̄ ubọn̄ (ukara edidem) ye esan̄ andikara (odudu ndinọ ewụhọ) okodu ye esien Judah. “Shiloh” ọwọrọ “Enye Emi Edide Esie; Enye Emi N̄kpọ Enyenede.” Udịm ubọn̄ esien Judah ekenyene nditre ye “Shiloh” emi edidide nsinsi Edidem, sia Abasi ọkọdọhọ Zedekiah emi akakarade nte akpatre edidem Judah ete ke ẹdiyak ukara inọ enye emi enyenede unen ndikara. (Ezek. 21:26, 27) Ke Zedekiah ama akakara, Jesus ekedi n̄kukụre andito ubon David emi ẹken̄wọn̄ọde ke ẹyenọ enye itie edidem. Mbemiso Jesus akamanade, angel Gabriel ama ọdọhọ Mary ete: “Jehovah Abasi ọyọnọ enye ebekpo ete esie David, ndien enye ayakara ufọk Jacob nte edidem ke nsinsi, obio ubọn̄ esie idinyụn̄ inyeneke utịt.” (Luke 1:32, 33) Anaedi Shiloh edi Jesus Christ, emi okotode ubon Judah ye David.—Matt. 1:1-3, 6; Luke 3:23, 31-34.

7. Messiah akamana ke m̀mọ̀n̄, ndien ntak emi edide akpan n̄kpọ?

⁷ Messiah ekenyene ndimana ke Bethlehem. Prọfet Micah ekewet ete: “Afo, O Bethlehem Ephrathah, emi ekpride akaha ndidu ke otu ediwak tọsịn obio Judah, owo oyoto fi ke esịt ọwọrọ ọnọ mi, emi edidide andikara ke Israel, emi ntọn̄ọ esie edide toto ke eset, ko ke ata anyan ini.” (Mic. 5:2) Messiah ekenyene ndimana ke Bethlehem emi etiede nte ini kiet ko ekekere Ephrathah, kpa obio Judea. Okposụkedi emi Mary eka Jesus ye Joseph ebe eka esie ẹkedude ke Nazareth, ewụhọ emi ukara Rome okowụkde ete ẹka ẹkesịn enyịn̄ ke n̄wed ama anam mmọ ẹka Bethlehem, emi Jesus akamanade ke isua 2 M.E.N. (Matt. 2:1, 5, 6) Ntịn̄nnịm ikọ emi okosu ke utịbe utịbe usụn̄ didie ntem!

8, 9. Nso ke ẹketịn̄ ẹnịm ẹban̄a emana Messiah ye se iditịbede ke oro ebede?

 ⁸ Eyenan̄wan emi mîfiọkke erenowo ekenyene ndiman Messiah. (Kot Isaiah 7:14.) Ikọ Hebrew oro bethu·lahʹ ọwọrọ “n̄wan oro mîfiọkke erenowo,” edi ikọ en̄wen (ʽal·mahʹ) odu ke Isaiah 7:14. Ẹma ẹtịn̄ ntịn̄nnịm ikọ do ẹte ke “eyenan̄wan [ha·ʽal·mahʹ]” ayaman eyeneren. Ikọ oro ʽal·mahʹ aban̄a Rebekah mbemiso enye ọkọdọde ebe. (Gen. 24:16, 43) Spirit Abasi akanam Matthew ada ikọ Greek oro ọwọrọde “n̄wan oro mîfiọkke erenowo” (par·theʹnos) ke ini owụtde ke emana Jesus ama osu Isaiah 7:14. Matthew ye Luke emi ẹketienede ẹwet Gospel ẹwụt ke Mary ekedi “n̄wan oro mîfiọkke erenowo,” emi edisana spirit Abasi akanamde oyomo.—Matt. 1:18-25; Luke 1:26-35.

