1, 2. Apostle John ọdọhọ ke nso ke Abasi akanam man ekpep nnyịn nte ikpamade imọ?

ATA eti usụn̄ oro ete ekemede ndikpep nditọ esie n̄kpọ edi ndinịm eti uwụtn̄kpọ nnọ mmọ. Apostle John ọkọdọhọ ke “nnyịn ima ima, koro [Abasi] ekebemde iso ama nnyịn.” (1 John 4:19) Emi owụt ke Jehovah enịm ata eti uwụtn̄kpọ ke ndibem iso mma nnyịn nte edima Ete, ndien emi anam nnyịn ima enye n̄ko.

² Didie ke Abasi ‘ekebem iso ama nnyịn’? Apostle Paul ọdọhọ ete: “Abasi owụt ima eke enye amade nnyịn ke emi Christ akakpade ke ibuot nnyịn ke adan̄aemi nnyịn isụk idide mme anamidiọk.” (Rome 5:8) Jehovah ndikayak eyen esie edikpa ke ibuot nnyịn owụt adan̄a nte Enye amade nnyịn. Enye ama ayak akwa n̄kpọ atak enye man enye ekeme ndinam emi. Jehovah nditat ubọk nnọ eyen esie edikpa ke ibuot nnyịn anam nnyịn ikeme ndisan̄a n̄kpere enye nnyụn̄ mbọ ufọn ima esie, ndien emi anam nnyịn n̄ko ima enye.—1 John 4:10.

3, 4. Didie ke nnyịn ikpama Abasi?

³ Ima edi ata akpan edu Jehovah. Ntak edi oro Jesus ọkọdọhọde owo kiet emi okobụpde enye m̀mê ewe edi ebeiso ke otu kpukpru ewụhọ Abasi, ete: “Afo enyene ndima Jehovah Abasi fo ke ofụri esịt fo ye ke ofụri ukpọn̄ fo ye ke ofụri ekikere fo ye  ke ofụri ukeme fo.” (Mark 12:30) Ikọ Jesus emi owụt ke ana nnyịn ibem iso ima Jehovah ke ofụri esịt nnyịn. Jehovah asua mbon oro mîmaha enye ke ofụri esịt. Ikọ Jesus owụt n̄ko ke ana nnyịn ima Abasi ke ofụri ukpọn̄, ofụri ekikere, ye ofụri ukeme nnyịn. Emi ọwọrọ ke ikụreke ke nditetịn̄ ke imama Abasi, ana inanam iwụt ke imenen̄ede ima enye ke ofụri esịt, ofụri ukpọn̄, ofụri ekikere, ye ofụri ukeme nnyịn. Se Prọfet Micah eketịn̄de owụt ke Jehovah oyom nnyịn inam se inende man iwụt ke imama enye.—Kot Micah 6:8.

⁴ Didie ke ikeme ndiwụt ke imenen̄ede ima Ete nnyịn eke heaven? Ana ima enye ke ofụri esịt nnyịn. Jesus ọkọdọhọ ke emi esịne ndima enye ke ofụri ukeme, ofụri ekikere, ye ofụri ukpọn̄ nnyịn. Ke ibuotikọ oro ikekpepde ikụre, nnyịn ima ineme n̄kpọ inan̄ oro Jehovah anamde ndiwụt akwa ima oro enye amade nnyịn. Idahaemi, ẹyak ineme se nnyịn ikemede ndinam man iwụt ke imenen̄ede ima Jehovah.

5. Nso ke ikpanam man iwụt Jehovah ke imama kpukpru se enye anamde ọnọ nnyịn?

⁵ Nso ke afo esinam ke ini owo ọnọde fi n̄kpọ? Afo emesikọm owo oro man owụt ke amama n̄kpọ oro enye ọnọde fi. Afo emesinyụn̄ etịm n̄kpọ oro akama. James mbet Jesus ekewet ete: “Kpukpru nti enọ ye kpukpru enọ eke ẹfọnde ẹma ẹto enyọn̄, koro mmọ ẹto Ete mme un̄wana ke enyọn̄ ẹsụhọde ẹdi, ndien enye ikemeke ndikpụhọde nte emi mbukpọn̄ okpụhọrede.” (Jas. 1:17) Jehovah esinọ nnyịn se iyomde man ika iso idu uwem inyụn̄ ikop inemesịt. Emi ekpenyene ndinam nnyịn ima enye.

