1. Nso ye nso ke Jehovah ọnọ nnyịn man ikop inemesịt?

JEHOVAH oyom nnyịn ikop inemesịt, ntre enye ọnọ nnyịn mme n̄kpọ emi ẹdinamde nnyịn ikop inemesịt. Akpa kan̄a, enye ọnọ nnyịn uwem. Imekeme ndida uwem nnyịn ntoro enye, koro enye odụri nnyịn esịn ke esop esie. (Ps. 144:15; John 6:44) Jehovah ọdọhọ ke iyaka iso ima nnyịn, ke iyonyụn̄ in̄wam nnyịn ika iso inam n̄kpọ imọ. (Jer. 31:3; 2 Cor. 4:16) Abasi esịn nnyịn ke Paradise eke spirit, kpa ebiet emi inyenede akpakịp udia eke spirit ye ndima nditọete. Akan oro, imenyene idotenyịn ke n̄kpọ ọyọfọn ke ini iso.

2. Nso isifịna ndusụk mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi?

² Kpa ye ofụri n̄kpọ emi Abasi ọnọde nnyịn mi man ikop inemesịt, ndusụk mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹsụk ẹnyenyene ndiọi ekikere ẹban̄a idemmọ. Mmọ ẹkeme ndikere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ ndomokiet ke iso Jehovah m̀mê ke enye idaha se mmimọ inamde ke n̄kpọ. Mbon oro ẹsinyenede utọ ekikere emi inịmke ke owo ekeme ndikop inem uwem ke “ediwak isua.” Kpukpru usen ke uwem mmọ ẹsitie nte usen ekịm.—Eccl. 11:8.

3. Nso ikeme ndinam inyene idiọk ekikere iban̄a idem nnyịn?

 ³ Ekeme ndidi idotenyịn ndusụk nditọete nnyịn ndikpa mfụhọ, udọn̄ọ, m̀mê usọn̄ anam mmọ ẹnyene ndiọi ekikere ẹban̄a idemmọ. (Ps. 71:9; N̄ke 13:12; Eccl. 7:7) Ke adianade do, ana kpukpru nnyịn ifiọk ke esịt ekeme ndibian̄a nnyịn onyụn̄ obiom nnyịn ikpe idem ke ini Abasi mînyeneke mfịna ndomokiet ye nnyịn. (Jer. 17:9; 1 John 3:20) Devil esidori ikọt Abasi ikọ. Ndien mbon oro ẹkerede n̄kpọ nte Satan ẹkeme ndidomo ndinam nnyịn inịm se Eliphaz eketịn̄de ete ke nnyịn iwọrọke n̄kpọ ke enyịn Abasi. Ata anafai nsu ekedi oro, ndien osụk edi nsu tutu esịm emi.—Job 4:18, 19.

4. Nso ke iyom ndineme ke ibuotikọ emi?

⁴ Ke Bible, Jehovah etịn̄ ata in̄wan̄-in̄wan̄ ke imọ iyodu ye mbon emi “[ẹsan̄ade] ke itịghede ọkpọsọn̄ ekịm.” (Ps. 23:4) Usụn̄ kiet emi enye odude ye nnyịn edi ndinọ nnyịn Ikọ esie. Abasi anam Bible “okop odudu ndiwụri mme n̄kpọ eke ẹsọn̄ọde ẹdọn̄ n̄kam.” Emi ọwọrọ ke Bible ekeme ndin̄wam nnyịn ikpụhọde idiọk ekikere emi inyenede iban̄a idem nnyịn. (2 Cor. 10:4, 5) Ntem, ẹyak ineme nte Bible ekemede ndin̄wam nnyịn ikpep ndikop idatesịt inyụn̄ ika iso idat esịt. Ibuotikọ emi ekeme ndin̄wam fi onyụn̄ anam ọfiọk nte ekpesịnde udọn̄ ọnọ mbon en̄wen.

