Nditọete emi utebe aran ye perfume esifịnade ẹsinyene mbọm etieti. Mmọ idikemeke ndisan̄a ndọhọ kpukpru owo ẹtre ndifiọn̄ọ aran ẹkûnyụn̄ ẹduọk perfume. Ndien mmọ ẹkpedọdọhọ mme owo, owo ifan̄ ẹdinyịme nditre? Edi ndusụk nditọete ẹsidọhọ m̀mê ẹkeme ndikpe nditọete eken ubọk ẹte ẹkûduọk perfume ke ini ẹdide mbono esop ye akamba mbono.

Imọdiọn̄ọ ke idụhe owo nnyịn ndomokiet emi akpamade ndinam mbono esop odorode eyenete esie. Se ẹsinemede ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ enyene ufọn ọnọ kpukpru nnyịn. (Heb. 10:24, 25) Ntem, eyenete ekededi emi utebe aran ye perfume esinen̄erede afịna tutu enye ikemeke ndidụk mbono esop ekeme ndineme n̄kpọ emi ye mbiowo. Kpa ye emi Bible mîdọhọke mbiowo ẹbiere se nditọete ẹkpefiọn̄ọde ye se mmọ mîkpọfiọn̄ọke idi mbono esop, mmọ ẹsụk ẹkeme nditịn̄ n̄kpọ emi edinamde kpukpru owo ẹdiọn̄ọ mfịna emi ndusụk nditọete ẹnyenede. Ke ikpehe Esoputom oro ẹkotde “Se Ẹyomde Ẹneme ke Esop,” emi ikesikotde “Udọn̄ N̄kann̄kụk,” mbiowo ẹkeme ndineme n̄kpọ oro esop Abasi ẹkewetde ke n̄wed nnyịn ẹban̄a n̄kpọ emi, mîdịghe ẹda mbufiọk ẹnọ ntọt ẹban̄a n̄kpọ emi ke esop. * Edi idịghe kpukpru ini ke mbiowo ẹdinọ utọ ntọt emi. Mbufa owo ye isenowo emi mîdiọn̄ọke iban̄a mfịna emi ẹsidi mbono esop, ndien ikpọfọnke ẹnọ ntọt emi edifịnade mmọ. Mbọk, ẹkûsuene owo ndomokiet ke ntak emi enye ọfiọn̄ọde enem utebe aran m̀mê ọduọkde ekpri perfume.

Edieke utebe aran m̀mê perfume esifịnade ndusụk nditọete ke esop mbufo, mbiowo ẹkeme ndinam mmọ ẹtie ke san̄asan̄a itie ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, ẹkeme ndinam mmọ ẹtie ke ekpri ubet emi odude ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄ ẹkop se ẹnemede ke mbono esop. Edieke n̄kpọ emi osụk afịnade mmọ ke ẹma ẹkesịn ofụri ukeme ndin̄wam mmọ, ẹkeme ndimụm se ẹnamde ke mbono esop ẹkebre ẹnọ mmọ, nte ẹsinamde ẹnọ nditọete nnyịn emi mîkemeke ndika n̄kpọ.

Ke ndusụk isua idahaemi, ẹsikpe nditọete ubọk ke Utom Obio Ubọn̄ Nnyịn ẹte ẹkpeme se mmọ ẹfiọn̄ọde ke ini ẹkade akamba mbono. Ẹma ẹkpe kpukpru owo ubọk ẹte ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a nditọete oro utebe aran ye perfume esifịnade ke ini ẹkade mbono sia san̄asan̄a itie idụhe emi ẹdinọde mbon oro ẹnyenede utọ mfịna emi. Nte ededi, Utom Obio Ubọn̄ oro ikenịmke ibet iban̄a se ẹkpenamde kpukpru ini ke mbono esop nnyịn.

Adan̄a ini nte isụk idude ke ererimbot Satan, kpukpru nnyịn idisụk ibọbọ ufen idiọkn̄kpọ emi akpa ete ye eka nnyịn ẹkenamde. Esịt esinem nnyịn etieti ke ini mbon en̄wen ẹn̄wamde nnyịn iyọ mfịna nnyịn. Imọdiọn̄ọ ke ọyọsọn̄ ndusụk owo nditre ndifiọn̄ọ n̄kpọ emi mmọ ẹsimade. Edi edieke imade nditọete nnyịn, iyayak n̄kpọ atak nnyịn man in̄wam mmọ ẹkeme ndidụk mbono esop.

Mbon emi ẹsikotde Bible ẹdiọn̄ọ Pontius Pilate ke ntak se enye akanamde ke ini ẹkekpede ikpe ẹnọ Jesus ẹnyụn̄ ẹwot enye. (Matt. 27:1, 2, 24-26) Ke ẹsiode Bible ẹfep, ẹtịn̄ n̄kpọ ẹban̄a Pontius Pilate ke ndusụk n̄wed mbụkeset emi ẹkewetde ini oro. The Anchor Bible Dictionary ọdọhọ ke se mme ewetmbụk eset ẹkewetde ẹban̄a Pilate “enen̄ede awak akan se mmọ ẹkewetde ẹban̄a mbon Rome eken oro ẹkekarade Judea.”

Josephus, eyen Jew emi ekesiwetde mbụkeset, ama esiwak ndisiak Pilate ke n̄wed esie. Enye ama etịn̄ n̄kpọ ita emi ọkọwọrọde Pilate ke ini enye akakarade Judea. Philo, eyen Jew en̄wen emi ekesiwetde mbụkeset, ekewet ọyọhọ n̄kpọ inan̄ emi ọkọwọrọde Pilate ke ini enye akakarade Judea. Tacitus, eyen Rome emi ekesiwetde mbụk ndidem Rome, ọdọhọ ke Pilate ọkọdọhọ ẹwot Jesus ke ini ukara Tiberius.

Ke 1961, mbon emi ẹsidọkde isọn̄ ẹyom n̄kpọeset ẹma ẹkụt itiat kiet emi ẹwetde enyịn̄ Pilate ke usem Latin ke ini mmọ ẹkenamde utom ke itie oro mbon Rome ẹkebọpde an̄wambre ke Caesarea ke Israel. Etie nte se ẹkewetde ke itiat oro okụtde ke ndise emi ekedi: “Ami Tiberieum Pontius Pilate, Andikara Judaea, nyak emi nnọ mme abasi.” Etie nte enye eketịn̄ aban̄a temple oro enye ọkọbọpde ndida n̄kpono Tiberius, Akwa Edidem Rome.