1. Ntak emi Jehovah odotde ekọm?

JEHOVAH ọnọ nnyịn “kpukpru nti enọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma,” ntre enye odot ekọm. (Jas. 1:17) Enye ọbọk nnyịn onyụn̄ ọnọ nnyịn kpukpru se enye okụtde ke ọfọn ye nnyịn. (Ps. 23:1-3) Enye esidi “ebiet ubọhọ nnyịn ye odudu nnyịn,” akpan akpan ke ini nnanenyịn! (Ps. 46:1) Etie nnyịn ke idem nte eketiede andiwet psalm emi ọkọdọhọde ete: “Ẹkọm Jehovah, koro enye ọfọnde; koro ima-mfọnido esie odude ke nsinsi.”—Ps. 106:1.

2, 3. (a) Nso ikeme ndiwọrọ nnyịn edieke ifrede se Abasi anamde ọnọ nnyịn? (b) Mme mbụme ewe ke idibọrọ ke ibuotikọ emi?

² Ntak emi ọfọnde isikọm Jehovah? Bible ama etetịn̄ ke mme owo ẹyenana esịtekọm, ntre ke onyụn̄ edi. (2 Tim. 3:2) Ediwak owo isikọmke Abasi ke se enye anamde ọnọ mmọ. Mme anyamurua ye mme asuanetop n̄kpọurua ke ẹnam mme owo ẹsịn ibuot ẹsịn itọn̄ ẹyom ndinyene enyọn̄ ye isọn̄ utu ke ndiyụhọ ye se mmọ ẹnyenede. Utọ edu emi ekeme ndibe nnyịn. Imekeme nditre ndikọm Abasi, ifre kpukpru  se enye anamde ọnọ nnyịn, inyụn̄ idaha enye aba nte ufan kpa nte nditọ Israel ẹkenamde.—Ps. 106:7, 11-13.

³ Kere n̄ko se owo ekemede ndinam ke ini idomo esịmde enye. Ibuot ekeme ndiyon̄ enye tutu enye efre kpukpru se Abasi anamde ọnọ imọ. (Ps. 116:3) Nso ke ikpanam man ika iso ikọm Abasi? Nso idin̄wam nnyịn ika iso ikop inemesịt ke ini idomo? Ẹyak ise ise.

4. Nso idin̄wam nnyịn ika iso ikọm Jehovah?

⁴ Enyene mme n̄kpọ emi anade inam man ika iso ikọm Jehovah. Akpa, ana ifiọk nsio nsio n̄kpọ emi Abasi anamde ọnọ nnyịn. Ekem inen̄ede itie ikere nte mme n̄kpọ oro ẹwụtde ke enye enen̄ede ama nnyịn. Andiwet psalm kiet ama anam emi. Idem ama akpa enye ke nsio nsio n̄kpọ emi Jehovah anamde ọnọ enye.—Kot Psalm 40:5; 107:43.

5. Didie ke apostle Paul ekpep nnyịn nte ikpọkọmde Abasi?

⁵ Apostle Paul ekpep nnyịn nsio nsio usụn̄ emi ikemede ndikọm Abasi. Nte enye ekesikọmde Abasi ke ubọk ke ubọk anam idiọn̄ọ ke enye ama esitie ekere kpukpru se Abasi anamde ọnọ enye. Paul ama eti ke imọ ikedi “osụn̄i isụn̄i ye andikọbọ ye owo emiom.” (Kot 1 Timothy 1:12-14.) Enye ikesidaha nditọete ke esop ibre mbre, ama esinyụn̄ ọkọm Jehovah ke utọ uwem emi nditọete ekenyenede ye nte mmọ ẹkesịnde idem ẹnam n̄kpọ Abasi. (Phil. 1:3-5, 7; 1 Thess. 1:2, 3) Ke ini idomo, Paul ama esikọm Abasi ke nte nditọete mîkesibiatke ini ndidi ndin̄wam imọ. (Utom 28:15; 2 Cor. 7:5-7) Imosụk ise nte enye ekewetde leta ọdọhọ mme Christian ete: “Ẹwụt esịtekọm . . . , ẹda psalm ye itoro ye ndinem ikwọ eke spirit ẹkpep ẹnyụn̄ ẹteme kiet eken.”—Col. 3:15-17.

