1, 2. Ndi emesima ndinam ubiere? Ese didie ndusụk ubiere oro akanamde?

INYENE ndinam ubiere kpukpru usen. Esise didie ubiere oro enyenede ndinam? Ndusụk owo ẹsima ndibiere kpukpru n̄kpọ ke idemmọ. Mmọ ẹsisọn̄ọ ẹyịre ke mmimọ inyene unen ndibiere n̄kpọ idem mmimọ, idehedei iyom owo ebiere n̄kpọ ọnọ mmimọ. Edi enyene mbon emi ẹsifehede-fehe ndibiere n̄kpọ ekededi oro mîdịghe se ẹsinamde kpukpru usen. Ndusụk owo ẹsikot mme n̄wed m̀mê ẹka ẹbịne nta mme ọnọitem man ẹkebọ item oro mmọ ẹkerede nte se iyomde.

² Ediwak nnyịn itiehe nte ekededi ke otu emi. Imọfiọk ke idịghe nnyịn inyene ndibiere ndusụk n̄kpọ, edi imọfiọk ke enyene ediwak n̄kpọ oro ikemede ndibiere ke idem nnyịn etiene se imade. (Gal. 6:5) Ndien kpa ye emi, imọfiọk ke idịghe kpukpru ubiere oro inamde ẹsiwụt eti ibuot m̀mê enyene ufọn.

3. Nso item ke ẹnọ nnyịn ẹban̄a edinam ubiere, edi ini ewe ke esisọn̄ ndibiere n̄kpọ?

³ Sia nnyịn idide mme asan̄autom Jehovah, imenen̄ede ikop inemesịt nte ke enye ọnọ nnyịn item aban̄a ediwak akpan n̄kpọ ke uwem. Imọfiọk ke edieke inamde item emi, ke iyekeme ndinam mme ubiere emi enemde Jehovah esịt onyụn̄ enyenede ufọn ọnọ nnyịn. Edi ekeme ndinyene n̄kpọ emi anade ibiere, emi owo mîtịn̄ke nnennen nnennen ke Ikọ Abasi. Idisan̄a didie ibiere se ikpanamde? Ke uwụtn̄kpọ, imọfiọk ke ikpanaha iyịp inọ. (Eph. 4:28) Edi nso ke ndiyịp inọ enen̄ede ọwọrọ? Ndi edi nte n̄kpọ emi ẹyịpde ọsọn̄de urua m̀mê ntak emi anamde ẹyịp, m̀mê n̄kpọ en̄wen? Idibiere didie n̄kpọ emi ndusụk owo ẹdọhọde ke owo ekeme ndibiere se enye amade? Nso idin̄wam nnyịn ibiere utọ n̄kpọ emi?

4. Nso item ke ẹsinọ nnyịn ndusụk ini oro iyomde ndinam ubiere?

⁴ Ke ini idọhọde ke enyene akpan n̄kpọ emi anade ibiere, eyenete ekeme ndidọhọ yak ida eti ibuot ibiere. Ata eti item edi oro. Bible odụri nnyịn utọn̄ ntem aban̄a edibobụmede nnam ubiere: “Kpukpru owo eke ẹnamde n̄kpọ ke ibụmede iditreke ndidu ke unana.” (N̄ke 21:5) Edi nso ke ndida eti ibuot nnam ubiere ọwọrọ? Ndi ọwọro ndida ini, nnen̄ede ntie n̄kere n̄kpọ oro, nnyụn̄ mbiere nte ọfọnde? Kpukpru emi an̄wam nnyịn ndibiere n̄kpọ nte ọfọnde, edi ndida eti ibuot nnam ubiere ikụreke ke oro.—Rome 12:3; 1 Pet. 4:7.

