BIBLE ọdọhọ ete: “Sese! Nditọ ẹdi udeme emi otode Jehovah; mfri idịbi edi n̄kpọ eyenutom.” (Ps. 127:3) Esịt esidat ete ye eka emi ẹdide Christian etieti ke ini eyen amanade ọnọ mmọ.

Emana eyen esisan̄a ye idatesịt ye ikpọ mbiomo. Edieke anade eyen ọkọri akabade akwa owo emi okopde idem, ana enye adia nti udia kpukpru ini. Edieke anade eyen ọsọn̄ọ odu ke akpanikọ, ana enye adia udia eke spirit onyụn̄ ọbọ ndausụn̄ ete ye eka emi ẹdomode ndikpep enye mme edumbet Abasi. (N̄ke 1:8) Ini ewe ke ẹkpetọn̄ọ ukpep oro, ndien nso ye nso ke ẹkpekpep?

Kere ban̄a owo esien Dan emi ekekerede Manoah, emi okodụn̄de ke Zorah ke Israel eset. Angel Jehovah ama asian n̄wan Manoah emi ekedide ada ke enye ayaman eyen erenowo. (Judg. 13:2, 3) Esịt ama enen̄ede adat Manoah ye n̄wan esie. Edi ama enyene se ikenen̄erede ifịna mmọ. Ntem, Manoah ama ọbọn̄ akam ete: “Mbọk Jehovah, owo ata Abasi oro afo okosụk ọdọn̄de utom do, mbọk, yak enye ọtọn̄ọ ntak edi editeme nnyịn se idinamde ye eyen oro edimanade.” (Judg. 13:8) Manoah ye n̄wan esie ẹma ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a nte mmimọ idibọkde eyen oro. Mmọ ẹma ẹkpep Samson eyen mmọ ibet Abasi, ndien etie nte ukeme mmọ ikedịghe ikpîkpu. Bible ọdọhọ ete: “Ekem spirit Jehovah ọtọn̄ọ ndidemede [Samson] ke idem.” Emi ama anam Samson anam ediwak utịbe utom nte kiet ke otu mme ebiereikpe Israel.—Judg. 13:25; 14:5, 6; 15:14, 15.

Ẹkpetọn̄ọ ini ewe ndinọ eyen ukpep? Eunice eka Timothy ye Lois eka eka esie ẹketọn̄ọ ndikpep enye “ndisana uwetn̄kpọ” “toto ke nsek.” (2 Tim. 1:5; 3:15) Ọwọrọ ẹketọn̄ọ ndikpep Timothy N̄wed Abasi toto ke ini emi enye ekedide nsek.

Ọfọn ete ye eka oro ẹdide Christian ẹbọn̄ akam ẹnyụn̄ ẹbabak ẹnam ndutịm man mmọ ẹkpekeme nditọn̄ọ ndinọ nditọ mmọ ukpep “toto ke nsek.” Mme N̄ke 21:5 ọdọhọ ete: “N̄kọkibuot owo nsịnifịk itreke ndinyene ufọn.” Mbemiso eyen amanade, oyom ete ye eka ẹnen̄ede ẹtịm idem. Mmọ ẹkam ẹkeme ndiwewet mme n̄kpọ oro eyen ediyomde. Ọfọn mmọ ẹnam ndutịm ẹnọ mme edinam ukara Abasi n̄ko. Uduak mmọ ekpedi nditọn̄ọ unọ ukpep oro ke ini eyen osụk edide nsek.

N̄wed emi ẹkotde Early Childhood Counts—A Programming Guide on Early Childhood Care for Development ọdọhọ ete: “Ọfiọn̄ ifan̄ ke ndondo oro eyen amanade ẹdi ata akpan ini oro mfre eyen esikọride. Ini emi ke ukeme oro mfre enyenede ndifiọk nsio nsio n̄kpọ esikọri ata usọp usọp.” Mmọdo, enen̄ede ọfọn ete ye eka ẹda ini emi mfre esikọride ata usọp usọp mi ẹkpep nditọ mmọ mme ibet ye mme edumbet Jehovah.

Eka kiet emi edide asiakusụn̄ ofụri ini eketịn̄ ntem aban̄a ekpri eyenan̄wan esie: “Mma nsida enye n̄wọrọ an̄wautom toto ke ini emi enye ekedide ọfiọn̄ kiet kpọt. Okposụkedi emi enye mîkọfiọkke se ikade iso, mmenịm ke ndikabak nda enye n̄wọrọ an̄wautom ntre ama enyene ufọn ọnọ enye. Etisịm ini emi enye edide isua iba, enye ama esinọ mme owo tract uko uko ke an̄wautom.”

