Kpebe Mbuọtidem Mmọ

Enye Ama Enyene Eti Ibuot

ABIGAIL ama okụt ke idem enen̄ede enyek akparawa oro. Enyene se ikanamde idem enyek ufan oro ntre. N̄kpọ nte mbonekọn̄ 400 ke ẹdi ke usụn̄. Mmọ ẹdi ndiwot kpukpru irenowo ke ufọk Nabal ebe Abigail. Ntak-a?

Nabal akada kpukpru emi edi. Enye ama anam ndisịme oro enye esinamde. Edi isan̄ enye emi, enye ọkọduọ odụk ubọk owo oro mîdidiaha ndisịme esie—enye ọkọsọn̄ọ David enyịn. David ekedi etubom ekọn̄ onyụn̄ enyene mbonekọn̄ oro ẹnen̄erede ẹdaha uko. Ntem owoutom Nabal kiet oro esikpemede erọn̄ edi ebịne Abigail, sia enye ekerede ke Abigail ọyọfiọk se akpanamde man anyan̄a mmimọ. Edi nso ke n̄wan kiet kpọt ekeme ndinam mbonekọn̄?

Yak ibem iso ineme esisịt iban̄a utịbe utịbe an̄wan emi. Anie ke Abigail ekedi? Didie ke mfịna emi ọkọtọn̄ọ? Ndien nso ke ikeme ndikpep nto mbuọtidem esie?

“Enyene Eti Ibuot, Onyụn̄ Eye Iso”

Abigail ekedi ata eti an̄wan ọnọ Nabal, edi Nabal ikedịghe eti ebe. Imọdiọn̄ọ ke Nabal ama enyene okụk. Ntre emi ama ọdọk enye ibuot, edi mme owo ẹkeda enye didie? Idụhe owo ndomokiet ke Bible oro ẹkekotde utọ idiọk enyịn̄ emi ẹkekotde Nabal. Enyịn̄ esie akam ọwọrọ “Ndisịme.” Nnyịn idiọn̄ọke m̀mê ete ye eka esie ẹkesio enye enyịn̄ emi m̀mê ẹkedi ẹdikot enye enyịn̄ emi ke ntak usụn̄ uwem esie, edi se ifiọkde edi nte ke enye ekedi ata ndisịme owo. Nabal ama “ọsọn̄ ido, onyụn̄ ọdiọk ido.” Enye ama esifiomo mme owo onyụn̄ akpa mmịn, ediwak owo ẹma ẹsifehe enye ẹnyụn̄ ẹsua enye.—1 Samuel 25:2, 3, 17, 21, 25.

Abigail ikebietke enye ke usụn̄ ndomokiet. Enyịn̄ esie ọwọrọ “Ete Mi Enem Idem Esịt.” Ediwak ete ẹsinem esịt ndinyene ediye eyenan̄wan, edi ete oro enyenede ọniọn̄ esinen̄ede okop inemesịt edieke eyen esie enyenede eti ibuot. Mbon oro ẹyede isiwakke ndinam n̄kpọ ke mbatibuot, ke ọniọn̄, nnyene uko, m̀mê mbuọtidem. Edi Abigail iketiehe ntre. Bible ọdọhọ ke enye ama “enyene eti ibuot, onyụn̄ eye iso.”—1 Samuel 25:3.

Mfịn, ndusụk owo ẹkeme ndikere m̀mê nso ikanam utọ enyene-ibuot eyenan̄wan oro ọkọdọ utọ ndisịme oro. Ti ete ke mme ete ye eka ẹkesiyom ebe m̀mê n̄wan ẹnọ nditọ mmọ ke eyo Bible. Idem mbon oro mîkoyomke ebe m̀mê n̄wan inọ nditọ mmọ ẹkesụk ẹyom nditọ ẹdọ owo emi mmọ (oro edi, mme ete ye eka) ẹmade. Nnyịn ifiọkke m̀mê ete ye eka Abigail ẹkedọhọ Abigail ọdọ Nabal ke ntak emi Nabal ekedide imọ ye ọwọrọiso owo. M̀mê akakam edi sia n̄kpọ ọkọsọn̄de ye mme Abigail akanam enye ọdọ Nabal. Se ededi oro ekedide ntak, okụk oro Nabal ekenyenede ikanamke enye edi eti ebe.

