Kûse “Mme N̄kpọ Oro Ẹdude ke Edem”
Kûse “Mme N̄kpọ Oro Ẹdude ke Edem”
“Baba owo kiet emi akabarede ese mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem ke enye ama ekesịn ubọk ke ufụn̄isọn̄ idotke ndidụk obio ubọn̄ Abasi.”—LUKE 9:62.
DIDIE KE AFO ỌKPỌBỌRỌ?
․․․․․
Ntak emi nnyịn ‘ikpetide n̄wan Lot’?
․․․․․
Nso idi n̄kpọ ita emi nnyịn mîkpetiehe ikere?
․․․․․
Didie ke nnyịn ikeme ndisan̄a ikpat kiet ye esop Jehovah?
1. Nso item ke Jesus ọkọnọ, ndien nso mbụme ke emi anam ẹbụp?
“MBUFO ẹti n̄wan Lot.” (Luke 17:32) Item oro Jesus Christ ọkọnọde ke n̄kpọ nte isua 2,000 emi ẹkebede edi ata akpan n̄kpọ idahaemi. Edi nso ke ikọ Jesus emi ọkọwọrọ? Ikọ emi ama an̄wan̄a mme Jew. Mmọ ẹma ẹfiọk se iketịbede inọ n̄wan Lot. Ke ini enye ye ubon esie ẹkefehede ẹwọrọ ke Sodom, enye ama otụt utọn̄ ese edem onyụn̄ akabade adaha inụn̄.—Kot Genesis 19:17, 26.
2. Ekeme ndidi nso ikanam n̄wan Lot ese edem, ndien nso ke ntụtutọn̄ esie akakpa enye?
2 Edi nso ikanam n̄wan Lot ese edem? Ndi enye okoyom ndifiọk se iketịbede? Ndi enye ọkọwọn̄ọde ese edem ke ntak emi mîkenịmke ke ẹsobo obio oro m̀mê ke ntak unana mbuọtidem? Mîdịghe, ndi ekedi ke ntak idiọkitọn̄ n̄kpọ oro enye ọkọwọrọde ọkpọn̄ ke Sodom? (Luke 17:31) Se ededi oro akanamde enye ese edem, ntụtutọn̄ esie ama ada enye ibuot. Kûfre n̄kpọ emi! Enye ama etiene mme oburobụt owo oro ke Sodom ye Gomorrah atak. Imosụk ise Jesus ọkọdọhọde ete: “Mbufo ẹti n̄wan Lot”!
3. Didie ke Jesus ọkọsọn̄ọ etịn̄ ke ikpanaha nnyịn ise edem ke ndamban̄a usụn̄?
3 Nnyịn n̄ko idu uwem ke ini emi mîkpanaha ise edem ke ndamban̄a usụn̄. Jesus ama ọsọn̄ọ etịn̄ n̄kpọ emi ke ini enye ọkọbọrọde owo emi ọkọdọhọde enye ke iyom ndika n̄kọkọm ubon mmimọ unyọn̄ kan̄a mbemiso ikabade idi mbet. Jesus ọkọdọhọ ete: “Baba owo kiet emi akabarede ese mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem ke enye ama ekesịn ubọk ke ufụn̄isọn̄ idotke ndidụk obio ubọn̄ Abasi.” (Luke 9:62) Ndi Jesus ama ọsọn̄ ido m̀mê anana ibuot ke ndibọrọ ntre? Baba, koro enye ama ọfiọk ke owo oro okoyom usụn̄ ndifehe n̄kpọn̄ se enye akpanamde. Jesus akada utọ ikọ oro nte edise “mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem.” Edieke owo emi ofụn̄de isọn̄ esede edem ke esisịt ini m̀mê ayakde ufụn̄isọn̄ esie enịm onyụn̄ ọwọn̄ọrede ada, ndi emi ekeme nditịmede enye? Ih, ekededi ke otu mbiba emi iyakke enye anam se akpanade enye anam, ndien emi ekeme nditịmede enye idiọk idiọk.
4. Ana iwụk enyịn ke nso?
4 Utu ke nditie n̄kere mban̄a ini edem, ana iwụk enyịn ke iso. Kop nte Mme N̄ke 4:25 anamde an̄wan̄a mi, ete: “Yak enyịn fo ese nnennen, ih, wụk nyayama enyịn fo se iso fo nnennen.”