6. Nso ye nso ke Jehovah anam ọnọ fi emi enen̄erede enem fi?

⁶ Didie ke ikeme ndikọm Abasi nte Paul ọkọkọmde? Ana isitie ikere kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn. Se Paul akanamde edi oro. (Ps. 116:12) Edieke ẹbụpde fi m̀mê nso ye nso ke Jehovah anam ọnọ fi emi enemde fi esịt, nso ke akpasiak? Ndi akpasiak nte esịt enemde fi ndidi ufan Jehovah? Ndi ekpedi nte ẹfende idiọkn̄kpọ fo ke ntak emi ọbuọtde idem ke ufak emi Christ ekekpede? Ndi akpasiak enyịn̄ nditọete emi ẹken̄wamde fi ke ini idomo? Imenịm ke ukputreke ndisiak edima an̄wan fo m̀mê ebe fo m̀mê nditọ fo. Nditie n̄kere nsio nsio n̄kpọ emi edima Ete fo, Jehovah, anamde ọnọ fi ayanam esịt enem fi oyonyụn̄ ọdọn̄ fi ndikọm enye kpukpru usen.—Kot Psalm 92:1, 2.

7. (a) Ntak emi akpanade isibọn̄ akam ikọm Jehovah kpukpru ini? (b) Nso ufọn ke edibọ edieke ọbọn̄de akam ọkọm Jehovah?

⁷ Edieke itiede ikere kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn, ọyọdọn̄ nnyịn ndibọn̄ akam n̄kọm enye. (Ps. 95:2; 100:4, 5) N̄kukụre ini emi ndusụk owo ẹsibọn̄de akam ẹnọ Abasi edi ini emi mmọ ẹyomde ndiben̄e enye n̄kpọ. Ke Bible, oyokụt nsio nsio akam emi mme owo ẹkebọn̄de ẹkọm Abasi, utọ nte eke Hannah ye eke Hezekiah. (1 Sam. 2:1-10; Isa. 38:9-20) Kpebe mme asan̄autom  Abasi emi ẹkesikọmde Abasi mi. Bọn̄ akam kọm Jehovah ke nsio nsio n̄kpọ emi enye anamde ọnọ fi. (1 Thess. 5:17, 18) Ọyọbọ ufọn etieti edieke anamde emi. Esịt eyenem fi, eyenen̄ede ama Jehovah, oyonyụn̄ ekpere enye akan nte ekperede idahaemi.—Jas. 4:8.

8. Nso ikeme ndinam nnyịn itre ndikọm Jehovah ke kpukpru se enye anamde ọnọ nnyịn?

⁸ Ntak emi ikpekpemede mbak nnyịn iditre ndisikọm Jehovah ke kpukpru nti n̄kpọ emi enye anamde ọnọ nnyịn? Ntak edi ke kpukpru nnyịn ikadada idiọk edu emi imana. Jehovah okobot akpa ete ye eka nnyịn, Adam ye Eve, esịn ke ediye Paradise. Enye ama ọnọ mmọ kpukpru n̄kpọ, mmọ ẹkpekenyụn̄ ẹdu uwem ke emem ke nsinsi. (Gen. 1:28) Edi mmọ ikoyụhọke ye kpukpru emi. Mmọ ẹma ẹdiọk itọn̄ ẹyom n̄kpọ en̄wen, ndien kpukpru se mmọ ẹkenyenede ama atak mmọ. (Gen. 3:6, 7, 17-19) Nnyịn idụn̄ ke ererimbot emi mme owo ẹnanade esịtekọm etieti. Imekeme ndikpebe mmọ inyụn̄ itọn̄ọ ndifre kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn. Imekeme ndifre ndikọm Abasi ke ndiyak nnyịn inyene nditọete ke ofụri ererimbot. Imekeme ndisịn esịt ke n̄kpọ ererimbot emi tutu ifre ke ẹmọn̄ ẹsosobo enye. (1 John 2:15-17) Edieke nnyịn mîyomke emi etịbe, ana isitie ikere kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn inyụn̄ isikọm enye ke ubọk ke ubọk nte enye ayakde idi ikọt esie.—Kot Psalm 27:4.

9. Ntak emi akpanade isitie ikere se Abasi anamde ọnọ nnyịn ke ini iyọde ikpọ idomo?

⁹ Nnyịn ndisikọm Abasi ekeme ndin̄wam nnyịn iyọ ikpọ idomo. Ibuot ekeme ndiyon̄ owo ke ini ebe m̀mê n̄wan esie esịnde efịbe, ke ini owo ọdọn̄ọde udọn̄ọ ada-owo-ibuot, ke ini owo owo akpade, mîdịghe oyobio m̀mê ukwọ abiatde kpukpru se owo enyenede. Edieke itiede ikere nsio nsio n̄kpọ emi Abasi anamde ọnọ nnyịn, emi ọyọdọn̄ nnyịn esịt onyụn̄ ọsọn̄ọ nnyịn idem. Ẹyak ise se mbon oro utọ n̄kpọ emi ọkọwọrọde ẹkenamde.

