Mbụk Eyouwem

Mmomụm Utọn̄ Ọfọn̄ Eyen Jew ke Isua Ata ye Duop

Nte Leonard Smith obụkde

Enyene itie Bible iba emi ẹkenen̄erede ẹtụk mi ke ini n̄kedide n̄kpọ nte isua 14. Tutu mfịn, ke isua 70 ẹma ẹkebe, nsụk nteti ini emi Zechariah 8:23 akan̄wan̄ade mi. Itie oro etịn̄ aban̄a “owo duop” emi ẹmụmde “utọn̄ ọfọn̄ owo kiet emi edide eyen Jew.” Mmọ ẹdọhọ enye ẹte: “Nnyịn iyetiene mbufo ika, koro imokop ite ke Abasi odu ye mbufo.”

EYEN Jew oro ada aban̄a mme Christian emi ẹyetde aran, ndien “owo duop” oro ẹda ẹban̄a “mme erọn̄ en̄wen,” emi ẹkesikotde “mme Jonadab” ini oro. * (John 10:16) Ke ini n̄kọfiọkde akpanikọ oro, mma n̄kụt ke man nnyene nsinsi uwem mi ke isọn̄, ke oyom nnen̄ede nnọ mbon emi ẹyetde aran ibetedem ofụri esịt.

Itie en̄wen oro n̄kamade etieti ekedi uwụtn̄kpọ Jesus emi aban̄ade “erọn̄” ye “ebot” ke Matthew 25:31-46. “Erọn̄” ada aban̄a mbon emi ẹditebede ikpe ke utịt ini, sia mmọ ẹkefọnde ido ye nditọete Christ oro ẹsụk ẹdude ke isọn̄. Sia n̄kedide ekpri Jonadab, mma ndọhọ idemmi nte: ‘Edieke nyomde Christ ada mi nte erọn̄, ana n̄n̄wam nditọete esie emi ẹyetde aran, ntiene ndausụn̄ mmọ, sia Abasi odu ye mmọ.’ Se n̄kọdiọn̄ọde emi amada mi usụn̄ ke se ibede isua 70 idahaemi.

‘NSO IDI ITIE MI?’

Eka mi akana baptism ke 1925 ke itie usopidem ke Bethel. Ẹkesikot ufọk oro London Tabernacle, ndien nditọete ke mbọhọ oro ẹkesisop idem do. Ami n̄kamana ke October 15, 1926. Ndien ke March 1940, mma nna baptism ke mbono emi ẹkenịmde ke Dover, obio mbeninyan̄ ke England. Mma mma akpanikọ Bible. Sia eka mi ekedide Christian emi ẹyetde aran, akpa ndamban̄a ‘utọn̄ ọfọn̄ eyen Jew’ emi n̄komụmde ekedi eke eka mi. Ini oro, ete mi ye adiahaeka mi ikọtọn̄ọke ndinam n̄kpọ Jehovah. Nnyịn ikodu ke Esop Gillingham, emi ata ediwak owo ẹkedide mme Christian oro ẹyetde aran, ke usụk usụk edem usiahautịn England. Eka mi ama enịm eti uwụtn̄kpọ nsịnifịk ke utom ukwọrọikọ.

Ke September 1941, ke akamba mbono kiet emi ẹkenịmde ke Leicester, utịn̄ikọ kiet emi ibuotikọ ekedide “Nsọn̄ọnda,” eketịn̄ aban̄a owo emi odotde ndikara ekondo. Utịn̄ikọ oro akanam mi ndiọn̄ọ ke eneni emi Satan ekenenide ye Jehovah ebehe nnyịn. Ntem, ana nnyịn imek ndida ke n̄kan̄ Jehovah inyụn̄ ika iso inam akpanikọ inọ enye, sia enye edi Akakan Andikara Ekondo.

Ẹma ẹnen̄ede ẹtịn̄ ẹban̄a utom usiakusụn̄ ke mbono oro ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ mme uyen ẹte ẹnam enye edi utịtmbuba mmọ. Utịn̄ikọ emi  ibuotikọ ekedide “Itie Mme Asiakusụn̄ ke Esop Abasi” ama anam mi mbụp idemmi m̀mê ‘nso idi itie mi?’ Mbono oro ama anam mi nnịm ke sia nsịnede ke otu mme Jonadab, ke ana nda ofụri ukeme mi n̄n̄wam mme Christian oro ẹyetde aran ke utom ukwọrọikọ. Do ke Leicester, ke n̄kesịn n̄wed nditọn̄ọ utom usiakusụn̄.

