Man Enyene Uwem ye Emem, San̄a ke Spirit
Man Enyene Uwem ye Emem, San̄a ke Spirit
‘Kûsan̄a ke obụkidem, edi san̄a ke spirit.’—ROME 8:4.
1, 2. (a) Nso akwa afanikọn̄ esitịbe ke ini n̄kpọ ọwọn̄ọrede awat-uwat ntịn̄enyịn? (b) Nso afanikọn̄ ekeme nditịbe ke ini n̄kpọ ọwọn̄ọrede owo ntịn̄enyịn ke n̄kan̄ ke spirit?
“NDINAM n̄kpọ en̄wen ke ini ẹwatde uwat edi ọsọ n̄kpọ, ndien etie nte mme owo ẹdọdiọn̄ ẹnam emi kpukpru isua.” Etieibuot Itieutom Emi Esede Aban̄a Ukaisan̄ ke United States eketịn̄ ikọ emi. Akama-ke-ubọk telefon edi kiet ke otu n̄kpọ oro ẹsiwọn̄ọrede ntịn̄enyịn mme awat-ubomisọn̄ ọkpọn̄ se mmọ ẹkpenamde—oro edi, ndiwat uwat. Se ibede mbahade kiet ke itie ita ke otu mbon oro ẹkedade ẹnam ndụn̄ọde kiet ẹkedọhọ ke awat ubomisọn̄ emi eketịn̄de ikọ ke akama-ke-ubọk telefon ama ọtọ m̀mê ayak nsịn̄ nditọ mmimọ. Ekeme nditie nte odot ndinam mme n̄kpọ en̄wen ke ini ẹwatde uwat, edi oro ekeme ndida afanikọn̄ ndi.
2 Ekeme ndidi kpasụk ntre ye nsọn̄idem eke spirit nnyịn. Ukem nte awat-ubomisọn̄ emi n̄kpọ ọwọn̄ọrede ntịn̄enyịn mîsiwakke ndikụt ke afanikọn̄ ọmọn̄ etịbe, owo emi n̄kpọ ọwọn̄ọrede ntịn̄enyịn ke n̄kan̄ eke spirit ekeme ndisọp ndụk afanikọn̄. Edieke ifiọrọde ikpọn̄ usụn̄ uwem Christian ye mme edinam ukara Abasi, oro ekeme ndinam mbuọtidem nnyịn owụre nte nsụn̄ikan̄. (1 Tim. 1:18, 19) Apostle Paul ama odụri mme owo utọn̄ aban̄a emi ke ini enye ọkọnọde ekemmọ mme Christian ke Rome item ete: “Edikere n̄kpọ obụkidem ọwọrọ n̄kpa, edi edikere n̄kpọ spirit ọwọrọ uwem ye emem.” (Rome 8:6) Nso ke ikọ Paul oro ọkọwọrọ? Didie ke ikeme ndifep “[ndikere] n̄kpọ obụkidem” nnyụn̄ n̄ka iso “[n̄kere] n̄kpọ spirit”?
Mmọ “Inyeneke Ubiomikpe”
3, 4. (a) Nso ọkpọkpọ en̄wan ke Paul ekewet aban̄a? (b) Ntak emi se iketịbede inọ Paul ekpebehede nnyịn?
3 Ke leta oro Paul ekewetde ọnọ mbon Rome, enye ama ewet aban̄a en̄wan oro enye ke idem esiemmọ akan̄wanade—en̄wan emi obụkidem ye ekikere esie ẹken̄wanade. (Kot Rome 7:21-23.) Paul iketịn̄ke emi ndiwụt ke imọ imenen m̀mê ndiseme idem, nte n̄kpọ eke idiọkn̄kpọ ọkọyọhọde enye idem tutu enye ikemeke ndinyan̄a. Idem n̄kpọ, n̄kọ enye ekedi Christian oro ẹyetde aran, emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha, ẹkenyụn̄ ẹmekde ẹte edi ‘apostle ọnọ mme idụt.’ (Rome 1:1; 11:13) Ntak, ndien, emi Paul ekewetde aban̄a ọkpọkpọ en̄wan esie?
