Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama Etie Ese Onyụn̄ Ebet ke Ime

ELIJAH ekenen̄ede oyom ndidu ikpọn̄ ye Ete esie eke heaven. Edi ikebịghike otuowo oro ẹkekande enye ẹkụk ẹkekụt ini enye ọbọn̄de akam anam ikan̄ oto heaven edi, ndien ediwak mmọ ẹma ẹyom ndinam ufan ye Elijah. Elijah ama enyene ọkpọsọn̄ utom ndinam mbemiso enye ọdọkde Obot Carmel ọkọbọn̄ akam ọnọ Jehovah Abasi. Utom oro ekedi ndinyene nneme ye Edidem Ahab.

Mmọ mbiba ikebietke kiet eken ke usụn̄ ndomokiet. Ahab ekesịne ediye ọfọn̄ ubọn̄, ọdiọk itọn̄, anana uko, onyụn̄ edi owo mfiakedem. Edi Elijah ekesịne ọfọn̄ prọfet—ukeuke ọfọn̄ oro etiede nte ẹkeda ikpa unam m̀mê idet camel m̀mê eke ebot ẹnam. Enye ama enen̄ede enyene uko, ọsọn̄ọ ada, onyụn̄ ọbuọt idem ke Abasi. Mbemiso eyo okokụtde usen oro, mme owo ẹma ẹdinen̄ede ẹfiọk utọ owo oro mmọ mbiba ẹkedide. *

Usen emi ekedi idiọk usen ọnọ Ahab ye mbon eken oro ẹketuakde ibuot ẹnọ Baal. Ẹma ẹnen̄ede ẹsuene Baal, kpa ndem oro Ahab ye n̄wan esie, Ọbọn̄ An̄wan Jezebel, ẹkenamde obio ubọn̄ esien Israel duop ẹkpono. Ẹma ẹwụt ke Baal idịghe ata Abasi. Nsunsu abasi emi ikakam ikemeke ndinam ekpri n̄kpọ nte ikan̄ obụbede asak man ọbọrọ mme prọfet esie oro ẹkebọn̄de idat idat akam, ẹnek unek, ẹnyụn̄ ẹkpi idem ẹsion̄o iyịp. Baal ikekemeke ndikpeme mme prọfet esie 450 oro ẹkewotde. Edi ama odu n̄kpọ en̄wen oro nsunsu abasi emi mîkekemeke ndinam, ndien emi ekenyene ndisịm utịt ndien. Mme prọfet Baal ẹma ẹda se ibede ofụri isua ita ẹbọn̄ akam ẹnọ abasi mmọ ẹte anam edịm edep—edi Baal ikekemeke. Ibịghike, Jehovah ọmọn̄ owụt ke imọ idi ata Abasi ke ndinam edịm edep.—1 Ndidem 16:30–17:1; 18:1-40.

Ini ewe ndien ke Jehovah edinam edịm edep? Didie ke Elijah edinam n̄kpọ mbemiso ini oro? Ndien nso ke ikeme ndikpep nto owo Abasi emi? Ẹyak idụn̄ọde se idude ke 1 Ndidem 18:41-46.

Elijah Ama Ama Ndibọn̄ Akam

Elijah ama adaha ebịne Ahab ọkọdọhọ enye ete: “Dọk ka dia n̄kpọ nyụn̄ n̄wọn̄, koro uyom ediwak edịm odude.” (Ufan̄ikọ 41) Nte se iketịbede usen emi ama ekpep idiọk edidem emi n̄kpọ ndomokiet? Itien̄wed emi itịn̄ke, n̄kpọ ndomokiet inyụn̄ idụhe ndiwụt ke enye ama akabade esịt, enye ikonyụn̄ iben̄eke prọfet Elijah ekpe Jehovah ubọk man efen ọnọ imọ. N̄kukụre se ikodụkde Ahab ibuot ekedi ndidọk n̄kadia “n̄kpọ nnyụn̄ n̄n̄wọn̄.” (Ufan̄ikọ 42) Nso kaban̄a Elijah?

