Leta Ghana

Usen Emi Ata An̄wana En̄wan Karet Eketrede Karet

ENYE itiehe nte se n̄kekerede. Esịne anyan afia ndọdọrọ ewụra, ye ekpri obubịt n̄kpahaisịn ke isịn, ofụt ubọk eben̄e idem en̄wan, atian̄ade ada, isịneke ikpaukot. Iso asat enyene ndịk, idet enyịn adaha ada enye ke iso. Enyịn odụk ọdọn̄ọ enye ke ibuot, adat nte ikan̄, onyụn̄ etie nte oyom ndiwot owo—ibietke-biet enyịn owo mbak owo edikere ke imọ idi mbe.

Enye adaha inikiet inikiet. Emenede ubọk ke enyọn̄ eyịbi obukpọk asiak iba. Onyụn̄ ọfrọ ke enyọn̄ oyụt idem akanade, ọwọn̄ọde ubọk ye ukot aka n̄kan̄ emi ye oko, eben̄e idem nditọ owo en̄wan esie ita ke mbuari. Ndi utọ owo emi oyom ẹkpep imọ Bible?

Mmasan̄a n̄kpere enye nnyụn̄ nsio ubọk n̄kọm enye, mbụp nte: “Ndi afo ekere Kojo? N̄kop ke oyom ndikpep Bible.” Enye omụm mi ubọk onyụn̄ enen̄ede atuak inua imam, iso esie onyụn̄ edi se owo esede. Enyịn esie inyeneke aba ndịk, edi etie nte owo oro oyomde ndibụp ekese mbụme. Enye ọbọrọ mi ete: “Ih, ami ke edi, mmenen̄ede nyom ndikpep Bible. Ini ewe ke ikpọtọn̄ọ?”

Imosụhọde itetie ke esa ufọk esie, nnyụn̄ nsio Bible ye n̄wed ukpepn̄kpọ ndi. Ebiet emi ebịt etieti, uyom idụhe, owo inyụn̄ idụhe nditịmede nnyịn. Nnyịn mbita kpọt idu: Ami, Kojo, ye ekpri ebọk esie. Ekpri ebọk emi enyene ndatndat idet ke ibuot, ye afia ntan̄ebek emi anamde enye enem owo imam onyụn̄ etie mfịna mfịna. Ebọk emi asan̄a akanade ese m̀mê nso ke ikama, ebre mbre, ọdọk n̄wed nnyịn asan̄a, esiwabade nnyịn eton̄wed ke ubọk, ọdọn̄ n̄kpri nnuenubọk esie ke ekpatọfọn̄ nnyịn oyom n̄kpọ. Kojo idọn̄ke utọn̄ do, ke ekpep Bible esie, anam nte ete oro enyenede ekpri esịn-ntịme eyenọwọn̄. Ediwak mbụme oro enye obụpde anam mfiọk ke enye ke okop se ntịn̄de, ye nte ke enye enen̄ede oyom ndikpep n̄kpọ. Etie nte en̄wan karet ekpep enye ndinen̄ede n̄kpeme se enye anamde, sia enye inyịmeke n̄kpọ ndomokiet ibọhọke enye ada enyịn esie okụt ke N̄wed Abasi.

Ukpepn̄kpọ nnyịn ke aka iso edifọn edifọn. Nte ini akade, mmokụt enye ọtọn̄ọde ọkpọsọn̄ en̄wan en̄wen ke esịt idem esiemmọ. Enye ọdọhọ mi ete: “N̄kukụre se mmade ke ererimbot emi edi karet.” Mmokụt ke enye enen̄ede ama karet, ke enye enen̄ede oyom ndika iso nnam se enye ama ekenen̄ede ọbọ ukpep onyụn̄ ọdiọn̄ọ ndinam ata edifọn edifọn. Eyen isua 26 anam kpukpru emi-o, akparawa emi ama en̄wan karet ọsọn̄, onyụn̄ enen̄ede ọfiọk ndin̄wana karet tutu ẹnọ enye ata akamba idaha oro ibat ibat owo kpọt esịmde ke karet, akpakam edi ẹyesesịm tutu amama.

Mfiọkke m̀mê Kojo eyekeme ndikpọn̄ karet.  Mmọfiọk ke enye edikụt ke ndin̄wana karet, ntịgha owo ke ukot nnyụn̄ nyịbi owo nnọ unan asan̄a ata isio ye edu mbọm, sụn̄sụn̄ ido, edikere mban̄a ye ima oro ata mme Christian ẹnyenede ke otu idemmọ. Edi mmọfiọk ke akpanikọ Bible anam ata ikaki oro ẹsọn̄de esịt ẹkan enye ẹkabade esịt. Mmọdo, mmekere ke edieke enye enyenede eti esịt, ke enye n̄ko ayakabade esịt sụn̄sụn̄ ke odudu Abasi. Ntre, ana nnyene ime.

Ke ikperede ndikụre ukpepn̄kpọ nnyịn nainai uwemeyo kiet, imokot itie N̄wed Abasi kiet oro otụkde Kojo ke ọkpọ nte n̄kpọ eke owo en̄wan esie emende enye ọtọ asuan isịn. Enye okot itien̄wed oro ke idemesie, ete: “Jehovah odomo edinen owo: ndien ama edi idiọk owo, ye owo eke amade afai, ukpọn̄ esie asua mmọ.” (Psalm 11:5) Mmokop enye afiakde okot sụn̄sụn̄ ete: “Owo eke amade afai.” Eren emi enyịn esie ebietde idian̄ emi mîsikepke enyịn inọ ntan mi ọtọn̄ọ ndimem sụn̄sụn̄. Emenede enyịn ese mi onyụn̄ atuak inua iman sụn̄sụn̄, ete: “N̄n̄wanake karet aba.”

