1, 2. Nso inam mfre nnyịn edi utịbe?

NNYỊN ikpekemeke ndikot n̄wed, ndiwet n̄kpọ, ndifiọk se owo etịn̄de, ndibọn̄ akam, ndinyụn̄ n̄kwọ ikwọ ntoro Jehovah edieke usem mîkpodụhe. Mfre esin̄wam nnyịn inam mme n̄kpọ emi, ndien ntaifiọk isụk ifiọkke nte mfre nnyịn esikemede ndin̄wam nnyịn inam mme n̄kpọ emi. Mfre nnyịn edi utịbe sia enye esin̄wam nnyịn ikeme ndikpep usem. Prọfesọ emi ekpepde mme owo usem ọdọhọ ete: “Nte nseknditọ ẹsikemede ndikpep usem anam mme owo ẹkpụhọde ye unam.”

² Abasi ọnọ nnyịn mfre man ikeme ndidiọn̄ọ usem. (Ps. 139:14; Edi. 4:11) N̄kpọ en̄wen emi anamde mfre nnyịn edi utịbe edi ke nnyịn itiehe nte mme unam, sia Abasi okobot nnyịn ke “mbiet esie.” Nnyịn imenyene ifụre ndimek ndinam se imade, imonyụn̄ ikeme ndimek ndida usem ntoro Abasi.—Gen. 1:27.

3. Nso ọsọn̄urua enọ oro ekemede ndinam nnyịn inyene ọniọn̄ ke Jehovah ọnọ nnyịn?

³ Abasi ọnọ kpukpru mbon oro ẹyomde ndikpono enye ọsọn̄urua enọ, oro edi, Bible. Bible odu ke se ibede usem 2,800, edide ofụri Bible m̀mê ndusụk ikpehe esie. Ke  ini afo okotde Bible, afo eyekeme ndikere n̄kpọ nte Abasi esikerede. (Ps. 40:5; 92:5; 139:17) Ndien emi ayan̄wam fi etie ekere mme n̄kpọ emi “ẹkemede ndinam fi enyene ọniọn̄ emi adade esịm edinyan̄a.”—Kot 2 Timothy 3:14-17.

4. Nso ke ikpetie ikere man inen̄ede ibọ ufọn, ndien mme mbụme ewe ke ikpobụp idem nnyịn?

⁴ Mme owo ẹsitie ẹkere nsio nsio n̄kpọ, edide eti m̀mê idiọk. (Ps. 77:12; N̄ke 24:1, 2) Edi nnyịn iyenen̄ede ibọ ufọn edieke itiede ikere se Jehovah Abasi ye Eyen esie, Jesus Christ, ẹkpepde nnyịn. (John 17:3) Nnyịn imekeme ndibụp ite: Ntak emi oyomde isitie ikere se ikotde? Mme n̄kpọ ewe ke ikeme nditie n̄kere, ndien nso ke ikpanam man esinem nnyịn nditie n̄kere se ikotde ye se ikpepde?

5, 6. Ke ini okotde n̄wed, nso idin̄wam fi (a) Ọfiọk se okotde? (b) Ọsọp eti se okotde?

⁵ Enyene ndusụk n̄kpọ oro inamde emehe nnyịn tutu edidi ima iyom ndinam, nnyịn itiehe-tie ikere, inyụn̄ isọn̄ke nnyịn aba ndinam. Ke uwụtn̄kpọ, ndin̄wek in̄wek, ndisan̄a isan̄, ndiwat enan̄ukwak, ye ndisak imam. Ndusụk ini, emi esitịbe n̄ko ke ini owo okotde n̄wed. Ntre, enen̄ede ọfọn esitie ekere se okotde man ọfiọk se enye ọwọrọde. Ke ini okotde ikpehe kiet okụre, m̀mê mbemiso ọtọn̄ọde ekpri ibuotikọ en̄wen, tuak da kere se okotde man ese m̀mê enen̄ede an̄wan̄a fi. Edi akpanikọ ke enyene ndusụk n̄kpọ emi ẹkemede ndinam ekikere fo oyo ke ini okotde n̄wed, onyụn̄ anam okûbọ ufọn oto se okotde. Edi nso ke akpanam mbak ekikere fo ediyo ke ini okotde n̄wed?