5. Ntak emi nnyịn mîdaha-da mfọnmma eti ibuot imana?

⁵ Idụhe owo ndomokiet emi akadade-da mfọnmma eti ibuot amana. Ntak-a? Koro kpukpru nnyịn ikadada idiọkn̄kpọ imana, ntre nnyịn ikemeke ndinyene mfọnmma idem m̀mê mfọnmma ekikere. (Ps. 51:5; Rome 3:23) Ke adianade do, ini kiet ko, ediwak nnyịn ikesịne ke otu mbon emi Satan ‘ama akanam ekikere mmọ ekịm’; nnyịn ikọfiọkke Jehovah ye ndinen edumbet esie. (2 Cor. 4:4; Titus 3:3) Ntem, edieke ikpadade se nnyịn ikerede ke ọfọn onyụn̄ owụt eti ibuot ibiere n̄kpọ, oro ọkpọwọrọ ndibian̄a idem, ọkpọkọm iketie ikere n̄kpọ oro adan̄a didie.—N̄ke 14:12.

6. Nso ikeme ndin̄wam nnyịn inyene eti ibuot?

⁶ Okposụkedi emi nnyịn mînyeneke mfọnmma idem ye mfọnmma ekikere, Jehovah, Ete nnyịn eke heaven, ọfọn ama ke kpukpru usụn̄. (Deut. 32:4) Imokop inemesịt nte ke enye anam nnyịn ikeme ndikpụhọde ekikere nnyụn̄ nnyene eti ibuot. (Kot 2 Timothy 1:7.) Sia idide mme Christian, iyom ndikere n̄kpọ, n̄kọk ibuot, nnyụn̄ nnam n̄kpọ ke usụn emi owụtde ifiọk. Ana ikara ekikere nnyịn inyụn̄ ikpebe nte Jehovah esikerede onyụn̄ anamde n̄kpọ.

7, 8. Bụk ifiọkutom emi owụtde nte ẹkemede ndinam eti ubiere kpa ye emi ẹkpakde owo anam n̄kpọ en̄wen m̀mê kpa ye nsọn̄ọn̄kpọ.

⁷ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ kiet. Ndusụk mbon emi ẹwọrọde ẹka idụt en̄wen ẹsima ndinọ nseknditọ mmọ ẹsọk mme iman mmọ ke edem mmọ ẹbọk man mmọ ẹkpekeme ndika iso n̄n̄wana okụk do. * N̄wan kiet emi ọkọwọrọde aka idụt en̄wen ama aman ediye eyen erenowo. Ini oro n̄ko ke enye ọkọtọn̄ọ ndikpep Bible onyụn̄ anam n̄kọri ke n̄kan̄ eke spirit. Mme ufan ye mme iman ẹma ẹtọn̄ọ ndikpak enye ye ebe esie ẹte ẹnọ eyen mmọ ẹsọk ete ye eka ebe ke ufọk. Edi se n̄wan emi ekekpepde ama anam enye ọfiọk ke sia imọ idide eka, ke Abasi ọdọhọ imọ ibọk eyen imọ. (Ps. 127:3; Eph. 6:4) Ndi akpana enye anam se ediwak mbon edem mmọ ẹdade nte ubiere oro owụtde eti ibuot? Mîdịghe ndi akpana enye anam se enye ekpepde ke Bible, emi ekemede ndinam n̄kpọ ọsọn̄ ye enye onyụn̄ anam ikọt mmọ ẹsak enye nsahi? Ekpedi afo, nso ke akpakanam?

⁸ Ke ini ẹkekpakde n̄wan oro ẹkaha, enye ama ọbọn̄ akam ke ofụri esịt ọnọ Jehovah oyom ndausụn̄. Enye ama ọtọn̄ọ ndikụt nte Jehovah esede n̄kpọ emi ke ini enye eketịn̄de ọnọ eyenete an̄wan emi esikpepde enye Bible onyụn̄ etịn̄de ọnọ mbon en̄wen ke esop. Enye ama onyụn̄ ekere nte ekpri eyen ndikọri ke ebiet emi ete ye eka esie mîdụhe edifịnade enye. Ke ama akada N̄wed Abasi ekere aban̄a n̄kpọ emi, enye ama ebiere  ke ifọnke ndinọ eyen emi aka ufọk. Ebe esie ama okụt nte esop ẹken̄wamde ye nte idem ọkọsọn̄de eyen oro, esịt onyụn̄ enemde enye. Enye ama enyịme ẹkpep imọ Bible onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisidụk mbono esop ye n̄wan esie.

