Jehovah Edi Udeme Mi
Jehovah Edi Udeme Mi
“Ami ndi udeme fo ye n̄kpọ-akpa fo ke otu nditọ Israel.”—NUM. 18:20.
1, 2. (a) Ndi ẹma ẹtiene ẹnọ nditọ Levi isọn̄ ke ini ẹkedemede isọn̄? (b) Nso ke Jehovah ọkọn̄wọn̄ọ ọnọ nditọ Levi?
KE NDITỌ Israel ẹma ẹkekan ekese ikpehe Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Joshua ama ọtọn̄ọ ndisịn afia ndeme isọn̄ oro. Enye akada Eleazar akwa oku ye mbọn̄ mme esien anam emi. (Num. 34:13-29) Ikanaha ẹtiene ẹnọ nditọ Levi isọn̄ nte ẹkenọde mme esien eken. (Josh. 14:1-5) Ntak emi owo mîkọnọhọ nditọ Levi isọn̄, m̀mê udeme, ke Isọn̄ Un̄wọn̄ọ? Ndi ẹma ẹsio mmọ ẹfep?
2 Se Jehovah ọkọdọhọde nditọ Levi ọbọrọ mbụme emi. Man owụt ke owo ikosioho mmọ ifep ofụri ofụri, Jehovah ama ọdọhọ mmọ ete: “Ami ndi udeme fo ye n̄kpọ-akpa fo ke otu nditọ Israel.” (Num. 18:20) Nso akwa un̄wọn̄ọ ke emi ekedi ntem: “Ami ndi udeme fo”! Ekpetie fi didie ke idem edieke Jehovah ọkpọdọhọde fi ntre? Ekeme ndidi akpa n̄kpọ emi akpanamde ekpedi ndidọhọ ete: ‘Ndi mmodot Ata Ọkpọsọn̄ ndin̄wọn̄ọ utọ n̄kpọ emi nnọ mi?’ Afo emekeme ndikere n̄ko ete, ‘Ndi Jehovah ekeme ndinen̄ede ndi udeme anana-mfọnmma Christian mfịn?’ Mme mbụme oro ẹbuana fi ye mme ufan ye iman fo. Ntre ẹyak idụn̄ọde se ikọ Abasi oro ọwọrọde. Oro ayanam nnyịn idiọn̄ọ nte Jehovah ekemede ndidi udeme mme Christian mfịn. Enye akam ekeme ndidi udeme fo, edide afo enyene idotenyịn ndidụn̄ ke heaven m̀mê ndidu uwem ke Paradise isọn̄.
Jehovah Ese Aban̄a Nditọ Levi
3. Nso ikanam Abasi emek nditọ Levi ete ẹnam utom imọ?
3 Mbemiso Jehovah ọkọnọde nditọ Israel Ibet, mme ibuot ufọk ẹkesinam utom nte oku ke ufọk mmọ. Ke ini Abasi ọkọnọde Ibet, enye ama emek ndusụk owo ke esien Levi ete ẹnam utom oku onyụn̄ emek ndusụk nte mme andin̄wam mmọ. Emi akasan̄a didie? Ke ini Abasi okosobode mme akpan ke Egypt, enye ama anam mme akpan Israel ẹsana, osio mmọ enịm san̄asan̄a, nte ọkpọkpọ inyene esie. Ekem Abasi ama anam akpan ukpụhọde emi: “Mmada nditọ Levi . . . ke ibuot kpukpru akpan ke otu iren nditọ Israel.” Sia ubatowo okowụtde ke akpan ke Israel ẹma ẹwak ẹkan nditọ Levi, ẹma ẹkpe ufak ke ibuot mbon emi ẹkesụhọde. (Num. 3:11-13, 41, 46, 47) Ntem nditọ Levi ẹma ẹkeme ndinam utom oro Abasi Israel ọkọnọde mmọ.
4, 5. (a) Nditọ Levi ndinyene Abasi nte udeme mmọ ọkọwọrọ nso? (b) Didie ke Abasi ekese aban̄a nditọ Levi?
