Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde

Mbemiso ikọbọde akpanikọ, ami mma nsio nsene mi, n̄wan mi onyụn̄ osio nsen eyen esie ọnọ ẹmen ẹdian kiet ẹnam ọkọri ke ufọkibọk sia ima iyom ndinyene eyen. Idịghe kpukpru nsene mi ye nsen eyen an̄wan oro ẹkediande kiet ẹnam ẹkọri ke ẹkeyak akabade eyen; ẹma ẹdọn̄ ndusụk ke ekebe ntụhube. Ndi akpana ẹyak mmọ ẹdọn̄ do m̀mê ẹsion̄o ẹduọn̄ọ?

▪ Emi edi kiet kpọt ke otu ediwak mbụme emi anade ebe ye n̄wan ẹbọrọ edieke mmọ ẹkerede ẹban̄a ndisio nsene ye nsen eyen nnọ ẹdian kiet ẹnam ẹkọri ke ufọkibọk. Ana ebe ye n̄wan kiet kiet ẹbiere se mmọ ẹdinamde nte ekemde ye uduak Jehovah. Edi ọfọn ifiọk nte ẹsinamde n̄kpọ emi.

Ke 1978, n̄wan kiet ke England ekedi akpa owo emi akanam enyenede eyen ke utọ usụn̄ emi. Enye ikekemeke ndiyomo idịbi sia ebiet emi nsen eyen esisan̄ade ekesịm itie nna eyen esie ama esịre, iyakke nsene asan̄a ekesịm nsen eyen. Mbiausọbọ ẹma ẹsio nsen eyen esie ẹsịn ke iko akrasi, ẹnyụn̄ ẹda nsene ebe esie ẹnam nsen oro ọtọn̄ọ ndikọri n̄kabade ọbọn̄eyen. Ẹma ẹyak ọbọn̄eyen oro ọkọri kan̄a ndien ekem ẹmen ẹsịn ke itie nna eyen esie, enye onyụn̄ ọkọri do. Nte ini akakade, enye ama aman eyen an̄wan. Edinam emi ye nsio nsio usụn̄ en̄wen emi ẹdade ẹnam enye ke ẹkedi ẹdikot in vitro fertilization (IVF) ke Ikọmbakara.

Okposụkedi emi ẹnamde n̄kpọ emi ke nsio nsio usụn̄ ke nsio nsio idụt, nte ẹsiwakde ndinam enye edi emi: Ẹnọ n̄wan ibọk ke urua ifan̄ man enye enyene ediwak nsen eyen. Ẹkeme ndidọhọ ebe esie ọfiọn̄ọ idem esie man nsene ọwọrọ enye, enye onyụn̄ ada edi. Ẹmen nsen eyen ye nti nsene oro ẹsatde ẹsion̄o ke nsen nsene ẹdian kiet ke ufọkibọk. Ẹkeme ndinam ediwak nsen eyen ẹtọn̄ọ ndikọri nnyụn̄ mbahade, ẹnyụn̄ ẹkabade ọbọn̄eyen. Ke n̄kpọ nte usen kiet m̀mê akande oro ama ekebe, ẹsitịn̄ enyịn ẹdụn̄ọde mbufa ọbọn̄eyen man ẹfiọk mbon emi mîfọnke ye mbon emi ẹfọnde emi ẹkemede ndisọn̄ọ nsịne ke itie nna eyen nnyụn̄ n̄kọri. Ke n̄kpọ nte ọyọhọ usen ita, ẹsimen n̄kpọ nte iba m̀mê ita ke otu ata nti ọbọn̄eyen ẹsịn ke itie nna eyen an̄wan oro man ẹkụt ẹte ke enye oyomo. Edieke kiet m̀mê akande oro ọsọn̄ọde esịne ke itie nna eyen, ọwọrọ ke enye oyomo, ndien ke ntre ayaman eyen nte ini akade.