4 Paul eketịn̄ ke ofụri esịt ke imọ ikekemeke ndinam uduak Abasi ke odudu idem imọ ke udomo oro ikpamade ndinam. Ntak-a? Enye ọkọdọhọ ete: “Kpukpru owo ẹnam idiọkn̄kpọ ẹnyụn̄ ẹtaba ubọn̄ Abasi.” (Rome 3:23) Sia Paul ekedide eyen Adam, enye ekedi anana mfọnmma onyụn̄ enyene udọn̄ ndinam idiọk. Nnyịn inyụn̄ ibiet enye sia kpukpru nnyịn idi mme anana mfọnmma inyụn̄ in̄wana ukem en̄wan oro kpukpru usen. Akan oro, odu ediwak n̄kpọ oro ẹkemede ndiwọn̄ọde nnyịn ntịn̄enyịn ẹnyụn̄ ẹnam nnyịn iwọrọ ikpọn̄ ‘mfafaha usụn̄ emi adade esịm uwem.’ (Matt. 7:14) Nte ededi, Paul ama ekeme ndikan; nnyịn imonyụn̄ ikeme ndikan n̄ko.
5. Un̄wam ye ubọhọ Paul ẹketo m̀mọ̀n̄?
5 Paul ekewet ete: “Anie edinyan̄a mi . . . ? Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn!” (Rome 7:24, 25) Ekem enye ama ewet n̄kpọ ọnọ mbon oro “ẹbuanade n̄kpọ ye Christ Jesus”—kpa mme Christian oro ẹyetde aran. (Kot Rome 8:1, 2.) Jehovah ada edisana spirit ada mmọ enyene nte nditọ onyụn̄ okot mmọ ‘ẹditiene Christ ẹnyene udeme.’ (Rome 8:14-17) Spirit Abasi, ọkọrọ ye mbuọtidem oro mmọ ẹnyenede ke uwa ufak Christ, ẹnam mmọ ẹkan ke en̄wan oro Paul eketịn̄de aban̄a ndien ke ntem mmọ “inyeneke ubiomikpe.” Ẹnam mmọ ẹbọhọ “ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa.”
6. Ntak emi kpukpru mme asan̄autom Abasi ẹkpetịn̄de enyịn ke se Paul ekewetde?
6 Okposụkedi oro Paul eketịn̄de ikọ oro ọnọ mme Christian oro ẹyetde aran, se enye eketịn̄de aban̄a spirit Abasi ye uwa ufak Christ ekeme ndinyene ufọn nnọ kpukpru ikọt Jehovah, inamke n̄kpọ m̀mê ewe idotenyịn ke mmọ ẹnyene. Kpa ye oro ẹkenọde Paul odudu spirit ada ọnọ mme Christian oro ẹyetde aran utọ item oro, enen̄ede ọfọn kpukpru mme asan̄autom Abasi ẹfiọk se enye ekewetde ẹnyụn̄ ẹdomo ndibọ ufọn nto oro.
Nte Abasi “Obiomde Idiọkn̄kpọ Ikpe ke Obụkidem”
7, 8. (a) Ke ewe usụn̄ ke Ibet ‘ekememem ke obụkidem’? (b) Nso ke Abasi ada spirit esie ye ufak anam?
7 Ke ọyọhọ ibuot 7 ke Rome, Paul ewet nte idiọkn̄kpọ enyenede odudu ke anana-mfọnmma ikpọkidem. Ke ọyọhọ ibuot 8, enye etịn̄ nte edisana spirit enyenede odudu. Apostle oro ama etịn̄ nte spirit Abasi ekemede ndin̄wam mme Christian oro ẹn̄wanade ye odudu idiọkn̄kpọ man otodo mmọ ẹkpedu uwem nte ekemde ye uduak Jehovah man enye onyụn̄ ama mmọ. Paul ama ọdọhọ ke Abasi ama ada spirit Esie ye uwa ufak Eyen Esie anam n̄kpọ oro Ibet Moses mîkekemeke ndinam.