Ami ye Kojo ke inam utom oro nnyịn imade ikan n̄kpọ ekededi—oro edi, edisan̄a n̄kpep mme owo Bible ke mfọn. Enyene akparawa oro iyomde ndikosobo usenubọk emi. Enye ekere Luke.

Isan̄a mfafaha usụn̄ urua oro mme owo ẹyọhọde etieti ika edem mme Luke. Imokụt ata ediwak efeurua ye mme anyamurua ke udịm ke udịm ye mme n̄kpọurua mmọ: ikpọ ebok ndatndat ye n̄kịm ntokon, ndatndat tomato ke mme akpasa, ata uwak etịghi, mme ekebe utịn̄ikọ, ufụkeyo, mme esan̄ ọ-suọp, uyaraibuot, mme n̄kpọ utemudia, ata ediwak n̄kani ikpaukot ye mme ọfọn̄. N̄kaiferi ẹdori ata akamba eso ediye ediye ke ibuot ẹsan̄a ẹnyam ufiop ufiop edinem udia. Mmọ ẹda mbufiọk ẹfak idem ẹbe ke otuowo, ẹbiom edinem efere oro ẹkamade nsatiyak ye isobo ye ekwọn̄ ẹbọk ẹnam mme owo itọn̄ ẹyom udep. Ebua, ebot, ye unen ke ẹdọk owo ukot ẹbe ẹka mbubehe mmọ. Uyom okpon etieti ke urua—ekebe utịn̄ikọ ke ebre, ubomisọn̄ ke efri ifiom, mme owo ke ẹfiori n̄kpo.

Imọkpọn̄ ebiet oro, iwaha idụk afan̄usụn̄ emi owo mîsịnke itai, utọn̄ adia nnyịn inụn̄ ndien, imonyụn̄ idisịm ntan̄wan̄ ufọk kiet. Luke, ekpri akparawa emi ebede isua edịp esisịt do ada ke enyịnusụn̄, ọdọhọ idụk iditetie mbak eyo edisiak nnyịn ibuot. Ekpat ye ekebe oro ẹdọn̄de ikọn̄ ye mme orụn̄ ẹyọyọhọ ufọk, ẹda urụk ẹbọp ndusụk ikọn̄, ikpọ n̄kukịp ikpọk eto do n̄ko. Eyeneka eka esie emi edide abiausọbọ mbubịt owo esida kpukpru emi ọnọ owo usọbọ. Mma mbon esikọkọk mmọ etem onyụn̄ abuak mmọ nte ete ete ye ete esie ẹkekpepde enye ada ọsọbọ se ededi udọn̄ọ oro ẹdade ẹbịne enye. Luke enen̄ede eben̄e nnyịn, ọkpọri mme n̄kpọ oro obon n̄kan̄ kiet, onyụn̄ enịm n̄kpọitie ita eben̄e nnyịn. Imosụhọde itetie ikpere kiet eken, inyụn̄ itọn̄ọ ndikpep Bible.

Kojo esikpep Luke n̄kpọ. Ntetie n̄kop nte n̄kparawa iba emi ẹnemede se Bible etịn̄de aban̄a ntak emi afanikọn̄ okponde ntem ke ererimbot. Ke ini Kojo oyomde ndiwụt Luke itie Bible oro ẹyomde ndikot, mmesise nte ikpọ n̄kpụp-n̄kpụp ubọk esie ẹkụbọrede n̄kpri ikọn̄ N̄wed Abasi sụn̄sụn̄. Ekem nti ke enye ekesida ubọk emi an̄wana karet. Ke akpanikọ, Ikọ Abasi enen̄ede enyene odudu, sia enye anamde owo emi ekenyenede ata idiọk edu oro edide ọsọ ke ererimbot emi akabade enyene esịtmbọm, onyụn̄ ama ima. Idụhe se inọde mi inemesịt ntre!

Nte isụk ikade ke usụn̄ unyọn̄, imawaha ite ikenyene nneme ye ọbọn̄ kiet oro ẹtiede ke idak man̄ko. Ọbọn̄ emi odop uyo ese nte Kojo okụbọrede Bible okot itie N̄wed Abasi kiet. Ke ama ekedi edifiọk ke nnyịn idi Mme Ntiense Jehovah, enye adaha ada wap, onyụn̄ ofiori ete, “Ẹmen ndisịme mbufo ẹdaha mi ke iso.” Ke ndondo oro, ide ọtọn̄ọ ndidaha Kojo. Ekem, n̄kụt enye omụmde idem akama, onyụn̄ asan̄a sụn̄sụn̄ adaha. Mmadaha okịm ntiene eyen mbon.

Nte isụk ikade ke usụn̄, Kojo osụk ibuot ke isọn̄ onyụn̄ ọdọhọ sụn̄sụn̄ ete: “Esịt ama enen̄ede emenede mi ke enyọn̄ ke ini ete oro eketịn̄de ikọ ntre. Ndi ọmọfiọk se n̄kpakanamde enye?” Mma ntuak inua imam nnyụn̄ mbọrọ nte, “Ih, mmọfiọk.” Enye onyụn̄ atuak inua imam, ndien isan̄a idaha mbubehe nnyịn.