Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama “Esịm Ubiere ke Esịt Esie”

MARY ama enen̄ede etie ọfọn ke edem ekpri enan̄-mbiomo. Enye ama odoro ke edem enan̄ emi ke ediwak hour. Joseph okomụm urụk enan̄ oro asan̄a ke iso nte mmọ ẹkade Bethlehem emi okodude nsannsan. Mary ama okop nte eyen ọwọn̄ọrede idem ke esịt idịbi esie.

Idịbi Mary ama aka anyan; Bible etịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ete ke enye ama ‘ekpere ndiman eyen.’ (Luke 2:5) Nte mmọ ẹkesan̄ade ẹbe mme in̄wan̄, anaedi ndusụk mbon oro ẹkefụn̄de isọn̄ m̀mê ẹketọde n̄kpọ ke in̄wan̄ ẹma ẹkere m̀mê nso ikpanam eyenan̄wan oro ada utọ akamba idịbi oro aka isan̄. Nso ikanam Mary oto ebietidụn̄ esie ke Nazareth aka utọ anyan usụn̄ oro?

Kpukpru emi ẹketọn̄ọ ke ini ẹkenọde ekpri eyenan̄wan Jew emi utom oro akanam owo mînọhọ baba owo kiet tọn̄ọ ẹkebot owo. Akana enye aman eyen emi edikabarede edi Messiah, kpa Eyen Abasi! (Luke 1:35) Nte ini oro enye edimande eyen emi akasan̄ade ekpere, ama oyom enye aka isan̄ emi. Mary ama osobo ekese n̄kpọ oro okodomode mbuọtidem esie ke usụn̄ isan̄ emi. Ẹyak ise se ikan̄wamde enye aka iso enyene ọkpọsọn̄ mbuọtidem.

Isan̄ Uka Bethlehem

Idịghe Joseph ye Mary ikpọn̄ ẹkeka isan̄ emi. Caesar Augustus okowụk ete kpukpru owo ẹka obio emana mmọ ẹkesịn enyịn̄ ke n̄wed. Nso ke Joseph akanam? Mbụk oro ọdọhọ ete: “Nte ededi, Joseph n̄ko oto ke obio Nazareth, ke Galilee, ọdọk aka ke Judea, ke obio David, emi ekerede Bethlehem, koro enye edide owo ufọk ye owo ubon David.”—Luke 2:1-4.

Ikpaha nnyịn idem Caesar ndikenịm ewụhọ oro ke ini oro. Ke isua ikie itiaba mbemiso ini oro, ẹma ẹtetịn̄ ke Messiah edimana ke Bethlehem. Ama odu Bethlehem oro ekedide kilomita 11 kpọt ọkpọn̄ Nazareth. Edi ntịn̄nnịm ikọ oro ama ọdọhọ nnennen nnennen ete ke Messiah edimana ke “Bethlehem Ephrathah.” (Micah 5:2) Obot obot usụn̄ oro ẹsan̄ade mfịn ẹto Nazareth ẹka ekpri obio emi edi n̄kpọ nte kilomita 150. Bethlehem enye emi ke ẹkedọhọ Joseph aka, sia enye ke ubon Edidem David ẹketo—kpa ubon emi Joseph ye n̄wan esie ẹketode.

Ndi Mary eyenyịme nditiene Joseph n̄ka? Kamse, isan̄ oro eyenen̄ede akak enye. Etie nte ini oro ekedi ntọn̄ọ ntọn̄ọ ini idọk, ntre anaedi edịm ama esidep nsịtnsịt nte ndaeyo ekekperede ndisịm utịt. Adianade do, Bible enen ndidọhọ ke Joseph ‘okoto ke Galilee ọdọk aka’, koro Bethlehem okodu ke enyọn̄ akamba obot oro okon̄de akan mita 760. Ke ẹma ẹkesan̄a ediwak usen, akana mmọ ẹdọk ẹkesịm Bethlehem. Anaedi mmọ ẹma ẹsan̄a ẹbịghi akan nte ekpedide sia etie nte ekedi mmọ ẹsan̄a ẹduọk odudu ke ntak idịbi Mary. N̄wan oro idịbi esie akade anyan ntem akpama ndidu n̄kpere ufọk man iman ye mme ufan esie ẹn̄wam enye ke ini uman. Eyịghe idụhe nte ke enye ama enyene esịt ndika isan̄ emi.

