Ndi Ama Ọfiọk?
Ndi Ama Ọfiọk?
Ntak emi Jesus okokotde Jehovah “Abba, Ete” ke ini emi enye ọkọbọn̄de akam?
Ikọ Aramaic oro ʼab·baʼʹ ekeme ndiwọrọ “ete” m̀mê “O Ete.” Ke itie mbita oro ikọ oro odude ke N̄wed Abasi, ẹsiak enye ke akam ndien ẹda enye ẹtịn̄ ẹban̄a Ete eke heaven, kpa Jehovah. Nso ke ikọ oro ọwọrọ?
The International Standard Bible Encyclopedia ọdọhọ ete: “Ke ini nditọwọn̄ ẹkesinemede nneme ke eyo Jesus, mmọ ẹkesikot ete mmọ ʼabbāʼ ke ntak emi mmọ ẹmade ẹnyụn̄ ẹkponode ete mmọ.” Enye ekedi nditịk enyịn̄ emi ẹkesikotde ete, okonyụn̄ edi kiet ke otu ata akpa ikọ oro eyen ọkọfiọkde. Jesus ama okot enyịn̄ emi ke akam ofụri esịt oro enye ọkọbọn̄de ọnọ Ete esie. Ke In̄wan̄ Gethsemane, hour ifan̄ mbemiso Jesus akakpade, enye okokot Jehovah “Abba, Ete” ke akam oro enye ọkọbọn̄de.—Mark 14:36.
The International Standard Bible Encyclopedia aka iso ọdọhọ ete: “Owo ikesiwakke ndikot Abasi ʼAbbāʼ ke n̄wed mme Jew eyo Greece ye Rome, sia ndikot Abasi enyịn̄ emi owụtde ke ẹkpere owo idem ẹkaha ekpeketie nte unana ukpono.” Nte ededi, “Jesus . . . ndikot enyịn̄ oro ke akam edi usụn̄ en̄wen ndisọn̄ọ se Enye ọdọhọde ke imọ imenen̄ede ikpere Abasi idem.” Itie iba eken oro “Abba” odude ke N̄wed Abasi—emi mbiba ẹdude ke leta oro apostle Paul ekewetde—ẹwụt ke mme Christian eyo mme apostle ẹma ẹsikot enyịn̄ oro n̄ko ke akam mmọ.—Rome 8:15; Galatia 4:6.
Ntak emi ẹkewetde ikpehe Bible kiet ke usem Greek?
Apostle Paul ọkọdọhọ ke ‘ẹkeyak edisana ikọ Abasi ẹsịn mme Jew ke ubọk.’ (Rome 3:1, 2) Mmọdo, ẹkewet ekese akpa ikpehe Bible ke usem Hebrew, kpa usem mme Jew. Edi ẹkewet N̄wed Abasi eke mme Christian ke usem Greek. * Ntak-a?
Ke n̄kpọ nte isua 2,400 emi ẹkebede, udịmekọn̄ Akwa Alexander ẹkesem nsio nsio n̄kpri usem Greek eset, emi ẹkekperede ndibuaha n̄kabade Koine, m̀mê ọsọ usem Greek. Alexander ndikan ediwak ebiet ama etịp esịn ke ndinam Koine akabarede usem ofụri ererimbot. Etisịm ini emi Alexander ekesikande do, mme Jew ẹma ẹdụn̄ọ ke nsio nsio idụt. Ẹma ẹda ediwak mmọ ẹka ntan̄mfep ke Babylon ke isua 607 M.E.N., edi ke ini mmọ ẹkebọhọde, mmọ ikafiakke inyọn̄ idi Palestine. Emi ama anam ediwak mme Jew inen̄ekede ifiọk aba usem Hebrew ẹnyụn̄ ẹsisem usem Greek. (Utom 6:1) Man ẹn̄wam mmọ, ẹma ẹkabarede N̄wed Abasi Usem Hebrew ẹsịn ke Koine, m̀mê ọsọ usem Greek, ndien ẹkekot enye Septuagint.
N̄wed oro Dictionnaire de la Bible ọdọhọ ke idụhe usem oro “ekenyenede ikọ, ekemde ye nsio nsio idaha, onyụn̄ odotde ye mme owo ke kpukpru ebiet nte usem Greek.” Sia enye ekenyenede ediwak ye nnennen ikọ, ọyọhọ ọyọhọ usụn̄ nte ẹbonde ikọ ke usem, ye mme ikọedinam emi ẹwụtde kpukpru n̄kpọ emi ikọ ọwọrọde, enye ekedi “usem oro odotde ndida ntịn̄ se ẹyomde nditịn̄ ata nnennen nnọ ediwak owo—enye okonyụn̄ edi usem oro odotde ye Ido Ukpono Christ.” An̄wan̄a ntak emi ẹkewetde N̄wed Abasi eke mme Christian ke usem Greek!
[Ikọ Idakisọn̄]
^ ikp. 7 Ẹkewet esisịt ikpehe N̄wed Abasi Usem Hebrew ke usem Aramaic. Matthew ekebem iso ewet Gospel esiemmọ ke usem Hebrew, ekem etie nte enye ke idem esiemmọ akakabarede esịn ke usem Greek.
[Ndise ke page 13]
Ubak akani uwetn̄kpọ Septuagint usem Greek
[Ebiet Ẹdade Ndise Ẹto]
Ẹbọ ẹto Israel Antiquities Authority