6. Nso ke nditọ Israel ẹkenyene ndinam man Jehovah aka iso ọdiọn̄ mmọ?

⁶ Jehovah ama ese aban̄a nditọ Israel ke ediwak isua; enye ama ọdiọn̄ mmọ ke ndinọ mmọ Ibet esie ye se mmọ ẹdade ẹdu uwem. (Deut. 4:7, 8) Akana mmọ ẹnịm Ibet Jehovah man enye aka iso ọdiọn̄ mmọ. Kiet ke otu Ibet oro ekedi mmọ ndisinọ Jehovah “mfọnn̄kan akpa mfri eke adatde” ke isọn̄ mmọ. (Ex. 23:19) Nditọ Israel ndikenịm Ibet emi ama owụt ke mmọ ẹnen̄ede ẹma kpukpru se Jehovah akanamde ọnọ mmọ.—Kot Deuteronomy 8:7-11.

7. Didie ke ikeme ndida “ọsọn̄urua inyene” nnyịn n̄wụt ke imama Jehovah?

⁷ Nso ke nnyịn ikpanam mfịn man iwụt ke imama Jehovah? Kpa ye oro Jehovah mîyomke nnyịn ida unam iwa uwa inọ imọ mfịn, ọfọn ida “ọsọn̄urua inyene” nnyịn inam n̄kpọ inọ enye man iwụt ke imama enye. (N̄ke 3:9) Didie ke nnyịn ikeme ndinam oro? Nnyịn imekeme nditịp n̄kpọ nnọ ẹda ẹnam n̄kpọ Obio Ubọn̄ ke idụt nnyịn ye ke ofụri ererimbot. Emi edi n̄kpọ kiet oro ikemede ndinam ndiwụt ke imama Jehovah, edide idi ubuene m̀mê imọ owo. (2 Cor. 8:12) Enyene mme n̄kpọ en̄wen oro isụk ikemede ndinam ndiwụt Jehovah ke nnyịn imama enye.

8, 9. Ntak emi idọhọde ke nnyịn ndinyene mbuọtidem ke Jehovah oyosu un̄wọn̄ọ esie owụt ke imama enye? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁸ Ti ke Jesus ama ọdọhọ mme mbet esie ẹkûtịmede esịt ẹban̄a se mmọ ẹdidiade ye se mmọ ẹdisịnede, edi ẹkam ẹka iso ndibem iso nyom Obio Ubọn̄ Abasi. Enye ọkọdọhọ ke Ete nnyịn eke heaven ọfiọk se nnyịn inen̄erede iyom. (Matt. 6:31-33) Edieke nnyịn inyenede mbuọtidem ke Jehovah ọyọnọ nnyịn se iyomde, oro oyowụt ke imenen̄ede ima enye, koro nnyịn isibuọt idem ye owo oro nnyịn imade. Esisọn̄ nnyịn ndima owo oro nnyịn mîkemeke ndibuọt idem. (Ps. 143:8) Nnyịn imekeme ndibụp idem nnyịn ite: ‘Ndi se nduakde ndinam ye nte ndude uwem owụt ke  mmenen̄ede mma Jehovah? Ndi nte nsinamde n̄kpọ ke usen ke usen owụt ke mmenịm ke Jehovah ọyọnọ mi se ndade ndu uwem?’

⁹ Eyenete emi ekerede Mike, ama anam n̄kpọ ndiwụt ke imọ imama Jehovah inyụn̄ ibuọt idem ye enye. Ke ini Mike ekedide ekpri, ama esinen̄ede ọdọn̄ enye ndika esenidụt n̄kọkwọrọ ikọ. Idem ke enye ama ọkọdọ ndọ onyụn̄ enyene nditọ iba, okosụk esesịne enye ke esịt ndika esenidụt n̄kọkwọrọ ikọ. Enye ama esikot ediwak n̄kpọ oro esop Abasi ewetde aban̄a nditọete oro ẹkade idụt en̄wen ẹkekwọrọ ikọ ke ebiet oro ẹyomde ediwak mme ọkwọrọikọ, ndien emi ama anam enye ye ubon esie ẹtọn̄ọ ndidu mmemmem uwem. Mmọ ẹma ẹnyam akamba ufọk mmọ ẹnyụn̄ ẹwọrọ ẹkedụn̄ ke ekpri ufọk. Enye ikesịnke idem aba ke mbubehe esie nte ekesisịnde. Enye ama onyụn̄ ekpep nte enye ekemede nditie ke esenidụt nda Intanet nnam mbubehe esie. Ekem, enye ama ada ubon esie ọwọrọ aka esenidụt. Ke mmọ ẹma ẹkekwọrọ ikọ do ke isua iba, Mike ọdọhọ ete: “Nnyịn imokụt ke se Jesus eketịn̄de ke Matthew 6:33 edi akpanikọ.”

