N̄wed Abasi odụri nnyịn utọn̄ ete: “Ndiọi ekikere, uwotowo, efịbe, use, inọ, ikọ ntiense nsu, ikọ isụn̄i, ẹto owo ke esịt ẹwọn̄ọ.” (Matt. 15:19) Esịt ekeme ndibian̄a nnyịn, anam inam n̄kpọ emi Abasi mîmaha. Ekeme ndidi ke ima ikanam idiọkn̄kpọ ke ididi idifiọk ke esịt ama abian̄a nnyịn. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn ifiọk ekikere esịt nnyịn mbemiso nnyịn inam idiọkn̄kpọ?

Kot Bible kpukpru usen nyụn̄ tie kere se okotde.

Apostle Paul ekewet ete: “Ikọ Abasi enyene uwem onyụn̄ enyene odudu onyụn̄ ọsọp akan akan̄kan̄ iso iba onyụn̄ ekịm abahade ukpọn̄ ye spirit.” Ikọ Abasi emi odude ke Bible “ekeme [ndinam ẹfiọk] mme uduak ye ekikere esịt owo.” (Heb. 4:12) Edieke idade se ikpepde ke Bible idụn̄ọde ekikere ye edinam nnyịn, emi ayanam ifiọk se isịnede nnyịn ke esịt. Ntre ọfọn ikot Ikọ Abasi kpukpru usen inyụn̄ itie ikere se ikotde. Emi ayan̄wam nnyịn ikere n̄kpọ nte Jehovah ekerede.

Edieke inyịmede inyụn̄ inamde item ye mme edumbet N̄wed Abasi, emi ayanam inyene eti ubieresịt. Ubieresịt nnyịn etie nte owo esịtidem nnyịn emi esitịn̄de ikọ ọnọ nnyịn. Enye ekeme ndisian nnyịn ke n̄kpọ ọdiọk onyụn̄ akpan nnyịn ndiyom n̄kpọ ntịn̄ man inam n̄kpọ oro. (Rome 9:1) Akan oro, imenyene mme uwụtn̄kpọ ke Bible emi  ẹkewetde ndida “ndụri nnyịn utọn̄.” (1 Cor. 10:11) Edieke ikpepde n̄kpọ ito mme uwụtn̄kpọ emi, nnyịn idinamke idiọk ubiere. Nso ke nnyịn owo kiet kiet ikpanam?

Ben̄e Abasi an̄wam fi ọfiọk ekikere esịt fo.

Jehovah edi “andidụn̄ọde esịt.” (1 Chron. 29:17) Enye ‘okpon akan esịt nnyịn onyụn̄ ọfiọk kpukpru n̄kpọ.’ (1 John 3:20) Owo ikemeke ndibian̄a Abasi. Edieke ibọn̄de akam inyụn̄ isiande Jehovah se ifịnade nnyịn, nte etiede nnyịn ke idem, ye se idọn̄de nnyịn, enye ekeme ndin̄wam nnyịn ifiọk ekikere esịt nnyịn. Imakam ikeme ndiben̄e Abasi ite ‘obot edisana esịt ọnọ nnyịn.’ (Ps. 51:10) Akam edi ata akpan n̄kpọ edieke iyomde ndifiọk se isịnede nnyịn ke esịt.

Kpan̄ utọn̄ ke mbono esop.

Ndikpan̄ utọn̄ n̄kop kpukpru se ẹnemede ke mbono esop ayan̄wam nnyịn inen̄ede ikere iban̄a orụk owo emi nnyịn idide—oro edi, se isịnede nnyịn ke esịt. Okposụkedi emi nnyịn mîdikpepke obufa n̄kpọ ke kpukpru mbono esop, nnyịn ndidu do ayanam mme edumbet Bible ẹnen̄ede ẹn̄wan̄a nnyịn, ẹyenyụn̄ ẹti nnyịn mme n̄kpọ emi ẹdin̄wamde nnyịn idụn̄ọde ekikere esịt nnyịn. Ibọrọ nditọete nnyịn esinam ifiak ise orụk owo emi nnyịn idide. (N̄ke 27:17) Ndidian̄ade ntie utu ke ndisisop idem ye nditọete nnyịn ke mbono esop ekeme ndida mfịna ndi. Emi ekeme ndinam nnyịn ‘iyom ibụk ibụk udọn̄ idem nnyịn.’ (N̄ke 18:1) Ntre, ọkpọfọn ibụp idem nnyịn ite, ‘Ndi edi ido mi ndisidụk kpukpru mbono esop nnyụn̄ nnen̄ede n̄kpan̄ utọn̄?’—Heb. 10:24, 25.