Mme ete ye eka oro ẹnyenede ọniọn̄ ẹsida ini ẹkpep nditọ mmọ ndikpono ndọ. Mmọ isinyịkke nditọ mmọ ẹdọ owo ke ntak okụk isinyụn̄ inyịkke mmọ ẹtọn̄ọ ediomi ndọ ye owo ke ini mmọ mîkponke ikem ndidọ ndọ. (1 Corinth 7:36) Edi ini Abigail nditie n̄kere se ikanamde enye ọdọ Nabal ama ebe. Enye  ama eben̄e idem ndinam kpukpru se enye ekekeme man ndọ esie ọfọn.

“Enye Osụn̄i Mmọ”

Nabal ama anam uwem enen̄ede ọsọn̄ ye Abigail. Enye ama ọsọn̄ọ David enyịn. David ekedi anam-akpanikọ asan̄autom Jehovah oro Samuel ekeyetde aran enịm, onyụn̄ ọdọhọ ke Abasi emek enye ete ada itie Saul nte edidem. (1 Samuel 16:1, 2, 11-13) Ke ini David ekefehede ke ntak Edidem Saul, enye ye mme anam-akpanikọ mbonekọn̄ esie 600 ẹkedụn̄ọ ke wilderness.

Nabal okodụn̄ ke Maon, edi enye ekesinam utom ke Carmel, onyụn̄ etie nte enye ama enyene isọn̄ do n̄ko. * Enye ama enyene erọn̄ 3,000, ndien obio Carmel ama enen̄ede ọfọn se owo ekpetiede ọbọk erọn̄ sia nsehe mbiet ama odu. Edi akai ama odu akanade obio oro. Wilderness Paran okodu ke edem usụk obio oro. Usụn̄ emi ediwak ebeden̄ ye abaitiat ẹdude, emi ẹsisan̄ade ẹka Inyan̄ Inụn̄ okodu ke edem usiahautịn. Utọ n̄kann̄kụk emi ke David ye ikọt esie ẹkedụn̄ọ, ẹsisan̄a ẹyom udia. Mmọ ẹma ẹsiwak ndisobo n̄kparawa oro ẹkekpemede erọn̄ Nabal.

Didie ke mbonekọn̄ oro ẹkesisịnde idem ẹnam utom ẹkenam n̄kpọ ye mme ekpemerọn̄ Nabal? Ikpọkọsọn̄ke mmọ ndisimụm erọn̄ kiet nda n̄n̄wam idem ke ubọk ke ubọk, edi mmọ ikanamke oro. Mmọ ẹkekam ẹkpekpeme erọn̄ Nabal ye mme ekpemerọn̄ esie. (1 Samuel 25:15, 16) Erọn̄ ye mme ekpemerọn̄ ẹma ẹsisobo ata ediwak n̄kpọndịk. Mme unam emi ẹsitade ekemmọ unam ẹkeyọyọhọ ini oro. Mme inọ ẹma ẹsito adan̄a Israel oro okodude ekpere ẹdiyịp n̄kpọ. *

Anaedi ikememke utom David ndinọ kpukpru owo oro udia ke wilderness. Ntre, usen kiet David ama ọdọn̄ isụn̄utom duop ẹbịne Nabal man enye esịn un̄wam ọnọ mmọ. David ọkọdọn̄ mme isụn̄utom emi ẹbịne Nabal ke ata eti ini, kpa ini oro mme enyene erọn̄ ẹkefatde erọn̄ mmọ idet, ndien ẹma ẹsinọ mme owo enọ ẹnyụn̄ ẹsịn usọrọ ini oro. David okonyụn̄ ada usọ etịn̄ ikọ ukpono ukpono. Enye akakam ọdọhọ ke imọ idi ‘David eyen esie,’ ndien ekeme ndidi enye eketịn̄ ntem man owụt ke imọfiọk ke Nabal ọsọn̄ọ imọ. Edi nso ke Nabal ọkọbọrọ?—1 Samuel 25:5-8.