5. Nso ke oyom idomo ise man ika iso ikop idatesịt?

⁵ Apostle Paul ama etịn̄ mme n̄kpọ emi ẹkemede ndin̄wam nnyịn ikop idatesịt. Enye ọkọdọhọ esop ke Corinth ete: “Ẹka iso ẹdomo ẹse m̀mê mbufo ẹdu ke mbuọtidem.” (2 Cor. 13:5) “Mbuọtidem” oro ẹtịn̄de ẹban̄a mi edi ofụri se Bible ekpepde emi mme Christian ẹnịmde ke akpanikọ. Nnyịn ikemeke ndimemek mbon oro idinịmde. Ana inịm inyụn̄ inam kpukpru se Bible ekpepde. Edieke itịn̄de inyụn̄ inamde se Bible ekpepde, ọwọrọ imodomo idem nnyịn ise inyụn̄ ikụt ke isụk idodu “ke mbuọtidem.”—Jas. 2:10, 11.

6. Ntak emi ikpodomode idem nnyịn ‘ise m̀mê ke idodu ke mbuọtidem’? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁶ Ekeme ndidi udumaha ndidomo idemfo nse sia ekerede ke udubehe udomo emi. Edi nte Jehovah adade nnyịn akam edi akpan n̄kpọ, idịghe nte nnyịn idade idem nnyịn. Ndien ekikere esie okon̄ akan eke nnyịn. (Isa. 55:8, 9) Enye isidụn̄ọkede mme asan̄autom esie man obiom mmọ ikpe, edi esidụn̄ọde oyom nti edu mmọ onyụn̄ oyom ndin̄wam mmọ. Edieke adade Ikọ Abasi odomo idemfo ‘ese m̀mê ke ododu ke mbuọtidem,’ eyekeme ndise idemfo nte Abasi esede fi. Emi idiyakke ededei ekere ke uwọrọke n̄kpọ ke iso Abasi, oyonyụn̄ anam eti ke Jehovah ọdọhọ ke ọmọsọn̄ urua ke enyịn imọ. Emi editie nte ndifụhọde ọfọn̄ enyịnusụn̄ man un̄wana odụk ufọk.

7. Didie ke uwụtn̄kpọ mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ke Bible ekeme ndin̄wam nnyịn?

⁷ Akpan usụn̄ kiet emi ikemede ndidomo idem nnyịn nse edi ndikere mban̄a uwụtn̄kpọ mme anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ke Bible. Men nte n̄kpọ eketiede ye mmọ domo ye nte n̄kpọ etiede ye afo, nyụn̄ kere nte akpakanamde n̄kpọ ekpedi afo ekedi mmọ. Yak ineme uwụtn̄kpọ ita emi ẹdin̄wamde fi ada Bible odomo idemfo ese m̀mê ke ododu “ke mbuọtidem” onyụn̄ enyene nnennen ekikere aban̄a idemfo.

8, 9. (a) N̄kpọ eketie didie ye ubuene ebeakpa oro? (b) Ekere ke nso iketịmede enye esịt?

⁸ Jesus ama ese ubuene ebeakpa kiet ke temple ke Jerusalem. Uwụtn̄kpọ ebeakpa oro ekeme ndin̄wam nnyịn inyene eti ekikere iban̄a idem nnyịn, idem ekpededi  nnyịn ikemeke ndinam n̄kpọ Abasi nte ikpamade ndinam. (Kot Luke 21:1-4.) Kere nte n̄kpọ eketiede ye ubuene ebeakpa oro. N̄kpa ebe esie okosụk ababiak enye, ndien mme adaiso ido ukpono eyo mmọ “[ẹkesidadia] ufọk mme ebeakpa” utu ke ndin̄wan̄wam mmọ. (Luke 20:47) Enye ama enen̄ede ebuene. Ofụri se enye ekenyenede nditịp nsịn ke temple ekedi okụk emi mme anam ukpekpe utom ẹkesibọde ke minit ifan̄ kpọt.

⁹ Kere nte eketiede ebeakpa oro ke idem ke ini enye akakamade okudọk okụk iba odụk temple. Okûdi enye ama ekere adan̄a nte okụk oro enye oyomde nditịp ekpride ke ẹmende ẹdomo ye se enye ekesitịpde ke ini ebe esie okodude ke uwem? Okûdi bụt ama anam enye ke ini enye okụtde mbon en̄wen ẹtịpde ediwak okụk tutu enye ekere m̀mê ufọn osụk odu nditịp utọ ekpri okụk oro? Idem ọkpọkọm enye ama enyene utọ ekikere oro, enye ama osụk etịp ekpri se enye ekenyenede man ẹda ẹnam n̄kpọ Abasi.

