NNYỊN ikodụn̄ ke obio-in̄wan̄ ke Edere Edere Ostrobothnia ke Finland, ndien nnyịn ikedi nditọ duop. Ikedi nditọwọn̄ ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba, ndien ekọn̄ emi ikayakke nnyịn ikop inem uwem. Okposụkedi emi nnyịn mîkodụn̄ke ikpere iso ekọn̄, ekọn̄ emi ama enen̄ede afịna nnyịn. Okoneyo usen kiet, ẹma ẹduọk bọmb ke Oulu ye Kalajoki, ndien ikpaenyọn̄ ama adat nte ikan̄. Ete ye eka nnyịn ẹma ẹsikpep nnyịn ndisidịbe ini ekededi emi ikụtde ubomofụm ekọn̄ ebede. Ntem, ama enen̄ede enem nnyịn ke ini Tauno akpaneka nnyịn ọkọdọhọde ke Paradise oyodu ndien ke afanikọn ididụhe aba.

Tauno ekekpep akpanikọ Bible ke n̄wed Nditọ Ukpepn̄kpọ Bible ke ini enye ekedide isua 14. Ke ini ọyọhọ ekọn̄ ererimbot iba akasiahade, enye ama esịn ndidụk ekọn̄ ke ntak ubieresịt esie emi Bible ọnọde ukpep, ndien emi ama anam ẹkọbi enye. Ẹma ẹtụhọde enye ke ufọk-n̄kpọkọbi. Emi akakam ọsọsọn̄ọ enye idem ndinam n̄kpọ Jehovah, ndien ke ẹma ẹkesio enye ke ufọk-n̄kpọkọbi enye ama enen̄ede esịn ifịk ke utom ukwọrọikọ. Eti uwụtn̄kpọ esie ama anam nnyịn isitiene idụk mbono esop Mme Ntiense emi ẹkesinịmde ke mbọhọ obio nnyịn. Ima isidụk ikpọ mbono n̄ko okposụkedi emi ikenyenede ndinen̄ede mfam okụk nnịm man inyene okụk ukpeusụn̄. Ima isikịm ọfọn̄ inọ mbọhọidụn̄ nnyịn, itọ oyịm, inyụn̄ itet mfri. Sia utom akawakde ke in̄wan̄, kpukpru nnyịn ikesikemeke ndidụk mbono kiet.

Se ikekpepde iban̄a Jehovah ye uduak esie ama anam inen̄ede ima enye, ndien emi ama anam ibiere ndiyak idem nnọ enye. Ke 1947, nnyịn mbiba ima iyarade uyakidem nnyịn ke baptism mmọn̄—Annikki ekedi isua 15 ndien Aili edi isua 17. Saimi eyeneka nnyịn an̄wan ama ana baptism isua oro n̄ko. Ima ikpep n̄kpọ n̄ko ye Linnea eyeneka nnyịn emi ama ọkọdọ ebe. Enye ye ubon esie ẹma ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah. Ke ima ikana baptism, ima ibiere ke iyanam utom usiakusụn̄ nte ini akade; ima isinyụn̄ inam utom usiakusụn̄ ini nduọkodudu (usiakusụn̄ unọ un̄wam) ke ini ke ini.

Ke 1955, ima iwọrọ ikọdụn̄ ke Kemi, akwa obio emi odude ke ata edem edere. Kpa ye emi nnyịn mbiba ikanamde utom idịbi udia uyọhọ ini, ikosụk iyoyom ndidi mme asiakusụn̄, edi ima ikere m̀mê idinam didie ise iban̄a idem nnyịn. Ima ikere ke oyom ibem iso ifam okụk inịm. Ini oro ke ikenyene nneme ye asiakusụn̄ eyenete an̄wan oro iketịn̄de ke ntọn̄ọ. Oro ama anam ikụt ke idịghe se nnyịn ke idem nnyịn inyenede m̀mê un̄wam ubon nnyịn kpọt ekeme ndinam nnyịn inam utom uyọhọ ini. Ata akpan n̄kpọ akam edi ndiberi edem ke Ete nnyịn eke heaven.