Esịt ama ofụt enye! Akparawa oro iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ nte asiande Abigail se iketịbede ọdọhọ ke enye Nabal ama “osụn̄i mmọ.” Efam akanam Nabal ọdọhọ ke imọ idinọhọ mmọ uyo, mmọn̄, ye unam imọ. Enye ikadaha David ke n̄kpọ onyụn̄ ọdọhọ ke enye etie nte ofụn emi efehede ọkpọn̄ eteufọk esie. Etie nte Nabal ama asua David kpa nte Saul akasuade enye. Mmọ ndomokiet ikesehe n̄kpọ nte Jehovah ekesede. Abasi ama enen̄ede ama David onyụn̄ ada enye nte owo emi edikarade Israel ke mîbịghike, utu ke ndise enye nte ofụn emi ọsọn̄de ibuot.—1 Samuel 25:10, 11, 14.

Ke ini mme isụn̄utom David ẹkenyọn̄de ẹditịn̄ kpukpru se iketịbede ẹnọ David, esịt ama ayat enye. Enye ọkọdọhọ mbonekọn̄  esie ete: “Mbufo kpukpru ẹbọbọ ofụt mbufo.” Enye David onyụn̄ atan̄ n̄kpọ ekọn̄ esie asan̄a ye ikọt esie 400 adaha en̄wan. David ama ọn̄wọn̄ọ ndisobo kpukpru irenowo ke ufọk Nabal. (1 Samuel 25:12, 13, 21, 22) Se iketịbede ama edi se ikpayatde David esịt, edi nte enye akayatde esịt ikọfọnke. Bible ọdọhọ ete: “Iyatesịt owo idaha edinen ido Abasi idi.” (James 1:20) Edi didie ke Abigail edinyan̄a ikọtufọk esie?

“Ẹkọm Eti Ibuot Fo”

Imokụt ke Abigail ama anam n̄kpọ man enen̄ede se ikakwan̄ade oro. Enye ama akpan̄ utọn̄ ọnọ akparawa oro, iketiehe nte ebe esie emi mîkesikpan̄ke utọn̄ inọ owo. Akparawa oro ọkọdọhọ ke Nabal “edi oburobụt owo akan nte owo ekemede ndidọhọ ikọ ye enye.” * (1 Samuel 25:17) Nabal ama enen̄ede ada idemesie ke n̄kpọ tutu imaha ndikpan̄ utọn̄ nnọ mbon en̄wen. Ata ediwak owo ẹtan̄ idem ntre n̄ko mfịn. Edi akparawa oro ama ọfiọk ke Abigail itiehe ntre, ndien enen̄ede etie nte ntak edi oro enye akakade akasian enye n̄kpọ oro.

Abigail ama ọsọsọp anam n̄kpọ ke mbatibuot. N̄wed Abasi ọdọhọ ete: “Ndien Abigail awara.” Ikọ emi, “awara” odu utịm ikanan̄ ke mbụk emi kpọt, ndien kpukpru osụk aban̄a Abigail. Enye ama ada uyo, wine, erọn̄, edifọp ibokpot, ebok edisat grape, ye eboho edisat fig ọsọk David ye ikọt esie. Emi owụt ke Abigail ama ọdiọn̄ọ se mmimọ ikenyenede onyụn̄ esinen̄ede ese aban̄a ufọk esiemmọ nte enyene-ido an̄wan oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke n̄wed Mme N̄ke. (Mme N̄ke 31:10-31) Enye ọkọdọhọ mme isụn̄utom esie ẹmen mme n̄kpọ oro ẹbem imọ iso, ndien enye asan̄a ikpọn̄ etiene mmọ ke edem. Bible ọdọhọ ke enye ‘iketịn̄ke inọ Nabal ebe esie.’—1 Samuel 25:18, 19.

