Se Idin̄wamde Fi ke Ini Mfụhọ

“Kpukpru nditọ-iren [Jacob], ye kpukpru nditọ-iban esie ẹdaha ke enyọn̄ ẹte idọn̄ enye esịt, edi enye esịn ndikop ndọn̄esịt; ete, Nsụhọde n̄ka ke udi ntiene eyen mi ke mfụhọ. Ntem ke ete esie atua enye eyet.”—GENESIS 37:35.

 JACOB ama enen̄ede ofụhọ ke ini ẹkesiande enye ke eyen esie akpa. Enye okoyom ndifụhọ tutu esịm usen emi enye edikpade. Ukem nte Jacob, afo emekeme ndikere ke ayabiak imọ ke nsinsi edieke owo imọ akpade. Ndi utọ ọkpọsọn̄ mfụhọ oro owụt ke owo inyeneke mbuọtidem ke Abasi? Baba-o!

Bible ọdọhọ ke Jacob ama enyene mbuọtidem. Bible otoro Jacob, ye ete esie Isaac, ye ete ete esie Abraham, koro mmọ ẹkenyenede ọkpọsọn̄ mbuọtidem. (Mme Hebrew 11:8, 9, 13) Kamse, enye ama an̄wana mbọk usen kiet ke ofụri okoneyo ye angel oyom Abasi ọdiọn̄ imọ! (Genesis 32:24-30) Emi owụt ke Jacob ama enen̄ede ama Abasi. Nso ndien ke ikeme ndikpep nto mfụhọ Jacob? Ọkpọsọn̄ mbuọtidem oro owo enyenede ke Abasi isan̄ake n̄kpọ ye mfụhọ oro owo esikopde ke ini owo esie akpade. Edi ndammana n̄kpọ owo ndifụhọ ke ini owo esie akpade.

Nso Idi Mfụhọ?

Mme owo ẹsifụhọ ke nsio nsio usụn̄, edi ediwak owo ẹsinen̄ede ẹfụhọ. Kere ban̄a se iketịbede inọ Leonardo emi ekedide isua 14 ke ini udọn̄ọ esịt okowotde ete esie ke mbuari. Tutu amama Leonardo idifreke usen oro eyeneka eka esie okotobode enye idiọk etop emi. Akpa, enye ikamaha ndinịm ke edi akpanikọ. Enye ama okụt okpo ete esie ke ini ẹkeyomde ndibụk enye, edi okosụk etie enye nte n̄kpọ ndap. N̄kpọ nte ọfiọn̄ itiokiet ẹma ẹbe, Leonardo ikosụk ikemeke nditua. Enye ama esiwak nditie mbet ete esie, ekerede ke ọmọn̄ ọnyọn̄ utom edi. Ama ekpere ndiyọhọ isua kiet mbemiso enye enịm ke ete imọ ama akpa. Emi ama anam enye enen̄ede okop ndobo. Mme utọ n̄kpọ nte edinyọn̄ n̄kpọ ndidu ikpọn̄ ke ufọk ama anam enye eti ke ete imọ idụhe aba. Emi ama esinam enye atua. Enye ama enen̄ede ofụhọ n̄kpa ete esie.

Se iketịbede inọ Leonardo owụt ke owo ekeme ndinen̄ede mfụhọ ke ini owo esie akpade. Se ifọnde edi nte ke owo ekeme ndikan mfụhọ emi. Edi emi ekeme ndida ini. Kpa nte esidade ini mbemiso akwa unan akpa, ntre n̄ko ke esida ini mbemiso owo akan mfụhọ ke ini owo esie akpade. Ediwak ọfiọn̄ m̀mê isua ẹkeme ndibe mbemiso owo ekeme ndikan mfụhọ. Edi ọkpọsọn̄ ubiak oro owo esikopde ke ntọn̄ọ esisụhọde nte ini akade, enye onyụn̄ ọtọn̄ọ ndisọn̄ idem sụn̄sụn̄.