5. Ntak emi mîkpanaha nnyịn ise edem?
5 Enen̄ede ọfọn itre ndise mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem. Ntak-a? Sia “ndiọkeyo” ẹdi emi. (2 Tim. 3:1) Ndien ke mîbịghike, Abasi ọmọn̄ osobo ofụri editịm n̄kpọ emi, idịghe obio iba kpọt. Nso idinam n̄kpọ okûwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnyịn nte ọkọwọn̄ọrede n̄wan Lot? Akpa, oyom ifiọk ndusụk n̄kpọ oro ẹkemede ndidọn̄ nnyịn ndise. (2 Cor. 2:11) Do, ẹyak ineme se mme n̄kpọ oro ẹdide inyụn̄ ibiere nte ikemede ndifep ndiwụk ntịn̄enyịn ke mmọ.
NDIKERE KE N̄KPỌ AMA ESIFỌN
6. Ntak emi nnyịn mîkpadaha ke ofụri se itide iban̄a ini edem enen?
6 Akpan afanikọn̄ kiet edi ndikere ke n̄kpọ ama esifọn ke ini edem akan idahaemi. Idịghe kpukpru n̄kpọ ke nnyịn isikeme nditi. Ekeme ndidi nnyịn ibat mme mfịna oro ikenyenede ke ata n̄kpri n̄kpọ, inyụn̄ ikere ke ima inen̄ede ikop inemesịt, ke ntre ke n̄kpọ ama enen̄ede ọfọn ini oro. Ukwan̄ ekikere emi ekeme ndinam nnyịn iyom uwem afiak eketie nte ekesitiede. Edi Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Kûdọhọ ete: ‘Nso inam eyo oko ọkọfọnde akan eyo emi?’ koro mîdịghe ọniọn̄ esịn fi obụp n̄kpọ emi.” (Eccl. 7:10) Ntak emi utọ ekikere emi enen̄erede ọdiọk?
7-9. (a) Nso iketịbe inọ nditọ Israel ke Egypt? (b) Nso ye nso ke nditọ Israel ẹkekụt emi akpakanamde mmọ ẹdat esịt? (c) Nso ikanam nditọ Israel ẹtọn̄ọ ndikụni nnyụn̄ nsụk uyo?
7 Kere ban̄a se iketịbede inọ nditọ Israel ke eyo Moses. Okposụkedi emi ke akpa ẹkesidade nditọ Israel nte isenowo ke Egypt, ke Joseph ama akakpa, nditọ Egypt ẹma “ẹnịm mme etubom oro ẹnyịkde [nditọ Israel] ẹnam ọkpọsọn̄ utom ẹte ẹse mmọ ẹnyụn̄ ẹfịk mmọ ke utom ubiom mbiomo.” (Ex. 1:11) Nte ini akakade, Pharaoh ama akam ọdọhọ ẹwot kpukpru nseknditọ iren Israel sia enye mîkoyomke mmọ ẹtọt. (Ex. 1:15, 16, 22) Imosụk ise Jehovah ọkọdọhọde Moses ete: “Ke akpanikọ, mmokụt ukụt ikọt mi emi ẹdude ke Egypt, mmonyụn̄ n̄kop eseme emi mmọ ẹsemede ke ntak mbon oro ẹnyịkde mmọ ẹnam utom; koro mmetịm mfiọk ubiak mmọ.”—Ex. 3:7.
8 Kere nte esịt akadatde nditọ Israel ke ini mmọ ẹkewọrọde ke isọn̄ ufụn oro. Mmọ ẹma ẹkụt nte Jehovah akadade utịbe utịbe odudu esie amia Pharaoh emi okokohorede idem ye ikọt esie Ufen Duop. (Kot Exodus 6:1, 6, 7.) Ke nditịm ntịn̄, ikokụreke ke nditọ Egypt ndiyak nditọ Israel ẹnyọn̄ọ, edi ẹkekam ẹkpakpak mmọ ẹte ẹnyọn̄ọ, ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ekese gold ye silver tutu edi se ẹdọhọde ke ikọt Abasi ẹma “ẹbụme n̄kpọ nditọ Egypt.” (Ex. 12:33-36) Nditọ Israel ẹma ẹdat esịt n̄ko ke ini ẹkekụtde nte ẹsobode Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ke Ididuot Inyan̄. (Ex. 14:30, 31) Akpakana mbuọtidem mmọ enen̄ede ọsọn̄ ke ini mmọ ẹkekụtde nte Jehovah anamde n̄kpọ emi!