10. Nso ufọn ke idibọ edieke itiede ikere se ikpepde iban̄a Jehovah nte Edidem David ekekerede?

¹⁰ Ke ini Edidem David ekesede ikpaenyọn̄ ke n̄kpọ nte isua 3,000 emi ẹkebede, se enye okokụtde ama otụk enye. Enye ọkọdọhọ ete: “Mme heaven ke ẹbụk ubọn̄ Abasi; ikpaenyọn̄ onyụn̄ etịn̄ se ubọk esie anamde.” Enye ama onyụn̄ etịn̄ aban̄a ibet Abasi ete: “Ibet Jehovah ọfọn ama, edemede ukpọn̄. Se Jehovah etide nnyịn edi se ẹberide edem, anam ọkọi edi ọniọn̄.” Nso ufọn ke David ọkọbọ ke ini enye eketiede ekere aban̄a mme n̄kpọ emi? David ọkọdọhọ ete: “Yak ikọ inua mi ye se esịt mi ekerede ẹnem fi, O Jehovah Akwa Itiat mi ye Andifak mi.” Emi owụt ke David ama enen̄ede ekpere Jehovah.—Ps. 19:1, 7, 14.

11. Edieke imade Abasi, nso ke idida se enye ekpepde nnyịn inam? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

¹¹ Mfịn, nnyịn imenen̄ede ifiọk n̄kpọ iban̄a mme n̄kpọ oro Jehovah obotde, inyụn̄ ifiọk uduak esie. Mbon ererimbot ẹdọhọ ke enen̄ede ọfọn owo aka ufọkn̄wed ntaifiọk. Edi, ediwak mbon oro ẹkade ufọkn̄wed ntaifiọk ẹsitre ndima Abasi ndinyụn̄ mbuọt idem ye enye. Bible idọhọke nnyịn inyene ifiọk kpọt, edi ọdọhọ nnyịn inyene ọniọn̄ ye asian n̄ko. Oro ọwọrọ ke ana nnyịn ida se Abasi ekpepde nnyịn in̄wam idem nnyịn ye mbon en̄wen. (N̄ke 4:5-7) Abasi oyom “kpukpru orụk owo ẹnyene edinyan̄a ẹnyụn̄ ẹsịm nnennen ifiọk akpanikọ.” (1 Tim. 2:4) Edieke isịnde idem ikwọrọ eti mbụk Obio Ubọn̄ inọ kpukpru owo, inyụn̄ in̄wamde mmọ ẹfiọk se Abasi aduakde ndinam nnọ mme owo, emi oyowụt ke imama Jehovah.—Kot Psalm 66:16, 17.

12. Nso ke eyenete an̄wan kiet eketịn̄ ndiwụt ke imama enọ oro Jehovah ọkọnọde imọ?

¹² Mme uyen n̄ko ẹkeme ndiwụt ke imama Jehovah ke ndikọm enye ke mme n̄kpọ oro enye ọnọde mmọ man an̄wam mmọ ẹnam n̄kpọ esie. Eyenete an̄wan emi ekerede Shannon ọdọhọ ke ini imọ ikedide isua 11, imọ ye ete imọ, ye eka imọ, ye eyeneka imọ an̄wan emi ekedide isua 10, ima idụk Mbono District “Uten̄e Abasi.” Mbemiso ẹketọn̄ọde edinam uwemeyo Friday, ẹma ẹdọhọ kpukpru mme uyen ẹditie ke n̄kpọitie iso. Enye ama etiene eketie, kpa ye oro idem ekenyekde enye. Esịt ama enen̄ede enem enye ke ini ẹkenọde kpukpru mmọ ediye n̄wed oro ẹkotde  Mme Mbụme N̄kparawa Owo Ẹbụpde—Mme Ibọrọ Ẹnyenede Ufọn. Nwed emi akanam Shannon ada Jehovah Abasi didie? Enye ọdọhọ ete: “Ini oro ke n̄kedifiọk ke Jehovah odu, ndien ke enye enen̄ede ama mi. Esịt enen̄ede enem nnyịn ndikụt nte Akwa Abasi nnyịn Jehovah, ọnọde nnyịn utọ ediye n̄wed emi ke mfọn!”