Ẹdọhọ ke mfụhọ esinam owo afiak okop idem onyụn̄ ekpep ndiyọ se itịbede. N̄kpọ itiehe aba nte ẹkesitiede, owo oro ikesidude kiet idụhe aba. Ntre, enen̄ede oyom ikpep ndidu uwem ikpọn̄. Edieke ifụhọde, emi ekeme ndinam isio nte etiede nnyịn ke idem itịn̄ onyụn̄ anam esịt efere nnyịn. Nte ededi, kpukpru owo isifụhọke ukem ukem. Edi n̄kpọ kiet ana in̄wan̄-in̄wan̄: Nditre ndifụhọ ekeme ndinam ibuot oyon̄ owo, onyụn̄ anam owo ọdọn̄ọ. Didie ndien ke ekeme ndifụhọ ke usụn̄ oro mîdifịnake fi? Bible ọnọ nti item aban̄a emi. *

 Se Idin̄wamde Fi ke Ini Mfụhọ

Ediwak mbon oro owo mmọ akpade ẹdọhọ ke ndineme nneme ye mme owo esin̄wam mmimọ. Ke uwụtn̄kpọ, kop se Job eketịn̄de ke ini kpukpru nditọ esie mboduop ẹkekpan̄ade, mme afanikọn̄ eken ẹkenyụn̄ ẹsịmde enye. Enye ọkọdọhọ ete: “Uwem mi efek ukpọn̄ mi, nyayak idem mi nnọ eseme mi; nyọdọhọ ikọ ke iyatesịt mi.” (Job 1:2, 18, 19; 10:1) Bible ọdọhọ ke Job ama ‘ayak idem’ ọnọ eseme esie. Didie? Enye ọkọdọhọ ke ‘iyetịn̄ ikọ,’ oro edi, itịn̄ mme mfịna imọ.

Paulo emi eka esie akakpade ọdọhọ ete: “N̄kpọ kiet oro an̄wamde mi edi ndineme nneme mban̄a eka mi.” Ntre, nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ eti ufan ekeme ndinọ fi utan̄ifia. (Mme N̄ke 17:17) Ke ini eka Yone akakpade, enye ama ọdọhọ ekemmọ Ntiense ẹsidi ufọk imọ ke ubọk ke ubọk. Enye ọdọhọ ke “ndineme nneme ye mbon en̄wen ama ọnọ imọ utan̄ifia.” Afo emekeme ndikụt ke nditịn̄ nte etiede fi ke idem nnọ owo oro amade ndikpan̄ utọn̄ nnọ fi ekeme ndinọ fi utan̄ifia n̄ko.

Ndiwet nte etiede fi ke idem ekeme ndin̄wam n̄ko. Ndusụk mbon oro esisọn̄de mmọ nditịn̄ nte etiede mmọ ke idem ẹkeme ndiwewet. Ke ini Saul ye Jonathan ẹkekpan̄ade, David ama ewet ikwọ eseme oro owụtde nte eketiede enye ke idem. Ikwọ eseme emi odu ke Udiana Samuel.—2 Samuel 1:17–27.

Nditua eyet esinam efere owo ke idem n̄ko. Bible ọdọhọ ke “ẹmenịm ini ẹnọ kpukpru n̄kpọ: . . . ini eke ẹtuade” onyụn̄ odu n̄ko. (Ecclesiastes 3:1, 4) Ke akpanikọ, ini oro owo akpade edi “ini eke ẹtuade.” Owo ikpokopke bụt nditua ke ini owo esie akpade. Bible etịn̄ aban̄a ediwak iren ye iban oro ẹkenamde akpanikọ ẹnọ Abasi, oro ẹketuan̄ade ke ini owo mmọ akakpade. (Genesis 23:2; 2 Samuel 1:11, 12) Jesus Christ ama “atua eyet” ke ini akasan̄ade ekpere udi Lazarus ufan esie oro mîkebịghike akakpa.—John 11:33, 35.

Ibuot ekeme ndinen̄ede nyon̄ fi ke ini owo fo akpade, ntre oyom enen̄ede omụm idem  akama. Kûyak bụt anam etre nditua. Ediwak nti ikọt Abasi ẹdiọn̄ọ ke esifọn owo atua ke ini owo akpade, koro emi esinam owo ọsọp afiak okot idem ọdọn̄.