⁹ Ẹkenyene ndiwot nseknditọ ke ini Messiah amanade. Ukem n̄kpọ oro ama etịbe ediwak isua ikie ke edem, ke ini Pharaoh Egypt okowụkde ete ẹtomo nseknditọ irenowo Hebrew ẹduọn̄ọ ke Akpa Nile. (Ex. 1:22) Edi enen̄ede odot ẹtịm ẹfiọk se idude ke Jeremiah 31:15, 16, emi ẹdọhọde ke Rachel atua aban̄a nditọ irenowo esie emi ẹketan̄de ẹka “idụt mme asua.” Ẹma ẹtie ke Ramah emi okoyomde usụn̄, okonyụn̄ odude ke isọn̄ Benjamin, ke edem edere Jerusalem, ẹkop eseme esie. Matthew owụt ke ikọ Jeremiah ama osu ke ini Edidem Herod ọkọnọde ewụhọ ete ẹwot kpukpru nditọ irenowo ke Bethlehem ye mme obio oro ẹkekande ẹkụk. (Kot Matthew 2:16-18.) Kere ban̄a nte mme owo ẹkefụhọde ke obio oro!

10. Tịn̄ nte Hosea 11:1 okosude Jesus ke idem.

¹⁰ Ẹkenyene ndikot Messiah nsio ke Egypt nte ẹkekotde nditọ Israel ẹsio. (Hos. 11:1) Mbemiso Herod ọkọnọde ewụhọ ete ẹwot nditọ oro, angel ama eteme ete Joseph, Mary, ye Jesus ẹka Egypt. Mmọ ẹma ẹdu do “tutu Herod akpa, man okposu se Jehovah akadade [Hosea] prọfet esie etịn̄, ete: ‘N̄kot eyen mi nsio ke Egypt.’” (Matt. 2:13-15) Ke akpanikọ, Jesus ke idemesie ikpekekemeke ndidiomi ndomokiet ke otu n̄kpọ oro ẹketịn̄de ẹnịm ẹban̄a emana ye ini eyenọwọn̄ esie do.

Messiah Ọtọn̄ọ Utom!

11. Didie ke ẹkediọn̄ usụn̄ ẹben̄e Enye Emi Jehovah Eyetde Aran?

¹¹ Akana ẹbem iso ẹdiọn̄ usụn̄ ẹnọ Enye Emi Abasi Eyetde Aran. Malachi ama ebem iso etịn̄ ete ke “prọfet Elijah” edinam utom emi, an̄wam mme owo ẹtịm esịt ẹben̄e edidi Messiah. (Kot Malachi 4:5, 6.) Jesus ke idem esiemmọ ọkọdọhọ ke “Elijah” emi ekedi John Andinịm Owo Baptism. (Matt. 11:12-14) Ndien Mark ama ọdọhọ ke utom ukwọrọikọ John ama osu ntịn̄nnịm ikọ Isaiah. (Isa. 40:3; Mark 1:1-4) Idịghe Jesus okodiomi man John anam utom emi ebietde eke Elijah onyụn̄ ọdiọn̄ usụn̄ ọnọ enye. Ẹkenam utom emi ẹketịn̄de ẹnịm nte “Elijah” edinamde mi ke n̄kemuyo ye uduak Abasi man ẹdiọn̄ọ Messiah.

12. Ewe utom anam idiọn̄ọ Messiah?

¹² Utom emi Abasi ọnọde an̄wam nnyịn idiọn̄ọ Messiah. Jesus ama okot n̄wed prọfet Isaiah ke synagogue emi okodude ke Nazareth, emi ẹkebọkde enye, onyụn̄ ọdọhọ ke ikọ oro osu imọ ke idem, ete: “Spirit Jehovah odoro mi ke idem, koro enye ama eyet mi aran enịm ete ntan̄a eti mbụk nnọ mme ubuene, enye ama osio mi ọdọn̄ ete n̄kwọrọ ubọhọ-ufụn nnọ mbuotekọn̄ nnyụn̄ n̄kwọrọ edifiak n̄kụt usụn̄ nnọ mme nnan, nnyụn̄ nnam mmọ emi ẹfịkde ẹnyọn̄ọ ke ifụre, nnyụn̄ n̄kwọrọ isua mfọnido Jehovah.” Sia Jesus ekedide ata Messiah, enye ama etịn̄ nte enende ete: “Mfịn emi itie N̄wed Abasi oro mbufo ẹsụk ẹkopde do omosu.”—Luke 4:16-21.