“Elijah onyụn̄ ọdọk n̄ko ke ibuot Carmel; onyụn̄ osụhọde etie ke isọn̄, onyụn̄ onụk ibuot esie esịn ke n̄kpatian̄-ukot esie.” Ke adan̄aemi Ahab ekefehede ebịne udia, Elijah akada ifet oro ọbọn̄ akam ọnọ Ete esie. Se nte enye okosụhọrede idem—onụk ibuot esie tutu esịm n̄kpatian̄ ukot esie. Nso ke enye ọkọbọn̄ akam eben̄e? Ufọn idụhe ndikekere. Bible ọdọhọ ke James 5:18 ete ke Elijah ama  ọbọn̄ akam man edịm edep. Eyịghe idụhe nte ke se enye akanamde edi oro ke Obot Carmel.

Jehovah ama ebem iso ọdọhọ ete: “Nyanam edịm edep ke iso isọn̄.” (1 Ndidem 18:1) Ntre Elijah ọkọbọn̄ akam ete uduak Ete imọ osu, kpa se Jesus ekekpepde mme anditiene enye ete ẹbọn̄ akam ẹben̄e ke n̄kpọ nte isua tọsịn kiet ẹma ẹkebe.—Matthew 6:9, 10.

Uwụtn̄kpọ oro Elijah ekenịmde ekpep nnyịn ekese aban̄a akam. Se Elijah ekenen̄erede ekere aban̄a ekedi uduak Ete esie ndisu. Ke ini nnyịn ibọn̄de akam, ọfọn iti nte ke “se ededi oro nnyịn iben̄ede ekekem ye uduak [Abasi], enye ọbiọn̄ utọn̄ ke eben̄e nnyịn.” (1 John 5:14) Nte an̄wan̄ade, oyom ifiọk se uduak Abasi edide mbemiso enye okopde akam nnyịn, ndien emi edi eti ntak ndisikpep Bible kpukpru usen. Ke akpanikọ, Elijah n̄ko ama oyom edịm edep sia unana edịm emi ama ọnọmọ nditọ obio emana esie. Anaedi enye ama enen̄ede ọkọm Jehovah ke enye ama okokụt utịben̄kpọ oro Jehovah akanamde usen oro. Nnyịn n̄ko ikpenyene ndisibọn̄ akam mben̄e mfọnọn̄kpọ mbon en̄wen inyụn̄ ikọm Abasi ke ofụri esịt.—2 Corinth 1:11; Philippi 4:6.

Enye Ama Enyene Idotenyịn Onyụn̄ Etie Ese

Elijah ama enịm ke Jehovah ayanam edịm edep, edi enye ikọfiọkke ini oro Jehovah edinamde emi. Ntem, nso ke prọfet oro akanam? Ufan̄ikọ 43 ye 44a ọdọhọ ete: “Ndien enye ọdọhọ akparawa esie, ete, Dọk, ndien, ka kese edem inyan̄. Ndien enye ọdọk aka ekese, ndien edidọhọ ete, N̄kpọ baba kiet idụhe. Ndien enye ete, Fiak ka utịm ikatiaba.” Se Elijah akanamde ekpep nnyịn n̄kpọ iba ke nsụhọde n̄kaha. Akpa, prọfet oro ama enịm ke Jehovah ayanam n̄kpọ. Kere n̄ko ban̄a nte enye eketiede ese se iditịbede.

Elijah ama enen̄ede oyom idiọn̄ọ oro owụtde ke Jehovah ọmọn̄ anam edịm edep, ntre enye ama ọdọhọ akparawa esie ọdọk aka edem inyan̄ ekese ikpaenyọn̄ m̀mê oyokụt idiọn̄ọ oro owụtde ke edịm ọmọn̄ edep. Se akparawa esie eketịn̄de ke ama ọkọnyọn̄ edi ikenemke. Enye ọkọdọhọ ete: “N̄kpọ baba kiet idụhe.” Enyọn̄ ama enen̄ede an̄wan̄a. Ndi emeti ke ikebịghike Elijah ọkọdọhọ Edidem Ahab ke imokop ‘uyom ediwak edịm.’ Prọfet emi akpasasan̄a didie etịn̄ orụk ikọ oro ke ini idiọn̄ọ ndomokiet mîkodụhe ndiwụt ke edịm ọmọn̄ edep?