Okụk oro ikafamde inịm ini oro ama ekem nnyịn ndida nse mban̄a idem nnyịn ke ọfiọn̄ iba. Ntre, ke May 1957, ima isịn eben̄e ndinam utom usiakusụn̄ ke Pello ke Lapland, emi ekperede Ata  Edem Edere Ererimbot. Idem ama enyek nnyịn etieti. Edi ke ọfiọn̄ iba ẹma ẹkebe, nnyịn ikosụk inyenyene okụk oro ikafamde inịm, ntre ima ifiak isịn eben̄e ndinam utom usiakusụn̄ ke ọfiọn̄ iba en̄wen. Ke ọfiọn̄ iba oro ẹma ẹkebe, ikosụk inyenyene okụk oro. Emi ama anam ifiọk ke Jehovah eyese aban̄a nnyịn. Ke ima ikanam utom usiakusụn̄ ke isua 50, isụk inyenyene okụk oro ikafamde inịm! Ke ini itiede ikere ofụri se iketịbede emi, esitie nnyịn nte n̄kpọ eke Jehovah okomụmde nnyịn ubọk onyụn̄ ọdọhọde nnyịn ete: ‘Ẹkûfehe ndịk. Ami nyan̄wam mbufo.’—Isa. 41:13.

Ke 1958, esenyịn circuit nnyịn ama ọdọhọ iwọrọ ikanam utom nte mme akpan asiakusụn̄ ke Sodankylä ke Lapland. Ntiense kiet kpọt okodu ke obio oro. Eyenete an̄wan emi ekekpep akpanikọ ke ata ndyọ ndyọ usụn̄. Eyen esie akasan̄a ye nditọ ufọkn̄wed mmọ aka ndise Helsinki, ibuot obio Finland. Nte mmọ ẹkesan̄ade ẹse obio, akamba eyenete an̄wan kiet ama ọnọ eyen oro, emi ekekperede edem, Enyọn̄-Ukpeme ete emen ọsọk eka esie. Eyen oro ama emen ọsọk eka esie, eka esie onyụn̄ okụt ke se imọ ikotde edi akpanikọ.

Ikọbọ ufọk ke enyọn̄ itie usiaketo. Ikesinịm mbono esop do. Ke nsonso oro, nnyịn mbiba ye eyenete an̄wan oro ye eyen esie kpọt ikesidụk. Ima isikot n̄wed ukpepn̄kpọ ọtọkiet. Nte ini akakade, ete kiet emi Mme Ntiense ẹkekpepde enye Bible ama ọwọrọ edinam utom ke itie usiaketo oro. Enye ye ubon esie ẹma ẹtọn̄ọ ndisitiene nnyịn ndụk. Nte ini akakade, enye ye n̄wan esie ẹma ẹna baptism. Eyenete emi ekesinịm mme mbono esop. Ke adianade do, irenowo en̄wen emi ẹkenamde utom ke itie usiaketo oro ẹma ẹtọn̄ọ ndisidụk mbono esop ẹnyụn̄ ẹbọ akpanikọ. Ke isua ifan̄ ẹma ẹkebe, otu oro ama ọkọri akabade esop.

Nnyan usụn̄ isan̄ ama anam ọsọn̄ ndisikwọrọ ikọ. Ke ndaeyo, ikesisasan̄a, iwat enan̄ukwak, inyụn̄ iwat ubom ika ikọkwọrọ ikọ inọ mme owo ke efakutom nnyịn. Enan̄ukwak ama esinen̄ede an̄wam nnyịn. Ima isinyụn̄ iwat enan̄ukwak ika mbono inyụn̄ iwat ikese ete ye eka nnyịn, emi ẹkedụn̄de ke ata anyan usụn̄. Ke ini etuep, ima isibak idụk bọs ika obio-in̄wan̄ inyụn̄ isan̄a ke ufọk ke ufọk ikwọrọ ikọ. Ima ikụre obio-in̄wan̄ kiet, ima isisan̄a ika obio-in̄wan̄ en̄wen. Snow ama esiwak etieti onyụn̄ ofụk usụn̄. Edieke owo asan̄ade ke usụn̄ ebe onyụn̄ asiak afan̄, ima isisan̄a ke afan̄ oro. Edi snow ama esifiak edep ofụk afan̄ oro. Ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ ukwọedịm, snow ama esitara etie mmọn̄ mmọn̄, ndien ama esisọn̄ ndisan̄a mbe.