Ọfọn ndibabak nnọ nditọ ukpep. Edi mme ete ye eka ẹfiọk n̄ko ke imemke ndinọ nditọ ukpep.

Ekeme ndisọn̄ ete ye eka ndikpep nditọ mmọ n̄kpọ sia nditọwọn̄ mîsikemeke nditie itie kiet m̀mê nditie ke anyan ini n̄kpan̄ utọn̄. Nditọwọn̄ ẹkeme ndikpọn̄ n̄kpọ kiet n̄ka en̄wen usọp usọp. Esidọn̄ mmọ ndifiọk kpukpru n̄kpọ oro mmọ ẹkụtde. Nso ke ete ye eka ẹkeme ndinam man ẹn̄wam eyen mmọ etịn̄ enyịn ke se mmọ ẹdomode ndikpep enye?

Kere ban̄a se Moses eketịn̄de. Deuteronomy 6:6, 7 ọdọhọ ete: “Yak mme ikọ emi ami ntemede fi mfịn emi ẹdu fi ke esịt; afo onyụn̄ enyene ndidọdiọn̄ n̄kpep eyen fo mme ikọ emi nnyụn̄ ntịn̄ mban̄a mmọ ke ini afo etiede ke ufọk fo ye ke ini afo asan̄ade ke usụn̄ ye ke ini afo anade-na ye ke ini afo adahade ada.” Ikọ oro ‘dọdiọn̄ kpep’ ọwọrọ ndikpep owo n̄kpọ ke nditịn̄ ndien ndien. N̄kpri nditọwọn̄ ẹtie nte n̄kpọ emi ẹtọde obufa, emi anade ẹduọk mmọn̄ ẹnọ ndien ndien. Sia editịn̄ n̄kpọ mfiak ntịn̄ esinamde ikpọ owo ẹti mme akpan n̄kpọ, emi iditreke-tre ndin̄wam n̄kpri nditọ n̄ko!

Oyom ete ye eka ẹbiat ini ye nditọ mmọ man ẹkeme ndikpep mmọ akpanikọ Bible. Ekeme ndisọn̄ ndibiat ini ntre ye nditọ sia mme owo inyeneke ini mfịn. Edi apostle Paul ọkọdọhọ mme Christian “ẹdedep ifet” ẹda ẹnam mme akpan n̄kpọ. (Eph. 5:15, 16) Ẹkpesan̄a didie ẹnam emi? Ama ọsọn̄ ebiowo kiet emi n̄wan esie edide asiakusụn̄ ofụri ini ndinọ eyen mmọ ukpep, ndise mban̄a mme utom ukara Abasi, ye utom idịbi udia. Mmọ ẹkeda m̀mọ̀n̄ ini ẹda ẹnọ eyen mmọ  ukpep? Eyenete oro ọdọhọ ete: “Kpukpru usenubọk mbemiso n̄kade utom, ami ye n̄wan mi ima isikot N̄wed Mi eke Mme Mbụk Bible m̀mê Ẹdụn̄ọde N̄wed Abasi ke Usen ke Usen inọ enye. Ke mbubreyo, ima isikụt ite ke imokot n̄wed inọ enye mbemiso enye odụkde idap, ndien ima isida enye iwọrọ an̄wautom. Nnyịn ikoyom ndibabak ntọn̄ọ ndinọ enye ukpep.”

Nnyịn imenen̄ede iyom nditọ nnyịn ẹkọri ẹkabade ikpọ owo emi ẹkemede ndiberi edem. Edi ata akpan ntak emi inọde mmọ ukpep edi man in̄wam mmọ ẹma Abasi ke ofụri esịt mmọ.—Mark 12:28-30.

Psalm 127:4 ọdọhọ ete: “Kpa nte idan̄ ke ubọk ọkpọsọn̄ erenowo, ntre ke nditọ ini uyen ẹtie.” Ọwọrọ nditọ ẹtie nte idan̄ emi anade ẹket ọfọn. Ndondo oro otop-utịgha otopde idan̄ enye ikemeke ndifiak mmụm idan̄ oro. Nditọ—emi ẹmende ẹdomo ye idan̄—ẹsidu ye ete ye eka mmọ ke esisịt ini. Ẹkpenyene ndida ini oro n̄kpep mmọ ndima nnyụn̄ nnịm mme edumbet Abasi.

Apostle John ekewet ntem aban̄a mbon emi enye ekekpepde Ikọ Abasi: “Nnyeneke ntak eke okponde akan emi ndiwụt esịtekọm, nte ndikop ke nditọ mi ke ẹsasan̄a ke akpanikọ.” (3 John 4) Mme ete ye eka ẹsikọm Abasi ntre n̄ko ke ini nditọ mmọ ‘ẹkade iso ẹsan̄a ke akpanikọ.’