13. Didie ke ẹketịn̄ ẹnịm ẹban̄a an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ Jesus ke Galilee?

¹³ Ẹma ẹtịn̄ ẹnịm ẹban̄a an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ Messiah ke Galilee. Isaiah ekewet  ntem aban̄a “isọn̄ Zebulon ye isọn̄ Naphtali . . . Galilee mme idụt,” ete: “Mme owo emi ẹkesan̄ade ke ekịm ẹmekụt akwa un̄wana. Amaedi mmọ eke ẹdụn̄de ke isọn̄ ọkpọsọn̄ ekịm, un̄wana ayama ọnọ mmọ.” (Isa. 9:1, 2) Jesus ọkọtọn̄ọ an̄wan̄wa utom ukwọrọikọ esie ke Galilee, onyụn̄ odụn̄ ke Capernaum, emi ediwak mme andikodụn̄ do ke Zebulun ye Naphtali ẹkebọde ufọn ẹto un̄wana eke spirit emi enye akadade ọsọk mmọ. (Matt. 4:12-16) Ke Galilee ke Jesus ọkọkwọrọ aduai-owo-idem Ukwọrọikọ esie Oro ke Obot, emek mme apostle esie, anam akpa utịben̄kpọ esie, ndien etie nte do ke enye okowụt n̄kpọ nte mbet 500 idem ke enye ama ekeset ke n̄kpa. (Matt. 5:1–7:27; 28:16-20; Mark 3:13, 14; John 2:8-11; 1 Cor. 15:6) Ntem ke enye okosu ntịn̄nnịm ikọ Isaiah ke ndikwọrọ ikọ ke “isọn̄ Zebulon ye isọn̄ Naphtali.” Edi akpanikọ ke Jesus ama esika ọkọkwọrọ etop Obio Ubọn̄ ke mme ebiet en̄wen ke Israel.

Ẹma Ẹtịn̄ Mme Utom En̄wen Oro Messiah Edinamde Ẹnịm

14. Didie ke Jesus okosu Psalm 78:2?

¹⁴ Messiah ekenyene nditịn̄ ikọ ke n̄ke m̀mê uwụtn̄kpọ. Asaph andiwet psalm ọkọkwọ ete: “Ami nyatat inua mi ntịn̄ ikọ ke n̄ke.” (Ps. 78:2) Nnyịn isan̄a didie ifiọk ke ẹketịn̄ n̄kpọ emi ẹban̄a Jesus? Matthew asian nnyịn ntre. Ke Matthew ama okobụk uwụtn̄kpọ emi Jesus ekemende Obio Ubọn̄ odomo ye n̄kpasịp mustard ye leaven, enye ọdọhọ ete: “Enye [Jesus] itịn̄ke ikọ inọ mmọ ke mîdịghe ke uwụtn̄kpọ; man okposu se ẹkedade prọfet ẹtịn̄, ẹte: ‘Nyatat inua mi nnọ mme uwụtn̄kpọ, nyọkwọrọ mme n̄kpọ eke ẹdịbede toto ke editọn̄ọ.’” (Matt. 13:31-35) Mme n̄ke, m̀mê mme uwụtn̄kpọ, ẹkedi ndusụk nti usụn̄ oro Jesus ekesidade ọnọ ukpep.

15. Tịn̄ nte Isaiah 53:4 okosude.

¹⁵ Akana Messiah obiom mmemidem nnyịn. Isaiah ama etịn̄ enịm ete: “Ke akpanikọ, enye ama emen mme udọn̄ọ nnyịn obiom; enye ama onyụn̄ emen ubiak nnyịn obiom.” (Isa. 53:4) Matthew ama ọdọhọ ke Jesus ama akanam idem ọsọn̄ eka an̄wan Peter, ke enye ọkọkọk mbon en̄wen udọn̄ọ “man okposu se ẹkedade prọfet Isaiah ẹtịn̄, ẹte: ‘Enye ekemen mme udọn̄ọ nnyịn onyụn̄ obiom mme ubiak nnyịn.’” (Matt. 8:14-17) Ndien emi edi kiet ke otu ediwak ini emi ẹwetde nte Jesus ọkọkọkde mme owo udọn̄ọ.