Enyene ediwak usụn̄ emi esịt ekemede ndibian̄a nnyịn. Ẹyak ineme iban̄a inan̄ ke otu emi: ndiyom inyene, ndin̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn, nsan̄a nnyịn, ye nte isinọde idem inemesịt.

Ndiyom Inyene.

Idiọkke ndiyom udia, ọfọn̄, ye ebietidụn̄. Edi Jesus ama odụri mbet esie utọn̄ aban̄a ndida inyene nte akakan n̄kpọ. Ke kiet ke otu uwụtn̄kpọ oro Jesus ọkọnọde, enye ama etịn̄ aban̄a owo inyene emi kpukpru ufọk ubonn̄kpọ esie ẹkeyọhọde. Ntre enye ikenyeneke ebiet emi okpobonde mbun̄wụm in̄wan̄ esie. Ete oro ama ebiere ndiwụri mme ufọk ubonn̄kpọ esie nnyụn̄ mbọp se ikponde ikan oro. Enye ama ekere ke esịt esie ete: “Do ke nditan̄ kpukpru mbun̄wụm mi ye ofụri nti n̄kpọ mi mbon; ndien nyọdọhọ ukpọn̄ mi nte: ‘Ukpọn̄, afo emenyene ediwak nti n̄kpọ emi obonde ọnọ ediwak isua; duọk odudu, dia, n̄wọn̄, kop inemesịt.’” Edi owo inyene emi ama efre akpan n̄kpọ kiet: Uwem esie ekeme ndibe mfep kpa okoneyo oro.—Luke 12:16-20.

Nte nnyịn ikponde owo, imekeme ndinen̄ede n̄kere mban̄a ndin̄wana n̄kpọ nnịm nnọ ini usọn̄. Imekeme ndikere mban̄a emi tutu nnyịn ikere ke idiọkke ndinam utom mbe ini ke usen mbono esop, mîdịghe itọn̄ọ ndifụmi ndusụk utom oro isinamde nte mme Christian. Ndi ikpọfọnke ikpeme idem mbak utọ n̄kpọ emi ediwọrọ nnyịn? Mîdịghe,  ekeme ndidi nnyịn idi uyen, ndien imọfiọk ke idụhe utom emi ọfọnde nte utom uyọhọ ini. Edi ndi ọkpọfọn ikere ke ana in̄wan̄a ediwak okụk kan̄a mbemiso itọn̄ọ utom usiakusụn̄? Ndi idịghe idahaemi ke ikpakam inam ofụri se ikemede man inyene inyene ke n̄kan̄ Abasi? Anie ọfiọk m̀mê iyakam idu uwem isiere n̄kpọn̄?

Ndin̄wọn̄ Ọkpọsọn̄ Mmịn.

Mme N̄ke 23:20 ọdọhọ ete: “Kûdu ke otu mme ofobo wine.” Edieke owo enen̄erede ama ọkpọsọn̄ mmịn, enye ekeme ndidọhọ ke idiọkke ndin̄wọn̄ mmịn kpukpru ini. Enye ekeme ndidọhọ ke mmịn isinamke imọ, ke isin̄wọn̄ man idem enem imọ. Edieke anade in̄wọn̄ ọkpọsọn̄ mmịn mbemiso idem enem nnyịn, ọwọrọ oyom inen̄ede idụn̄ọde esịt nnyịn.

Nsan̄a nnyịn.

Idụhe nte ikemede ndidian̄ade ofụri ofụri n̄kpọn̄ mbon emi mînịmke ke akpanikọ. Iyosobo ye mmọ ke ufọkn̄wed, ke itieutom, ye ke an̄wautom. Edi oro iwọrọke ke ana isibiat ekese ini ye mmọ m̀mê ikabade idi akpan ufan mmọ. Ndi nnyịn imesiyom ikọ itịn̄ man ika iso idụk nsan̄a ye mmọ, utọ nte ndidọhọ ke mmọ ẹnyene nti edu? Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Ẹkûyak ẹtụn mbufo usụn̄. Idiọk nsan̄a ababiat eti ido.” (1 Cor. 15:33) Kpa nte ekpri mbat ekemede ndinam mmọn̄ edehe, ndinam ufan ye mbon oro mîmaha Abasi ekeme ndinam nnyịn itre ndidi ufan Abasi, onyụn̄ ekeme ndinam nnyịn itọn̄ọ ndikere n̄kpọ, nsịne n̄kpọ, ntịn̄ ikọ, nnyụn̄ ndu uwem nte mmọ.