9 Edi ọsọn̄ ndinịm nte ke ata esisịt ini ke ẹma ẹkenyan̄a mmọ ke utịbe utịbe usụn̄, ke mmọ ẹma ẹtọn̄ọ ndikụni nnyụn̄ nsụk uyo. Nso ikedi mfịna mmọ? Udia! Mmọ ikokopke inemesịt ke se Jehovah ọkọnọde mmọ ẹnyụn̄ ẹkụni ẹte: “Nnyịn imeti iyak emi ikesitade ke Egypt ke ikpîkpu, mme cucumber ye watermelon ye leek ye eyịm ye garlic! Edi ke emi nnyịn imasat ima. Nnyịn ikwe n̄kpọ ndomokiet ke mîbọhọke manna emi.” (Num. 11:5, 6) Ke akpanikọ, mmọ ẹma ẹfre nte ini edem ekenen̄erede etie—tutu mmọ ẹkam ẹyom ndifiak nyọn̄ isọn̄ emi mmọ ẹkedide ifịn. (Num. 14:2-4) Nditọ Israel ẹma ẹse edem ẹnyụn̄ ẹtaba mfọn Jehovah.—Num. 11:10.
10. Nso ke uwụtn̄kpọ nditọ Israel ekpep nnyịn?
10 Nso ke emi ekpep nnyịn? Ke ini isobode afanikọn̄ ye mfịna, ifọnke ikere ke ini edem ama ọfọn akan idahaemi—eyedi ikerede ke n̄kpọ ama ọfọn akan emi ke ini nnyịn mîkọbọhọ akpanikọ. Okposụkedi emi mîdiọkke nditie n̄kere se ikpepde ito se iketịbede ke ini edem m̀mê ndikop inemesịt mban̄a nti n̄kpọ oro ẹketịbede, ọfọn iwụt eti ibuot inyụn̄ iti nte n̄kpọ ẹkenen̄erede ẹtie. Mîdịghe ntre, imekeme ndinen̄ede ntre ndikop inemesịt idahaemi inyụn̄ iyom ndifiak mbịne mme n̄kpọ oro ikọkpọn̄de.—Kot 2 Peter 2:20-22.
MME N̄KPỌ ORO IKAYAKDE ẸTAK
11. Ndusụk owo ẹse didie mme n̄kpọ oro mmọ ẹkeyakde ẹtak ke ini edem?
11 Mbọm etieti, sia ndusụk owo ẹda ke n̄waidem oro mmimọ ikanamde ke ini edem ẹtatak mmimọ. Ekeme ndidi afo ama enyene ifet ndika ufọkn̄wed ntaifiọk, ndiwọrọ iso, m̀mê ndinen̄ede nnyene okụk, edi ayak mmọ ẹtak. Ediwak nditọete nnyịn ẹma ẹkpọn̄ mbubehe, unọ idem inemesịt, n̄wed, m̀mê mbre mbuba emi akpakanamde mmọ ẹforo. Idahaemi, ediwak isua ẹmebe, ndien utịt idịghe kan̄a. Ndi emesitie ekere aban̄a se ekpedide edieke mûkpakayakke mme ifet oro ẹtak?
12. Paul ekese didie mme n̄kpọ oro enye ọkọkpọn̄de?
12 Apostle Paul ama ayak ekese n̄kpọ ẹtak enye man enye etiene Christ. (Phil. 3:4-6) Didie ke enye ekese mme n̄kpọ oro enye ọkọkpọn̄de? Enye asian nnyịn ete: “Se ikpedide udori inọ mi, mbat mmọ ke ntakurua ke ntak Christ.” Ntak-a? Enye aka iso ete: “Ke akpanikọ, ami mbat kpukpru n̄kpọ ke ntakurua ke ntak akakan ifiọk Christ Jesus Ọbọn̄ mi. Ke ntak esie mmenyịme kpukpru n̄kpọ ẹtak nnyụn̄ mbat mmọ ke mbio, man n̄kpenyene Christ.” * (Phil. 3:7, 8) Kpa nte emi owo oro ọduọkde mbio mîsituaha ubaha, Paul ikatuaha n̄kpọfiọk iban̄a ifet ekededi oro enye ọkọkpọn̄de ke edem. Enye ikesehe mmọ aba nte se inyenede ufọn.
13, 14. Didie ke ikeme ndikpebe uwụtn̄kpọ Paul?