9, 10. Nso ke ndida eti ibuot nnam ubiere ọwọrọ, ndien didie ke ikeme ndinam ntre?

⁹ Uwụtn̄kpọ kiet kpọt edi oro, edi emi owụt ke ndida eti ibuot mbiere n̄kpọ iwọrọke ndinam se nnyịn m̀mê mbon en̄wen ẹkerede ke esịne ifiọk. Anana-mfọnmma ekikere ye esịt nnyịn ekeme nditie nte n̄kanika ubọk emi ọsọpde m̀mê ọnuọnde akaha. Ndida enye nse ini ekeme ndisịn nnyịn ke afanikọn̄. (Jer. 17:9) Ntem, ana ida ndinen edumbet Abasi inọ ekikere ye esịt nnyịn ukpep.—Kot Isaiah 55:8, 9.

¹⁰ Oro esịn Bible eteme nnyịn ete: “Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt fo kûnyụn̄ uberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.” (N̄ke 3:5, 6) N̄kọ omokụt ikọ oro “kûnyụn̄ uberi edem ke asian fo.” Edi ẹtịn̄ enye ẹkụre ẹdọhọ, “diọn̄ọ [Jehovah].” Jehovah edi n̄kukụre Owo emi enyenede mfọnmma eti ibuot. Ntem, ini ekededi emi inyenede ubiere ndinam, ana idụn̄ọde Bible man ifiọk se idide ekikere Abasi. Do ana ida Bible inam ubiere nnyịn. Oro edi ndida eti ibuot nnam ubiere—ndikpebe ekikere Jehovah.

11. Nso ikeme ndin̄wam owo ekpep ndinam nti ubiere?

¹¹ Imemke utom ndikpep ndinam ubiere nnyụn̄ nnam se ibierede. Emi ekeme ndinen̄ede nsọn̄ mbon oro ẹbọde akpanikọ obufa m̀mê mbon oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ndikọri nsịm ọyọhọ idaha ke n̄kan̄ eke spirit. Edi utọ mbon oro Bible okotde nseknditọ mi ẹkeme ndinam ata n̄kọri. Kere ban̄a nte nsekeyen ekemede ndikpep ndisan̄a edi iduọhọ. Se isinamde enye ekeme ndisan̄a edi ndisio ikpat n̄kpri n̄kpri ediwak ini. Ntre ke edi ye nseknditọ eke spirit ndinam nti ubiere. N̄kọ emeti ke apostle Paul ọkọdọhọ ke mbon oro ẹkọride ẹsịm ọyọhọ idaha ẹdi “mbon oro ẹnọde ukeme ufiọk n̄kpọ mmọ ukpep ke ndida enye  nnam n̄kpọ man ẹdiọn̄ọ se inende ye se ikwan̄ade.” Ikọ oro “ndida enye nnam n̄kpọ” ye ‘ẹnọde ukpep’ ẹwụt n̄kpọ oro ẹnamde kpukpru ini ẹnyụn̄ ẹsịnde ukeme ediwak ini; se onyụn̄ anade mbufa owo ẹnam edi oro.—Kot Mme Hebrew 5:13, 14.