Elijah ama ọfiọk se Jehovah ọkọn̄wọn̄ọde. Sia enye ekedide prọfet ye andida ke ibuot Jehovah, enye ama enen̄ede ọfiọk ke ikọ Abasi iditreke ndisu. Mbuọtidem Elijah ama enen̄ede okpon tutu etie nte n̄kpọ eke enye okokopde uyom edịm. Emi ekeme nditi nnyịn se Bible etịn̄de aban̄a Moses, ete: “Enye ama aka iso ọsọn̄ọ ada nte n̄kpọ eke okụtde Enye emi enyịn owo mîkwe.” Nte emenyene orụk mbuọtidem oro ke Abasi? Abasi ọmọnọ nnyịn ekese ntak ndinyene orụk mbuọtidem oro ke imọ ye ke mme un̄wọn̄ọ imọ.—Mme Hebrew 11:1, 27.

 Ekem, kere ban̄a nte Elijah eketiede ese se iditịbede. Enye ama ọdọhọ akparawa esie afiak aka, idịghe ini kiet m̀mê ikaba, edi utịm ikatiaba! Ekeme ndin̄wan̄a fi nte akparawa oro akakpade mba ndika mfiak n̄ka, edi Elijah ama enen̄ede oyom ndikụt idiọn̄ọ, ikonyụn̄ ikpaha mba. Ke akpatre, ke akparawa oro ama akaka ọyọhọ utịm ikatiaba, enye ama edidọhọ ete: “Sese, ekpri n̄kpọ ke ikpa-enyọn̄ ebiet eka-ubọk owo oto ke inyan̄ ọdọk.” (Ufan̄ikọ 44) Nte emekeme ndida enyịn ikike n̄kụt nte akparawa oro anyande ubọk onyụn̄ ada ekaubọk esie odomo nte ntọn̄enyọn̄ oro okotode Akwa Inyan̄ * ọdọk ekpride eketre? Etie nte utọ ekpri ntọn̄enyọn̄ oro ikọwọrọke n̄kpọ ndomokiet inọ akparawa oro. Nte ededi, ekpri ntọn̄enyọn̄ oro ekedi akwa n̄kpọ ọnọ Elijah. Ke emi, enye ama ọsọsọp ọdọhọ akparawa esie ete: “Ka kọdọhọ Ahab, ete, Tịm chariot fo, nyụn̄ sụhọde, mbak edịm edikpehe fi.”

Elijah enịm eti uwụtn̄kpọ en̄wen ọnọ nnyịn. Nnyịn n̄ko idu uwem ke ini emi Abasi edisọpde osu uduak esie. Kpa nte Elijah eketiede ebet ini oro edịm edidepde; mme asan̄autom Abasi mfịn ke ẹtie ẹbet ini emi idiọk ererimbot emi edisịmde utịt. (1 John 2:17) Ana ika iso itie ibet nte Elijah ekebetde tutu Jehovah Abasi anam n̄kpọ. Jesus Eyen Abasi eketeme mme anditiene enye ete: “Ẹdu ke ukpeme koro mbufo mîfiọkke usen eke  Ọbọn̄ mbufo edidide.” (Matthew 24:42) Ndi ikọ Jesus ọkọwọrọ ke mme anditiene imọ idifiọkke n̄kpọ ndomokiet iban̄a ini emi utịt edidide? Baba, koro enye ama enen̄ede etịn̄ nte n̄kpọ editiede ke ererimbot nte utịt asan̄ade ekpere. Kpukpru nnyịn imekeme ndifiọk idiọn̄ọ “utịt editịm n̄kpọ emi.”—Matthew 24:3-7. *

Ikpehe kiet kiet ke idiọn̄ọ oro enen̄ede owụt ke ikọ Jesus ke osu. Ndi utọ uyarade oro ekeme ndinam nnyịn inam n̄kpọ usọp usọp? Ekpri ebok ntọn̄enyọn̄ kpọt akanam Elijah enịm ke Jehovah ọmọn̄ anam edịm edep. Ndi idotenyịn esie ama akpa mfụhọ?