 Mbịtmbịt ye snow ẹma ẹnam nnyịn isisịne ọfọn̄ emi anamde nnyịn ikop ufiop. Ima isisịne n̄kpri sọks iba m̀mê ita ye nnyan sọks iban emi ẹdade wool ẹnam ye anyanitọn̄ ikpaukot. Kpa ye oro, snow ekesiyọyọhọ esịt ikpaukot nnyịn. Ke ini isịmde enyịnusụn̄ owo, ima isision̄o ikpaukot iken̄ snow ifep. Isọn̄ ikpọ ọfọn̄etuep nnyịn ama esibịt ke ini isan̄ade ke snow. Usen emi enen̄erede ebịt, isọn̄ ọfọn̄etuep nnyịn ama esisọn̄ nte itiat. Mma kiet ọkọdọhọ ete: “Ẹmenyene mbuọtidem etieti, sia ẹnyịmede ndiwọrọ nsan̄a ke utọ mbịtmbịt emi.” Ikasan̄a n̄kpọ nte kilomita 11 ikesịm ufọk esie.

Ke ntak nnyan usụn̄, ima isiwak ndina ke ufọk owo. Ama ekpekpere mbubreyo, ima isitọn̄ọ ndiyom ebiet emi idinade. Ufọk ikesiyehe, edi mme owo ẹma ẹsifọn ido ẹnyụn̄ ẹtat ubọk, ndien ẹma ẹsinọ nnyịn ebiet emi idinade ye se ididiade. Ikesiwak ndina ke ikpa edop, ikpa okoyo, m̀mê ikpa bear. Edi ndusụk ini ima isina ke eti ufọk. Ke uwụtn̄kpọ, mma kiet emi okodụn̄de ke akamba ufọk ama ọnọ nnyịn ubet isen emi ekenịmde ediye bed emi ẹbride afia ọfọn̄ bed. Ima isiwak ndineme Ikọ Abasi ye enyeneufọk tutu eyo ọsọn̄. Ke ebiet kiet, ikana ubet kiet ye ebe ye n̄wan; mmọ ẹna n̄kan̄ kiet nnyịn ina n̄kan̄ kiet. Ima ineme Ikọ Abasi tutu eyo ekpere ndisiere. Ekedi ebe ama obụp nnyịn mbụme okụre n̄wan obụp esie.

Lapland edi ata ediye obio, ndien ndaeyo, ini utọ, ini idọk, ye ini etuep ẹsiye nsio nsio. Edi mme owo oro ẹmade Jehovah ẹkeye nnyịn ẹkan. Mme asiaketo oro ẹkedide utom ke Lapland ẹsịne ke otu mbon emi ẹnyenede esịt akpanikọ emi ikọkwọrọde ikọ inọ. Ndusụk ini nnyịn mbiba kpọt ima isidụk ufọk ikokụt ata ediwak irenowo. Mme okopidem irenowo emi ẹma ẹsima etop Bible ẹnyụn̄ ẹbọ n̄wed.

