1. Ntak emi idem mîkpaha ikọt Abasi ndikop ke mmimọ iyokụt ukụt?

NDI akpa fi idem ndikop ke oyokụt “ediwak ukụt” mbemiso enyenede nsinsi uwem? Ekeme ndidi ikpaha fi idem. Edide imebịghi ke esop m̀mê idụk obufa, kpukpru nnyịn imesisobo idomo. Ntak edide ntre? Nnyịn idu uwem ke ererimbot Satan.—Edi. 12:12.

2. (a) Nso mfịna ke mme Christian kpọt ẹsisobo? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.) (b) Anie esinam ẹkọbọ nnyịn, ndien isan̄a didie ifiọk ke enye esinam?

² Idụhe eke mîsinyeneke mfịna, edi odu mfịna emi mme Christian kpọt ẹsinyenede. (1 Cor. 10:13) Nso idi oro? Ẹsikọbọ mmọ etieti ke ntak emi mmọ ẹnịmde ibet Abasi. Jesus ọkọdọhọ mbet esie ete: “Ofụn ikponke ikan eteufọk esie. Edieke mmọ ẹkekọbọde mi, mmọ ẹyekọbọ mbufo n̄ko.” (John 15:20) Anie esinam ẹkọbọ mmọ ntre? Satan esinam. Bible ọdọhọ ke enye edi “ekpe eke okụnide, oyom owo eke enye editade.” (1 Pet. 5:8) Satan ayanam se enye ekekeme man anam ikọt Abasi ẹkpọn̄ Abasi. Ẹyak ise se ikọwọrọde apostle Paul.

3-5. (a) Nso ikọwọrọ Paul ke Lystra? (b) Didie ke se enye eketịn̄de aban̄a ukụt ọkọsọn̄ọ nditọete idem?

³ Ẹma ẹkọbọ Paul ediwak ini ke ntak emi enye akanamde n̄kpọ Abasi. (2 Cor. 11:23-27) Ke ini Paul akakade Lystra isan̄ kiet, enye ama anam ete kiet emi akamanade mbụn̄ọ asan̄a. Utịben̄kpọ emi ama anam mme owo ẹkere ke Paul ye Barnabas ẹdi abasi ẹnyụn̄ ẹdomo ndituak ibuot nnọ mmọ. Paul ye Barnabas ẹma ẹkpe mmọ ubọk ẹte ẹkûnam! Nte mmọ ẹsụk ẹkpede ubọk, mme adaiso ido ukpono mme Jew ẹma ẹdisịm do ẹnyụn̄ ẹdori Paul ye Barnabas ikọ. Mme owo ẹma ẹsọsọp ẹnịm se mmọ ẹketịn̄de ẹnyụn̄ ẹtọn̄ọ Paul ke itiat, ẹkem ẹdaha ẹkpọn̄ enye, ẹkere ke akpa.—Utom 14:8-19.

⁴ Ke Paul ye Barnabas ẹma ẹkeka Derbe, mmọ ẹma “ẹfiak ẹnyọn̄ọ Lystra ye Iconium ye Antioch, ẹkesọn̄ọ mme mbet idem, ẹsịn udọn̄ ẹnọ mmọ ẹte ẹsọn̄ọ ẹdu ke mbuọtidem ẹnyụn̄ ẹdọhọ ẹte: ‘Nnyịn inyene ndibe ke ediwak ukụt ndụk obio ubọn̄ Abasi.’” (Utom 14:21, 22) Owo ekeme ndidọhọ ke enyene nte ikọ oro etiede sia ndidọhọ ke owo oyokụt “ediwak ukụt” edikam inanam esịt etịmede enye, idisọn̄ọke enye idem. Ẹsan̄a didie ndien ẹdọhọ ke Paul ye Barnabas ẹma “ẹsọn̄ọ mme mbet idem” ke ndidọhọ mmọ ke mmọ ẹyekụt ukụt?