⁶ Ntaifiọk ẹdọhọ ke edieke owo okotde n̄wed ke esịt, ke enye idisọpke iti se enye okotde. Abasi emi okobotde mfre nnyịn ọfiọk emi. Ntak edi oro enye ọkọdọhọde Joshua ete okot n̄wed Ibet “ke nsụhọde-uyo,” oro edi, okot ke sụn̄sụn̄ uyo. (Kot Joshua 1:8.) Edieke afo okotde Bible ke nsụhọde-uyo, m̀mê ke sụn̄sụn̄ uyo, udûsọpke ufre se okotde, emi oyonyụn̄ an̄wam fi esịn esịt ke se okotde.

7. Ini ewe ke ọkpọfọn isitie ikere Ikọ Abasi? (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

⁷ Mfre nnyịn esima ndinam mme n̄kpọ oro mîsọn̄ke. Ntak edi oro enen̄erede oyom isịn ukeme man isisịn esịt ke se ikotde inyụn̄ itie ikere se ikotde. Ini oro ọfọnde akan nditie n̄kere n̄kpọ edi ini oro nnyịn mîkpaha mba, oro uyom ye mme n̄kpọ oro ẹkemede ndinam ekikere etịmede nnyịn mînyụn̄ idụhe. Ini emi ọkọfọnde andiwet Psalm nditie n̄kere n̄kpọ ekedi ini oro idap ọkọwọrọde enye ke enyịn ke okoneyo. (Ps. 63:6) Jesus emi akakam ọfọnde ama, ama esika ebiet emi odobode eketie ekere n̄kpọ onyụn̄ ọbọn̄ akam.—Luke 6:12.

8. (a) Ke ẹsiode Bible ẹfep, nso en̄wen ke ikpetie ikere? (b) Isan̄a didie ifiọk ke Jehovah esinem esịt ke ini inamde mme owo ẹfiọk nte enye ọfọnde ido?

⁸ Akpan n̄kpọ kiet oro afo ekpetiede ekere edi se esikpepde ke Bible, edi mme n̄kpọ en̄wen ẹdu n̄ko. Ke uwụtn̄kpọ, ke ini esede mme n̄kpọ oro Abasi obotde, tie kere se mmọ ẹkpepde fi ẹban̄a Abasi. Emi ayanam fi otoro Abasi ke ntak emi enye ọfọnde ido, oyonyụn̄ anam etịn̄ mfọnido esie ọnọ mbon en̄wen. (Ps. 104:24; Utom 14:17) Ndi esinem Jehovah esịt ndikụt nte nnyịn inamde emi? Bible ọbọrọ ete: “Ke [utịt ini emi] mbon oro ẹbakde Jehovah ẹneme nneme ye  kiet eken, owo kiet kiet ye ufan esie, ndien Jehovah akpan̄ utọn̄ okop. Ndien ẹwet n̄wed editi ke iso esie ẹnọ mbon oro ẹbakde Jehovah ye mbon oro ẹkerede ẹban̄a enyịn̄ esie.”—Mal. 3:16.

9. (a) Nso ke Paul ọkọdọhọ Timothy etie ekere? (b) Didie ke ikeme nditịm idem nnọ utom ukwọrọikọ?