10. Didie ke Jesus okowụt ke Abasi ama ama se ebeakpa oro akanamde?

¹⁰ Jesus ama owụt ke Jehovah ama ama ubuene ebeakpa oro ye se enye eketịpde. Enye ọkọdọhọ ke mma oro “ama esịn okụk akan kpukpru se [mbon inyene] ẹkesịnde.” Okụk oro enye eketịpde ama abuaha ye eke mbon eken, edi enye ke Jesus ekenen̄ede otoro. Mbon oro ẹkebatde okụk oro ẹketịpde ke temple ikọfiọkke adan̄a nte Jehovah amade okudọk okụk iba oro ye owo emi ọkọnọde mmọ. Edi nte Abasi ekesede mma oro akakam edi akpan n̄kpọ, idịghe nte mme owo ẹkesede enye m̀mê nte enye ekesede idemesie. Emekeme ndida mbụk emi ndomo idemfo nse m̀mê ke ododu “ke mbuọtidem.”

11. Nso ke ekeme ndikpep nto mbụk ebeakpa oro?

¹¹ Nte n̄kpọ etiede ye afo ekeme ndibiere adan̄a nte edinamde n̄kpọ Abasi. Usọn̄ m̀mê udọn̄ọ ekeme ndinam ndusụk owo ikwọrọke ikọ adan̄a nte mmọ ẹkpemade ndikwọrọ. Ndi ọkpọfọn mmọ ẹkere ke  ufọn idụhe ndinọ ibatutom emi etiede nte ekpri akaha? Idem ọkpọkọm idaha fo inen̄ekede idiọk, emekeme ndikere ke ibatutom fo iwọrọke n̄kpọ ke ẹmende ẹdomo ye se ikọt Abasi ẹsikwọrọde ke isua. Mbụk ebeakpa emi ekpep nnyịn ke Jehovah esikụt onyụn̄ ama se ededi oro inamde inọ enye, akpan akpan edieke inamde oro kpa ye nsọn̄ọn̄kpọ. Kere se akanamde ọnọ Jehovah isua oko. Ndi enyene ini emi akayakde n̄kpọ atak fi man anam uduak esie? Edieke edide ntre, fiọk ete ke Jehovah ama se akadade ekpri ini oro anam ọnọ enye. Edieke anamde ofụri se ekemede ndinam nnọ Jehovah, kpa nte ebeakpa oro akanamde, ọwọrọ emenyene eti ntak ndinịm ke imọ isụk idodu “ke mbuọtidem.”

12-14. (a) Didie ke ekikere oro Elijah ekenyenede aban̄a idemesie akafịna enye? (b) Afo ekere ke nso ikanam Elijah enyene utọ ekikere oro?

¹² Prọfet Elijah ama ọsọn̄ọ ada ye Jehovah onyụn̄ enen̄ede enyene mbuọtidem. Edi enye ama ofụhọ isan̄ kiet tutu ọdọhọ Jehovah owot imọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Ekem ndien! O Jehovah, bọ mi ukpọn̄ mi.” (1 Ndi. 19:4) Mbon emi akanam utọ n̄kpọ oro mîwọrọke ẹkeme ndidọhọ ke akam Elijah ekedi “ikọ ibụmede.” (Job 6:3) Edi Elijah ikanamke mbubru. Ndien Jehovah ikasuaha inọ enye ke ndikoyom n̄kpa, edi akakam an̄wan̄wam enye.

¹³ Nso ikanam Elijah ofụhọ ntre? Esisịt ini mbemiso oro, Elijah ama anam utịben̄kpọ emi okowụtde ke Jehovah edi ata Abasi. Ke oro ebede, ẹma ẹwot prọfet Baal 450. (1 Ndi. 18:37-40) Anaedi Elijah ama ekere ke ikọt Abasi ẹmọn̄ ẹfiak ẹtọn̄ọ ndituak ibuot nnọ Jehovah, edi ikedịghe nte enye ekekerede. Jezebel, idiọk ọbọn̄ an̄wan, ama ọdọn̄ ẹkedọhọ Elijah ke imọn̄ iwot enye. Ndịk ama anam Elijah efehe oto Israel ebe Judah aka wilderness.—1 Ndi. 19:2-4.