⁵ Edieke itịmde ise ikọ Paul, iyokụt ibọrọ mbụme oro. Paul ikọdọhọke ite: “Inyene ndiyọ ediwak ukụt,” edi akakam ọdọhọ: “Nnyịn inyene ndibe ke ediwak ukụt ndụk obio ubọn̄ Abasi.” Ntre, Paul ama ọsọn̄ọ nditọete idem ke ndidọhọ ke mmọ ẹyedụk Obio Ubọn̄ Abasi edieke mmọ ẹyọde ukụt. Se Paul eketịn̄de oro ekedi akpanikọ sia Jesus ke idemesie ama ọdọhọ ke “ẹyenyan̄a owo eke ediyọde tutu esịm utịt.”—Matt. 10:22.

6. Didie ke Abasi edidiọn̄ mbon emi ẹyọde ukụt?

⁶ Edieke iyọde ukụt, Abasi ọyọdiọn̄ nnyịn. Mbon emi ẹyetde aran ẹyeka heaven ẹketiene Jesus ẹkara; mmọ ikemeke-keme ndikpa. “Mme erọn̄ en̄wen” ẹyedu uwem ke nsinsi mi ke isọn̄ ke ini emem edidude. (John 10:16; 2 Pet. 3:13) Edi mbemiso ini oro, idisụk iyenyene ediwak mfịna. Ẹyak ise utọ mfịna iba emi ikemede ndinyene.

7. Mmanie ẹkeme ndinam ẹkọbọ nnyịn?

⁷ Jesus ama ọdọhọ ete: “Mme owo ẹyeda mbufo ẹyak ẹnọ mme esopikpe n̄kann̄kụk, ẹyenyụn̄ ẹmia mbufo ke mme synagogue ẹnyụn̄ ẹnam mbufo ẹda ke iso mme andikara ye ndidem.” (Mark 13:9) Ikọ Jesus oro ọwọrọ ke ukara ye mme adaiso ido ukpono ẹyenam ẹkọbọ ndusụk mme Christian. (Utom 5:27, 28) Ẹyak ifiak itịn̄ n̄kpọ iban̄a Paul. Ndi idem ama enyek enye ke ini enye ọkọdiọn̄ọde ke ẹkeme ndikọbọ imọ? Ihih, ikenyekke.—Kot Utom 20:22, 23.

8, 9. Didie ke Paul okowụt ke imọ imebiere ndiyọ, ndien didie ke ndusụk nditọete nnyịn ẹnam ukem oro mfịn?

⁸ Ke ini Satan akanamde ẹkọbọ Paul, enye ama ọyọ onyụn̄ ọdọhọ ete: “Mbatke ukpọn̄ mi ke n̄kpọ, man n̄kpekeme ndifehe mbuba mi mma nnyụn̄ nnam utom emi n̄kọbọde nto Ọbọn̄ Jesus, ndinọ ọyọhọ ikọ ntiense mban̄a eti mbụk mfọnido Abasi oro owo mîdotke.” (Utom 20:24) Ikọ esie oro owụt ke enye ikefeheke ukọbọ. Utu ke oro, enye ama ebiere ndiyọ se ededi emi enye edisobode. Se ikebehede enye ekedi “ndinọ ọyọhọ ikọ ntiense” inamke n̄kpọ m̀mê nso itịbe.

 ⁹ Ediwak nditọete nnyịn ẹsinam ukem se Paul akanamde. Ke uwụtn̄kpọ, ke idụt kiet, ẹma ẹdọn̄ ndusụk Mme Ntiense ke ufọk-n̄kpọkọbi ke se ikperede ndisịm 20 ke ntak emi esịt mmọ mîyakke mmọ ẹdụk ekọn̄. Mmọ ẹma ẹsịne ke ufọk-n̄kpọkọbi ẹbe isua duop. Owo ikesịnke ikpe mmọ ke esop, sia ibet idụt oro itịn̄ke se ẹkpenamde owo emi esịt mîyakke odụk ekọn̄. Ke ini mmọ ẹkedude ke ufọk-n̄kpọkọbi, owo ikayakke mbon mmọ ẹdise mmọ. Ẹma ẹtịm ndusụk mbon n̄kpọkọbi ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ ufen ke nsio nsio usụn̄.