8 Ibet, emi ekenyenede ediwak ewụhọ, ekesibobiom mme anamidiọk ikpe. Ke adianade do, mme akwa oku Israel, emi ẹkenamde utom ke idak Ibet, ẹkedi mme anana-mfọnmma owo ikonyụn̄ ikekemeke ndiwa uwa emi ekemde ye idiọkn̄kpọ. Ke ntak oro, Ibet ‘ama emem ke obụkidem.’ Edi “ke ndisio Eyen esie ndọn̄ edi ke mbiet obụkidem idiọkn̄kpọ” nnyụn̄ nnọ enye nte uwa, Abasi ama “[obiom] idiọkn̄kpọ ikpe ke obụkidem,” ke ntem anam “se Ibet mîkekemeke ndinam.” Emi anam ẹbat mme Christian oro ẹyetde aran ke edinen ke ntak mbuọtidem oro mmọ ẹnyenede ke uwa ufak Jesus. Ẹteme mmọ ẹte “[ẹkûsan̄a] ke obụkidem, edi [ẹsan̄a] ke spirit.” (Kot Rome 8:3, 4.) Ke nditịm ntịn̄, ana mmọ ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam ntre tutu esịm utịt uwem mmọ mi ke isọn̄ man ẹkpenọ mmọ “anyanya uwem.”—Edi. 2:10.
9. Nso ke “Ibet” oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Rome 8:2 ọwọrọ?
9 Ke adianade ye “Ibet,” Paul ama etịn̄ aban̄a “ibet eke spirit” ye “ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa.” (Rome 8:2) Nso idi mme ibet emi? Ikọ oro “ibet” ke ọtọ emi iwọrọke mme ewụhọ, utọ nte eke Ibet Moses. N̄wed ndụn̄ọde kiet ọnọ ekikere ete: “Ikọ Greek oro ẹkabarede ibet ke ọtọ emi ọwọrọ se inamde owo anam n̄kpọ—edide eti m̀mê idiọk—emi esikarade owo nte ibet. Ikọ emi n̄ko ada aban̄a edumbet emi owo adade odu uwem.”
10. Didie ke nnyịn idu ke idak ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa?
10 Apostle Paul ekewet ete: “Nte idiọkn̄kpọ okotode owo kiet odụk ererimbot, n̄kpa onyụn̄ otode ke idiọkn̄kpọ oro odụk, ndien n̄kpa atara esịm kpukpru owo koro kpukpru mmọ ẹma ẹnam idiọkn̄kpọ.” (Rome 5:12) Sia idide nditọ Adam, kpukpru nnyịn idu ke idak ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa. Ikpọkidem idiọkn̄kpọ nnyịn esinam nnyịn inam n̄kpọ oro mînemke Abasi esịt kpukpru ini, ndien emi esida esịm n̄kpa. Ke leta oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Galatia, enye okokot utọ ido ye edu oro “mme utom obụkidem.” Ekem enye adian do ete: “Mbon oro ẹkade iso ẹnam utọ mme n̄kpọ emi ididaha obio ubọn̄ Abasi inyene.” (Gal. 5:19-21) Mme utọ owo emi ẹnyụn̄ ẹtie nte mbon oro ẹsan̄ade ke obụkidem. (Rome 8:4) ‘Se inamde mmọ ẹnam n̄kpọ’ ye ‘edumbet oro mmọ ẹdade ẹdu uwem’ ẹnen̄ede ẹdi eke obụkidem. Edi, ndi mbon oro ẹnamde use, ẹkponode ndem, ẹbụpde ekpo, m̀mê ẹnamde ikpọ idiọkn̄kpọ eken ẹdi n̄kukụre mbon oro ẹsan̄ade ke obụkidem? Ihih, sia mme utom obụkidem ẹsịne n̄ko se ndusụk owo ẹkemede ndida nte mme ikpîkpu ido emi mîfọnke, utọ nte ufụp, obom obom iyatesịt, ndomoidem, ye isịnenyịn. Anie ekeme ndidọhọ ke imọ imetre ofụri ofụri ndisan̄a ke obụkidem?
11, 12. Nso ke Jehovah ọnọ man ikeme ndikan ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa, ndien nso ke ana inam man inyene mfọn Abasi?