4 Nso ke nditọ Levi ndinam utom oro ọkọwọrọ? Jehovah ọkọdọhọ ke imọ ididi udeme mmọ, sia utu ke mmọ ndibọ udeme isọn̄ mmọ, ẹkenọ mmọ ọsọn̄urua ifetutom. Udeme mmọ ekedi ndikama “itie oku Jehovah.” (Josh. 18:7) Mme ufan̄ikọ oro ẹkande Numbers 18:20 ẹkụk ẹwụt ke emi ikọwọrọke ke mmọ ẹyekpa ubuene. (Kot Numbers 18:19, 21, 24.) Ẹkenyene ndinọ nditọ Levi “ọyọhọ mbak duop ke Israel . . . nte udeme mmọ ke utom emi mmọ ẹnamde.” Mmọ ẹkenyene ndibọ mbahade kiet ke itie duop ke ofụri mbun̄wụm nditọ Israel ye eke ufene mmọ. Nditọ Levi n̄ko ẹkenyene nditịp mbahade kiet ke itie duop ke se ẹkenọde mmọ, kpa “se ifọnde ikan,” man ẹda ẹn̄wam ke utom itie oku. * (Num. 18:25-29) Ẹkenọ mme oku n̄ko “kpukpru ndisana etịbe” emi nditọ Israel ẹkedade ẹsọk Abasi ke itie utuakibuot esie. Ntem mme oku ẹma ẹnyene eti ntak ndinịm nte ke Jehovah eyese aban̄a mmimọ.
5 Etie nte Ibet Moses ama enyịme ẹkpe ọyọhọ mbak duop en̄wen, ndien enye emi ke mme ubon ẹkesida ẹse ẹban̄a idem ẹnyụn̄ ẹkop inem uwem ke ini edisana mbono. (Deut. 14:22-27) Edi ke utịt kpukpru ọyọhọ isua ita ye eke ọyọhọ isua itiokiet ke isua Sabbath emi ekedide isua itiaba, ẹma ẹsinịm ọyọhọ mbak duop emi ke inuaotop man mme ubuene ye nditọ Levi ẹkpeda ẹdu uwem. Ntak emi ẹkesịnde nditọ Levi ke otu mbon emi ẹditienede idia n̄kpọ emi? Koro mmọ ikenyeneke “udeme m̀mê n̄kpọ-akpa” ke Israel.—Deut. 14:28, 29.
6. Okposụkedi emi nditọ Levi mîkenyeneke udeme isọn̄ ke Israel, mmọ ẹkedụn̄ ke m̀mọ̀n̄?
6 Afo emekeme ndikere ete, ‘Sia owo mîkedemeke isọn̄ inọ nditọ Levi, mmọ ẹkedụn̄ ke m̀mọ̀n̄?’ Abasi ama ọnọ mmọ obio. Enye ama ọnọ mmọ obio 48 ye mme in̄wan̄ mbiet ufene oro ẹkekande mmọ ẹkụk. Emi ama esịne obio ubọhọ mbitiokiet. (Num. 35:6-8) Ntem, nditọ Levi ẹma ẹnyene itie ndidụn̄ ke ini mmọ mîkanamke utom ke tent utuakibuot Abasi. Jehovah ama enen̄ede ese aban̄a mbon oro ẹkeyakde idemmọ ẹsịn ke utom esie. Nte an̄wan̄ade, nditọ Levi ẹma ẹwụt ke Jehovah ekedi udeme mmimọ ke ndibuọt idem ke enye enyịme onyụn̄ enyene odudu ndise mban̄a mmimọ.
7. Nso ke ẹkeyom nditọ Levi ẹnam man ẹda Jehovah nte udeme mmọ?
7 Ibet oro iketịn̄ke isop ekededi emi ẹdidiade eyen Israel oro mîkọnọhọ ọyọhọ mbak duop. Ke ini mmọ mîkesinọhọ ọyọhọ mbak duop, emi ama afịna mme oku ye nditọ Levi. Oro ama etịbe ke eyo Nehemiah. Emi ama anam nditọ Levi ẹkpọn̄ utom mmọ ẹka ẹkenam utom ke in̄wan̄ mmọ. (Kot Nehemiah 13:10.) Nte an̄wan̄ade, esien Levi ẹkenyene se ẹdade ẹdu uwem edieke ofụri idụt Israel ẹmade n̄kpọ Abasi. Ke adianade do, ama oyom mme oku ye nditọ Levi ke idemmọ ẹnyene mbuọtidem ke Jehovah ye ke usụn̄ oro enye adade ese aban̄a mmọ.