Nte ededi, Luke ewet ete ke Joseph akaka “ndikesịn enyịn̄ ke n̄wed ye Mary.” Enye ọdọhọ  n̄ko ete ke ẹma ‘ẹda Mary ẹnọ Joseph ke ndọ nte ẹken̄wọn̄ọde.’ (Luke 2:4, 5) Mary ndidi n̄wan Joseph ama enen̄ede otụk ubiere oro enye akanamde. Enye akada ebe esie nte ibuot ufọk—kpa enye emi enyenede unen ndida usụn̄ ke ndutịm utuakibuot. Ntre, Mary ama anam se Abasi oyomde oto ibanndọ ke ndibere ye ebe esie ke mme ubiere oro enye akanamde. * Enye ndisụk ibuot nnọ ebe esie ama anam enye ebe idomo mbuọtidem emi.

Nso n̄kpọ en̄wen akanam Mary enyịme ndika isan̄ emi? Ndi enye ama enyene ifiọk aban̄a ntịn̄nnịm ikọ oro ọkọdọhọde ke Messiah edimana ke Bethlehem? Bible itịn̄ke. Ekeme ndidi enye ama ọfiọk sia mme adaiso ido ukpono ye mbon eken ẹma ẹfiọk ntịn̄nnịm ikọ emi. (Matthew 2:1-7; John 7:40-42) Mary ama enen̄ede ọfiọk Ikọ Abasi. (Luke 1:46-55) Ntre, edide Mary ekenyịme ndika isan̄ oro man okop uyo ọnọ ebe esie, anam ewụhọ ukara, m̀mê man ntịn̄nnịm ikọ Jehovah osu—m̀mê kpukpru emi ẹkenam—enye ama enịm ata eti uwụtn̄kpọ ọnọ nnyịn. Jehovah enen̄ede ama mbon oro ẹsụhọrede idem ẹnyụn̄ ẹkopde item. Ke eyo nnyịn emi, oro etiede nte ediwak owo idaha nsụhọdeidem ke n̄kpọ, Mary ama enịm n̄wọrọnda uwụtn̄kpọ ọnọ kpukpru mbon oro ẹnamde akpanikọ.

Emana Christ

Anaedi Mary ama en̄wek ọduọk ke ini enye akadade nsannsan okụt Bethlehem. Nte mmọ ẹkesụk ẹdọkde obot oro, ẹsan̄ade ẹbe in̄wan̄ olive—kpa kiet ke otu mfri oro ẹsitetde akpatre—anaedi Mary ye Joseph ẹma ẹkere ẹban̄a mbụk ekpri obio emi. Enye ekedi n̄kpri-n̄kan ke otu obio Judah, kpa nte Micah eketịn̄de ke ntịn̄nnịm ikọ esie; edi mi ke ẹkeman Boaz, Naomi, ndien ekem ẹman David ke se ibede tọsịn isua kiet mbemiso ini oro.

Mary ye Joseph ẹma ẹkụt ediwak owo ke obio emi. Mbon en̄wen ẹma ẹdedi ẹdisịm mbemiso Joseph ye Mary, ntre ufan̄ ikodụhe ke ufọkisen inọ mmọ. * Sia ufan̄ ndomokiet mîkodụhe, mmọ ẹma ẹkena ke ufọk ufene ke okoneyo oro. Emekeme ndikere nte eketiede Joseph ke idem ke ini enye okokụtde n̄wan esie amian̄ade ke ntak ọkpọsọn̄ ubiak uman, kpa utọ ubiak oro akanam enye mîkopke. Mi ke uman ọkọtọn̄ọ ndibiak enye.