¹⁴ Ke adan̄aemi Elijah okodude ikpọn̄ ke wilderness, enye ama ọtọn̄ọ ndikere ke ofụri utom oro imọ ikanamde nte prọfet ọwọrọ ikpîkpu. Enye ama ọdọhọ Jehovah ete: “Ami [mfọnke] n̄kan mme ete ete mi.” Ikọ esie ọkọwọrọ ke imọ inyeneke ufọn ukem nte ntọn̄ ye ọkpọ mme ete ete imọ. Enye ekekere ke imọ iwọrọke n̄kpọ inyụn̄ inyeneke ufọn inọ Jehovah ye owo ndomokiet.

15. Didie ke Abasi okowụt Elijah ke enye osụk enyenyene ufọn ọnọ imọ?

¹⁵ Edi Ata Ọkpọsọn̄ Abasi ikesehe Elijah nte enye ekesede idemesie, ndien enye ama anam Elijah ọfiọk emi. Abasi ama ọdọn̄ angel ọkọsọn̄ọ Elijah idem. Jehovah ama ọnọ enye udia ye mmọn̄ emi ọkọnọde enye odudu ke ofụri usen 40 oro enye akasan̄ade aka Obot Horeb. Abasi ama onyụn̄ enen̄ede ekikere oro Elijah ekenyenede nte ke imọ idi n̄kukụre owo emi anamde akpanikọ ọnọ enye ke ofụri Israel. Akan oro, Abasi ama ọnọ Elijah obufa utom, ndien Elijah ama enyịme. Elijah ama ama un̄wam emi Jehovah ọkọnọde enye, ndien enye ama afiak okop odudu ndika iso ke utom esie nte prọfet.—1 Ndi. 19:5-8, 15-19.

16. Tịn̄ nsio nsio usụn̄ oro Abasi an̄wamde fi.

¹⁶ Se iketịbede inọ Elijah ekeme ndin̄wam fi ọfiọk ke osụk ododu “ke mbuọtidem” onyụn̄ anam ọtọn̄ọ ndinyene eti ekikere mban̄a idemfo. Akpa kan̄a, kere nte Jehovah an̄wamde fi. Ndi enyene ini emi ebiowo m̀mê eyenete en̄wen emi ọkọride esịm ọyọhọ idaha akan̄wamde fi ke nnennen ini? (Gal. 6:2) Ndi Bible, n̄wed esop Abasi, ye mbono esop ẹn̄wam fi ọfiọk ke Jehovah ekere aban̄a fi? Ama afiak ọbọ utọ un̄wam emi, ti ebiet emi un̄wam emi enen̄erede oto nyụn̄ bọn̄ akam kọm Jehovah.—Ps. 121:1, 2.

17. Nso inam Jehovah ama mme asan̄autom esie?

¹⁷ Udiana, ti ke ndinyene idiọk ekikere  mban̄a idemfo ekeme nditụn fi usụn̄. Nte Abasi adade nnyịn akam edi akpan n̄kpọ. (Kot Rome 14:4.) Jehovah ama nnyịn ke ntak emi imade enye inyụn̄ inamde akpanikọ inọ enye. Enye isimenke se owo kiet anamde idomo ye se owo en̄wen anamde. Nte ekedide ye Elijah, ekeme ndidi se anamde ọnọ Jehovah okpon akan nte afo ekerede. Ekeme ndidi enyene mme owo ke esop mbufo emi afo an̄wamde, edi ufiọkke. Onyụn̄ ekeme ndidi odu mme owo ke efakutom mbufo emi ẹkebọde akpanikọ ke ntak ọkpọsọn̄ utom oro afo anamde.