Mme Owo Ẹma Ẹnyene Jehovah nte Udeme Mmọ
8. Tịn̄ mfịna emi Asaph oro ekedide eyen Levi okosobode.
8 Akana ofụri esien Levi ẹnyene Jehovah nte udeme mmọ. Edi ana itịm ifiọk nte ke eyen Levi kiet kiet ama esidọhọ “Jehovah edi udeme mi” man owụt nte ibuọtde idem ye Jehovah inyụn̄ iberide edem ke enye. (Eseme 3:24) Kiet ke otu nditọ Levi oro ekedi ọkwọ ikwọ ye ewet ikwọ. Nnyịn idikot enye Asaph, okposụkedi ekemede ndidi enye ekedi owo emi otode ubon Asaph, kpa eyen Levi emi akadade mme ọkwọ ikwọ usụn̄ ke eyo Edidem David. (1 Chron. 6:31-43) Psalm 73 ọdọhọ ke Asaph (m̀mê owo kiet ke otu mme andito ubon esie) ama okop n̄kpaidem. Enye ama efịbe mbon oro ẹkeforode onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ke akpanikọ edi ke ikpîkpu ke nnam esịt mi asana nnyụn̄ nyet ubọk mi ndiwụt ke nduehe.” Etie nte enye ama efre ifetutom esie; enye ama efre ke Jehovah ekedi udeme imọ. N̄kpọ emi ama afịna enye “tutu [enye edidụk] akwa edisana ebiet Abasi.”—Ps. 73:2, 3, 12, 13, 17.
9, 10. Ntak emi Asaph ọkọdọhọde ke Abasi edi “udeme [imọ] ke nsinsi”?
9 Ke tent utuakibuot, Asaph ama ọtọn̄ọ ndise n̄kpọ nte Abasi esede. Ekeme ndidi utọ n̄kpọ emi ama ọwọrọ fi. Ekeme ndidi ama efre aban̄a mme edidiọn̄ oro afo enyenede ke n̄kan̄ eke spirit onyụn̄ ọtọn̄ọ ndikere mban̄a mme n̄kpọ obụkidem oro mûkenyeneke. Edi ke ndikpep Ikọ Abasi nnyụn̄ n̄ka mme mbono esop Christian, ama ọtọn̄ọ ndise n̄kpọ nte Jehovah esede. Asaph ama edidiọn̄ọ se iditịbede inọ mme idiọkowo ke akpatre. Enye ama ekere aban̄a uwem esie onyụn̄ ọfiọk ke Jehovah oyomụm imọ ubọk nnasia ada imọ usụn̄. Emi ama anam Asaph ọdọhọ Jehovah ete: “Baba owo en̄wen ke isọn̄ inyụn̄ inemke mi esịt nte afo.” (Ps. 73:23, 25) Ekem enye ọdọhọ ke Abasi edi udeme imọ. (Kot Psalm 73:26.) Okposụkedi emi ‘obụkidem ye esịt andiwet psalm oro ẹkekemede ndiyemede,’ Abasi edidi “udeme [esie] ke nsinsi.” Andiwet psalm oro ama enyene idotenyịn ke Jehovah eyeti imọ nte ufan esie. Ke enye idifreke utom mbuọtidem imọ. (Eccl. 7:1) Emi ọkọsọn̄ọ Asaph idem didie ntem! Enye ama ọkwọ ete: “Amaedi ami, ọfọn mi ndisan̄a n̄kpere Abasi. Ami mmada Jehovah, Akakan Ọbọn̄ Andikara, ke ebiet ubọhọ mi.”—Ps. 73:28.
10 Idịghe sụk n̄kpọ udu-uwem oro Asaph ekesibọde nte eyen Levi akanam enye ada Jehovah nte udeme esie. Enye eketịn̄ akpan akpan aban̄a ifetutom esie ye itie ufan esie ye Jehovah, kpa ufan emi enye akanamde ye Ata Edikon̄. (Jas. 2:21-23) Akana andiwet psalm oro aka iso ọbuọt idem ye Jehovah man aka iso edi ufan esie. Akana Asaph enyene mbuọtidem ke edieke idade edumbet Abasi idu uwem, ke n̄kpọ ọyọfọn ye imọ ke akpatre. Afo n̄ko emekeme ndinyene ukem mbuọtidem oro ke Ata Ọkpọsọn̄.