16. Didie ke apostle John okowụt ke Jesus okosu Isaiah 53:1?

¹⁶ Kpa ye kpukpru nti n̄kpọ oro Messiah akanamde, ediwak owo ikenịmke enye ke akpanikọ. (Kot Isaiah 53:1.) Apostle John ekewet ntem ndiwụt nte ntịn̄nnịm ikọ emi okosude: “Okposụkedi enye ama akanam ediwak idiọn̄ọ ke iso mmọ, mmọ ibuọtke idem ye enye, man ikọ prọfet Isaiah osu emi enye ọkọdọhọde ete: ‘Jehovah, anie ọkọbuọt idem ke mme n̄kpọ oro nnyịn ikokopde? Ndien amaedi ubọk Jehovah, ẹkeyarade enye ẹnọ mmanie?’” (John 12:37, 38) N̄ko-n̄ko, ibat ibat owo ẹkebuọt idem ke eti mbụk oro aban̄ade Jesus, kpa Messiah, ke ini apostle Paul akanamde utom ukwọrọikọ esie.—Rome 10:16, 17.

17. John ọkọdọhọ ke Psalm 69:4 okosu didie?

¹⁷ Ẹkenyene ndisua Messiah ke unana ntak. (Ps. 69:4) Apostle John ọdọhọ ke Jesus ọkọdọhọ ete: “Edieke mmen̄kpokodụhe ke otu [mme owo oro] nnam mme utom emi akanam owo efen mînamke, mmọ ikpenyeneke idiọkn̄kpọ; edi ke emi mmọ ẹkụt ẹnyụn̄ ẹsua mi ọkọrọ ye Ete mi. Emi edi man ikọ emi ẹkewetde ke Ibet mmọ okposu, ‘Mmọ ẹsua mi ke unana ntak.’” (John 15:24, 25) Ikọ oro “Ibet” esiwak ndida mban̄a ofụri N̄wed Abasi. (John 10:34; 12:34) Mbụk Gospel owụt ke mme owo, akpan akpan mme adaiso Ido Ukpono Mme Jew, ẹma ẹsua Jesus. Akan oro, Christ ọkọdọhọ ete: “Ererimbot inyeneke  ntak ndomokiet ndisua mbufo, edi enye asua mi, koro ntiede ntiense mban̄a enye nte ke mme utom esie ẹdiọk.”—John 7:7.

18. Nso n̄kpọ oro idikade iso ineme ẹdinam nnyịn inen̄ede inịm ke Jesus edi Messiah?

¹⁸ Mme ata akpa mbet Jesus ẹma ẹnen̄ede ẹnịm ke Jesus ekedi Messiah, sia enye ama enen̄ede osu mme ntịn̄nnịm ikọ N̄wed Abasi Usem Hebrew oro ẹban̄ade Messiah. (Matt. 16:16) Nte nnyịn ima ikokụt, ndusụk ntịn̄nnịm ikọ emi ẹkesu ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ uwem ye utom ukwọrọikọ Jesus eyen Nazareth. Iyeneme mme ntịn̄nnịm ikọ en̄wen oro ẹban̄ade Messiah ke ibuotikọ oro etienede. Edieke inen̄ede itie ikere iban̄a mmọ, emi ayanam inen̄ede inịm ke Jesus Christ edi Messiah emi Jehovah, Ete nnyịn eke heaven, emekde.

[Ikọ Idakisọn̄]

Didie ke Afo Ọkpọbọrọ

• Mme ntịn̄nnịm ikọ ewe ẹkesu ke emana Jesus?

• Didie ke ẹkediọn̄ usụn̄ ẹnọ Messiah?

• Mme ntịn̄nnịm ikọ ewe ke Isaiah ibuot 53 ẹkesu Jesus ke idem?

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]