10. Ntak emi nnyịn mîkpayakke idem enyek nnyịn edieke isobode idomo ke ini nnyịn mîkodorike enyịn?

¹⁰ Ukọbọ emi esisịmde nditọete nnyịn ke ndusụk ebiet esitịbe ke ini mmọ mîdorike enyịn. Edieke utọ n̄kpọ emi etịbede ọnọ fi, kûyak idem enyek fi. Ti Joseph. Ẹma ẹmụm enye ẹnyam ke ini enye mîkodorike enyịn, edi Jehovah ama “anyan̄a enye osio ke kpukpru ukụt esie.” (Utom 7:9, 10) Jehovah ekeme ndinam ukem oro nnọ fi. Ti ke ‘enye ọfiọk ndinyan̄a mbon oro ẹten̄ede Enye nsio ke idomo.’ (2 Pet. 2:9) Ka iso buọt idem ye Jehovah nyụn̄ nịm ke enye ayanyan̄a fi ke ini enye edisobode idiọk ererimbot emi onyụn̄ ọnọ fi nsinsi uwem. Ediwak ntak ẹdu emi akpanamde emi onyụn̄ ọyọde se ededi emi osobode.—1 Pet. 5:8, 9.

11. Didie ke mmemidem okpụhọde ye ukọbọ?

¹¹ Mfịna efen emi isisobode edi mmemidem. Didie ke mfịna enye emi okpụhọde ye ukọbọ? Ukọbọ etie nte oyobio ndidụk obio n̄wụri ufọk owo inikiet inikiet. Edi mmemidem etie nte ebu ndidụk eto emi owo adade ọkọn̄ ufọk, nta enye sụn̄sụn̄ tutu ọkọm ufọk oro ọduọ usen kiet. Owo isisọpke ikụt ibak emi ebu anamde tutu enye abiat n̄kpọ aka anyan.

12. (a) Nso ke Satan esinen̄ede oyom ndida nnam nnyịn ẹkpọn̄ Abasi, ndien ntak emi enye amade usụn̄ enye emi? (b) Ekesitie Paul didie ke idem ke ini idem ekememde enye?

¹² Satan oyom ndinam nnyịn ikpọn̄ Jehovah. Enye ekeme ndinam ẹkọbọ nnyịn mîdịghe anam idem emem nnyịn sụn̄sụn̄ tutu nnyịn ikpọn̄ Jehovah. Mmemidem ke Satan ama akan, sia emi ke enye ada anam ediwak owo ẹkpọn̄ Jehovah. Idem ama esimem apostle Paul ndusụk ini tutu enye okot idem “owo nditaha.” (Kot Rome 7:21-24.) Ntak emi idem ekpememde owo nte Paul? Paul ama enen̄ede ọsọn̄ idem ke esop, ndien etie nte enye ama esịne ke otu nditọete oro ẹkesede ẹban̄a ikọt Abasi ini oro. Kpa ye oro, unana mfọnmma ama esinam idem emem enye. Enye ama oyom ndinam se inende, edi eketie enye nte enyene n̄kpọ en̄wen emi mîyakke enye anam nti n̄kpọ. Edieke esitiede fi ntre ndusụk ini, ti ke ama esitie apostle Paul ke idem ntre n̄ko.

13, 14. (a) Nso ye nso isinam idem emem ikọt Abasi? (b) Anie oyom nnyịn ikpọn̄ Abasi, ndien ntak-a?

¹³ Ndusụk ini, idem esimem nditọete nnyịn, esịt etịmede mmọ, mîdịghe mmọ ẹkere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ. Eyenete an̄wan kiet emi edide asiakusụn̄ ọdọhọ ete: “Mmesitie n̄kere ndudue emi n̄kanamde, ndien idụhe nte n̄kerede n̄kpọ emi yak esịt okûyat mi. Mma nti kpukpru ndiọi n̄kpọ emi n̄kanamde, mmesikere ke tutu amama ke Jehovah idimaha mi aba, ke mme owo idinyụn̄ imaha mi aba.”