11. Nso mbụme ke Jeremiah ekenyene, ndien didie ke ẹkebọrọ enye?
11 Prọfet Jeremiah edi eyen Levi en̄wen emi akadade Jehovah nte udeme esie. Ẹyak ineme iban̄a se ikọ esie ọkọwọrọde ke ini enye ọkọdọhọde ke Jehovah edi udeme imọ. Jeremiah okodụn̄ ke Anathoth, obio nditọ Levi emi okodude ekpere Jerusalem. (Jer. 1:1) Ini kiet, Jeremiah ama etịmede esịt obụp ete: Ntak emi mme idiọk owo ẹforode ke ini nti owo ẹbọde ufen-e? (Jer. 12:1) Ke enye ama okokụt se itịbede ke Jerusalem ye Judah, ama ọdọn̄ enye ‘nditọt’ se enye okokụtde. Jeremiah ama ọfiọk ke Jehovah edi edinen. Se Jehovah ọkọnọde enye odudu spirit nditịn̄ ke ukperedem ye nte Abasi okosude mme ntịn̄nnịm ikọ oro ama enen̄ede ọbọrọ mbụme prọfet oro. Nte mme ntịn̄nnịm ikọ Abasi oro ẹkewụtde, mbon oro ẹkekopde uyo Jehovah ‘ẹma ẹda ukpọn̄ mmọ ẹnyene nte n̄kpọ mbụme,’ edi mme idiọkowo oro ẹkeforode ẹma ẹfụmi item oro ẹnyụn̄ ẹtak.—Jer. 21:9.
12, 13. (a) Nso ikanam Jeremiah ọdọhọ ete: “Jehovah edi udeme mi,” ndien nso edu ke enye ekenyene? (b) Ntak emi akanade kpukpru esien Israel ẹnyene edu editie mbet-e?
12 Nte ini akakade, ke ini Jeremiah ekesede obio emana esie oro akanade ndon, eketie enye nte ke enye akasan̄a ke ekịm. Eketie nte Jehovah akanam enye “[osụhọde etie] nte mme owo oro ẹma ẹkekpan̄a ke anyan ini.” (Eseme 1:1, 16; 3:6) Jeremiah ama ọdọhọ idụt ntụtutọn̄ oro ete ẹfiak ẹtiene Ete mmọ eke heaven, edi idiọkido mmọ ama ekesịm udomo oro Abasi akayakde ẹsobo Jerusalem ye Judah. N̄kpọ oro ama abiak Jeremiah, okposụkedi oro enye mîkedịghe ntak. Prọfet oro ama eti mbọm Abasi ke ini enye okosụk odude ke nnanenyịn emi. Enye ama ọdọhọ ke ‘mmimọ ikpan̄ake ima.’ Ke akpanikọ, mbọm Jehovah ẹdi mbufa kpukpru usenubọk! Ini oro ke Jeremiah eketịn̄ ete: “Jehovah edi udeme mi.” Enye ama enyene ifet ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah nte prọfet Abasi.—Kot Eseme 3:22-24.
13 Nditọ Israel idinyeneke obio emana ke se ibede isua 70. Enye edina ndon. (Jer. 25:11) Edi ikọ Jeremiah oro, “Jehovah edi udeme mi,” ama owụt nte enye ọkọbuọtde idem ke Abasi ayatua imọ mbọm, ndien emi ama an̄wam enye enyene “edu editie mbet.” Kpukpru esien Israel ẹma ẹtaba udeme mmọ, ntre akana mmọ ẹnyene ukem edu prọfet oro. Jehovah ekedi n̄kukụre idotenyịn mmọ. Ke isua 70 ẹma ẹkebe, ẹma ẹyak ikọt Abasi ẹfiak ẹnyọn̄ obio emana mmọ ẹkenam n̄kpọ esie do.—2 Chron. 36:20-23.
Mbon En̄wen Ẹma Ẹkeme Ndinyene Jehovah nte Udeme Mmọ
14, 15. Ke adianade ye nditọ Levi, anie akada Jehovah nte udeme esie, ndien ntak-a?
14 Asaph ye Jeremiah ẹketo esien Levi, edi ndi nditọ Levi kpọt ẹkekeme ndinam n̄kpọ Jehovah? Ihih! Ekpri David, emi nte ini akakade ekedide edidem Israel, ọkọdọhọ ke Abasi edi “udeme [imọ] ke isọn̄ mme odu-uwem.” (Kot Psalm 142:1, 5.) Ke ini emi David ekewetde psalm oro, enye ikodụhe ke ufọk ubọn̄ m̀mê ndikam ndodụn̄ ke ufọk. Enye okodụn̄ ke abaitiat, ekedịbe mbak mme asua esie. Ikaba ke nsụhọde n̄kaha, David ama ekedịbe ke abaitiat—kiet ekpere Adullam ndien enye eken ke wilderness En-gedi. Etie nte enye ekewet Psalm 142 ke kiet ke otu abaitiat oro.