Jehovah Anam Edịm Edep Onyụn̄ Ọnọ Edidiọn̄

Mbụk oro aka iso ete: “Edikem, ke idem idaha oro ikpaenyọn̄ akabade okịm, oyobio onyụn̄ edi, ọkpọsọn̄ edịm onyụn̄ ọduọt. Ndien Ahab odoro ke chariot aka ke Jezreel.” (Ufan̄ikọ 45) Mme n̄kpọ ẹketịbe usọp usọp. Ke adan̄aemi akparawa Elijah okosụk asiande Ahab etop prọfet Elijah, ekpri ntọn̄enyọn̄ oro ama akabade okpon, atara ọyọhọ ikpaenyọn̄ onyụn̄ anam enyọn̄ ekịm. Akwa oyobio ama adaha. Edịm edidep do ndien ke Israel ke isua ita ye ubak ẹma ẹkebe. * Isọn̄ oro eketiede nsatnsat edibebịt. Nte edịm ọsọn̄de ukot, Inyan̄ Kishon okpon, onyụn̄ eyet iyịp mme prọfet Baal oro ẹkewotde. Ẹma ẹnyụn̄ ẹnọ mme otụtutọn̄ nditọ Israel ifet ndisio obukpo utuakibuot Baal mfep ke Israel.

Ke akpanikọ, se Elijah ekekerede edi oro! Ndi Ahab ayakabade esịt onyụn̄ etre ndituak ibuot nnọ Baal? Se iketịbede usen oro ekpekenyene ndinen̄ede nnam enye anam oro. Nte ededi, nnyịn ifiọkke se enye ekekerede usen oro. Mbụk oro ọdọhọ ke edidem ama ọdọk “chariot aka ke Jezreel.” Ndi enye ama ekpep n̄kpọ ndomokiet? Ndi enye ama ebiere ndikabade esịt? Se iketịbede ke oro ebede owụt ke enye ikanamke emi. Edi, Ahab ye Elijah ẹmọn̄ ẹkụt se ikande oro.

Elijah ọtọn̄ọ isan̄ unyọn̄ kpa ke usụn̄ oro Ahab okodụkde. Usụn̄ ama oyom, ebịt, onyụn̄ ekịm. Edi n̄kpọ n̄kpaidem ama etịbe.

“Ubọk Jehovah odoro Elijah ke idem; ndien enye ọbọbọ mbọbọ ke isịn esie, onyụn̄ ebem Ahab iso efehe tutu esịm ke inua-otop Jezreel.” (Ufan̄ikọ 46) Ke akpanikọ, “ubọk Jehovah [ama] odoro Elijah ke idem.” Tọn̄ọ ke Carmel sịm Jezreel ekedi n̄kpọ nte kilomita 30, ndien Elijah ikonyụn̄ idịghe akparawa. * Kam kere nte Elijah owobide ọfọn̄ esie ọbọp ke isịn man ekeme ndifehe ke mbịtmbịt usụn̄ oro—efehe ekebe chariot ubọn̄ Ahab.

Nso edidiọn̄ ke emi ekedi ntem ọnọ Elijah! Ekeme ndidi ama enen̄ede enem enye ndinyene utọ odudu oro—emi ekemede ndidi enye ikenyeneke ke ini enye akakam edide akparawa. Emi eti nnyịn mme ntịn̄nnịm ikọ Bible oro ẹsọn̄ọde nte ke mbon oro ẹnamde akpanikọ ẹyenen̄ede ẹkop nsọn̄idem ke Paradise isọn̄ oro edide ke iso. (Isaiah 35:6; Luke 23:43) Ke akpanikọ, nte Elijah okosụk efehede ke mbịtmbịt usụn̄ oro, enye ama ọfiọk ke Jehovah Ete imọ, kpa ata Abasi kierakiet, ama imọ!