UTOM USIAKUSỤN̄ KE INI EKỌN̄

Ẹkemek mi akpan asiakusụn̄ ke December 1, 1941, ke ini n̄kedide isua 15. Eka mi ekedi akpa nsan̄a usiakusụn̄ mi, edi ke n̄kpọ nte isua kiet ebede, enye ikekemeke aba ndinam utom usiakusụn̄ ke ntak udọn̄ọ. N̄kọk itieutom ke London ẹma ẹdọhọ mi ye Ron Parkin, emi edide owo Kọmiti N̄kọk Itieutom Puerto Rico idahaemi, ẹte isisan̄a kiet ikwọrọ ikọ.

Ẹma ẹnọ nnyịn ika Broadstairs ye Ramsgate emi ẹdide mme obio mbeninyan̄ ke Kent. Nnyịn ima ibọ ufọk ke Kent idụn̄. Ẹkesinọ mme asiakusụn̄ sidịn̄ 40 (n̄kpọ nte ₦1,200) ke ọfiọn̄. Ntre, ke ini isiode ikpe okụk ufọk, ata esisịt ekesisụhọ ọnọ nnyịn ndida ndu uwem, ndien nnyịn ikesifiọkke ebiet emi ididade udia idia. Edi Jehovah ama esida nsio nsio usụn̄ ọnọ se inanade nnyịn.

Ikesiwat enan̄ukwak ika kpukpru ebiet, ndien ikesimemke utom ndiwat ye ikpọ mbiomo ke ini ofụm Inyan̄ Edem Edere efịmede. Akana ikpeme n̄ko ke ini ẹn̄wanade ekọn̄ ofụm ye ke ini mbon Germany ẹtopde enyịmikan̄ mmọ emi ẹkesisan̄ade isọn̄ isọn̄ ẹbe ke Kent ẹka ndisobo London. Isan̄ kiet, mma mfrọ ke enan̄ukwak ndụk ukpe ke ini bọmb ekebede ke enyọn̄ ọkọduọ ke an̄waekọn̄ ke mbọhọ oro. Kpa ye kpukpru emi, ofụri ini oro ikanamde utom usiakusụn̄ ke Kent ama enem etieti.

MMA N̄KABADE NDI “EYEN BETHEL”

Eka mi ekesitịn̄ nti n̄kpọ aban̄a Bethel. Enye ekesidọhọ ete: “Idụhe n̄kpọ emi ekpenemde mi esịt nte afo ndidi eyen Bethel.” Ntem, ke January 1946, esịt ama enen̄ede adat mi, idem onyụn̄ akpa mi, ke ini ẹkekotde mi ndinam utom urua ita ke Bethel ke London. Ke urua ita oro ẹma ẹkebe, Pryce Hughes, emi ekedide asan̄autom n̄kọk itieutom ama ọdọhọ mi n̄kûnyọn̄. Ukpep oro n̄kọbọde do aman̄wam mi ke ofụri eyouwem mi.

N̄kpọ nte owo 30 ẹkedu ke Bethel London ini oro, ndien ata ediwak mmọ ẹkedi nditọete iren emi mîdọhọ ndọ. Nditọete ifan̄ emi ẹyetde aran ẹma ẹdu n̄ko, ndien emi ama esịne Pryce Hughes, Edgar Clay, ye John Barr, emi nte ini akakade ekedide owo Otu Ukara. Nso akwa ifet ke n̄kenyene ntem ndin̄wam nditọete Christ nnyụn̄ nda odudu ini uyen mi nnam n̄kpọ Abasi ke idak “mme adaha” emi!—Gal. 2:9.

Usen kiet ke Bethel, eyenete kiet ama edidọhọ mi ke eyenete an̄wan kiet ke ebet mi ke enyịnusụn̄. Idem ama akpa mi ndikokụt eka mi ye ekwo ke ubọk. Enye ọkọdọhọ ke imọ iyomke ndidụk ndi mbak idinam mi n̄kpọn̄ se n̄kanamde, edi ama ayak ekwo oro ọnọ mi ọnyọn̄. Ọfọn̄ etuep ekesịne ke ekwo oro. Ima oro enye okowụtde mi do ama anam mi nti nte Hannah ekesidade kod ọsọk Samuel ke ini Samuel akanamde utom ke tent utuakibuot.—1 Sam. 2:18, 19.

TUTU AMAMA NDIFREKE GILEAD

Ke 1947, ẹma ẹkot nnyịn owo ition ke Bethel ididụk Ufọkn̄wed Gilead ke United States, ndien ima ikodụk ọyọhọ otu 11  ke isua oro eketienede. Ke ini ikesịmde do, obio emi ufọkn̄wed oro akanade ke New York ama ebịt etieti. Esịt ama enen̄ede adat mi sia mma n̄kama ọfọn̄ etuep oro eka mi ọkọnọde mi.