Edi nso kaban̄a mme ọbọn̄eyen oro owo mîkemenke isịn ke itie nna eyen an̄wan, esịnede mbon oro etiede nte ke itịmke ifọn? Edieke owo mîtịmke mmọ ikama, mme ọbọn̄eyen oro owo mîsịnke ke itie nna  eyen ẹyekpan̄a. Mbemiso oro etịbede, ẹkeme ndidọn̄ mme ọbọn̄eyen oro ẹsụhọde ke ekebe ntụhube ufọkibọk. Ntak-a? Edieke akpa ọbọn̄eyen oro ẹsịnde n̄wan ke itie nna eyen mîsọn̄ọke isịne ikọri, ẹyeda ndusụk ke otu oro ẹkesụhọde ẹfiak ẹsịn n̄wan oro ke idịbi. Emi idisọn̄ke urua nte ndifiak ntọn̄ọ ke ata akpa nnam. Emi anam ẹbụp ediwak mbụme. Ukem nte ebe ye n̄wan oro ẹkebụpde mbụme oro ẹnemede ke ibuotikọ emi, ediwak owo ifiọkke se ẹkpenamde ye mme ọbọn̄eyen mmọ oro ẹkesịnde ke ekebe ntụhube ufọkibọk. Ekeme ndidi mmọ iyomke nditọ aba. Ekeme ndidi ebe ye n̄wan oro ẹkponi owo mîdịghe edi ke mmọ inyeneke aba okụk ndifiak nyom eyen. Mmọ ẹkeme ndikere ke n̄wan ekeme ndiyomo ediwak nditọ. * Mîdịghe ebe m̀mê n̄wan ekeme ndikpa mîdịghe afiak ọdọ owo en̄wen, ndien emi ekeme ndida nsio nsio mfịna ndi. Ke akpanikọ, mme utọ editịmede esịt emi ẹwak, ndien emi esinam ndusụk ebe ye n̄wan ẹka iso ẹkpe okụk ke ediwak isua man ẹka iso ẹnịm mme ọbọn̄eyen mmọ.

Ke 2008, etubom mme ekpep-n̄kpọ mban̄a ọbọn̄ eyen ọkọdọhọ ke The New York Times ete ke ediwak owo emi ẹsiyomde eyen ke utọ usụn̄ emi isifiọkke se ẹkpenamde ye nyọhọ-nsụhọ ọbọn̄eyen. Ibuotikọ oro ekenemede n̄kpọ emi ọkọdọhọ ete: ‘Ke nsụhọde n̄kaha, ẹsinịm ọbọn̄eyen 400,000 ke ekebe ntụhube ufọkibọk ke ofụri United States, ndien ẹsinịm ediwak en̄wen kpukpru usen . . . Mme ọbọn̄eyen ẹkeme ndidu uwem ke isua duop m̀mê akande oro edieke ẹtịmde mmọ ẹnịm edi idịghe kpukpru mmọ ẹsidu uwem ke ini ẹsiode mmọ ke ekebe ntụhube oro.’ Emi esinam mme Christian ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a n̄kpọ emi. Ntak-a?

Ebe ye n̄wan emi ẹsobode mfịna emi asan̄ade ye ediyom eyen ke utọ usụn̄ emi ẹkeme ndikere mban̄a orụk mfịna en̄wen emi enyenede ebuana ye ibọkusọbọ. Ekeme ndiyom Christian ebiere se enye edinamde ke ini owo esie ekperede n̄kpa, edi ẹda ukwak ẹnịm enye uwem, utọ nte n̄kpọ emi an̄wamde owo okot ibifịk. Ata mme Christian isitreke ndinọ owo  usọbọ; Exodus 20:13 ye Psalm 36:9 anam mmọ ẹda uwem ke ata ọsọn̄urua. Awake! eke May 8, 1974, ọkọdọhọ ete: “Ke ntak emi mbon oro ẹyomde ndidu uwem nte ekemde ye mme edumbet Bible ẹdade uwem ke ọsọn̄urua nte Abasi adade, ẹnyụn̄ ẹnịmde mme ibet ukara, ubieresịt mmọ isiyakke mmọ ẹdọhọ ẹnam owo akpa mbak edikop ubiak.” Edi ke ndusụk idaha, n̄kukụre n̄kpọ oro enịmde owo uwem edi ukwak. Mbonubon esie ẹnyene ndimek m̀mê iyayak ẹka iso ẹda ukwak ẹnịm enye uwem.