11 Nnyịn ikeme ndinem esịt didie ntem nte ke Jehovah anam nnyịn ikeme ndikan ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa oro! Jesus ọkọdọhọ ete: “Abasi ama enen̄ede ama ererimbot tutu enye ọnọ ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen esie, man owo ekededi eke ọbuọtde idem ye enye okûtak edi enyene nsinsi uwem.” Edieke idude uwem ke usụn̄ oro owụtde ke imama Abasi inyụn̄ ibuọt idem ke uwa ufak Jesus Christ, ẹkeme ndinam nnyịn ibọhọ ubiomikpe idiọkn̄kpọ oro ikadade-da imana. (John 3:16-18) Ke ntre, imekeme nditịn̄ nte Paul eketịn̄de ite: “Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn!”
12 Idaha nnyịn etie nte edikọk nnyịn ata idiọk udọn̄ọ. Edieke iyomde udọn̄ọ oro okụre nnyịn ofụri ofụri, ana inam se abiausọbọ ọdọhọde nnyịn inam. Okposụkedi emi mbuọtidem oro inyenede ke ufak ekemede ndisio nnyịn ke ufụn ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa, nnyịn isụk idi mme anana mfọnmma inyụn̄ inam idiọk. Oyom n̄kpọ en̄wen man inen̄ede isọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit inyụn̄ inyene mfọn ye edidiọn̄ Abasi. Paul etịn̄ n̄ko aban̄a edisan̄a ke spirit edieke anade inam “edinen n̄kpọ oro Ibet oyomde.”
San̄a ke Spirit—Didie?
13. Nso ke ọwọrọ ndisan̄a ke spirit?
13 Ima isan̄a isan̄, ọwọrọ ke enyene ebiet m̀mê se ikade. Ke ntem, ndisan̄a ke spirit ọwọrọ ndikaka iso nnam n̄kọri eke spirit—idịghe ndifọn mma ke n̄kan̄ eke spirit. (1 Tim. 4:15) Kpukpru usen, ana isịn ofụri ukeme nnyịn idomo ndisan̄a, m̀mê ndidu uwem, nte ekemde ye ndausụn̄ oro spirit ọnọde. “Ndisan̄a ke spirit” anam owo enyene mfọn Abasi.—Gal. 5:16.
14. Mmọ eke “ẹsan̄ade ke obụkidem” ẹsikere n̄kpọ didie?
14 Ke leta oro Paul ekewetde ọnọ ẹsọk mbon Rome, n̄kpọ en̄wen oro enye eketịn̄de aban̄a ekedi orụk owo iba emi ẹnyenede nsio nsio ekikere. (Kot Rome 8:5.) Obụkidem ke ọtọ emi idịghe idem eke obụk. Ndusụk ini ẹsida ikọ oro “obụkidem” ke Bible ndida mban̄a unana mfọnmma. Unana mfọnmma emi esinam en̄wan odu ke ufọt obụkidem ye ekikere, oro Paul eketịn̄de aban̄a. Edi sia mmọ “eke ẹsan̄ade ke obụkidem” mîbietke Paul, mmọ ikam in̄wanake-n̄wana. Utu ke mmọ ndikere mban̄a se Abasi oyomde oto mmọ nnyụn̄ mbọ un̄wam oro enye ọnọde, mmọ ẹma “[ndiwụk] ekikere mmọ ke mme n̄kpọ obụkidem.” Mmọ ẹsiwak ndiwụk ekikere mmọ ke ndiyụhọ udọn̄ obụkidem ye eke ikpọkidem mmọ. Ke n̄kan̄ eken, ekikere mmọ eke “ẹsan̄ade ke spirit” ẹwụhọ “ke mme n̄kpọ spirit”—oro edi, mme enọ ye mme edinam eke spirit.—Rome 8:5.
15, 16. (a) Didie ke ndiwụk esịt ke n̄kpọ ekeme nditụk se nnyịn ikerede iban̄a? (b) Nso ke ata ediwak owo ẹma mfịn?
15 Kot Rome 8:6. Owo esibem iso owụk ekikere ke n̄kpọ—edide eti m̀mê idiọk—mbemiso enye anamde n̄kpọ oro. Mme owo oro ẹsiwụkde ekikere mmọ ke n̄kpọ obụkidem kpukpru ini ẹsisọp ẹnyene edu ukere n̄kpọ emi owụhọde ofụri ofụri ke mme n̄kpọ obụkidem. Ekikere ye udọn̄ mmọ ẹsiyọhọ ye mme utọ n̄kpọ oro.