Ndi emi ọwọrọ ke Abigail ikosụkke ibuot inọ ebe esie emi edide ibuot esie? N̄wan̄ansa-o! Nabal ọkọsọn̄ọ enyịn ye owo emi Jehovah ekeyetde aran, ndien se enye akanamde oro akpakanam ẹwot ikọtufọk esie oro mîkeduehe. Edieke Abigail mîkanamke se enye akanamde oro, ndi enye ekpeketiene enyene ubọk ke idiọkn̄kpọ ebe esie? Inamke n̄kpọ m̀mê nso ikedi ntak, akana enye ada edisụk ibuot nnọ Abasi ke akpan n̄kpọ akan edisụk ibuot nnọ ebe esie.

Abigail ama ọsọp ekesịm David ye ikọt esie. Enye ama afiak awara osụhọde ke edem enan̄-mbiomo onyụn̄ ọduọ ke isọn̄ ke iso David. (1 Samuel 25:20, 23) Ekem enye etịn̄ se isịnede enye ke esịt ọnọ David, onyụn̄ ekpe enye ubọk ete efen ọnọ ebe imọ ye ikọtufọk imọ. Nso ikanam n̄kpeubọk esie ekeme ndisụk David esịt?

Enye ama ọduọhọ idemesie ke se iketịbede emi onyụn̄ ekpe David ubọk ete adahado ọnọ imọ. Enye ama enyịme ke ebe esie edi ndisịme nte enyịn̄ esie ọwọrọde, ekeme ndidi ikọ esie ọkọwọrọ ke ufọn idụhe David ndinọ utọ ndisịme owo oro ufen. Enye ama ọdiọn̄ọ ke David edi owo Abasi, n̄ko ke enye ‘an̄wana ekọn̄ Jehovah.’ Enye ndikọdọhọ ete: ‘Jehovah eyenịm fi ke etubom Israel’ okowụt ke enye ama ọdiọn̄ọ ke Jehovah emek David ndidi edidem. Ke adianade do, enye ama ekpe David ubọk ete okûnam n̄kpọ emi iyịp owo edikọbọde enye m̀mê  n̄kpọ emi ‘edinamde enye ọduọ’—ndien etie nte enye eketịn̄ aban̄a n̄kpọ emi edinamde esịt obiom David. (1 Samuel 25:24-31) Nso nti ikọ emi otụkde owo esịt ke emi ekedi ntem!

Nso ke David akanam? Enye ama ọbọ se Abigail akadade ọsọk enye onyụn̄ ọdọhọ ete: “Ẹkọm Jehovah Abasi Israel, emi ọdọn̄de fi, ete edisobo ye ami mfịn emi: ẹnyụn̄ ẹkọm eti ibuot fo, ẹnyụn̄ ẹkọm fi emi akpande mi, ete n̄kûdue isop iyịp.” David ama ọkọm Abigail ke nte enye ekenyenede uko awara edisobo ye imọ ye nte enye akpande imọ ndidue isop iyịp. Enye ama ọdọhọ Abigail ke nsụhọdeidem ete: “Dọk ka ke ufọk fo ke ifụre; . . . mmokop uyo fo.”—1 Samuel 25:32-35.

‘Sese Ofụn An̄wan Fo’

Ke ini Abigail ọkọnyọn̄de edi, enye ama etie ekere se iketịbede onyụn̄ okụt nte David emi ekedide anam-akpanikọ asan̄autom Abasi ekenen̄erede okpụhọde ye ebe esie emi ekedide owo ukpọtiọ. Edi enye ikayakke oro afịna enye. Bible ọdọhọ ete: “Ndien Abigail aka ke ebiet Nabal.” Ih, mma mbon ama afiak ọnyọn̄ ufọk onyụn̄ akaka iso anam se enye ekekeme nte n̄wanndọ. Ndien ana enye anam ebe esie ọfiọk ke ima inọ David ye ikọt esie enọ. Ana enye n̄ko asian ebe esie nsobo oro David okpokosobode ofụri ufọk mmọ mbemiso ebe esie okokop ke inua owo en̄wen, emi ekpedide ata n̄kpọ esuene. Edi ifọnke enye etịn̄ kpukpru emi idahaoro koro ete mbon ke adia usọrọ nte edidem onyụn̄ akpa mmịn etieti.—1 Samuel 25:36.