Edi akpanikọ ke emi idịghe ukem ye mfịna ebe ye n̄wan emi ẹyomde eyen ke usụn̄ oro inemede ke ibuotikọ emi, emi ẹnyenede mme ọbọn̄eyen oro ẹnịmde ke ekebe ntụhube ufọkibọk. Edi ekikere kiet oro mme owo ẹkemede ndinọ mmọ edi ndision̄o mme ọbọn̄eyen oro ke ekebe ntụhube. Edieke ẹsion̄ode mmọ ke ekebe ntụhube, idibịghike mmọ ẹyekpan̄a. Ebe ye n̄wan oro ẹnyene ndibiere m̀mê mmimọ iyenyịme ẹnam ntre.—Gal. 6:7.

Sia ebe ye n̄wan ẹkenyịmede n̄wan oyomo idịbi ke utọ usụn̄ emi ye idotenyịn ndiman eyen, mmọ ẹkeme ndimek ndikpe okụk man ẹka iso ẹnịm nyọhọ-nsụhọ ọbọn̄eyen oro ke ekebe ntụhube ufọkibọk m̀mê ẹfiak ẹda mmọ ẹnam n̄wan oyomo edieke mmọ ẹyomde ndinyene eyen ke ini iso. Edi ebe ye n̄wan en̄wen ẹkeme ndimek nditre ndikpe okụk ẹda ẹka iso ẹnịm mme ọbọn̄eyen mmọ ke ekebe ntụhube, sia ẹkerede ke n̄kukụre n̄kpọ oro enịmde mmọ uwem edi ukwak. Mme Christian oro ẹnyenede ndinam ubiere emi ẹnyene ndida ubieresịt mmọ oro Bible ọnọde ukpep mbiere n̄kpọ emi sia mmọ ẹfiọk ke mmimọ inyene ndinam ibat nnọ Abasi. Se ikpebehede mmọ ekpedi ndinyene eti ubieresịt, nnyụn̄ n̄kere mban̄a nte emi editụkde mbon en̄wen.—1 Tim. 1:19.

Abiausọbọ kiet ọkọdọhọ ke ata ediwak ebe ye n̄wan “ikọfiọkke se ẹkpenamde, edi ke ama enen̄ede afịna mmọ m̀mê ẹkpenam didie ye mme ọbọn̄eyen mmọ oro ẹnịmde ke ekebe ntụhube ufọkibọk.” Enye akada ekeberi ntem: “Ediwak ebe ye n̄wan ẹkere ke n̄kpọ emi etie nte iyịp inua.”

Nte an̄wan̄ade, ata mme Christian emi ẹyomde ndinyene eyen ke utọ usụn̄ emi ẹkpenyene ndinen̄ede n̄kere mban̄a kpukpru n̄kpọ oro ẹban̄ade edinyene eyen ke usụn̄ emi. Bible eteme ete: “Owo mbufiọk ada okụt afanikọn̄ ndien edịbe, edi ọkọi ebe aka ọkọbọ ufen.”—N̄ke 22:3.

Ebe ye n̄wan emi ẹkpepde Bible ẹyom ndina baptism, edi mmọ ikemeke ndidian ndọ sia ebe inyeneke unen ndidụn̄ ke idụt oro. Ukara inyịmeke odudụn̄ emi mînyeneke n̄wed adian ndọ. Ndi mmọ ẹkeme ndisịn ubọk ke n̄wed Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken ẹnyụn̄ ẹna baptism?

▪ Oro ekeme nditie nte ọfọn, edi idịghe usụn̄ emi ekemde ye N̄wed Abasi ndida n̄kọk mfịna oro. Man ifiọk ntak emi edide ntre, ẹyak ibem iso ineme uduak Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken, ntak emi ẹkesiode enye ẹdi, nte ẹkpedade enye ẹnam n̄kpọ, ye ebiet emi ẹkpedade enye ẹnam n̄kpọ.

Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken edi n̄wed emi erenowo ye n̄wan emi owo mîyakke ẹdian ndọ ke ntak oro ẹnọde ke idak emi, ẹsịnde ubọk ke iso mme ntiense. Mmọ ẹwet ke n̄wed oro ke mmimọ imọn̄wọn̄ọ ndinam akpanikọ nnọ kiet eken ye nte ke mmimọ iyadian ndọ mmimọ edieke ẹyakde mmimọ. Esop ẹyese mmọ nte mbon emi ẹdade un̄wọn̄ọ ke iso Abasi ye ke iso owo ke mmimọ iyanam akpanikọ inọ kiet eken ẹnyụn̄ ẹda ndọ mmọ nte enye emi ukara adiande.