San̄a Kpere Abasi

Bible ọdọhọ ete: “Ẹsan̄a ẹkpere Abasi, ndien enye ayasan̄a ekpere mbufo.” (James 4:8) Ata akpan usụn̄ oro ikemede ndisan̄a n̄kpere Abasi edi ndibọn̄ akam. Kûda akam ke ekpri n̄kpọ! Bible etịn̄ ikọ ndọn̄esịt emi ete: “Jehovah emekpere mmọ eke esịt obụn̄ọde mmọ; onyụn̄ anyan̄a mmọ eke esịt ọduọde.” (Psalm 34:18) Enye n̄ko ọdọhọ ete: “Top mbiomo fo nọ Jehovah, ndien enye ayakama fi.” (Psalm 55:22) Kere ban̄a emi. Nte ikebemde iso itịn̄, ediwak owo ẹkụt ke ọfọn nditịn̄ nte etiede mmimọ ke idem nnọ nti ufan. Ndi ikpakam ifọnke ikan ndin̄wan̄a esịt nnyịn nnọ Abasi oro ọn̄wọn̄ọde ndidọn̄ nnyịn esịt?—2 Thessalonica 2:16, 17.

Paulo oro ikebemde iso itịn̄ iban̄a ọkọdọhọ ete: “Mma nsitọn̄ọ edọn̄ mbọn̄ akam nnọ Abasi ini ekededi oro n̄kenen̄erede n̄kop ubiak, okonyụn̄ etiede nte ndikemeke aba ndiyọ. Mma n̄kpe enye ubọk nte an̄wam mi.” Paulo enen̄ede enịm ke akam ama esin̄wam imọ. Edieke ọkọbọde ke akam, afo n̄ko  emekeme ndikụt ke “Abasi kpukpru ndọn̄esịt” ọyọnọ fi odudu ye ukeme ndiyọ.—2 Corinth 1:3, 4; Rome 12:12.

Idotenyịn Ediset ke N̄kpa

Jesus ọkọdọhọ ete: “Ami ndi ediset ye uwem. Owo eke ọbuọtde idem ye ami, idem ọkpọkọm enye akpakpa, oyodu uwem.” (John 11:25) Bible ọdọhọ ke mme akpan̄kpa ẹyeset. * Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ama owụt ke imọ imekeme ndinam mme akpan̄kpa ẹset. Ini kiet, enye ama anam eyenan̄wan isua 12 eset. Eketie ete ye eka eyenan̄wan emi didie ke idem? ‘Mmọ ẹma ẹkop n̄kpaidem ye akwa idatesịt.’ (Mark 5:42) Ke ini Edidem Jesus Christ edikarade ke Obio Ubọn̄ esie, enye ayanam ata ediwak owo ẹset ẹdidu uwem mi ke isọn̄—mmọ ẹdidu ke emem ye ke idaha oro ọfọnde akan emi. (Utom 24:15; 2 Peter 3:13) Kere ban̄a akwa idatesịt oro edidude ke ini mme akpan̄kpa ẹdisetde ẹdidu uwem ẹnyụn̄ ẹfiak ẹdidiana ye mbonima mmọ!

Claudete emi Renato eyen esie akakpade ke unọmọ ubomofụm adian ndise eyen esie emi ke ekebe ntụhube. Enye esise ndise emi ndien ndien onyụn̄ ọdọn̄ idemesie esịt ete, ‘Iyafiak isobo ke ini ẹdinamde mme akpan̄kpa ẹset.’ Leonardo odori enyịn ndikụt ete esie esetde edidu uwem ke obufa ererimbot oro Abasi ọn̄wọn̄ọde. Ke akpanikọ, idotenyịn ediset ke n̄kpa enen̄ede ọdọn̄ mmọ esịt ye ata ediwak mbon eken oro mme owo mmọ ẹkpan̄ade. Onyụn̄ ekeme ndidọn̄ fi esịt nde!

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ekebe/Ndise ke page 7]

“Abasi Kpukpru Ndọn̄esịt”

“Itoro enyene Abasi ye Ete Ọbọn̄ nnyịn Jesus Christ, kpa Ete mbọm ye Abasi kpukpru ndọn̄esịt.”—2 Corinth 1:3.

Ufan̄ikọ Bible emi owụt ke Abasi ekeme ndin̄wam mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹyọ mfịna m̀mê n̄kpọ-ata ekededi oro mmọ ẹsobode. Jehovah ekeme ndida ufan m̀mê owo nnyịn oro enịmde ke akpanikọ ndọn̄ nnyịn esịt.