10. Didie ke Irina nditie n̄kere se Abasi anamde ọnọ enye akan̄wam enye?

¹⁰ Irina * edi asiakusụn̄ ofụri ini ke  North America. Enye ọkọdọ ebiowo. Edi nte ini akakade, ebiowo oro ama esịn efịbe onyụn̄ efehe ọkpọn̄ enye ye nditọ ita. Nso ikan̄wam Irina aka iso anam n̄kpọ Jehovah? Irina ọdọhọ ete: “Mmọkọm Jehovah nte enye emende mi akama. Mmesitie n̄kere se Abasi anamde ọnọ mi ke usen ke usen nnyụn̄ n̄kụt ke Ete nnyịn eke heaven ọdiọn̄ọ mi, ama mi, onyụn̄ ekpeme mi. Mmọdiọn̄ọ ke tutu amama enye idikpọn̄ke mi.” Kpa ye oro Irina okụtde nsio nsio ukụt, idatesịt an̄wam enye aka iso anam n̄kpọ Abasi onyụn̄ ekeme ndisọn̄ọ mbon en̄wen idem.

11. Nso ikan̄wam Kyung-sook ọyọ udọn̄ọ ada-owo-ibuot?

¹¹ Kyung-sook, emi odụn̄de ke Asia, ama anam utom usiakusụn̄ ye ebe esie ebe isua 20. Edi etise, dọkta ọdọhọ ke kansa obufre adia enye idem aka anyan onyụn̄ ọdọhọ enye ke enye okpododu uwem ọfiọn̄ ita, ke enye idibehe ọfiọn̄ itiokiet. Kpa ye edide mmọ ẹma ẹsosobo idomo ke utọ ke utọ, akananam mmọ ikereke ke mmimọ imekeme ndinyene utọ udọn̄ọ emi. Kyung-sook ọdọhọ ete: “Mbụk udọn̄ọ mi ama akpa mi idem. Eketie mi nte ke okịmmọ okụre, ndịk ama anam mi etieti.” Nso in̄wam Kyung-sook ọyọ? Enye ọdọhọ ete: “Mbemiso ndede idap kpukpru okoneyo, mmesidọk enyọn̄ ufọk n̄kọbọn̄ akam uyo ọwọrọ, nsiak n̄kpọ ition emi Abasi anamde ọnọ mi usen oro. Esịt esina mi sụn̄, mmesinyụn̄ n̄kọm Jehovah.” Nso ufọn ke mme akam okoneyo emi ẹnam ẹnọ Kyung-sook? Enye ọdọhọ ete: “Mmedikụt ke Jehovah ke an̄wam nnyịn etieti ke ini mfịna emi nnyụn̄ n̄kụt ke se enye anamde ọnọ nnyịn awak akan mme idomo emi isobode.”

12. Nso ikọdọn̄ Jason esịt ke n̄wan esie ama akakpa?

¹² Jason anam utom uyọhọ ini ebe isua 30, onyụn̄ odu idahaemi ke Bethel kiet ke Africa. Enye ọdọhọ ete: “Isua itiaba edi emi tọn̄ọ n̄wan mi akakpa, edi n̄kpa esie osụk ababiak mi. Ke ini ntiede n̄kere kpukpru se ikọwọrọde enye ke ini kansa oro, idem esimem mi etieti.” Nso in̄wam Jason ọyọ? Jason ọdọhọ ete: “Enyene usen kiet emi n̄ketide nte ami ye n̄wan mi ikakade udia uwem, mma mbọn̄ akam n̄kọm Jehovah mban̄a se ntide oro. Ke oro ebede, esịt ama ana mi sụn̄. Nte ini akade, mma nsikọm Jehovah ke ubọk ke ubọk ke ndisin̄wam mi nti mme utọ ini oro. Ndikọm Abasi anam n̄kufụhọ aba. N̄kpa an̄wan mi osụk ababiak mi, edi ami ndikọm Jehovah ke enye ndikanam ndọ eti an̄wan ye ke ndikayak mi nsan̄a ye enye nnam n̄kpọ esie iyakke mi mfụhọ.”