Ntak emi ẹsisịnde ubọk ke n̄wed Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken, ndien ini ewe ke ẹkpenam emi? Jehovah ọkọtọn̄ọ ndọ, ndien enye idaha ndọ nte n̄kpọ mbubru. Eyen esie ọkọdọhọ ete: “Se Abasi ama akadian yak baba owo kiet okûdian̄ade.” (Matt. 19:5, 6; Gen. 2:22-24) Enye ama adian do ete: “Owo ekededi eke osiode n̄wan esie ndọ, ke  mîtoho ke ntak use [oburobụt ido idan̄], onyụn̄ ọdọde efen, esịn efịbe.” (Matt. 19:9) Ntem, “use,” oro edi, oburobụt ido idan̄, edi n̄kukụre n̄kpọ emi N̄wed Abasi enyịmede ẹda ẹdian̄ade ndọ. Ke uwụtn̄kpọ, edieke ebe esịnde efịbe, n̄wan esie oro mîduehe ekeme ndibiere m̀mê iyọwọrọ ndọ m̀mê idiwọrọke. Edieke enye ọwọrọde ndọ, do enye enyene unen ndidọ owo en̄wen.

Edi ke ediwak idụt, akpan akpan ke eset, ufọkabasi ikenyịmeke in̄wan̄-in̄wan̄ ukpepn̄kpọ Bible emi. Mmọ ẹkekpep ke idụhe n̄kpọ ndomokiet oro ekemede ndinam ẹnyịme ẹdian̄ade ndọ. Mmọdo, ke ndusụk ebiet emi ufọkabasi ekenyenede odudu etieti, ibet ukara inyịmeke ẹdian̄ade ndọ, ọkpọkọm ke ntak emi Jesus ọkọnọde do. Ke mme idụt en̄wen, ẹnyịme ẹdian̄ade ndọ, edi esidada ini, awak n̄kukọhọ, onyụn̄ akpa ekese. Ekeme ndida ata ediwak isua mbemiso ẹdian̄arede ndọ. Editie nte n̄kpọ eke ufọkabasi m̀mê ukara ‘ọbiọn̄ọde’ se Abasi enyịmede.—Utom 11:17.

Ke uwụtn̄kpọ, ebe ye n̄wan ẹkeme ndidụn̄ ke idụt emi owo mîkemeke ndidian̄ade ndọ m̀mê emi ọsọn̄de akaha ndidian̄ade, eyedi adade ata ediwak isua mbemiso ẹkemede ndidian̄ade. Edieke mmọ ẹsịnde ofụri ukeme ndidian̄ade ndọ emi ekemde ye ibet, ẹnyụn̄ ẹdotde ke enyịn Abasi ndifiak ndọ ndọ, mmọ ẹkeme ndisịn ubọk ke n̄wed Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken. Ntak mbọm anam esop Abasi anam ndutịm emi ọnọ mme utọ idụt oro. Edi owo inamke emi inọ mme owo ke ata ediwak idụt emi ẹkemede ndidian̄ade ndọ, idem edieke ndidian̄ade ndọ ọsọn̄de urua onyụn̄ awakde n̄kukọhọ.

Sia ndusụk mbon oro ẹdụn̄de ke mme idụt oro ẹkemede ndidian̄ade ndọ mîfiọkke ntak babru Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken, mmọ ẹsibụp m̀mê mmimọ imekeme ndisịn ubọk ke n̄wed emi utu ke awak-n̄kukọhọ ndutịm udian̄ade ndọ.