Leonardo emi ete esie akakpade eti se ikọnọde imọ odudu ye ndọn̄esịt. Ke ini enye ọkọnyọn̄de edisịm ufọk usen kiet, enye ama eti ke owo ndomokiet idụhe ke ufọk, ntre enye ama ọtọn̄ọ nditua ata idiọk idiọk. Enye ama aka itie unọ idem nduọkodudu oro ekekperede onyụn̄ eketie ke anyan n̄kpọitie atua. Ke ini enye okosụk atuade, enye ama ọbọn̄ akam oyom un̄wam Abasi. Inikiet inikiet, ubomisọn̄ oro esimende mbiomo ama edituak ada ekpere do, ndien Leonardo ama okụt ke andiwat ubomisọn̄ oro edi eyenete imọ. Eyenete oro akasan̄a ọnọ mbonurua esie n̄kpọurua edi edue asan̄a usụn̄ efen. Leonardo ama okop ndọn̄esịt ke ini enye okokụtde eyenete emi.

Usen kiet, eren emi n̄wan esie akakpade ama okop ndobo onyụn̄ enen̄ede ofụhọ. Enye ama enen̄ede atua sia eketiede nte ke esie okụre. Enye ama ọbọn̄ akam oyom un̄wam Abasi. Ke ini enye okosụk ọbọn̄de akam, ẹma ẹkot enye ke urụk ukopikọ. Eyeyen esie okokot enye. Enye ọdọhọ ete: “Ibio ibio nneme oro ikenemede ama afiak ọnọ mi odudu. Mma nnịm ke ikot esie ekedi ibọrọ akam oro n̄kọbọn̄de nyom un̄wam.”

 [Ekebe ke page 9]

Ndidọn̄ Mbon En̄wen Esịt

‘Abasi ọdọn̄ nnyịn esịt ke kpukpru ukụt nnyịn, man nnyịn ikpekeme ndidọn̄ mbon oro ẹdude ke ukụt ekededi esịt ebe ke ndọn̄esịt oro Abasi ọnọde nnyịn.’—2 Corinth 1:4.

Ediwak ata mme Christian ẹkụt ke ikọ emi edi akpanikọ. Ke ini ẹdọn̄de mmọ esịt man ẹyọ n̄kpa owo mmọ, mmọ ẹsikeme ndisịn udọn̄ nnọ mbon en̄wen nnyụn̄ ndọn̄ mmọ esịt.

Da Claudete ke uwụtn̄kpọ, emi esikade kpukpru ini ekekpep mbon en̄wen se enye enịmde ke akpanikọ. Mbemiso eyen esie akakpade, enye ama esika ekese mma kiet emi kansa afia nsen iyịp okowotde eyen esie. Mma oro ama ama nte Claudete ekesidide edise imọ, edi ekekere ke tutu amama ke Claudete idinen̄ekede ifiọk nte abiakde imọ. Nte ededi, ke ndondo oro eyen Claudete akakpade, mma oro ama aka ekese enye onyụn̄ ọdọhọ ke idi ndise m̀mê enye ke osụk ọbuọt idem ye Abasi ke emi eyen esie ama akakpa mi. Ọkpọsọn̄ mbuọtidem Claudete anam mma oro esikpep Bible ye Claudete kpukpru ini, ndien Ikọ Abasi ke ọdọn̄ enye esịt.

Ke ete Leonardo ama akakpa, enye ama ebiere ndikpep usem idiọn̄ọ man ekeme ndida etop Bible ndọn̄ mme inan esịt. Enye omokụt ke ukeme oro imọ isịnde ndin̄wam mme inan enen̄ede an̄wam imọ. Enye ọdọhọ ete: “Udọn̄ oro nnyenede ndin̄wam mme inan ẹkpep n̄kpọ ẹban̄a Abasi edi kiet ke otu n̄kpọ oro ẹsin̄wamde mi ke ini mfụhọde. Mmenen̄ede nsịn ifịk n̄n̄wam mmọ. Mfụhọ mi ama akabade idatesịt ke ini akpa eyen ukpepn̄kpọ Bible mi akanade baptism! Ke nditịm ntịn̄, akpa n̄kokopde inemesịt ekedi oro tọn̄ọ ete mi akakpa.”—Utom 20:35.

[Ndise ke page 5]

Nditịn̄ nte etiede fi ke idem ekeme ndinọ fi utan̄ifia

[Ndise ke page 6]

Ndiwet nte etiede fi ke idem ekeme ndin̄wam

[Ndise ke page 6]

Ndikot mban̄a ediset ke n̄kpa ekeme ndinen̄ede ndọn̄ fi esịt

[Ndise ke page 8, 9]

Jesus ama ọn̄wọn̄ọ ke ẹyenam mbon oro ẹbuọtde idem ye imọ ẹset