Ntre, n̄wan esie ebet tutu eyo esiere man mmịn oro atam enye ke enyịn. Enyịn ayan̄wan̄a enye ini oro ndikop se n̄wan esie editịn̄de. Kpa ye oro, enye ekeme ndinam n̄wan esie n̄kpọ sia enye ekedide owo iyatesịt. Edi n̄wan esie ama aka ebịne enye okobụk kpukpru n̄kpọ emi ọnọ enye. Anaedi n̄wan esie ama ekere ke enye ayayat esịt onyụn̄ esịn ntịme. Edi enye eketie ntre nte itiat.—1 Samuel 25:37.

Nso ikanam enye? “Esịt akpa enye ke idịbi, enye onyụn̄ akabade etie nte itiat.” Etie nte akpauben̄ ekpo okomụm enye. Enye ama akpa ke ọyọhọ usen duop, edi idịghe udọn̄ọ oro okowot enye, ‘Jehovah ọkọtọ enye owot.’ (1 Samuel 25:38) Emi ama anam Abigail ọwọrọ ke ufụn utọ idiọk ndọ oro. Okposụkedi emi Jehovah mîsiwotke owo ntre mfịn, mbụk emi anam ifiọk ke enye okụt kpukpru mfiomo ye ukụt oro ubon kiet kiet ẹsobode. Enye oyokụt ete ke kpukpru emi ẹtre ke edikem ini esie.

Edidiọn̄ efen ama odu ọnọ Abigail ke ẹsiode enye ndiwọrọ ke ufụn ndọ ye Nabal ẹfep. Ke ini David okokopde ke Nabal akpa, enye ama ọdọn̄ mme isụn̄utom ẹkebụp Abigail m̀mê enye ọyọdọ imọ. Abigail ama ọbọrọ ete: “Sese, yak owo fo akabade edi ofụn an̄wan eke eyetde ikọt ọbọn̄ mi ukot.” Emi owụt ke enye ikokohokede idem ke ini ọkọfiọkde ke imọn̄ idọ David; enye akakam ọdọhọ ke imọ idikam isan̄a utom inọ mme asan̄autom David! Ekem, enye afiak awara etịm idem ndikosobo ye David.—1 Samuel 25:39-42.

Emi ikọwọrọke ke kpukpru n̄kpọ ọfọn ama ye enye; uwem idimemke ye enye. David ama ọdọdọ Ahinoam, ndien uwem ikesimemke ye mme anam-akpanikọ iban oro ebe mmọ ọkọdọde ediwak iban. * David ikedịghe edidem kan̄a, ndien akana enye akan ndusụk n̄kpọ ubiọn̄ọ mbemiso enye edi edidem. Edi Abigail ama ebere ye enye ke ofụri eyo uwem esie, aman eyen ọnọ enye, onyụn̄ edikụt ke obufa ebe oro Abasi ọnọde imọ mi ọfọn ye imọ etieti—okpono imọ, inyụn̄ iyakke n̄kpọ anam imọ. Isan̄ kiet, David ama anyan̄a enye osio ke ubọk mbon oro ẹkemụmde enye! (1 Samuel 30:1-19) Se David akanamde emi owụt ke enye ekekpebe Jehovah Abasi emi amade onyụn̄ adade utọ mme anam-akpanikọ iban oro ẹnyenede eti ibuot ye uko ntre ke ọsọn̄urua.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

[Ndise ke page 19]

Abigail ama esinen̄ede akpan̄ utọn̄ ọnọ owo, enye iketiehe nte ebe esie

[Ndise ke page 20]

Abigail akada nsụhọdeidem, uko, ye eti ibuot etịn̄ ikọ ọnọ David