Ediwak iban ẹkeme ndifiọk se iketịbede inọ Mary emi. Ke n̄kpọ nte isua 4,000 mbemiso ini oro, Jehovah ama ọdọhọ ke kpukpru iban ẹyekop ubiak ke ini ẹyomde ndiman eyen ke ntak idiọkn̄kpọ oro ikadade imana. (Genesis 3:16) N̄kpọ ndomokiet idụhe ndiwụt ke Mary iketieneke ikop ubiak uman emi. Mbụk Luke itịn̄ke n̄kpọ iban̄a ubiak oro enye okokopde, enye ọdọhọ n̄kukụre ete: “Enye aman eyen esie eren, akpan.” (Luke 2:7) Ke akpanikọ, Mary ama aman “akpan” esie—akpa ke otu nditọ esie itiaba. (Mark 6:3) Edi eyen enye emi edidi ata isio. Enye ikedịghe akpan Mary ikpọn̄, edi enye n̄ko ekedi “akpan ke otu kpukpru edibotn̄kpọ” Jehovah, ikpọn̄-ikpọn̄ edibon Eyen Abasi!—Colossae 1:15.

 Mi ke Bible etịn̄ ikọ oro ediwak owo ẹdiọn̄ọde, ete: ‘Enye ada ubak ọfọn̄ awan̄ enye enịm ke usịnudia ufene.’ (Luke 2:7) Ẹsiwụt n̄kpọntịbe emi ke mbre ye ke mme ndise ukabade isua ke ofụri ererimbot. Edi kere ban̄a se iketịbede. Usịnudia ufene edi n̄kpọ emi ẹsisịnde udia ẹnọ mme unam ẹdia. Mary ye Joseph ẹkena ke ufọk ufene. Ufọk ufene ikesisanake, ekesinyụn̄ etetebe kpa nte esisụk etebede mfịn. Anie ete ye eka ẹkpema eyen mmọ amana ke usịnudia ufene edieke itie en̄wen okpodude? Ediwak ete ye eka ẹsiyom ndinọ nditọ mmọ ata eti n̄kpọ. Kam kere utọ eti n̄kpọ oro Mary ye Joseph ẹkpekemade ndinọ Eyen Abasi!

Edi mmọ ikayatke esịt iban̄a itie oro mmọ ẹkedude, mmọ ẹma ẹnam ukeme mmọ. Ke uwụtn̄kpọ, Mary ke idemesie ama ese aban̄a nsekeyen emi, ada ọfọn̄ awan̄ enye, ekem ayak enye sụn̄sụn̄ enịm ke usịnudia ufene man ede, onyụn̄ ekpeme enye. Mary ikayakke editịmede esịt ke ntak ebiet oro mmọ ẹkedude anam enye etre ndikama eyen oro ke ukeme esie. Enye ye Joseph ẹma ẹfiọk ke ndin̄wam eyen emi atuak ibuot ọnọ Jehovah edi n̄kponn̄kan n̄kpọ oro mmimọ ikemede ndinam nnọ enye. (Deuteronomy 6:6-8) Mfịn, mme ete ye eka oro ẹnyenede eti ibuot ẹfiọk ke ndin̄wam nditọ mmimọ ẹkpono Jehovah edi mfọnn̄kan n̄kpọ oro ikemede ndinam nnọ mmọ ke ererimbot oro mme owo mîdọn̄ke enyịn ke n̄kpọ Abasi mi.

Isenowo Ẹsịn Udọn̄ Ẹnọ Mmọ

Mme owo ẹma ẹtọn̄ọ ndiyomo ke ufọk oro. Mme ekpemerọn̄ ẹma ẹbe ẹdụk ufọk ufene oro inikiet inikiet, mmọ ẹkeyom ndikụt Mary ye Joseph, akpan akpan nsekeyen mmọ. Mme ekpemerọn̄ emi ẹma ẹnen̄ede ẹkop inemesịt, iso mmọ onyụn̄ ayama. Mmọ ẹketo mben obot oro mmọ ẹkedude ye ufene mmọ ẹfen̄e ẹdi. * Mmọ ẹma ẹtịn̄ se mmọ ẹkekụtde ẹnọ Joseph ye Mary. Ke ini mmọ ẹkedude ke mben obot oro, angel ama ọbiọn̄ọde mmọ ke iso ke ufọt okoneyo. Ubọn̄ Jehovah ama ayama akanade mmọ okụk, ndien angel oro ọdọhọ mmọ ete ke Christ, kpa Messiah, amana idaha oro ke Bethlehem. Enye onyụn̄ ọdọhọ ke mmọ ẹyekụt eyen oro anade ke usịnudia ufene, ẹdade ọfọn̄ ẹwan̄ enye. Ekem n̄kpọ oro akakam akpade owo idem akan ama etịbe—mmọ ẹma ẹkụt akwa udịm mme angel ẹkwọde ubọn̄ Jehovah!