⁹ Apostle Paul ama ọdọhọ Timothy ‘etie ekere’ nte ikọ esie, edu uwem esie, ye se enye ekpepde owo ẹditụkde mme owo. (Kot 1 Timothy 4:12-16.) Ukem nte Timothy, nnyịn imenyene ediwak n̄kpọ nditie n̄kere. Ke uwụtn̄kpọ, ana itie ikere nte iditịmde idem mbemiso ikade ndikpep eyen ukpepn̄kpọ Bible nnyịn n̄kpọ. Imekeme nditie n̄kere mbụme oro idibụpde nditọ ukpepn̄kpọ nnyịn kiet kiet, ye uwụtn̄kpọ oro idinọde mmọ, man an̄wam mmọ ẹnam n̄kọri. Ndida ini ntie n̄kere mme n̄kpọ emi ayanam itetịm inịm se ikpepde mme owo, inyụn̄ inen̄ede ifiọk ndikpep mme owo n̄kpọ. Oyom itịm idem n̄ko mbemiso ikade ukwọrọikọ. (Kot Ezra 7:10.) Ndikot ibuot ekededi ke n̄wed Utom Mme Apostle ayanam nnyịn itetịm ima utom ukwọrọikọ. Nditie n̄kere mme itie N̄wed Abasi oro ididade ikwọrọ ikọ usen oro, ye mme n̄wed oro idinọde mme owo ayanam ukwọrọikọ enem nnyịn. (2 Tim. 1:6) Kere ban̄a mbon oro ẹdụn̄de ke efakutom mbufo ye se ekpetịn̄de man enem mmọ. Ke ini itịmde idem ntem, iyekeme ndinen̄ede n̄kwọrọ ikọ nnọ mme owo, ndien mmọ ẹyekụt nte Ikọ Abasi enyenede odudu, sia ẹkeda spirit Abasi ẹwet enye.—1 Cor. 2:4.

10. Nso idi mme n̄kpọ en̄wen oro ikpesitiede ikere?

¹⁰ Ndi emesiwet mme akpan n̄kpọ oro okopde ke utịn̄ikọ, ye ke n̄kpri ye ikpọ  mbono? Ndidụn̄ọde mme akpan n̄kpọ emi nnyụn̄ ntie n̄kere mmọ, ayan̄wam fi eti se ekpepde ke Ikọ Abasi ye se esop Abasi ekpepde fi. Nnyịn imekeme nditie n̄kere n̄ko se ikotde ke Enyọn̄-Ukpeme ye Ẹdemede! oro isibọde kpukpru ọfiọn̄, ye mbufa n̄wed oro ẹsision̄ode ke ikpọ mbono. Ke ini okotde ifiọkutom ke N̄wedisua, tie kere se okotde man odụk fi esịt mbemiso okotde ifiọkutom en̄wen. Dụri udịm ke akpan n̄kpọ, mîdịghe wet se idin̄wamde fi ke ini etịmde idem ndika mfiakn̄ka, ndinam utom ubọkerọn̄, m̀mê se edisịnde ke utịn̄ikọ fo. Se idide akpan n̄kpọ ikan edi ke edieke esitiede ekere se esikotde ke mme n̄wed nnyịn, se okotde eyenen̄ede odụk fi esịt, afo oyonyụn̄ ọkọm Jehovah ke nti n̄kpọ oro ekpepde.

11. Ewe n̄wed ke ikpesikot inyụn̄ itie ikere, ndien ntak-a? (Se n̄ko ikọ idakisọn̄.)

¹¹ Bible edi akpan n̄wed emi ikpesikotde inyụn̄ itiede ikere. Edi nso ke akpanam edieke owo mîyakke fi enyene Bible aba? * Edieke emi etịbede, owo idikemeke ndikpan fi nditie n̄kere se okokotde ọdọn̄ ke ibuot, utọ nte mme itie N̄wed Abasi ye mme ikwọ Obio Ubọn̄ emi enen̄erede ọfiọk. (Utom 16:25) Spirit Abasi ekeme n̄ko ndinam afo eti nti n̄kpọ oro afo ekekpepde.—John 14:26.