Edi ke mbụme oro inemede ke ibuotikọ emi, erenowo ye n̄wan oro ẹdụn̄de nte mme ndantie ẹyom ndidọ ata ndọ. Idụhe owo mmọ emi akanam ọdọde ndọ. Ntre N̄wed Abasi enyịme mmọ mbiba ẹdọ ndọ. Edi erenowo oro inyeneke n̄wed unen nte odudụn̄ ke idụt oro, ndien ukara inyịmeke odudụn̄ emi mînyeneke n̄wed adian ndo. (Ke ediwak idụt, ukara esiyak ẹdian ndọ idem edieke owo kiet m̀mê mmọ mbiba mînyeneke n̄wed unen nte odudụn̄ ke idụt oro.) Ke se isụk inemede ke ibuotikọ emi, idụt oro ẹnyịme ẹdian̄ade ndọ. Mmọdo, ebe ye n̄wan oro ikemeke ndisịn ubọk ke n̄wed Un̄wọn̄ọ Ndinam Akpanikọ Nnọ Kiet Eken. Fiọk ete ke erenowo m̀mê n̄wan oro itịn̄de iban̄a mi iyomke ndidian̄ade ndọ, se idude edi ke owo ikam iyakke mmọ ẹdọ ndọ. Mmọ mbiba ẹdot ndidọ ndọ. Edi sia ukara mînọhọ erenowo oro n̄wed nte odudụn̄, mmọ ẹkeme ndisan̄a didie ndian ndọ? Mmọ ẹkeme ndika idụt en̄wen emi enye mînyeneke mfịna nte odudụn̄. Mîdịghe mmọ ẹkam ẹkeme ndidọ ndọ ke idụt oro enye mînyeneke unen nte odudụn̄ edieke enye anamde se ẹyomde man enyene unen nte odudụn̄.

Erenowo ye n̄wan oro ẹkeme ndinịm mme edumbet Abasi ye ibet ukara. (Mark 12:17; Rome 13:1) Ẹdori enyịn ke mmọ ẹyenam ntre. Ẹma ẹnam ntre, mmọ ẹyedot ndina baptism.—Heb. 13:4.

[Ikọ Idakisọn̄]

[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 14]

Mme Christian oro ẹnyenede ndinam ubiere emi ẹnyene ndida ubieresịt mmọ oro Bible ọnọde ukpep mbiere n̄kpọ emi sia mmọ ẹfiọk ke mmimọ iyanam ibat inọ Abasi

[Ekebe ke page 15]

MME USỤN̄ EN̄WEN EMI MBIAUSỌBỌ ẸSINAMDE OWO OYOMO IDỊBI

Edida nsene erenowo ndian ye nsen eyen an̄wan man ẹnam n̄wan oyomo idịbi anam ẹnyene ediwak usụn̄ en̄wen ndida nnam n̄wan oyomo, emi mîkemke ye N̄wed Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndida nsene erenowo ndian ye nseneyen an̄wan emi mîdịghe n̄wan esie nnam ọkọri. Ekem n̄wan oro ekeme ndiyak ẹsịn ọbọn̄eyen oro ke itie nna eyen esie. (Ndusụk iban emi ẹdọde iban nte mmọ ẹsinam utọ enye emi.) Mîdịghe n̄wan ekeme ndinyịme ẹsịn imọ ọbọn̄eyen emi ẹkedade nsene ebe esie ẹdian ye nsen eyen an̄wan en̄wen ẹnam ọkọri.

Utọ en̄wen edi enye emi ẹdade nsene ye nsen eyen owo en̄wen ẹdian ẹnam ọbọn̄eyen ẹmen ẹkesịn n̄wan en̄wen ke idịbi. En̄wen n̄ko edi enye emi ẹmende nsene ebe ẹdian ye nsen eyen an̄wan esie ẹnam ọkọri akabade ọbọn̄eyen. Ekem ẹmen ọbọn̄eyen oro ẹsịn ke idịbi an̄wan en̄wen, ndien n̄wan oro aman eyen oro ọnọ ebe ye n̄wan oro. *

Ikpanaha mme asan̄autom Abasi ẹnyene eyen ke utọ usụn̄ emi, sia mmọ ẹnamde item emi: “Kûnọ n̄wan nsan̄a fo nsene fo unyụn̄ ukabade udehe ke ndinam oro.” (Lev. 18:20, 29; N̄ke 6:29) Ndida nseneyen m̀mê nsene (m̀mê mbiba) emi mîdịghe eke ebe ye n̄wan ndian nnam ọkọri, ọwọrọ ndinam se Bible okotde por·neiʹa—oro edi, oburobụt ido idan̄. Kpukpru usụn̄ unyene eyen oro ẹdi edida ndido idan̄ nnam n̄kpọ ke ata oburobụt usụn̄.—Matt. 5:32; 1 Cor. 5:11; 6:9, 18; Heb. 13:4.

[Ikọ Idakisọn̄]