¹⁴ Nso isinam esịt etịmede nti ikọt Abasi ntre? Nsio nsio n̄kpọ esinam. Ndusụk owo ẹsikere ke mmimọ iwọrọke n̄kpọ, ke eke mmimọ okụre. (N̄ke 15:15) Ndusụk mbon emi ẹnyenede  udọn̄ọ m̀mê emi ẹbiomode ndo ẹsikere ntre n̄ko. Inamke n̄kpọ m̀mê nso inam owo ẹkere ke imọ iwọrọke n̄kpọ, ana iti ke enyene owo emi utọ n̄kpọ oro enemde enye esịt. Satan oyom idem emem owo man enye ọkpọn̄ Abasi. Eke Satan okụre, ndien enye oyom mbon en̄wen ẹtiene enye ẹkere ke eke mmimọ okụre n̄ko. (Edi. 20:10) Edide ẹkọkọbọ fi mîdịghe idem emem fi, Satan anam emi etịbe man afo etre ndinam n̄kpọ Abasi. Kûfre ke ana ikọt Abasi ẹn̄wana ye Satan man ẹka iso ẹsọn̄ọ ẹda ye Jehovah.

15. Nso ke ikpanam mbak idem edimem nnyịn?

¹⁵ Biere ndika iso n̄n̄wana ye Satan. Kûfre se Abasi ọn̄wọn̄ọde ndinam nnọ nnyịn. Paul ọkọdọhọ mme Christian ke Corinth ete: “Nnyịn ikpaha mba, edi idem edieke owo emi nnyịn idide ke enyọn̄ idem ataharede, ke akpanikọ, ke ẹnanam owo emi nnyịn idide ke esịtidem afiak edi obufa ke usen ke usen. Koro okposụkedi ukụt nnyịn edide ke ibio ini onyụn̄ eferede, enye anam nnyịn inyene ubọn̄ emi etịmde-tịm odobi akan onyụn̄ odude ke nsinsi.”—2 Cor. 4:16, 17.

16. Ntak emi ọfọnde itọn̄ọ idahaemi iben̄e idem inọ ukụt?

¹⁶ Imokụt ke Satan enyene nsio nsio “n̄kari” emi enye adade anam mme owo ẹkpọn̄ Abasi. (Eph. 6:11) Ntre, ana kpukpru nnyịn inam se idude ke 1 Peter 5:9, emi ọdọhọde ete: “Ẹsọn̄ọ ẹda ke mbuọtidem, ẹn̄wana ye enye.” Man ikeme ndinam emi, ana ikpeme esịt ye ekikere nnyịn inyụn̄ itọn̄ọ idahaemi ikpep idem nnyịn ndinam se inende. Da ke uwụtn̄kpọ: Ini emi ekọn̄ mîtịbeke kan̄a ke ẹsikpep mbonekọn̄ se ẹkpenamde ke ini ekọn̄. Kpa ntre ke ẹsinam ye ikọt Jehovah. Nnyịn idiọn̄ọke utọ  ekọn̄ emi Satan edin̄wanade ye nnyịn ke ini iso. Ntre, ọkpọfọn ibọ ukpep idahaemi afanikọn̄ mîsịmke nnyịn kan̄a. Paul ọkọdọhọ mme Christian ke Corinth ete: “Ẹka iso ẹdomo ẹse m̀mê mbufo ẹdu ke mbuọtidem, ẹka iso ẹwụt se mbufo ẹdide.”—2 Cor. 13:5.

17-19. (a) Mme mbụme ewe ke ikpada idụn̄ọde idem nnyịn? (b) Didie ke mme uyen ẹkpetịm idem man ẹkeme nditịn̄ se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ nnọ nditọ ufọkn̄wed mmọ?

¹⁷ Usụn̄ kiet emi ikemede ndinam item Paul emi edi ndinen̄ede ndụn̄ọde idem nnyịn. Bụp idemfo utọ mbụme nte: ‘Ndi mmesibọn̄ akam kpukpru ini? Ke ini mbon en̄wen ẹyomde nnam n̄kpọ emi mîfọnke, ndi mmesikop uyo Abasi n̄kan eke owo? Ndi mmesidụk mbono esop kpukpru ini? Ndi mmesitịn̄ se nnịmde ke akpanikọ nnọ mme owo? Ndi mmesisọp mfen nditọete mi ke ini mmọ ẹduede mi kpa nte nyomde mmọ ẹnam ye ami ke ini nduede mmọ? Ndi mmesinam se mbiowo ye nditọete emi ẹdade esop Abasi usụn̄ ke ofụri ererimbot ẹdọhọde?’