12. Didie ke nnyịn ikeme ndikot Bible mbọ ufọn?

¹² Emekeme ndisisio usen nnịm ke urua nda n̄kot mme itie N̄wed Abasi oro ẹsikotde kpukpru urua ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi, onyụn̄ etie ekere se okotde. Omonyụn̄ ekeme ndisio usen en̄wen nnịm nda n̄kot se Jesus eketịn̄de onyụn̄ anamde, onyụn̄ etie ekere se okotde. Mme mbụk Gospel ke Bible ẹnen̄ede ẹtịn̄ nte Jesus okodude uwem ye nte enye ọkọkwọrọde ikọ. (Rome 10:17; Heb. 12:2; 1 Pet. 2:21) Nnyịn imenyene n̄wed emi etịn̄de n̄kpọ ke adiana ke adiana aban̄a ini emi Jesus okodude ke isọn̄. N̄wed emi ekeme ndin̄wam nnyịn inen̄ede ifiọk n̄kpọ iban̄a Jesus, akpan akpan edieke itịn̄de enyịn ikot mme Gospel oro ẹsiakde ke ibuot n̄wed emi kiet kiet, inyụn̄ itiede ikere se ikotde.—John 14:6.

13, 14. Ntak emi enen̄erede ọfọn isitie ikere orụk owo emi Jehovah ye Jesus ẹdide, ndien nso ke emi edin̄wam nnyịn inam?

¹³ Nditie n̄kere orụk owo emi Jehovah ye Jesus ẹdide ayan̄wam nnyịn ikọri isịm ọyọhọ idaha. (Heb. 5:14; 6:1) Owo emi mîsidaha ini itie ikere orụk owo emi Jehovah ye Jesus ẹdide idinen̄ekede ibuọt idem ye mmọ. Utọ owo oro ekeme nditọn̄ọ ndifiọrọ n̄kpọn̄ akpanikọ. (Heb. 2:1; 3:12) Jesus ọkọdọhọ ke edieke nnyịn ‘mîkopke ikọ Abasi ke eti esịt,’ ke nnyịn idikemeke ndinam se ikopde, ndien “editịmede esịt ye inyene ye inemesịt uwem emi” ẹyenam ikọ emi okûn̄wụm mfri eke ọfọnde ke esịt nnyịn.—Luke 8:14, 15.

¹⁴ Ntre, ọfọn isitie ikere se ikotde ke Ikọ Abasi. Emi ayanam nnyịn inọ Jehovah ubọn̄, inyụn̄ ikpebe mme edu esie emi Bible etịn̄de aban̄a. Idụhe se ifọnde ntem! (2 Cor. 3:18) Edi akwa ifet ndinen̄ede mfiọk Abasi nnyụn̄ n̄keme ndinọ enye ubọn̄. Ntre, oyom nnyịn ika iso ikpep nte ikemede ndikpebe edima Ete nnyịn eke heaven ke nsinsi nsinsi.—Eccl. 3:11.

15, 16. (a) Nso ufọn ke idibọ edieke itiede ikere orụk owo emi Jehovah ye Jesus ẹdide? (b) Nso isinam ọsọn̄ nnyịn ndusụk ini nditie n̄kere se ikpepde, edi ntak emi ikposụk idomode ndinam ntre?

 ¹⁵ Ndika iso ntie n̄kere orụk owo emi Jehovah ye Jesus ẹdide ayanam nnyịn itetịm ima akpanikọ. Emi ayanam in̄wam nditọete nnyịn ye mbon oro ikwọrọde ikọ inọ ẹma akpanikọ n̄ko. Ndinen̄ede ntie n̄kere ufọn oro ibọde ke Abasi ndinọ eyen esie edikpa ke ibuot nnyịn, ayanam itetịm isan̄a ikpere Ete nnyịn eke heaven, Jehovah. (Rome 3:24; Jas. 4:8) Mark, eyenete nnyịn emi otode South Africa, oro ẹkekọbide ke isua ita ke ntak emi enye mîkamaha ndidụk ekọn̄, ọdọhọ ete: “Imekeme ndimen editie n̄kere n̄kpọ ndomo ye owo ndika obufa ebiet. Nte owo oro odude ebịghi ke ebiet oro, ntre ke enye edifiọk ekese n̄kpọ iban̄a ebiet oro. Ntre ke onyụn̄ edi ye editie n̄kere n̄kpọ. Nte ikade iso nditie n̄kere mban̄a Jehovah, ntre ke idifiọk ediwak mbufa n̄kpọ iban̄a enye. Ndusụk ini oro idem esimemde mi, nsinyụn̄ n̄kerede nte n̄kpọ editiede ye ami ke ini iso, mmesimen Bible n̄kot nnyụn̄ ntie n̄kere se n̄kotde. Oro esinam esịt ana mi sụn̄.”