Nte isinọde idem inemesịt.

Kọmputa ye mme n̄kpọ ilektrọnik eken ẹnam inyene nsio nsio usụn̄ unọ idem inemesịt. Edi ediwak ke otu emi ifọnke ye Christian. Paul ekewet ete: ‘Ẹkûdedei ẹtịn̄ ẹban̄a orụk mbubiam ido ekededi ke otu mbufo.’ (Eph. 5:3) Nso ke ikpanam edieke isimade ndise m̀mê ndikop mbubiam n̄kpọ? Imekeme ndidọhọ ke kpukpru owo ẹsibre mbre ẹnyụn̄ ẹnọ idem inemesịt, ndien ke enyene-idem esibiere nte enye anamde emi. Edi ọfọn inam item Paul, ikûse ikûnyụn̄ ukpan̄ utọn̄ unọ mbubiam n̄kpọ ekededi.

Idem ọkpọkọm esịt abian̄a nnyịn ndien edi ke emehe nnyịn ndisiyom ikọ ntịn̄ man etie nte ke se inamde idiọkke, imosụk ikeme ndikpụhọde. (Eph. 4:22-24) Ẹyak ineme iban̄a owo iba emi ẹkenamde utọ ukpụhọde emi.

Miguel * ekenyene ndikpụhọde nte enye adade inyene. Enye ọdọhọ ete: “Nnyịn ito idụt emi kpukpru owo ẹdade edidep mbufa n̄kpọ oro ẹsion̄ode ẹdi nte akakan n̄kpọ. Enyene ini emi n̄kesịnde ofụri ukeme mi ndep ofụri se n̄kekeme ke ererimbot emi. N̄kekere ke mmekeme ndinam emi edi mmaha inyene. Edi ikebịghike mma ndifiọk ke inyene isiyụhọke owo. Mma mbọn̄ akam nnọ Jehovah mban̄a ekikere esịt mi. Mma nsian enye ke ami ye ubon mi iyom ndinam n̄kpọ esie ọyọhọ ọyọhọ. Ima ibiere ndidu mmemmem uwem inyụn̄ iwọrọ ika ebiet emi udọn̄ okponde. Ikebịghike ima itọn̄ọ usiakusụn̄. Imedifiọk ndien ke idịghe ediwak inyene anam nnyịn ikop inem uwem.”

Se iketịbede inọ Lee owụt nte ndinen̄ede ndụn̄ọde idemesie akan̄wamde enye etre idiọk nsan̄a. Lee ọdọhọ ete: “Utom mi ama anam nsiwak ndidian idem ye mbon esenidụt emi n̄kesinamde mbubehe. Mma mfiọk ke ẹyen̄wọn̄ mmịn̄ ẹbe ubọk ke mbono oro isinyenede ye mmọ, edi ekesinenem mi ndidụk. Mmịn ama ekpere ndinam mi ediwak ini, ndien mma nsitua n̄kpọfiọk ke oro ebede. Akana nnen̄ede ndụn̄ọde esịt mi. Item N̄wed Abasi ye ekikere oro mbiowo ẹkenọde mi ama anam mfiọk ke se n̄kanamde oro ọwọrọ ndidụk nsan̄a ye mbon oro mîmaha Jehovah. Idahaemi nsinam mbubehe ye mmọ ke telefon adan̄a nte n̄kekeme nnyụn̄ n̄wakke ndisobo ye mbon mbubehe.”

Nnyịn inyene nditịm ndụn̄ọde idem nnyịn nnyụn̄ mfiọk ekikere esịt nnyịn. Nte nnyịn inamde emi, akpana iben̄e Jehovah an̄wam nnyịn, sia “enye ọfiọkde ndịben̄kpọ esịt owo.” (Ps. 44:21) Abasi ọnọ nnyịn Ikọ esie n̄ko, ndien emi ekeme nditie nte ukụtiso nnọ nnyịn. (Jas. 1:22-25) Imesibọ ufọn n̄ko ito item ye mme n̄kpọ oro ẹtide nnyịn ke mme n̄wed nnyịn ye ke mme mbono esop. Kpukpru n̄kpọ oro Abasi ọnọde nnyịn mi ẹkeme ndin̄wam nnyịn ikpeme esịt nnyịn inyụn̄ ika iso isan̄a ke usụn̄ edinen ido.