Ndifreke ọfiọn̄ itiokiet emi n̄kodude ke Gilead. Ndidu ye nditọ ufọkn̄wed 16 emi ẹketode nsio nsio idụt ẹdi ama atat mi enyịn. Ke adianade ye mme ukpep emi akanamde mi nnen̄ede n̄kpere Jehovah, mma n̄kpep n̄kpọ nto ndidu ye nditọete emi ẹnyenede ifiọk. Lloyd Barry eyen ufọkn̄wed nnyịn; Albert Schroeder, kiet otu mme andikpep nnyịn; ye John Booth, esenyịn In̄wan̄ Obio Ubọn̄ (kpa itie emi Ufọkn̄wed Gilead okodude) ẹma ẹdidi mbon Otu Ukara. Nda nti item nditọete emi ye nti uwụtn̄kpọ emi mmọ ẹkenịmde ke ndisọn̄ọ nda ye Jehovah ye esop esie ke ata akpan n̄kpọ.

UTOM CIRCUIT YE EDIFIAK N̄KA BETHEL

Ke mma n̄kokụre Ufọkn̄wed Gilead, ẹma ẹnọ mi n̄kanam utom circuit ke Ohio ke U.S.A. N̄kedi isua 21 kpọt, edi nditọete do ẹma ẹma ifịk ini uyen emi n̄kenyenede. Mma n̄kpep ekese n̄kpọ nto ikpọ owo emi ẹnyenede ifiọk ke circuit oro.

Ke ọfiọn̄ ifan̄ ẹbede, ẹma ẹkot mi ẹte mfiak ndibọ ukpep ke Bethel Brooklyn. Ini oro ke n̄kọdiọn̄ọ utọ mme adaha nte Milton Henschel, Karl Klein, Nathan Knorr, T. J. (Bud) Sullivan, ye Lyman Swingle. Kpukpru mmọ ẹma ẹdi mbon Otu Ukara ini kiet ko. Mma n̄kpep n̄kpọ nto nte mmọ ẹkenamde utom ye nte mmọ ẹkedude uwem nte mme Christian. Mma nnen̄ede nnịm ke esop Jehovah edi emi. Ekem, ẹma ẹnọ mi mfiak n̄ka Europe n̄kanam utom ukwọrọikọ.

Eka mi ama akpa ke February 1950. Ke ẹma ẹkebụk enye, mma nnen̄ede nnyene nneme ye ete mi ye Dora adiahaeka mi. Mma mbụp mmọ m̀mê mmọ ẹse didie akpanikọ ke emi Mama ama akakpa mi, ami mmenyụn̄ ndụhe aba ye mmọ mi. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ ẹnyụn̄ ẹma Harry Browning, akamba eyenete emi ẹkeyetde aran, ndien mmọ ẹma ẹnyịme enye ekpep mmimọ akpanikọ. Mmọ mbiba ẹma ẹna baptism ke ufan̄ isua kiet. Nte ini akakade, ẹma ẹmek ete mi asan̄autom ke Esop Gillingham. Ke ete mi ama akakpa, Dora ama ọdọ Roy Moreton, ebiowo emi anamde akpanikọ, enye Dora ama ọsọn̄ọ ada ye Jehovah tutu ke 2010 emi enye akakpade.

NDIKA N̄KAN̄WAM KE FRANCE

Mma n̄kpep French, German, ye Latin ke ufọkn̄wed, edi French akamia mi ufen akan ke otu usem emi. Ntem, mma n̄kere ke ini ẹkedọhọde mi n̄kan̄wam ke Bethel Paris ke France m̀mê nyekeme ndinam oro. Ke France, mma nnyene ifet ndinam utom ye Henri Geiger, akamba eyenete emi ẹyetde aran, emi ekedide asan̄autom n̄kọk itieutom. Utom emi ikesimemke, ndien mmọfiọk ke mma nsinam ekese ndudue, edi mma nnen̄ede n̄kpep nte ẹkpesinamde n̄kpọ ye mme owo.

Ke adianade do, ke ekọn̄ ama okokụre, ẹma ẹdiomi akpa mbono ofụri ererimbot ke Paris ke 1951, ndien mma nsịne ke otu mbon emi ẹketịmde mbono oro. Léopold Jontès, akparawa emi ekedide esenyịn circuit, ama edi Bethel edin̄wam mi. Ẹma ẹmek enye esenyịn n̄kọk itieutom nte ini akakade. Ẹkenịm mbono oro ke an̄wambre Palais, emi ekperede Eiffel Tower. Mme owo ẹma ẹto idụt 28 ẹdidụk. Ke akpatre usen mbono oro, Mme Ntiense 6,000 emi ẹkedude ke France ẹma ẹnen̄ede ẹdat esịt ndikụt owo 10,456 emi ẹkedụkde usen oro!