18. Nso ke utom emi Jehovah ọnọde fi owụt?

¹⁸ Ke akpatre, da ifetutom ekededi emi Jehovah ọnọde fi nte n̄kpọ ndiwụt ke enye ke ododu ye afo. (Jer. 20:11) Idem ekeme ndimem fi nte ekememde Elijah ke ntak emi etiede nte utom fo inyeneke ufọn m̀mê ke ntak emi etiede nte ukemeke ndisịn idem nnam n̄kpọ Abasi nte akaduakde. Kpa ye oro, emenyene akakan ifetutom, oro edi, ifet ndikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ nnyụn̄ n̄kere enyịn̄ ndian Abasi. Ntre, ka iso nam akpanikọ nọ Abasi. Ndien ama ekem ‘eyetiene usọufọk adat esịt’ nte Jesus ọkọdọhọde.—Matt. 25:23.

19. Nso iketịbe inọ andiwet Psalm 102?

¹⁹ Enyịn ama anan andiwet Psalm 102. Enye ama okụt “ukụt”—oro edi, ọdọn̄ọ, esịt onyụn̄ etịmede enye. Afanikọn̄ ama ọbọ enye odudu ofụri ofụri. (Ps. 102, ikọ enyọn̄ ibuotn̄wed) Ikọ esie owụt ke mfịna esie—ubiak, ndobo, ye mfịghe—ẹma ẹmen enye ẹmen. (Ps. 102:3, 4, 6, 11) Enye ekekere ke Jehovah oyom nditotop imọ nduọk.—Ps. 102:10.

20. Didie ke akam ekeme ndin̄wam owo etre ndinyene ndiọi ekikere mban̄a idemesie?

²⁰ Kpa ye oro, andiwet psalm oro okosụk ototoro Jehovah. (Kot Psalm 102:19-21.) Nte ikụtde ke Psalm 102, n̄kpọ ekeme ndifịna idem mbon oro ẹdude “ke mbuọtidem” tutu mmọ ikemeke ndikere n̄kpọ efen. Andiwet psalm oro ama okop ndobo nte “inuen emi ọsọrọde ikpọn̄ ke ọkọmufọk”; eketie enye ke idem nte n̄kpọ eke mfịna esie akande enye okụk. (Ps. 102:7) Edieke etiede fi ntre ke idem, tịn̄ ofụri se isịnede fi ke esịt nọ Jehovah nte andiwet psalm oro akanamde. Akam owo ukụt—akam fo—ekeme ndin̄wam fi akan ndiọi ekikere. Jehovah ọn̄wọn̄ọ ke ‘iyọbiọn̄ utọn̄ ke akam mbon oro ẹbụmede kpukpru n̄kpọ mmọ, ke imọ idinyụn̄ isịnke akam mmọ ke ndek.’ (Ps. 102:17) Nịm ke enye ayanam se enye ọn̄wọn̄ọde!

21. Didie ke owo emi enyenede ndiọi ekikere aban̄a idemesie ekeme ndikop idatesịt?

²¹ Psalm 102 owụt n̄ko nte ikemede ndikop idatesịt. Andiwet psalm akanam emi ke ndifre mban̄a mfịna esie onyụn̄ eti ke idi ufan Jehovah. (Ps. 102:12, 27) Enye nditi ke Jehovah idikpọn̄ke ikọt esie ama anam enye ekeme ndiyọ mfịna esie. Ntre, edieke enyenede esisịt ini emi mfịna mîyakke anam n̄kpọ Abasi nte akpamade ndinam, bọn̄ akam nọ enye. Ben̄e Jehovah okop akam fo, idịghe n̄kukụre man mfịna fo okụre, edi n̄ko “man ẹtan̄a enyịn̄” esie.—Ps. 102:20, 21.

22. Didie ke nnyịn owo kiet kiet ikeme ndinem Jehovah esịt?

²² Bible ekeme ndin̄wam nnyịn ifiọk ke isụk idodu “ke mbuọtidem” ye nte ke imọsọn̄ urua ke enyịn Jehovah. Edi akpanikọ ke adan̄a nte isụk idude ke editịm n̄kpọ emi, nnyịn idikemeke nditre ndiọi ekikere ofụri ofụri, idem oyonyụn̄ emem nnyịn ndusụk ini. Kpa ye oro, nnyịn owo kiet kiet imekeme ndika iso nnam n̄kpọ Jehovah man inem enye esịt inyụn̄ inyene edinyan̄a.—Matt. 24:13.