Imokụt ndien ntak mbon nsụhọdeidem emi ẹkefen̄ede ẹdụk Bethlehem! Anaedi esịt ama enen̄ede adat mmọ ndikụt nsekeyen emi anade ke usịnudia ufene kpa nte angel oro ọkọdọhọde mmọ. Mmọ ikodopke uyo, edi ẹma ‘ẹsian mme owo ikọ emi. Ndien kpukpru mbon emi ẹkekopde ẹdu ke n̄kpaidem ẹban̄a mme n̄kpọ oro mme ekpemerọn̄ ẹketịn̄de ẹnọ mmọ.’ (Luke 2:17, 18) Etie nte ke mme adaiso ido ukpono ini oro ẹkesise mme ekpemerọn̄ ke ndek. Edi ana in̄wan̄-in̄wan̄ nte ke Jehovah akada mme osụhọde idem irenowo emi ẹnamde akpanikọ mi ke ọsọn̄urua. Edi didie ke mme ekpemerọn̄ emi ndika n̄kese Mary ekesịn udọn̄ ọnọ enye?

Ke akpanikọ, Mary ama okop mmemidem ke ntak uman, kpa ye oro, enye ama enen̄ede akpan̄ utọn̄ okop kpukpru se ẹketịn̄de. Edi enye ama anam se ikande oro: “Mary [ama] omụm kpukpru ikọ emi akama, esịm ubiere ke esịt esie.” (Luke 2:19) Eyenan̄wan emi ama esinen̄ede ekere mme n̄kpọ oro enye okokopde. Enye ama ọfiọk ke etop angel emi ekedi ata akpan etop. Jehovah Abasi okoyom enye ọfiọk ke eyen oro enye edimande edidi ata akpan owo. Ntre, enye ama akpan̄ utọn̄ onyụn̄ omụm kpukpru ikọ oro ọdọn̄ ke esịt esie man enye ekeme ndifiak ntie n̄kere mme ikọ emi ke mme ọfiọn̄ ye isua oro ẹdidide. Se ikan̄wamde Mary enyene n̄wọrọnda mbuọtidem ke ofụri uwem esie edi emi.

Ndi afo eyekpebe uwụtn̄kpọ Mary? Jehovah ama anam ẹwet ikọ esie ẹdọn̄ ke Bible. Edi  ikọ akpanikọ emi idinyeneke ufọn inọ nnyịn ibọhọke nnyịn ikot Bible kpukpru usen—idịghe ndikot enye nte ikpîkpu n̄wed eken, edi ndikot enye nte ikọ oro ẹkedade odudu spirit Abasi ẹwet. (2 Timothy 3:16) Ndien ukem nte Mary, ana nnyịn n̄ko imụm Ikọ Abasi emi ikama, inyụn̄ isịm ubiere ke esịt nnyịn. Edieke nnyịn inen̄erede itie ikere se nnyịn ikotde ke Bible, inyụn̄ ikerede mme usụn̄ oro nnyịn ikemede ndinen̄ede nnam mme item Jehovah, emi ayanam mbuọtidem nnyịn ọdọdiọn̄ ọsọn̄.