13, 14. Ikpanam n̄kpọ didie ke ini Jehovah otụnọde nnyịn, ndien ntak-a?

¹³ Bible ọdọhọ ete: “Jehovah [esisua ọnọ] owo eke enye amade, kpa nte ete anamde ye eyen eke enemde enye esịt.” (N̄ke 3:12) Nnyịn ikpanam n̄kpọ didie ke ini ẹnọde nnyịn ntụnọ? Apostle Paul ama etịn̄ nte esitiede owo ke idem ke ini ẹnọde owo ntụnọ ete: “Ntụnọ ndomokiet itiehe inem inem idahaemi, edi ababiak.” Ikọ Paul ikọwọrọke ke ntụnọ ifọnke. Paul ama akam aka iso ọdọhọ ete: “Edi ke oro ebede enye on̄wụm mfri emem ọnọ mmọ oro ẹkedade enye ẹnọ mmọ ukpep, oro edi, edinen ido.” (Heb. 12:11) Edieke imade Jehovah, nnyịn idiyatke esịt ke ini enye ọnọde nnyịn item, idinyụn̄ isehe item esie ke ndek. Esinen̄ede ọsọn̄ ndusụk owo ndibọ item, edi edieke imade Jehovah, idisọn̄ke nnyịn ndibọ item.

¹⁴ Ediwak nditọ Israel ke eyo Malachi ikamaha item oro Jehovah ọkọnọde mmọ. Mmọ ẹma ẹdiọn̄ọ Ibet oro Abasi ọkọnọde mmọ aban̄a nte mmọ ẹkpewade uwa ẹnọ imọ, edi mmọ ẹma ẹkokoi ẹsịn ndinịm Ibet oro, ndien Jehovah ama enen̄ede asua ọnọ mmọ. (Kot Malachi 1:12, 13.) Se mmọ ẹkenamde oro ama enen̄ede ọdiọk tutu Jehovah ọdọhọ mmọ ete: “Nyanam isụn̄i esịm mbufo, nyonyụn̄ nsụn̄i mme edidiọn̄ mbufo. Ih, mma n̄kam nsụn̄i edidiọn̄ oro, koro esịt mbufo mîkereke [item mi].” (Mal. 2:1, 2) Ke akpanikọ, n̄kpọ eyenen̄ede ọdiọk ye nnyịn edieke ikoide-koi itre ndinịm ibet Jehovah.

15. Didie ke mme owo ẹsinam n̄kpọ mfịn ke ini ẹnọde mmọ item, ntak emi nnyịn mîkpekpebeke mmọ?

¹⁵ Isimemke utom ndinọ mme owo  item, esinyụn̄ ọsọn̄ mme owo ndinam item oro ẹnọde mmọ, sia mme owo idahaemi ẹnen̄ede ẹkere ẹban̄a idemmọ ẹnyụn̄ ẹbụk ibụk. Idem mbon oro ẹsibọde item m̀mê ntụnọ, isibọhọ ye inemesịt. Bible ọdọhọ nnyịn itre “ndibiet editịm n̄kpọ emi.” Abasi oyom nnyịn ifiọk inyụn̄ inam “uduak” imọ. (Rome 12:2) Jehovah anam esop esie esinọ nnyịn item aban̄a nte ikpodude uwem. Ke uwụtn̄kpọ, esop Abasi etịn̄ nte erenowo ye n̄wan ẹkpenamde n̄kpọ ye kiet eken, utọ mbon oro nnyịn ikpodụkde ndụk, ye se ikpanamde ke ini inọde idem nduọkodudu. Edieke inamde se esop Abasi etemede nnyịn emi, oro oyowụt ke nnyịn imama item emi, ke imonyụn̄ ima Jehovah ke ofụri esịt nnyịn.—John 14:31; Rome 6:17.

16, 17. (a) Ntak emi nnyịn ikpekerede iban̄a uduak Jehovah ke ini iyomde ndinam ubiere? (b) Didie ke nditọ Israel ẹkewụt ke mmọ imaha Jehovah inyụn̄ ibuọtke idem ye enye?