15 Edieke edide ntre, ọwọrọ ke Edidem Saul ekebịne David oyom enye ndiwot. David ama efehe ekedịbe ke abaitiat oro ọsọn̄de ndidụk. (1 Sam. 22:1, 4) Ke utọ nsannsan ebiet emi, ekeme ndidi David ama ekere ke imọ inyeneke ufan emi ekemede ndikpeme nnyụn̄ n̄n̄wam imọ. (Ps. 142:4) Ini oro ke David okofiori okot Abasi.
16, 17. (a) Nso ikanam David ekere ke imọ inyeneke un̄wam? (b) David ekekeme ndika n̄koyom un̄wam nto anie?
16 Ke ini emi David ekewetde Psalm 142, ekeme ndidi enye ama okop se iketịbede inọ Akwa Oku Ahimelech, emi akan̄wamde enye ke ini enye ekefehede ọbọhọ Saul. Edidem Saul oro ekefịbede David ama owot Ahimelech ye mbon ufọk esie. (1 Sam. 22:11, 18, 19) David akada ke imọ idi ntak n̄kpa mmọ. Eketie nte enye okowot oku oro akan̄wamde enye. Edieke afo ekpekedide David, ndi afo akpada ke imọ ikedi ntak? N̄kpọ ọkọdọdiọn̄ ọsọn̄ ye David sia enye ikenyeneke nduọkodudu ke ntak emi Saul akakade iso ebịne enye.
17 Ikebịghike prọfet Samuel emi ekeyetde David aran man ekpedi edidem ke ini iso ama akpa. (1 Sam. 25:1) Etie nte emi ama anam David etetịm ekere ke imọ inyeneke un̄wam. Kpa ye oro, David ama ọdiọn̄ọ enye emi imọ ikemede ndika mbịne man an̄wam imọ, oro edi Jehovah. David ikenyeneke ukem ifetutom oro nditọ Levi ẹkenyenede, edi ẹma ẹyeyet enye aran ndinam orụk utom en̄wen, ndidi edidem ikọt Abasi nte ini akakade. (1 Sam. 16:1, 13) Ntem, David ama ọbọn̄ akam ke ofụri esịt ọnọ Jehovah onyụn̄ aka iso oyom ndausụn̄ Abasi. Afo n̄ko emekeme ndinyene Abasi nte udeme fo ye nte ebiet ubọhọ fo edieke enen̄erede esịn idem ke utom Abasi.
18. Didie ke mbon oro inemede iban̄a ke ibuotikọ emi ẹkewụt ke imenyene Jehovah nte udeme mmimọ?
18 Mbon oro inemede iban̄a mi ẹkenyene Jehovah nte udeme mmọ sia ẹma ẹnọ mmọ n̄kpọ ẹnam ke utom esie. Mmọ ẹma ẹnyene mbuọtidem ke Abasi ọyọnọ mmimọ se idade idu uwem nte inamde n̄kpọ esie. Nditọ Levi ye mbon esien Israel eken, utọ nte David, ẹma ẹkeme ndinyene Abasi nte udeme mmọ. Didie ke afo n̄ko ekeme ndinyene Jehovah nte udeme fo? Se idinemede edi oro ke ibuotikọ oro etienede.
[Ikọ Idakisọn̄]
^ ikp. 4 Edieke oyomde ọyọhọ ntọt aban̄a nte ẹkesisede ẹban̄a itie oku, se Insight on the Scriptures, Eboho 2, page 684.
Didie ke Afo Ọkpọbọrọ?
• Didie ke Jehovah ekedi udeme nditọ Levi?
• Nso ke Asaph, Jeremiah, ye David ẹkenam, emi owụtde ke Jehovah ekedi udeme mmọ?
• Oyom enyene ewe edu edieke anade Abasi edi udeme fo?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Se ẹwetde ẹban̄a ndise ke page 8]
Nditọ Levi ikọbọhọ udeme isọn̄. Utu ke oro, Jehovah ekedi udeme mmọ, sia mmọ ẹma ẹnyene ata akamba ifet edinam n̄kpọ esie
[Ndise ke page 7]
Didie ke Jehovah ekedi udeme mme oku ye nditọ Levi?
[Ndise ke page 9]
Nso ikan̄wam Asaph aka iso enyene Jehovah nte udeme esie?