12. Ikeme ndisan̄a didie n̄kpep ndinam nti ubiere?

¹² Nte iketịn̄de ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ, ana inam ubiere kpukpru usen, edide ikpọ m̀mê n̄kpri. Ndụn̄ọde kiet oro ẹkenamde owụt ke nnyịn isitiehe-tie ikere n̄kpọ nte mbahade iba ke otu ubiere oro isinamde, edi ke isinam nte ido. Ke uwụtn̄kpọ, etie nte kpukpru usenubọk imesibiere ọfọn̄ oro idisịnede. Emekeme ndida emi nte ata ekpri n̄kpọ, onyụn̄ emen ọfọn̄ esịne edi ubiatke ini utie ukere, akpan akpan edieke ini mîdụhe. Edi ọfọn ekere m̀mê se esịnede owụt ke edi asan̄autom Jehovah. (2 Cor. 6:3, 4) Ke ini oyomde ndidep ọfọn̄, emekeme ndikere mban̄a n̄kon̄ine ye se ẹsịnede idahaemi, edi nso kaban̄a iso o-bụt ye ekọmurua? Ndinam nti ubiere ke mme n̄kpọ emi ekeme ndinọ ukeme ufiọk n̄kpọ nnyịn ukpep, ndien emi ekeme ndin̄wam nnyịn inam nti ubiere ke ata ikpọ n̄kpọ.—Luke 16:10; 1 Cor. 10:31.

13. Nso ke oyom man inam se ikebierede?

¹³ Kpukpru nnyịn imọfiọk ke akpana inam nti ubiere, edi isimemke utom ndinam se ikebierede. Ke uwụtn̄kpọ, ndusụk owo oro ẹsiyomde nditre ndin̄wọn̄ sika isikemeke nditre ke ntak emi mmọ mînen̄ekede ibiere nditre. Ana mmọ ẹnen̄ede ẹbiere nditre. Ndusụk owo ẹdọhọ ke ukeme nnyịn ndinen̄ede mbiere ndinam n̄kpọ etie nte esịp. Adan̄a nte inamde ọkpọsọn̄ utom, ntre ke esịp nnyịn ọdọdiọn̄ okop odudu. Edieke nnyịn mîwakke ndinam ọkpọsọn̄ utom, esịp nnyịn eyemem. Edi nso ikeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ibiere ndinam se ikebierede? Ndibọn̄ akam nnọ Jehovah ekeme ndin̄wam nnyịn.—Kot Philippi 2:13.

14. Ntak emi Paul ekenyenede ukeme ndinam se enye ọkọfiọkde ke akpana inam?

¹⁴ Paul ama okụt emi ke idemesie. Enye ama eseme ini kiet ete: “Ukeme ndiyom ndinam n̄kpọ odu ye ami, edi ukeme ndinanam se ifọnde idụhe.” Enye ama ọfiọk se enye okoyomde ndinam m̀mê se enye akpanamde, edi ndusụk ini enyene se mîkayakke enye anam oro. Enye ama enyịme ete: “Mmenen̄ede ndara ibet Abasi ke ọwọn̄esịt mi, edi n̄kụt ibet efen ke ndido idem mi nte an̄wanade ye ibet oro odude mi ke esịt onyụn̄ adade mi nte mbuotekọn̄ ọnọ ibet idiọkn̄kpọ emi odude ke ndido idem mi.” Ndi esie ama okụre? Nsa-o! Enye ọkọdọhọ ete: “Mmọkọm Abasi ke Jesus Christ Ọbọn̄ nnyịn!” (Rome 7:18, 22-25) Enye ekewet ke itien̄wed en̄wen ete: “Mmenyene ukeme ndinam kpukpru n̄kpọ ebe ke enye emi ọnọde mi odudu.”—Phil. 4:13.

15. Nso idi utịp edinyene iwụk ye editre ndinyene?

¹⁵ Do, edieke iyomde ndinem Abasi esịt, ana inen̄ede inyene iwụk. N̄kọ emeti se Elijah eketịn̄de ọnọ mme andituak ibuot nnọ Baal ye mbon mfiakedem ke Israel ke Obot Carmel, ete: “Adan̄a didie ke mbufo ẹdisọk ukot edem iba? Edieke Jehovah edide ata Abasi, mbufo ẹtiene enye; onyụn̄ edieke edide Baal, ẹtiene enye.” (1 Ndi. 18:21) Nditọ Israel ẹma ẹfiọk se mmọ ẹkenyenede ndinam, edi mmọ “[ẹkesọk] ukot edem iba.” Edi Joshua emi okodude uwem ediwak isua mbemiso eyo mmọ iketiehe ntre; enye ama enịm eti uwụtn̄kpọ ke ini enye ọkọdọhọde  nditọ Israel ete: “Edieke ọdiọkde mbufo ke enyịn ndinam n̄kpọ Jehovah, mbufo ẹmek mfịn emi enye emi mbufo ẹdinamde n̄kpọ esie . . . Amaedi ami ye mbonufọk mi, nnyịn iyanam n̄kpọ Jehovah.” (Josh. 24:15) Nso ikedi utịp iwụk oro enye ekenyenede? Ẹma ẹyak enye ye mbon oro ẹkesọn̄ọde ẹda ye enye ẹdụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, “kpa isọn̄ emi ọfiọrọde mmọn̄eba ye aranọkwọk.”—Josh. 5:6.