¹⁶ Ke ini nditọwọn̄ ẹkụtde ke n̄kpọ ọmọn̄ anam mmọ, mmọ ẹsifehe ẹbịne ete ye eka mmọ. Edi mmọ ẹma ẹkponi, mmọ ẹsitọn̄ọ ndinam n̄kpọ ke idemmọ ẹnyụn̄ ẹnam ubiere idemmọ. Se isiwụtde ke owo idịghe aba eyenọwọn̄ edi oro. Edi nditọ oro ẹnen̄erede ẹkpere ete ye eka mmọ ẹsisụk ẹbobụp mmọ n̄kpọ mbemiso ẹnamde ubiere, idem ke mmọ ẹma ẹkekponi. Ntre ke mbon emi ẹdade Jehovah nte Ete mmọ ẹsinam. Jehovah ọnọ nnyịn spirit esie man an̄wam nnyịn inam se enye ọdọhọde nnyịn inam. Edi edieke nnyịn ibierede n̄kpọ ke idem nnyịn, inyụn̄ itieneke item oro Jehovah ọnọde nnyịn, ọwọrọ ke nnyịn imaha Jehovah inyụn̄ ibuọtke idem ye enye.—Phil. 2:13.

¹⁷ Ini kiet ke eyo Samuel, mbon Philistia ẹma ẹwot ata ediwak nditọ Israel ke ekọn̄. Mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹyom Abasi ekpeme mmimọ. Nso ke mmọ ẹkenam? Mmọ ẹma ẹdọhọ ẹte: “Ẹyak nnyịn ika ikemen ekebe ediomi Jehovah ke Shiloh, man enye odu ke ufọt nnyịn onyụn̄ anyan̄a nnyịn osio mme asua nnyịn ke ubọk.” Nso iketịbe? “N̄kpan̄a [ama] okpon etieti, tutu ẹwot nditọ Israel tọsịn edịp ye duop emi ẹsan̄ade ke ukot. Ndien mbon Philistia ẹmen ekebe ediomi Abasi ẹnyọn̄ọ.” (1 Sam. 4:2-4, 10, 11) Owo ekeme ndikere ke nditọ Israel ndikemen Ekebe Ediomi Abasi n̄ka ekọn̄ oro okowụt ke mmọ ẹyom Jehovah an̄wam mmimọ. Edi mmọ ikobụpke Jehovah se mmọ ẹkpenamde; mmọ ẹkenam ekikere idemmọ, ndien emi ama anam ẹwot ata ediwak mmọ.—Kot Mme N̄ke 14:12.

18. Nso ke Bible ekpep nnyịn aban̄a ndibuọt idem ye Jehovah?

¹⁸ Andiwet Psalm ama owụt ke imenen̄ede ima Jehovah inyụn̄ ibuọt idem ye enye. Enye ọkọdọhọ ete: “Bet Abasi, koro nyosụk ntoro enye nte akwa edinyan̄a mi. O Abasi mi, ukpọn̄ mi omofụhọ. Ntak edi oro ntide fi.” (Ps. 42:5, 6) Ndi afo n̄ko amama Ete fo eke heaven onyụn̄ ọbuọt idem ye enye? Ọkpọkọm amananam ntre, oyom etetịm ọbuọt idem ye Jehovah nte itien̄wed emi ọdọhọde: “Buọt idem ye Jehovah ke ofụri esịt fo kûnyụn̄ uberi edem ke asian fo. Diọn̄ọ enye ke kpukpru usụn̄ fo, ndien enye eyenen̄ede usụn̄ fo enịm.”—N̄ke 3:5, 6.

19. Nso ye nso ke afo akpanam man owụt Jehovah ke amama enye?

¹⁹ Jehovah ndibem iso mma nnyịn owụt nte enye oyomde nnyịn ima imọ. Ẹyak nnyịn isiti kpukpru n̄kpọ oro enye anamde ọnọ nnyịn ndiwụt ke imama nnyịn. Ẹyak inyụn̄ ika iso inam n̄kpọ ndiwụt ke imama enye ‘ke ofụri esịt, ke ofụri ukpọn̄, ke ofụri ekikere, ye ke ofụri ukeme nnyịn.’—Mark 12:30.