¹⁸ Mbụme iba ke otu oro aban̄a se inịmde ke akpanikọ ye se ikpanamde ke ini mme owo ẹyomde inam n̄kpọ emi mîfọnke. Se mme uyen nnyịn ẹsisobode ke ufọkn̄wed edi oro. Mmọ isiyakke bụt m̀mê ndịk akpan mmọ nditịn̄ se mmọ ẹnịmde ke akpanikọ. Mme magazine nnyịn esin̄wam mmọ ẹtịn̄ ikọ uko uko. Ke uwụtn̄kpọ, Ẹdemede! (Ikọmbakara) eke July 2009 ọdọhọ ke edieke eyen ufọkn̄wed ọdọhọde uyen Ntiense ete: “Ntak emi mûnịmke ke n̄kpọ ẹkefoforo? ke uyen oro ekeme ndidọhọ enye ete: “Nso ikpanam nnịm utọ n̄kpọ oro ke ini edide idịghe kpukpru ntaifiọk ẹdọhọ ke n̄kpọ ẹkefoforo? N̄kọ mmọ ke ẹkam ẹda nte mbon emi ẹkpenen̄erede ẹdiọn̄ọ n̄kpọ emi!” Mme ete ye eka, ẹsida mme utọ ibuotikọ emi ẹnam ndomonse ye nditọ mbufo man mmọ ẹdiọn̄ọ nte ẹkpebọrọde ubọkn̄ka mmọ utọ mbụme emi ke ufọkn̄wed.

¹⁹ Imọdiọn̄ọ ke isimemke nditịn̄ se inịmde ke akpanikọ m̀mê ndinam mme n̄kpọ eken emi Jehovah ọdọhọde inam. Imesikpa mba ke ini inyọn̄de utom idi, edi imesisụk itịm idem ika mbono esop. Isinyụn̄ imemke utom ndusụk ini ndibak ndemede, ntịm idem n̄ka an̄wautom. Edi ti ke edieke anamde n̄kpri n̄kpri n̄kpọ ntem emehe fi idahaemi, ke idisọn̄ke fi ndiyọ ikpọ mfịna emi ẹdidide ke ini iso.

20, 21. (a) Didie ke nditie n̄kere mban̄a ufak ekeme ndin̄wam fi ọyọ mmemidem? (b) Nso ke ikpebiere ndinam ke ini ukụt esịmde nnyịn?

²⁰ Nso ke ikpanam ke ini idem ememde nnyịn? Mfọnn̄kan n̄kpọ edi ndikere mban̄a ufak. Se apostle Paul akanamde edi oro. Idem ama esimem enye ndusụk ini. Edi enye ama ọfiọk ke Christ ikakpaha inọ mme mfọnmma owo, ke akakpa ọnọ mme anamidiọk. Paul ekesịne ke otu mme anamidiọk oro. Enye ke idemesie ekewet ete: “Ndu ke mbuọtidem eke nnyenede ke Eyen Abasi, emi akamade mi okonyụn̄ ayakde idemesie ọnọ kaban̄a mi.” (Gal. 2:20) Paul ama enịm ke Christ akakpa ke ntak imọ.

²¹ Edieke enịmde ke Jehovah akanam Christ akpa ke ntak fo, emi ayan̄wam fi etieti. Edi emi iwọrọke ke ama enenịm emi, ke idem idimemke fi aba. Ndusụk nnyịn iyọyọ mmemidem tutu Obio Ubọn̄ Abasi edi. Edi ti ke owo emi ediyọde isịm akpatre edidụk Obio Ubọn̄ oro. Imenen̄ede ikpere ini emi Obio Ubọn̄ Abasi edinamde mme owo ẹfọn ẹma, edinyụn̄ anamde emem odu ke ofụri isọn̄. Biere ke iyetiene idụk Obio Ubọn̄ oro kpa ye emi edisobode ediwak ukụt.