13 Nso idin̄wam nnyịn ke ini ikerede iban̄a mme ifet oro ikayakde ẹtak? Kpebe uwụtn̄kpọ Paul. Didie? Kere ban̄a ufọn n̄kpọ oro enyenede idahaemi. Afo edi ata ufan Jehovah enye onyụn̄ ada fi nte owo emi anamde akpanikọ. (Heb. 6:10) Ndi odu inyene oro ererimbot emi ọkpọnọde nnyịn oro ekpetde-kpet ndimen udomo ye mme edidiọn̄ eke spirit oro inyenede idahaemi ye oro idinyenede ke ini iso?—Kot Mark 10:28-30.
14 Paul ama etịn̄ n̄kpọ en̄wen oro ekemede ndin̄wam nnyịn ika iso inam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt. Enye ọdọhọ ke imọ ‘ima ifre mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem inyụn̄ inyanade ibịne mme n̄kpọ oro ẹdude ke iso.’ (Phil. 3:13) N̄kọ omokụt ke Paul eketịn̄ aban̄a akpan n̄kpọ iba oro oyomde ẹnam. Akpa, ana ifre iban̄a mme n̄kpọ oro ikọkpọn̄de ke edem, ikûbiat ini oro ikpadade inam akpan n̄kpọ itie ikere iban̄a mmọ. Ọyọhọ iba, ukem nte owo oro efehede mbuba ekpere ndisịm utịt, ana inyanade ibịne, inyụn̄ itịn̄ enyịn ke utịp oro idibọde.
15. Nso ufọn ke ibọ ke ini itiede ikere iban̄a uwụtn̄kpọ mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi?
15 Edieke itiede ikere uwụtn̄kpọ mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi—edide eke eset m̀mê eke idahaemi—emi ọyọdọdiọn̄ esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ndise iso utu ke ndise mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem. Ke uwụtn̄kpọ, edieke Abraham ye Sarah ẹkpeketide Ur kpukpru ini, “mmọ ẹkpekenyene ifet ndifiak nnyọn̄ọ.” (Heb. 11:13-15) Edi mmọ ikafiakke inyọn̄ do. Se Moses ọkọkpọn̄de ke akpa ini oro enye ọkọwọrọde ke Egypt ama enen̄ede awak akan se ededi oro eyen Israel en̄wen ọkọkpọn̄de ke ini mmọ ẹkewọrọde ke Egypt. Edi n̄kpọ ndomokiet idụhe ndiwụt ke mme n̄kpọ oro ẹma ẹdọn̄ enye. Utu ke oro, Bible asian nnyịn ke “enye [akabat] esuene Christ nte inyene eke okponde akan n̄kpọuto Egypt; sia enye okowụkde enyịn ese utịp eke ẹdinọde.”—Heb. 11:26.
NDIỌI IDAHA ORO IKOSOBODE KE INI EDEM
16. Didie ke se iketịbede ke ini edem ekeme nditụk nnyịn?
16 Idịghe kpukpru n̄kpọ oro ẹketịbede ke ini edem ẹdi nti. Ke uwụtn̄kpọ, nnyịn imekeme nditịmede esịt mban̄a idiọkn̄kpọ m̀mê ndudue oro ikanamde ke ini edem. (Ps. 51:3) Ọkpọsọn̄ item oro ẹkenọde nnyịn ekeme ndisụk mbiak nnyịn. (Heb. 12:11) Afo emekeme ndika iso n̄kere mban̄a ukwan̄ikpe oro ẹkebierede ẹnọ fi m̀mê se afo ekerede ke ekedi ukwan̄ikpe. (Ps. 55:2) Nso ke ikeme ndinam man ikụt ite ke nnyịn iyakke mme utọ n̄kpọ oro ẹnam nnyịn ise mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem? Kere ban̄a uwụtn̄kpọ ita.
17. (a) Ntak emi Paul ọkọdọhọde ke imọ “[isụhọde ikan] owo emi ekpride akan ke otu ndisana owo”? (b) Nso ikan̄wam Paul etre ndisitie n̄kere mban̄a ndudue oro enye akanamde?