Ima inyene ndinem ifiọkutom. Usen kiet n̄kanika itiembehe bọs ama ọsọp ke minit ition, ntre oro ama anam bọs adaha ọkpọn̄ nnyịn. Ima idụk bọs en̄wen ika obio-in̄wan̄ en̄wen. Oro ekedi akpa ini emi ikọkwọrọde ikọ ke obio-in̄wan̄ oro. Ke akpa ufọk emi ikodụkde, ima isobo ye n̄kaiferi emi ọkọdọhọde ete, “Ẹmesụk ẹdi kpa nte n̄kekerede.” Nnyịn ima isikpep eyeneka esie an̄wan Bible, ndien n̄kaiferi oro ama ọdọhọ eyeneka esie oro ọdọhọ nnyịn idi ibịne imọ usen oro ikakade do. Edi etop emi ikesịmke nnyịn. Ima itọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible ye enye ye mme iman esie emi ẹkedụn̄de ẹkpere mmọ. Ikebịghike ke oro ebede, ima itọ kpukpru ukpepn̄kpọ emi idọn̄ kiet, ndien n̄kpọ nte owo 12 ẹkesidụk. Toto ke ini oro, ediwak owo ke ubon oro ẹkabade ẹdi Mme Ntiense Jehovah.

Ke 1965, ẹma ẹnọ nnyịn ika esop oro nnyịn idude idahaemi, ke Kuusamo, emi odude ke Ata  Edem Edere Ererimbot. Ibat ibat asuanetop ẹkedu ke esop oro ini oro. Ke nsonso oro, eketie nte idimemke utom ndikwọrọ ikọ ke obufa efakutom oro. Mme owo ẹma ẹnen̄ede ẹma ido ukpono inyụn̄ imaha nnyịn. Kpa ye oro, ediwak owo ẹma ẹkpono Bible, emi akanamde inyene se idade itọn̄ọ nneme. Ntre ima itọn̄ọ nsịtnsịt ndifiọk mmọ, ndien ke n̄kpọ nte isua iba ẹma ẹkebe, ama esimem utom nditọn̄ọ ukpepn̄kpọ Bible.

Idahaemi nnyịn inyeneke aba ibifịk ndidu mbịghi ke an̄wautom, edi isụk ikọkwọrọ ikọ ke ekperede ndidi kpukpru usen. Ama emem nnyịn utom esịt ndikwọrọ eti mbụk nnọ mme owo ke akwa efakutom nnyịn ke ini eyen akpaneka nnyịn ekesịnde udọn̄ ọnọ Aili ekpep uwat; Aili ama ekpep onyụn̄ ọbọ n̄weduwat ke 1987, ke ini ekedide isua 56. Ima inyene un̄wam en̄wen ke ini ẹkebọpde obufa Ufọkmbono Obio Ubọn̄, nnyịn inyụn̄ iwọrọ ikodụn̄ ke ufọk emi ẹkebọpde ẹdian.

N̄kọri oro nnyịn ikụtde anam nnyịn inen̄ede idat esịt. Ke ini ikọtọn̄ọde utom uyọhọ ini ke edere edere Finland, ibat ibat asuanetop ẹkedu ntomo ntomo ke adan̄a ofụri akwa ebiet oro. Idahaemi ediwak esop emi ẹnamde circuit kiet ẹdu. Mme owo ẹsiwak nditịn̄ owo emi mmọ ẹdide nnọ nnyịn ke mbono ẹnyụn̄ ẹbụp m̀mê nnyịn imeti mmimọ. Ke ndusụk idaha, ima isinịm ukpepn̄kpọ Bible ke ufọk mmọ ke ini mmọ ẹkedide nditọwọn̄. N̄kpasịp oro ẹketọde ke ediwak isua ama on̄wụm mfri!—1 Cor. 3:6.

Ke 2008, nnyịn ima iyọhọ isua 50 ke utom akpan asiakusụn̄. Imọkọm Jehovah sia ikemede ndisịn udọn̄ nnọ kiet eken aka iso anam utom Abasi. Nnyịn idu mmemmem uwem, edi akanam inanake n̄kpọ. (Ps. 23:1) Ufọn ikodụhe ndinyek idem ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ! Enem nnyịn tutu sia Jehovah ọsọn̄ọ nnyịn idem ke adan̄a ofụri isua emi, nte enye ọkọn̄wọn̄ọde ke Isaiah 41:10 ete: “Ami nyọsọn̄ọ fi idem. Ami nditreke ndin̄wam fi. Ami nditreke ndida ubọk nnasia edinen ido mi nsọn̄ọ mmụm fi n̄kama.”