¹⁶ Ekikere uwem emi esinam enen̄ede ọsọn̄ nnyịn ndusụk ini nditie n̄kere se ikpepde ke Ikọ Abasi. Patrick, eyenete kiet emi otode Africa, ọdọhọ ete: “Mmesikere ediwak n̄kpọ kpukpru usen, ndusụk eti, ndusụk idiọk. Ndusụk n̄kpọ oro nsikerede ẹsinam esịt etịmede mi. Ntre mmesibọn̄ akam mben̄e Jehovah an̄wam mi ntre ndikere mme n̄kpọ emi man n̄keme nditie n̄kere se n̄kotde ke Ikọ esie. Okposụkedi emi esidade ini mbemiso n̄kemede ndision̄o ndiọi ekikere mfep ke esịt mi man n̄keme nditie n̄kere se n̄kpepde ke Ikọ Abasi, ndinam ntre esinam ntetịm n̄kpere Jehovah, onyụn̄ anam se n̄kpepde enen̄ede an̄wan̄a mi.” (Ps. 94:19) Ke akpanikọ, mbon oro ‘ẹdụn̄ọrede N̄wed Abasi ke usen ke usen’ ẹnyụn̄ ẹtiede ẹkerede se mmọ ẹkpepde ẹsinen̄ede ẹbọ ufọn.—Utom 17:11.

17. Ini ewe ke afo esima nditie n̄kere se okotde ke Bible?

¹⁷ Ndusụk owo ẹsibak ẹdemede usenubọk ẹkot n̄wed, ẹtie ẹkere se ẹkotde, ẹnyụn̄ ẹbọn̄ akam. Mbon en̄wen ẹsinam oro ke ini nduọkodudu uwemeyo. Ekeme ndidi esinam okwo ke mbubreyo m̀mê mbemiso odụkde idap. Ndusụk owo ẹsima ndikot Bible ke ini mmọ ẹdemerede idap usenubọk ye ke ini mmọ ẹyomde ndidụk idap. (Josh. 1:8) Inamke n̄kpọ m̀mê ini ewe esifọn nnyịn ndikot Bible, akpan n̄kpọ edi nnyịn ndisidep ifet n̄kot enye kpukpru usen nnyụn̄ ntie n̄kere se ikotde.—Eph. 5:15, 16.

18. Nso ke Jehovah edinam ọnọ mbon oro ẹsitiede ẹkere se mmọ ẹkpepde ke Ikọ esie kpukpru usen, ẹnyụn̄ ẹnamde-nam?

¹⁸ Bible ọdọhọ ke Jehovah ọyọdiọn̄ kpukpru mbon oro ẹsitiede ẹkere se mmọ ẹkpepde ke Ikọ esie, ẹnyụn̄ ẹnamde se mmọ ẹkpepde. (Kot Psalm 1:1-3.) Jesus ọkọdọhọ ete: “Mbon oro ẹkopde ikọ Abasi ẹnyụn̄ ẹnamde enye ẹkop inemesịt!” (Luke 11:28) Se idide akpan n̄kpọ ikan edi ke nditie n̄kere se ikpepde ke Ikọ Abasi kpukpru usen ayanam inọ Abasi emi okobotde mfre nnyịn ubọn̄. Abasi ayanam nnyịn ikop inemesịt idahaemi, onyụn̄ anam idu nsinsi uwem ke obufa ererimbot esie.—Jas.1:25; Edi. 1:3.