13. Nso ikan̄wam Sheryl ọyọ ke ini ete ye eka esie ye nditọeka esie ita ẹkekpan̄ade?

¹³ Ke ini ata idiọk oyobio emi ẹkotde Typhoon Haiyan akabiatde n̄kpọ ke Philippines ke utịt utịt 2013, ekese n̄kpọ ama atak Sheryl emi ekedide isua 13. Enye ọdọhọ ete: “N̄kenyeneke ufọk aba, n̄konyụn̄ nnyeneke aba owo.” Ete ye eka esie ye nditọeka esie ita ẹma ẹkpan̄a ke oyobio oro. Nso in̄wam Sheryl ọyọ utọ nnanenyịn emi, edi ifụhọke? Enye esikọm Abasi onyụn̄ eti nsio nsio n̄kpọ emi Abasi anamde ọnọ enye. Sheryl ọdọhọ ete: “Mma n̄kụt kpukpru se nditọete ẹkenamde man ẹn̄wam mme owo ẹnyụn̄ ẹdọn̄ mmọ esịt. Mma ndiọn̄ọ ke nditọete ke ofụri ererimbot ke ẹbọn̄ akam ẹnọ mi. Esịt enem mi etieti ke Jehovah edi Abasi mi.  Enye esinọ nnyịn se ededi emi iyomde.” Nnyịn nditi kpukpru se Abasi anamde ọnọ nnyịn idiyakke mfịna emen nnyịn emen. Ndisikọm Abasi kpukpru ini edin̄wam nnyịn ika iso inam n̄kpọ Abasi ọkpọkọm idomo okpon didie.—Eph. 5:20; kot Philippi 4:6, 7.

14. Nso ye nso ke idikụt ke ini iso? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

¹⁴ Toto ke eset, ikọt Jehovah isitreke ndikọm enye ke ini enye anamde n̄kpọ ọnọ mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini Jehovah akanyan̄ade nditọ Israel osio ke ubọk Pharaoh ye udịmekọn̄ esie ke Ididuot Inyan̄, mmọ ẹma ẹkwọ ikwọ ẹtoro enye. (Ex. 15:1-21) Kiet ke otu akpan n̄kpọ emi enemde nnyịn esịt akan edi nnyịn ndidiọn̄ọ ke ini ke edi emi ubiak ye afanikọn̄ mîdidụhe aba. (Ps. 37:9-11; Isa. 25:8; 33:24) Kere nte editiede nnyịn ke idem ke ini Jehovah ediwotde kpukpru asua esie onyụn̄ anam nnyịn idụk obufa ererimbot emi emem edidude, mme owo ẹdinyụn̄ ẹdude eti uwem. Ekọm emi idikọmke Abasi usen oro ididịghe ekpri!—Edi. 20:1-3; 21:3, 4.

15. Nso ke ebiere ndinam ke 2015?

¹⁵ Imodori enyịn ke Jehovah ọyọdiọn̄ nnyịn etieti ke 2015. Imọdiọn̄ọ n̄ko ke iyosobo idomo. Imenịm ke Jehovah idikpọn̄ke nnyịn tutu amama, inamke n̄kpọ m̀mê nso ke idisobo. (Deut. 31:8; Ps. 9:9, 10) Enye iditreke ndinọ nnyịn se ededi emi enye okụtde ke ayan̄wam nnyịn ika iso isọn̄ọ ida inam n̄kpọ esie. Ntre ana ibiere ndinyene ukem edu emi prọfet Habakkuk ekenyenede. Habakkuk ọkọdọhọ ete: “Idem edieke eto fig etrede ndisehe, vine onyụn̄ etrede ndin̄wụm mbun̄wụm; utom emi ẹnamde ke eto olive onyụn̄ okpude, in̄wan̄ mînyụn̄ inọhọ udia; erọn̄ mînyụn̄ idụhe aba ke ufọkerọn̄, enan̄ mînyụn̄ idụhe aba ke ufọk enan̄; amaedi ami, nyadat esịt ke Jehovah; ami nyadara ke Abasi edinyan̄a mi.” (Hab. 3:17, 18) Ke ofụri isua 2015, ọyọfọn ikop idatesịt, itie ikere kpukpru se Jehovah anamde ọnọ nnyịn, inyụn̄ inam se etịn̄de ke ibuotikọ isua 2015, emi ọdọhọde ete: “Ẹkọm Jehovah, koro enye ọfọnde.”—Ps. 106:1.