16, 17. Nọ uwụtn̄kpọ emi owụtde ufọn edinam ubiere emi ekemde ye uduak Abasi.

¹⁶ Kere ban̄a uwụtn̄kpọ eyo nnyịn. Eyenete emi anade baptism obufa ọdọ n̄wan onyụn̄ enyene n̄kpri nditọ ita. Usen kiet, nsan̄autom esie ama ọdọhọ enye ete edi ikanam utom ke ebiet emi ẹdikpede mmimọ ata ediwak okụk inyụn̄ inọ mmimọ mme n̄kpọ en̄wen. Eyenete nnyịn ama ekere onyụn̄ ọbọn̄ akam aban̄a n̄kpọ emi. Enye ekemek utom emi enye anamde idahaemi, emi owo mîkpehe okụk awak mi, man ekpenyene ufan̄ ke utịturua odụk mme mbono esop onyụn̄ asan̄a ye ikọt ufọk esie ke an̄wautom. Enye ama etie ekere ke edieke inamde obufa utom oro, ke idụhe nte idinyenede ifet ntre ke utịturua—akpan akpan ke nsonso oro. Ekpedi afo nso ke akpakanam?

¹⁷ Sia eyenete oro akadade mme n̄kpọ eke spirit nte ata akpan n̄kpọ akan ediwak okụkọfiọn̄, eyenete oro ama esịn utom oro. Ndi emekere ke enye ama editua n̄kpọfiọk? Baba-o! Enye ama enịm ke edidiọn̄ Abasi ọyọfọn ye imọ ye ubon imọ akan ediwak okụkọfiọn̄. Esịt ama enen̄ede enem enye ye n̄wan esie ke ini adiaha mmọ emi edide isua duop ọkọdọhọde ke imama mmọ, ima nditọete, inyụn̄ inen̄ede ima Jehovah. Enye ọkọdọhọ ke iyom ndiyak uwem imọ nnọ Jehovah nnyụn̄ nna baptism. Enye ekekpebe ete esie, enịm utuakibuot Jehovah akpa ke uwem.

18. Ntak emi ọfọnde ida eti ibuot ibiere n̄kpọ kpukpru usen?

¹⁸ Kpa nte Moses akadade nditọ Israel usụn̄ ke wilderness, Jesus Christ ada ata mme andituak ibuot nnọ Jehovah usụn̄ ke ererimbot Satan emi ke ata ediwak isua. Ẹyesọp ndisobo ererimbot emi mfep. Ndien kpa nte Joshua akadade nditọ Israel odụk Isọn̄ Un̄wọn̄ọ, Jesus ayada mme anditiene enye odụk obufa ererimbot edinen ido emi Abasi ọkọn̄wọn̄ọde. (2 Pet. 3:13) Ntre, idịghe ini edi emi ndifiak n̄kere n̄kpọ, ndu uwem, nnyụn̄ mma se ikesimade. Edi akam edi ini nditịm mfiọk se Abasi oyomde oto nnyịn. (Rome 12:2; 2 Cor. 13:5) Yak mme ubiere fo ye se afo emekde kpukpru usen owụt ke afo edi orụk owo emi odotde ndibọ edidiọn̄ Abasi ke nsinsi.—Kot Mme Hebrew 10:38, 39.