16 Mme utọ n̄kpọ ewe ke mme owo ẹnen̄ede ẹma mfịn? Apostle John ekewet ete: “Kpukpru se idude ke ererimbot—se idọn̄de obụkidem ye se idọn̄de enyịn ye edida se owo enyenede n̄wụt idem—itoho Ete, edi oto ererimbot.” (1 John 2:16) Mme utọ n̄kpọ nte etịme etịme ido, uwọrọiso, ye inyene ẹsịne ke otu mme utọ udọn̄ emi. Utọ mme n̄kpọ emi ẹyọyọhọ mme n̄wed, magazine, n̄wedmbụk n̄kpọntịbe, fim, edinam TV, ye Intanet sia se ata ediwak owo ẹwụkde ekikere ẹnyụn̄ ẹnen̄erede ẹyom ẹdi oro. Edi “edikere n̄kpọ obụkidem ọwọrọ n̄kpa”—n̄kpa eke spirit idahaemi ye ata n̄kpa ke ini iso. Ntak-a? “Koro edikere n̄kpọ obụkidem ọwọrọ edidi asua ye Abasi, koro obụkidem mîsụkke ibuot inọ ibet Abasi, inyụn̄ ikemeke-keme ndisụk ibuot. Ntre mmọ eke ẹsan̄ade ke obụkidem ikemeke ndinem Abasi esịt.”—Rome 8:7, 8.
17, 18. Didie ke nnyịn ikeme ndika iso n̄kere n̄kpọ eke spirit, ndien nso ididi utịp edinam ntre?
17 Ke n̄kan̄ eken, “edikere n̄kpọ spirit ọwọrọ uwem ye emem”—oro edi, nsinsi uwem ke ini iso ọkọrọ ye ifụre ye editie ke emem Abasi idahaemi. Didie ke ikeme ndika iso ‘n̄kere n̄kpọ eke spirit’? Ke ndiwụk ekikere nnyịn kpukpru ini ke mme n̄kpọ eke spirit nnyụn̄ nnyene udọn̄ edinam mme n̄kpọ eke spirit ke esịt nnyịn. Nte inamde emi, nnyịn iyenyene orụk esịt emi ‘osụkde ibuot ọnọ ibet Abasi’ oro onyụn̄ ‘asan̄ade’ ye ekikere Abasi. Ke ini isobode idomo, nnyịn iyọfiọk se ikpanamde. Emi ayanam nnyịn inam nnennen ubiere—kpa ubiere emi ekemde ye spirit Abasi.
18 Ke ntre, edi akpan n̄kpọ nnyịn ndiwụk esịt ke mme n̄kpọ eke spirit. Nnyịn inam emi ke ‘ndifak ọfọn̄ esịt nnyịn,’ ndida ofụri uwem nnyịn nnam mme n̄kpọ eke spirit, emi esịnede edibọn̄ akam ofụri ini, edikot nnyụn̄ n̄kpep Bible, edidụk mme mbono esop, ye utom ukwọrọikọ mme Christian. (1 Pet. 1:13) Utu ke ndiyak mme n̄kpọ obụkidem ẹwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnyịn, ẹyak nnyịn iwụk ekikere ke mme n̄kpọ eke spirit. Ntem ke nnyịn idika iso isan̄a ke spirit. Ndinam oro ayada mme edidiọn̄ ọsọk nnyịn, sia edikere n̄kpọ spirit ọwọrọ uwem ye emem.—Gal. 6:7, 8.
Nte Afo Emekeme Ndinam An̄wan̄a?
• Nso ke “Ibet mîkekemeke ndinam,” ndien didie ke Abasi akakan oro?
• Nso idi “ibet idiọkn̄kpọ ye n̄kpa,” ndien didie ke ẹkeme ndisio nnyịn ke ufụn esie?
• Nso ke ana nnyịn inam man ika iso ‘ikere n̄kpọ eke spirit’?
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
[Se ẹwetde ẹban̄a ndise ke page 12, 13]
Ndi afo asan̄a ke obụkidem m̀mê ke spirit?