17 Ndudue ini edem. Apostle Paul ọkọdọhọ ke imọ “[isụhọde ikan] owo emi ekpride akan ke otu ndisana owo.” (Eph. 3:8) Nso ikanam enye ekere ntre? Enye ọdọhọ ete: “Koro mma n̄kọbọ esop Abasi.” (1 Cor. 15:9) Kere nte eketiede Paul ke idem ke ini enye okosobode ye mbon oro enye ekesikọbọde. Edi, utu ke Paul ndisitie n̄kere idiọk ekikere, enye okowụk ntịn̄enyịn ke mfọnido Abasi oro ẹkewụtde enye. (1 Tim. 1:12-16) Esịtekọm emi enye okowụtde aban̄a oro ama anam enye esịn ifịk anam utom ukwọrọikọ. Idiọkn̄kpọ emi Paul akanamde ke ini edem ama esịne ke otu n̄kpọ oro enye ekebierede ndifre mban̄a. Edieke nnyịn n̄ko iwụkde ekikere ke mbọm oro Jehovah atuade nnyịn, nnyịn idiyakke ọkpọsọn̄ ekikere n̄kpọ emi ama ekebe anam idem emem nnyịn. Utu ke oro, idida odudu nnyịn inam utom oro anade inam idahaemi.
18. (a) Nso ikeme nditịbe edieke itiede idiọk esịt ke item oro ẹkenọde nnyịn? (b) Didie ke ikeme ndinam item Solomon oro aban̄ade edibọ item?
18 Ọkpọsọn̄ item. Nso ke ikpanam edieke esịt esidiọkde nnyịn aban̄a item oro ẹkenọde nnyịn? Emi ekeme ndinam nnyịn ifụhọ, iyat esịt, inyụn̄ ‘iyemede.’ (Heb. 12:5) Edide nnyịn ‘ise’ ntụnọ “ke usụhọde” ke ntak emi isịnde enye, m̀mê ‘iyemerede’ ke ntak emi ikọbọde ekem itre ndinam n̄kpọ Abasi, osụk edi ukem—nnyịn iyakke ntụnọ oro anam ufọn ọnọ nnyịn onyụn̄ enen̄ede nnyịn. Akpakam etịm ọfọn ndinam item Solomon emi: “Sọn̄ọ mụm ntụnọ kama; kûsana enye uyak. Kpeme enye, koro enye edide uwem fo.” (N̄ke 4:13) Ukem nte awat ubomisọn̄ emi esinịmde mbet uwat, ẹyak nnyịn ibọ item, inam enye, inyụn̄ ika iso iso.—N̄ke 4:26, 27; kot Mme Hebrew 12:12, 13.
19. Didie ke ikeme ndikpebe mbuọtidem Habakkuk ye eke Jeremiah?
19 Ata ukwan̄ikpe ye enye oro ẹkerede-kere. Ndusụk ini ekeme nditie nnyịn ke idem nte eketiede prọfet Habakkuk, emi akatuade ọnọ Jehovah oyom unenikpe, sia mîkọfiọkke ntak emi Jehovah akayakde ndusụk ukwan̄n̄kpọ aka iso. (Hab. 1:2, 3) Edi ata akpan n̄kpọ ndikpebe mbuọtidem prọfet oro, emi ọkọdọhọde ete: “Amaedi ami, nyadat esịt ke Jehovah; ami nyadara ke Abasi edinyan̄a mi.” (Hab. 3:18) Ukem nte prọfet Jeremiah, edieke nnyịn inyenede “edu editie mbet” ye ọyọhọ mbuọtidem ke Jehovah, kpa Abasi unenikpe, emi ayanam nnyịn inịm ke ẹyenen̄ede kpukpru n̄kpọ ke nnennen ini.—Eseme 3:19-24.
20. Didie ke nnyịn ikeme ndiwụt ke ‘imeti n̄wan Lot’?
20 Nnyịn idu uwem ke ini emi ekese n̄kpọ ẹtịbede. Mme utịbe utịbe n̄kpọ ke ẹtịbe idahaemi ndien ediwak ẹyetịbe ke ini iso. Kpukpru nnyịn ikpakam isan̄a ikpat kiet ye esop Jehovah! Ẹyak inam item N̄wed Abasi emi ọdọhọde ise iso iso ikûse mme n̄kpọ oro ẹdude ke edem. Edieke inamde emi nnyịn iwụt ke ‘imeti n̄wan Lot’!
[Ikọ Idakisọn̄]
^ ikp. 12 Ikọ Greek oro ẹkabarede mi nte “mbio” ọwọrọ n̄ko se “ẹtomode ẹduọn̄ọ ẹnọ ebua,” “ifuọ unam,” “ifuọ.” Ata ekpep n̄kpọ mban̄a Bible kiet ọdọhọ ke Paul akada ikọ emi man owụt ke oro edi “n̄kpọ emi owo enen̄erede akpan̄a nsa ke ntak emi mînyeneke ufọn onyụn̄ etekde enye esịt, emi enye mînyụn̄ idehedei iyom ndifiak nda enyịn n̄kụt.”
[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]