Enen̄ede ọdọn̄ Jehovah ndidiọn̄ owo. Ukeme oro isịnde man ibọ edidiọn̄ emi iditakke. Oyom inen̄ede idu ke ukpeme nte Elijah, itịn̄ enyịn idụn̄ọde ikpọ uyarade oro ẹwụtde ke Jehovah ọmọn̄ anam n̄kpọ ke enyene-ndịk emana oro etiede itọk itọk mi. Kpa nte Elijah, nnyịn ikpenyene ndinen̄ede mbuọt idem ke mme un̄wọn̄ọ Jehovah, kpa “Abasi akpanikọ.”—Psalm 31:5.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 19]

Ini Oro Edịm Mîkedepke ke Eyo Elijah Ekebịghi Adan̄a Didie?

Elijah, prọfet Jehovah ama ọdọhọ Edidem Ahab ete ke edịm oro mîkedepke ke anyan ini ọmọn̄ ọsọp edep. Enye eketịn̄ ikọ emi “ke ọyọhọ isua ita”—etie nte ẹketọn̄ọ ke usen emi Elijah ọkọtọtde ke edịm ididepke, ẹbat. (1 Ndidem 18:1) Jehovah ama anam edịm edep esisịt ini ke Elijah ama akasian Ahab ke edịm ọmọn̄ edep. Ntre, ndusụk owo ẹkeme ndidọhọ ke edịm oro ekedep ke ọyọhọ isua ita, n̄ko ke ini oro edịm mîkedepke ikọyọhọke isua ita. Nte ededi, Jesus ye James ẹnam nnyịn ifiọk ke edịm ikedepke ke “isua ita ye ọfiọn̄ itiokiet.” (Luke 4:25; James 5:17) Ndi emi ọwọrọ ke Bible atuaha ye idemesie?

Baba-o. Ke Israel eset, ndaeyo ama esisịm ọfiọn̄ itiokiet. Nte eyịghe mîdụhe, ekedi ke ndaeyo ama ekebịghi akan nte esidide, okonyụn̄ enen̄erede ofiop ke Elijah akaka ọkọtọt Ahab ke edịm ididepke. Emi ọwọrọ ke edịm ama etetre ndidep ke n̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet oro ẹkebede. Mmọdo, ke n̄kpọ nte “isua ita” ẹma ẹkebe tọn̄ọ Elijah akaka akasian Ahab ke edịm ididepde, enye afiak edisian Ahab ke edịm ọmọn̄ edep do ndien. Etisịm ini emi, edịm ama etetre ndidep ke n̄kpọ nte isua ita ye ubak. Ọwọrọ ke “isua ita ye ọfiọn̄ itiokiet” ẹma ẹbe ke ini nditọ Israel ẹkesopde idem ke Obot Carmel man ẹse m̀mê anie edi ata Abasi.

Kere n̄ko ban̄a akpa ini emi Elijah akakade ebịne Ahab. Mme owo ẹkekere ke Baal “esisan̄a ke obubịt enyọn̄,” kpa abasi oro esinamde edịm edep ke ndaeyo ama okokụre. Edieke ndaeyo ekebịghide akan nte esibịghide, mme owo ẹma ẹsikere m̀mê Baal odu m̀mọ̀n̄? m̀mê ini ewe ke enye edinam edịm edep? Etie nte Elijah ndikọdọhọ ke mbara ye edịm ididụhe ke mîtoho ke uyo imọ, ama enen̄ede afịna mme okpono Baal.—1 Ndidem 17:1.

[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Ndise ke page 18]

Akam Elijah owụt ke ama enen̄ede ọdọn̄ enye ndikụt nte uduak Abasi osude