Mme Ikọ Efen Oro Mary Eketiede Ekere

Ke ini eyen oro ọkọyọhọde usen itiaita, Mary ye Joseph ẹma ẹnam ẹnịm enye mbobi nte Ibet Moses ọkọdọhọde, ẹnyụn̄ ẹsio enye enyịn̄ Jesus kpa nte ẹketemede mmọ. (Luke 1:31) Ekem, ke ini enye ọkọyọhọde usen 40, mmọ ẹma ẹmen enye ẹto ke Bethlehem ẹka Jerusalem oro okodude ekpere, ẹnyụn̄ ẹnọ uwa edinam asana oro Ibet ekenyịmede mme ubuene ẹnọ—mbomon̄kuku iba m̀mê ibiom iba. Mmọ ikokopke bụt ke ntak mmọ mîkenyeneke erọn̄ kiet ye mbomon̄kuku kiet inọ nte mme ete ye eka eken ẹkenọde. Nte ededi, mmọ ẹma ẹnen̄ede ẹbọ nsịnudọn̄ ke ini mmọ ẹkedude ke temple.—Luke 2:21-24.

Akanieren kiet emi ekekerede Simeon ama asan̄a ekpere mmọ onyụn̄ etịn̄ mme ikọ efen oro Mary okonyụn̄ omụmde ọdọn̄ ke esịt. Ẹma ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ enye ẹte ke enye oyokụt Messiah mbemiso enye akpa, ndien edisana spirit Jehovah ama owụt enye ke ekpri Jesus ekedi Andinyan̄a oro ẹketịn̄de ẹban̄a. Simeon n̄ko ama asian Mary aban̄a ubiak oro enye edikopde usen kiet. Enye ọkọdọhọ ke editie Mary ke idem nte n̄kpọ eke ẹdọhọde ke ẹda anyan akan̄kan̄ ẹkịm enye. (Luke 2:25-35) Ekeme ndidi idiọk etop emi ama akam an̄wam Mary ọyọ ke ini afanikọn̄ emi eketịbede ke n̄kpọ nte isua 33 ke ukperedem. Ke Simeon ama okokụre, prọfet an̄wan emi ekekerede Anna ama okụt ekpri Jesus onyụn̄ ọtọn̄ọ nditịn̄ mban̄a enye nnọ kpukpru owo oro ẹketiede ẹbet edinyan̄a Jerusalem.—Luke 2:36-38.

Ke akpanikọ, Joseph ye Mary ẹma ẹnam ọfọn ndimen eyen mmọ ndi temple Jehovah ke Jerusalem! Ini emi ke eyen emi ọkọtọn̄ọ ndisidu ke temple Jehovah ke ofụri ini emi enye okodude ke isọn̄. Ke ini mmọ ẹkedude ke temple, mmọ ẹma ẹnam n̄kpọ Abasi ke ofụri esịt ẹnyụn̄ ẹbọ item ye nsịnudọn̄. Ke akpanikọ, ẹma ẹnen̄ede ẹsọn̄ọ mbuọtidem Mary usen oro nte enye ọkọnyọn̄de temple, ndien enye ama omụm ediwak ikọ akpanikọ akama ke esịt esie man enye etie ekere onyụn̄ etịn̄ ọnọ mbon efen.

Enen̄ede eye ndikụt mme ete ye eka ẹtienede ukem uwụtn̄kpọ emi mfịn. Mme Ntiense Jehovah ẹsida nditọ mmọ ẹdi mme mbono esop Christian kpukpru ini. Utọ mme ete ye eka oro ẹsinam ukeme mmọ ke utom Abasi, ẹnyụn̄ ẹsịn udọn̄ ẹnọ ekemmọ mme andinịm ke akpanikọ. Ndien ke ini mbono esop asuanade, mmọ ẹsinen̄ede ẹsọn̄ idem, ẹdat esịt, ẹnyụn̄ ẹnyene ekese nti n̄kpọ ndisian mbon en̄wen. Nnyịn imesịn udọn̄ inọ fi ite etiene abuana ye mmọ. Edieke afo anamde emi, afo oyokụt ke mbuọtidem fo eyenen̄ede ọsọn̄ ukem nte eke Mary.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 25]

Abasi ama anam Simeon odu uwem okụt Andinyan̄a oro ẹketịn̄de ẹban̄a