 N̄kọdiọn̄ọke ndisem French ọfọn ke ini n̄kakade France. Ndien se ikanamde etetịm ọdiọk edi ke n̄kesitịn̄ ikọ ke ini nnen̄erede mfiọk ke se nyomde nditịn̄ enen. Edi edieke mûnamke ndudue, owo idinen̄ekede fi, afo udunyụn̄ unamke n̄kọri.

Mma ntọn̄ọ ufọkn̄wed emi ẹsikpepde isenowo usem French man nsem usem emi ọfọn. N̄kesika n̄wed ke mbubreyo usen emi mbono esop mîdụhe. Mma ntọn̄ọ ndima French, ndien ntetịm mma enye kpukpru usen. Emi enyene ufọn sia mman̄wam n̄kọk itieutom France ke utom ukabade n̄wed. Nte ini akakade, n̄kedidi akabade n̄wed, nsikabade Ikọmbakara nsịn ke French. Ekedi ata akwa ifet ndikabade ata nti udia eke spirit, emi ofụn oro anamde akpanikọ ọnọde, nnọ nditọete emi ẹsemde French ke ofụri ererimbot.—Matt. 24:45-47.

NDỌ YE MME IFETUTOM EN̄WEN

Ke 1956, mma ndọ Esther, asiakusụn̄ emi otode Sweden, emi n̄kosobode isua ifan̄ ke edem. Ikanam ndọ ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ emi ekperede Bethel ke London (ke akani London Tabernacle, emi eka mi akanade baptism). Brọda Hughes ọkọnọ utịn̄ikọ ndọ nnyịn. Eka an̄wan mi ama edi, enye ekedi Christian oro ẹyetde aran. Ndọ anam nnyene edima nsan̄a emi ọsọn̄ọde ada onyụn̄ anam mi nsinyene ata inem inem nneme ye eka an̄wan mi, emi akamade n̄kpọ Abasi tutu esịm utịt uwem esie mi ke isọn̄ ke 2000.

Ami ye n̄wan mi ikodụn̄ke ke esịt Bethel ke ima ikọdọ ndọ. N̄kosụk n̄kakabade n̄wed ke Bethel, ke adan̄aemi n̄wan mi ekedide akpan asiakusụn̄ ke mbọhọ Paris. Enye ama an̄wam ediwak owo ẹkabade ẹdi mme asan̄autom Jehovah. Ke 1964, ẹma ẹdọhọ nnyịn ididụn̄ ke Bethel. Ndien ke 1976, emi ẹketọn̄ọde ndinyene Kọmiti N̄kọk Itieutom, ẹma ẹmek mi ẹsịn ke kọmiti oro. N̄wan mi aka iso ebere ye ami onyụn̄ ama mi ke ofụri ini emi.

“AMI NDIDỤHE YE MBUFO KPUKPRU INI”

Mma nsika ibuot itieutom ke New York ke ini ke ini. Nsio nsio mbon Otu Ukara ẹma ẹsinọ mi nti item mma n̄ka do. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini n̄kosụk ndọhọde ke etie nte ndikemeke ndinam utom mi mma ke ini, Brọda Knorr ama atuak inua imam onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ọdọhọ utom, kûfịna idemfo!” Ọtọn̄ọde ke usen oro, ediwak ini, edieke nnyenede ediwak utom, utu ke ndifịna idem, nsinam mmọ kiet kiet tutu nnam mma. Ndien ediwak ini, nsikụre ke ini.

Esisịt ini mbemiso Jesus akakpade, enye ama ọdọhọ mme mbet esie ete: “Ami ndidụhe ye mbufo kpukpru ini.” (Matt. 26:11) Nnyịn mme erọn̄ en̄wen imọfiọk ke mbon oro ẹyetde aran ididụhe ye nnyịn mi ke isọn̄ ke nsinsi. Ntem, nda ke edi akakan ifet ọnọ mi ndinam utom ke se ibede isua 70 idahaemi ye mbon oro ẹyetde aran—kpa edimụm utọn̄ ọfọn̄ eyen Jew ye idatesịt.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 21]

Brọda Knorr ama atuak inua imam onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ọdọhọ utom, kûfịna idemfo!”

[Mme ndise ke page 19]

(Ufien) Ete ye eka mi

(Nnasia) Ami ke an̄wa ufọkn̄wed Gilead ke 1948, nsịne ọfọn̄ etuep emi eka mi ọkọnọde mi

[Ndise ke page 20]

Ke ini n̄kakabarede utịn̄ikọ Brọda Lloyd Barry ke usen emi ẹkeyakde n̄kọk itieutom France ẹnọ ke 1997

[Se ẹwetde ẹban̄a ndise ke page 21]

(Ufien) Ami ye Esther an̄wan mi ke usen ndọ nnyịn

(Nnasia) Nnyịn mbiba ke ini inamde utom ukwọrọikọ